Trồng sứ thái kép không chỉ mang lại vẻ đẹp lộng lẫy cho không gian sống mà còn là niềm vui của nhiều người yêu cây cảnh. Với những bông hoa dày cánh, màu sắc đa dạng và sức sống mãnh liệt, sứ thái kép đã trở thành lựa chọn hàng đầu. Tuy nhiên, để cây phát triển khỏe mạnh và ra hoa rộ, bạn cần nắm vững cách trồng sứ thái kép và kỹ thuật chăm sóc phù hợp. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết từ A đến Z để có được những chậu sứ thái kép đẹp như ý.
Giới thiệu tổng quan về cây sứ thái kép
Cây sứ thái kép (Adenium obesum) là một loài cây cảnh thuộc họ Trúc đào (Apocynaceae), có nguồn gốc từ các vùng khô hạn ở châu Phi và bán đảo Ả Rập. Giống “kép” (double-petal) là kết quả của quá trình lai tạo và chọn lọc, nổi bật với số lượng cánh hoa nhiều hơn so với loại đơn truyền thống, tạo nên vẻ ngoài đầy đặn và cuốn hút hơn. Sứ thái kép được ưa chuộng không chỉ vì vẻ đẹp của hoa mà còn bởi bộ rễ (củ) phình to độc đáo, thường được tạo dáng thành nhiều hình thù nghệ thuật. Cây có khả năng chịu hạn tốt và thích nghi với điều kiện khí hậu nóng ẩm, rất phù hợp với Việt Nam.
Đặc điểm nổi bật của sứ thái kép
Điểm cuốn hút nhất của sứ thái kép chính là bông hoa. Thay vì chỉ có 5 cánh như sứ đơn, sứ kép có nhiều lớp cánh xếp chồng lên nhau, tạo cảm giác dày dặn, bồng bềnh như hoa hồng hay mẫu đơn mini. Màu sắc hoa vô cùng phong phú, từ các màu cơ bản như đỏ, hồng, trắng, vàng đến những màu pha trộn độc đáo, sọc, viền hay đốm. Kích thước hoa cũng đa dạng tùy giống. Ngoài hoa, thân cây sứ thái kép thường có dáng lùn, mập, phần gốc phình to gọi là củ, là nơi tích trữ nước và dinh dưỡng. Lá cây màu xanh bóng, mọc tập trung ở đầu cành. Rễ cây khỏe mạnh, có thể tạo thành bộ rễ nôm đẹp mắt.
Vì sao sứ thái kép được ưa chuộng?
Vẻ đẹp độc đáo của hoa kép chính là lý do chính khiến sứ thái kép được yêu thích. Chúng mang lại sự sang trọng và rực rỡ hơn hẳn so với sứ đơn. Bên cạnh đó, khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nóng, khả năng chịu hạn cao và vẻ đẹp hình thể từ gốc đến hoa làm cho sứ thái kép trở thành lựa chọn lý tưởng cho nhiều không gian, từ ban công chung cư, sân vườn nhỏ đến các khu vườn lớn. Việc chăm sóc không quá phức tạp nếu bạn nắm vững kỹ thuật, đặc biệt là cách trồng sứ thái kép và xử lý các vấn đề thường gặp.
Chuẩn bị đầy đủ trước khi bắt tay vào trồng sứ thái kép
Để có một cây sứ thái kép khỏe mạnh và ra hoa đẹp, khâu chuẩn bị ban đầu đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Việc lựa chọn giống, chậu, đất trồng và vị trí đặt cây sẽ quyết định lớn đến sự phát triển sau này của cây. Hãy dành thời gian tìm hiểu và chuẩn bị kỹ lưỡng từng yếu tố một để tạo nền tảng tốt nhất cho cây sứ của bạn. Một khởi đầu đúng đắn sẽ giúp bạn tránh được nhiều rắc rối trong quá trình chăm sóc sau này và tối ưu hóa tiềm năng ra hoa của cây.
Chọn giống sứ thái kép phù hợp
Có nhiều cách để bắt đầu trồng sứ thái kép: từ hạt, từ cành giâm hoặc từ cây ghép.
Trồng từ hạt giống: Ưu điểm là cây có bộ rễ củ đẹp tự nhiên và khả năng thích nghi tốt. Tuy nhiên, hoa nở ra từ hạt có thể không giữ được đặc tính của cây mẹ (đặc biệt là màu sắc và độ kép), và thời gian từ khi gieo hạt đến khi cây ra hoa lần đầu khá lâu (thường là 1-2 năm). Chọn hạt giống từ nguồn uy tín để đảm bảo chất lượng.
Giâm cành: Phương pháp này giúp giữ nguyên đặc tính của cây mẹ (màu hoa, độ kép). Cây từ cành giâm phát triển nhanh hơn và ra hoa sớm hơn so với trồng từ hạt. Tuy nhiên, cành giâm thường không phát triển bộ rễ củ phình to đặc trưng như cây từ hạt. Chọn cành khỏe mạnh, không sâu bệnh để giâm.
Trồng cây ghép: Đây là phương pháp phổ biến nhất để có được hoa kép với màu sắc và kiểu dáng mong muốn. Gốc cây thường là sứ đơn khỏe mạnh, cành ghép (mắt ghép) là từ giống sứ kép có hoa đẹp. Cây ghép phát triển nhanh, ra hoa sớm và ổn định đặc tính hoa. Nhược điểm là cần chăm sóc để mầm ghép không bị cạnh tranh bởi mầm gốc. Khi mua cây ghép, cần kiểm tra vết ghép chắc chắn, liền lạc và cây không có dấu hiệu sâu bệnh. Để bắt đầu cách trồng sứ thái kép thành công, việc chuẩn bị vật tư ban đầu là vô cùng quan trọng. Bạn có thể tìm mua hạt giống, cành chiết, hoặc cây ghép chất lượng tại các nguồn uy tín như hatgiongnongnghiep1.vn.
Lựa chọn chậu và vật liệu thoát nước
Sứ thái kép rất nhạy cảm với úng nước. Do đó, việc lựa chọn chậu và đảm bảo thoát nước tốt là yếu tố sống còn. Chậu trồng sứ thái kép nên có nhiều lỗ thoát nước ở đáy. Chất liệu chậu có thể là sành, sứ, nhựa hoặc xi măng. Chậu sành, sứ thoáng khí hơn nhưng nặng và dễ vỡ. Chậu nhựa nhẹ, dễ di chuyển và có nhiều kích cỡ. Kích thước chậu nên phù hợp với kích thước cây. Chậu quá lớn sẽ giữ nhiều ẩm, dễ gây úng. Chậu quá nhỏ sẽ hạn chế sự phát triển của bộ rễ và cây. Thông thường, nên chọn chậu có đường kính lớn hơn đường kính củ khoảng 5-10cm.
Trước khi cho đất vào chậu, bạn nên lót một lớp vật liệu thoát nước ở đáy chậu dày khoảng 3-5cm. Các vật liệu phổ biến có thể dùng là sỏi, đá dăm, than củi đập vụn, hoặc mảnh sành. Lớp vật liệu này giúp nước thừa thoát ra ngoài dễ dàng hơn, ngăn chặn đất bịt kín lỗ thoát nước và tạo không gian thoáng cho rễ cây hô hấp. Việc này cực kỳ quan trọng, đặc biệt là trong mùa mưa hoặc khi bạn chưa quen điều chỉnh lượng nước tưới.
Chuẩn bị đất trồng lý tưởng cho sứ thái kép
Đất trồng là yếu tố then chốt quyết định sức khỏe và sự phát triển của cