Trồng trọt là một lĩnh vực đa dạng, mang lại nguồn thực phẩm và thu nhập quan trọng. Nắm vững cách trồng lạc sen ngô là kiến thức nền tảng giúp người nông dân cũng như những người yêu thích làm vườn có thể đạt được năng suất cao và cây trồng khỏe mạnh. Mỗi loại cây này đều có những yêu cầu đặc thù về đất đai, khí hậu, và kỹ thuật chăm sóc riêng biệt. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về phương pháp trồng lạc, sen và ngô một cách hiệu quả nhất.
Kỹ Thuật Trồng Lạc (Đậu Phộng) Đạt Năng Suất Cao
Lạc (đậu phộng) là cây họ đậu phổ biến, được trồng rộng rãi ở nhiều vùng miền Việt Nam. Lạc không chỉ cung cấp nguồn protein thực vật dồi dào mà còn là nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp thực phẩm và dầu ăn. Để trồng lạc đạt năng suất cao, cần chú ý đến các yếu tố từ khâu chuẩn bị đất đến thu hoạch.
Đặc điểm và Yêu cầu Sinh thái của Cây Lạc
Cây lạc thuộc nhóm cây trồng ngắn ngày, thường có thời gian sinh trưởng từ 90 đến 120 ngày tùy giống và điều kiện canh tác. Lạc ưa ánh sáng đầy đủ và thích hợp với nhiệt độ ban ngày khoảng 25-30°C. Đất trồng lạc lý tưởng là đất cát pha, đất thịt nhẹ, tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt, độ pH thích hợp từ 5.5 đến 6.5. Đất quá chua hoặc quá kiềm đều ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của cây và khả năng hình thành củ. Lạc chịu hạn khá, nhưng trong giai đoạn ra hoa và làm củ, cây cần đủ ẩm để đảm bảo năng suất.
Chuẩn bị Đất Trồng Lạc
Đất trồng lạc cần được làm kỹ, cày bừa tơi xốp và sạch cỏ. Trước khi làm đất, nên bón vôi để cải tạo độ pH nếu đất chua, đồng thời diệt trừ một số mầm bệnh trong đất. Sau khi cày bừa lần đầu, tiến hành bón lót phân hữu cơ hoai mục hoặc phân chuồng đã ủ, kết hợp với phân lân và kali tùy theo độ phì nhiêu của đất. Cày bừa lại lần hai để phân trộn đều vào đất. Lên luống cao khoảng 20-25cm, rộng 60-80cm tùy theo phương pháp trồng (hàng đơn hoặc hàng kép). Luống cao giúp thoát nước tốt, tránh ngập úng, đặc biệt quan trọng trong mùa mưa hoặc trên nền đất thịt nặng. Bề mặt luống cần được san phẳng và tạo rãnh thoát nước giữa các luống.
Chọn Giống và Xử lý Hạt Giống Lạc
Chọn giống lạc phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai của địa phương và mục đích sử dụng (lạc ăn tươi, làm dầu, chế biến). Ưu tiên các giống có khả năng kháng sâu bệnh tốt, năng suất cao và phẩm chất tốt. Hạt giống lạc trước khi trồng cần được phơi khô nhẹ để tăng tỷ lệ nảy mầm, sau đó sàng lọc loại bỏ hạt lép, hạt sâu bệnh. Xử lý hạt giống bằng thuốc bảo vệ thực vật hoặc nấm đối kháng (như Trichoderma) là bước cần thiết để phòng ngừa nấm bệnh gây thối hạt, chết cây con trong giai đoạn đầu. Có thể ngâm hạt giống trong nước ấm khoảng 2-4 giờ rồi ủ ẩm cho hạt nứt nanh trước khi gieo để đảm bảo hạt mọc đều và nhanh.
Thời Vụ và Kỹ Thuật Gieo Trồng Lạc
Thời vụ trồng lạc phụ thuộc vào điều kiện khí hậu của từng vùng. Ở miền Bắc thường có vụ Xuân, vụ Hè và vụ Đông. Miền Nam có thể trồng quanh năm hoặc theo các vụ nhất định (vụ Đông Xuân, vụ Hè Thu). Gieo hạt khi thời tiết ấm áp, nhiệt độ đất khoảng 15°C trở lên. Gieo hạt trực tiếp vào hốc trên luống đã chuẩn bị. Mật độ gieo phụ thuộc vào giống và mục đích trồng, thông thường gieo 2 hạt/hốc, hốc cách hốc 15-20cm, hàng cách hàng 25-30cm nếu trồng hàng kép, hoặc hàng cách hàng 50-60cm nếu trồng hàng đơn. Vùi hạt sâu khoảng 3-5cm. Sau khi gieo xong, tưới nước nhẹ để giữ ẩm cho đất.
Chăm sóc Cây Lạc
Tưới nước: Lạc cần độ ẩm vừa phải. Giai đoạn cây con cần giữ đất đủ ẩm. Giai đoạn ra hoa rộ và làm củ là lúc cây cần nhiều nước nhất, cần tưới đều đặn, tránh để đất bị khô hạn hoặc ngập úng. Nên tưới vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát.
Bón phân: Ngoài lượng phân lót ban đầu, lạc cần được bón thúc trong quá trình sinh trưởng.
- Lần 1: Sau khi cây mọc đều (khoảng 10-15 ngày sau gieo), bón thúc nhẹ phân đạm và lân, kết hợp làm cỏ và vun gốc lần 1.
- Lần 2: Trước khi cây ra hoa rộ (khoảng 30-35 ngày sau gieo), bón thúc đợt chính bằng phân NPK hoặc kết hợp đạm, lân, kali. Đây là giai đoạn quyết định năng suất. Kết hợp làm cỏ và vun gốc lần 2, phủ kín gốc để tạo điều kiện cho cành giâm (tiên) đâm xuống đất hình thành củ. Việc vun gốc là rất quan trọng đối với cây lạc.
Làm cỏ: Cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng và nước rất mạnh với cây lạc. Cần làm cỏ thường xuyên, đặc biệt trong giai đoạn cây con và trước khi ra hoa. Có thể kết hợp làm cỏ với các lần vun gốc.
Phòng trừ sâu bệnh: Các sâu bệnh hại lạc phổ biến bao gồm sâu cuốn lá, rệp, bọ xít, bệnh lở cổ rễ, héo rũ, đốm lá, gỉ sắt. Cần thường xuyên thăm đồng để phát hiện sâu bệnh kịp thời. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng khi cần thiết. Áp dụng biện pháp luân canh cây trồng để hạn chế mầm bệnh trong đất.
Thu hoạch Lạc
Lạc thường được thu hoạch khi lá bắt đầu chuyển sang màu vàng, một số lá rụng đi, vỏ quả chuyển sang màu nâu sẫm, hạt đầy chắc và có lớp màng hồng nhạt. Nhổ lạc vào những ngày nắng ráo để dễ phơi khô. Sau khi nhổ, rũ sạch đất, phơi lạc cả cây trên ruộng hoặc gom thành đống nhỏ phơi tạm. Sau đó tuốt lấy quả, phơi khô hoàn toàn dưới nắng hoặc sấy khô để bảo quản được lâu. Độ ẩm sau khi phơi/sấy lý tưởng để bảo quản là dưới 10%. Việc phơi khô đúng kỹ thuật rất quan trọng để tránh nấm mốc, đặc biệt là nấm Aspergillus flavus sản sinh độc tố Aflatoxin gây hại.
Hướng Dẫn Trồng Sen Chi Tiết
Sen là loài cây thủy sinh mang vẻ đẹp thanh cao và giá trị kinh tế cao từ hoa, lá, hạt đến củ. Trồng sen không quá phức tạp nhưng đòi hỏi sự hiểu biết về môi trường sống đặc trưng của nó.
Đặc điểm và Yêu cầu Sinh thái của Cây Sen
Cây sen (Nelumbo nucifera) là cây sống dưới nước, rễ cắm sâu vào lớp bùn đáy ao, hồ hoặc ruộng trũng. Sen cần nhiều ánh sáng mặt trời để phát triển tốt và ra hoa. Nhiệt độ thích hợp cho sen phát triển là từ 20-30°C. Sen có khả năng chịu nóng khá tốt nhưng không chịu được rét đậm kéo dài. Sen cần lớp bùn đáy dày, giàu dinh dưỡng, độ pH trung tính hoặc hơi kiềm (pH 6.0-8.0). Mực nước duy trì trong ao, hồ hoặc ruộng sen cần ổn định, độ sâu lý tưởng từ 30cm đến 1.5m tùy theo giống và giai đoạn phát triển.
Chuẩn bị Ao, Hồ, Ruộng Trồng Sen
Địa điểm trồng sen cần thoáng đãng, đủ ánh sáng. Đối với ao, hồ mới đào, cần bón lót một lớp vôi bột dưới đáy để khử trùng và nâng pH đất. Sau đó, đưa lớp bùn non hoặc đất sét pha thịt vào, độ dày lớp bùn tối thiểu 20-30cm. Bón lót phân hữu cơ hoai mục hoặc phân chuồng đã ủ vào lớp bùn. Đối với ao, hồ cũ, cần tát cạn nước (nếu có thể), vét bớt bùn già nếu quá dày, bón vôi và phân lót tương tự. Sau khi chuẩn bị bùn, cho nước vào với mực nước ban đầu khoảng 15-20cm để trồng. Nguồn nước phải sạch, không bị ô nhiễm hóa chất hoặc nước thải công nghiệp.
Chọn Giống và Cách Trồng Sen
Có nhiều giống sen khác nhau, phổ biến là sen lấy củ, sen lấy hạt, sen lấy hoa. Tùy mục đích mà chọn giống phù hợp.
- Trồng bằng hạt: Hạt sen có vỏ rất cứng, cần xử lý trước khi gieo. Mài nhẹ một đầu hạt sen trên bề mặt nhám (như giấy ráp hoặc nền xi măng) cho đến khi thấy lớp vỏ mỏng bên trong, cẩn thận không làm hỏng phôi. Ngâm hạt đã mài vào nước sạch, thay nước hàng ngày. Hạt sẽ nảy mầm sau vài ngày. Khi cây con có vài lá thật và rễ phát triển, có thể mang đi trồng.
- Trồng bằng củ/ngó sen: Đây là phương pháp phổ biến và nhanh cho thu hoạch hơn. Chọn củ sen (thân ngầm) khỏe mạnh, có mắt mầm rõ ràng, không bị sâu bệnh. Cắt củ thành từng đoạn có ít nhất 2-3 mắt mầm. Trồng củ sen xuống lớp bùn, đặt củ hơi nghiêng, mắt mầm hướng lên trên, vùi nhẹ củ xuống bùn sao cho mắt mầm nhô lên khỏi bùn một chút. Khoảng cách trồng tùy thuộc vào giống và diện tích, thường là 1-2m giữa các gốc để sen có không gian phát triển.
Thời vụ trồng sen thường vào mùa Xuân (khoảng tháng 2-4) khi nhiệt độ nước bắt đầu ấm lên, giúp cây sen phát triển thuận lợi ngay từ đầu.
Chăm sóc Cây Sen
Mực nước: Sau khi trồng, duy trì mực nước ban đầu khoảng 15-20cm. Khi cây sen bắt đầu phát triển lá và vươn lên cao hơn, dần dần tăng mực nước lên 30-50cm, sau đó là 70-100cm hoặc sâu hơn tùy loại sen và độ sâu của ao. Giữ mực nước ổn định là quan trọng, tránh để ao bị khô hoặc nước bị cạn đột ngột.
Bón phân: Sen là cây cần nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là đạm và lân, để ra lá, ra hoa, tạo củ/hạt.
- Bón lót ban đầu là rất quan trọng.
- Bón thúc định kỳ trong thời kỳ sinh trưởng mạnh. Phân thường được vùi sâu vào lớp bùn gần gốc sen. Sử dụng phân NPK có tỷ lệ lân cao hoặc kết hợp đạm, lân, kali. Tránh bón phân trực tiếp vào nước vì có thể gây ô nhiễm.
- Liều lượng và loại phân bón cần điều chỉnh tùy theo độ phì nhiêu của bùn và mật độ sen.
Làm cỏ và quản lý thực vật thủy sinh khác: Các loại cỏ dại và rong tảo phát triển mạnh trong môi trường nước có thể cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng với sen. Cần thường xuyên vớt bỏ rong tảo và làm cỏ trong ao sen.
Phòng trừ sâu bệnh: Sen tương đối ít bị sâu bệnh hại nặng. Tuy nhiên, có thể gặp một số loại sâu như sâu ăn lá, rệp, hoặc bệnh thối ngó, thối củ. Biện pháp phòng trừ chủ yếu là quản lý môi trường nước sạch, mật độ trồng hợp lý, và cắt bỏ lá, hoa già, củ hư hại. Khi cần thiết, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật được phép dùng cho cây thủy sinh, tuân thủ nghiêm ngặt quy định.
Thu hoạch Sen
Thời điểm thu hoạch sen tùy thuộc vào mục đích trồng:
- Thu hoạch hoa: Khi hoa vừa nở, cắt cành hoa vào buổi sáng sớm để giữ độ tươi lâu nhất.
- Thu hoạch hạt: Khi đài sen chuyển màu xanh sẫm hoặc nâu, hạt sen đã già và cứng. Hái đài sen, tách hạt và bóc vỏ lụa.
- Thu hoạch củ: Thường vào cuối vụ hoặc khi cây bắt đầu lụi tàn (lá úa vàng). Tát cạn bớt nước hoặc dùng sào dò tìm củ dưới bùn, sau đó dùng tay hoặc dụng cụ nhẹ nhàng đào củ lên. Củ sen sau khi đào cần rửa sạch và bảo quản ở nơi mát mẻ.
hatgiongnongnghiep1.vn là nguồn cung cấp đáng tin cậy các loại hạt giống nông nghiệp, bao gồm cả hạt giống lạc, sen, ngô và các loại vật tư thiết yếu khác, giúp bà con nông dân và người làm vườn có được sự khởi đầu thuận lợi cho mùa vụ của mình.
Hướng Dẫn Trồng Ngô (Bắp) Hiệu Quả Kinh Tế
Ngô (bắp) là cây lương thực quan trọng thứ hai ở Việt Nam (sau lúa), có vai trò to lớn trong an ninh lương thực và phát triển chăn nuôi. Kỹ thuật trồng ngô khá đa dạng, phù hợp với nhiều loại đất và điều kiện khí hậu.
Đặc điểm và Yêu cầu Sinh thái của Cây Ngô
Cây ngô là cây thân thảo, có khả năng thích ứng rộng với nhiều loại đất, từ đất cát, đất pha thịt đến đất phù sa. Tuy nhiên, đất tốt nhất để trồng ngô là đất thịt nhẹ, tơi xốp, thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng, có độ pH từ 6.0 đến 7.0. Ngô là cây ưa sáng và cần nhiều ánh sáng để quang hợp. Nhiệt độ thích hợp cho ngô sinh trưởng là 20-30°C. Ngô cần nhiều nước trong giai đoạn trỗ cờ, phun râu và vào hạt. Khô hạn trong giai đoạn này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Ngược lại, ngập úng cũng gây hại cho bộ rễ.
Chuẩn bị Đất Trồng Ngô
Đất trồng ngô cần được cày bừa kỹ, làm sạch cỏ. Cày sâu khoảng 20-25cm để đất tơi xốp, tạo điều kiện cho rễ phát triển. Lên luống hoặc làm phẳng tùy theo địa hình và phương pháp canh tác. Nếu trồng trên đất dốc, nên làm luống theo đường đồng mức để chống xói mòn. Bón lót phân hữu cơ hoai mục hoặc phân chuồng đã ủ, kết hợp với phân lân. Liều lượng phân bón lót tùy thuộc vào độ phì nhiêu của đất và mục đích sử dụng (ngô lấy hạt hay ngô lấy thân làm thức ăn gia súc). Đất sau khi bón lót cần được cày bừa lại để trộn đều phân.
Chọn Giống và Xử lý Hạt Giống Ngô
Có nhiều giống ngô khác nhau: ngô tẻ (ngô lấy hạt), ngô nếp, ngô ngọt, ngô rau (ngô bao tử), ngô sinh khối. Lựa chọn giống ngô phù hợp với mục đích sản xuất, điều kiện khí hậu, đất đai và khả năng chống chịu sâu bệnh của địa phương. Sử dụng hạt giống ngô lai F1 từ các công ty giống uy tín để đảm bảo năng suất và chất lượng. Hạt giống ngô trước khi gieo có thể xử lý bằng thuốc trừ sâu, trừ bệnh để bảo vệ hạt và cây con khỏi côn trùng phá hoại và nấm bệnh trong đất. Không cần ngâm ủ hạt giống ngô như lạc, hạt giống ngô lai thường có tỷ lệ nảy mầm cao khi gieo trực tiếp vào đất đủ ẩm.
Thời Vụ và Kỹ Thuật Gieo Trồng Ngô
Thời vụ trồng ngô khác nhau giữa các vùng. Ở miền Bắc thường có ngô Xuân, ngô Hè Thu, ngô Đông. Miền Nam có thể trồng quanh năm hoặc theo lịch thời vụ nhất định. Gieo hạt khi nhiệt độ đất ấm áp và có đủ ẩm. Gieo hạt trực tiếp vào hốc đã chuẩn bị. Khoảng cách và mật độ gieo phụ thuộc vào giống và điều kiện canh tác, thường là hàng cách hàng 60-70cm, cây cách cây 20-25cm. Gieo 1-2 hạt/hốc, sau khi cây mọc đều thì tỉa bỏ cây yếu chỉ để lại 1 cây/hốc khỏe mạnh nhất. Gieo hạt sâu khoảng 3-5cm, sau đó lấp đất nhẹ.
Chăm sóc Cây Ngô
Tưới nước: Ngô cần nhiều nước, đặc biệt trong các giai đoạn quan trọng: cây con (3-5 lá), xoáy nõn, trỗ cờ, phun râu, vào hạt. Cần đảm bảo đất đủ ẩm trong các giai đoạn này. Sử dụng phương pháp tưới phù hợp như tưới rãnh, tưới phun mưa hoặc tưới nhỏ giọt tùy điều kiện. Tránh để đất bị khô hạn hoặc ngập úng kéo dài.
Bón phân: Ngô là cây “ăn” nhiều phân. Ngoài lượng phân bón lót, cần bón thúc nhiều lần trong quá trình sinh trưởng.
- Lần 1 (khi ngô có 3-5 lá): Bón thúc nhẹ phân đạm và lân, kết hợp làm cỏ, vun gốc lần 1.
- Lần 2 (khi ngô xoáy nõn, khoảng 30-40 ngày sau gieo): Bón thúc đợt chính bằng phân NPK, tập trung vào đạm và kali. Kết hợp làm cỏ, vun gốc lần 2 để đất tơi xốp, giúp rễ phát triển và cây đứng vững.
- Lần 3 (khi ngô trỗ cờ, phun râu, khoảng 50-60 ngày sau gieo): Bón thúc bổ sung đạm và kali nếu cần, đặc biệt quan trọng cho giai đoạn vào hạt.
Làm cỏ và xới xáo: Làm cỏ định kỳ để loại bỏ cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng. Xới xáo đất giúp đất tơi xốp, thoáng khí, kích thích rễ phát triển và tạo điều kiện cho việc bón phân, tưới nước. Kết hợp xới xáo với vun gốc.
Tỉa cây, tỉa bắp: Tỉa bỏ các cây yếu hoặc cây con mọc thừa để đảm bảo mật độ hợp lý. Tỉa bỏ chồi nách dưới lá thứ 6 để tập trung dinh dưỡng nuôi thân chính và bắp. Đối với ngô lai, thường chỉ để 1-2 bắp chính trên mỗi cây.
Phòng trừ sâu bệnh: Ngô bị nhiều loại sâu bệnh tấn công như sâu đục thân, sâu cắn lá, rệp cờ, sâu keo mùa thu, bệnh khô vằn, đốm lá, thối bắp. Cần thường xuyên thăm đồng để phát hiện sớm. Sử dụng biện pháp phòng trừ tổng hợp (IPM), bao gồm luân canh cây trồng, vệ sinh đồng ruộng, sử dụng giống kháng, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng khi cần thiết và theo hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật. Sâu keo mùa thu là dịch hại nguy hiểm, cần có biện pháp quản lý đặc biệt.
Thu hoạch Ngô
Thời điểm thu hoạch ngô tùy thuộc vào loại ngô và mục đích sử dụng.
- Ngô non (ngô bao tử, ngô ngọt, ngô nếp ăn tươi): Thu hoạch khi hạt còn non, vỏ bắp còn xanh. Thời điểm cụ thể tùy thuộc vào giống và yêu cầu của thị trường.
- Ngô hạt (ngô tẻ): Thu hoạch khi lá và thân ngô chuyển sang màu vàng khô, râu bắp khô hoàn toàn, hạt ngô cứng, chắc, có màu đặc trưng của giống, chân hạt xuất hiện chấm đen. Bẻ bắp vào ngày nắng ráo. Bắp sau khi bẻ cần được phơi khô hoặc sấy khô đến độ ẩm an toàn (dưới 14%) để bảo quản, tránh nấm mốc và sâu mọt. Có thể tuốt hạt ngay sau khi khô hoặc bảo quản cả bắp.
Nắm vững cách trồng lạc sen ngô đòi hỏi sự kiên trì, quan sát và áp dụng linh hoạt các kỹ thuật dựa trên điều kiện thực tế. Mỗi loại cây có chu kỳ sinh trưởng và nhu cầu riêng. Việc chăm sóc đúng cách, từ khâu chuẩn bị đất, chọn giống, gieo trồng, tưới tiêu, bón phân đến phòng trừ sâu bệnh, đều đóng vai trò then chốt trong việc đạt được năng suất cao và ổn định. Hiểu rõ đặc tính của từng loại cây sẽ giúp bạn tối ưu hóa quy trình canh tác, đảm bảo vụ mùa bội thu, dù là trồng lạc, sen hay ngô.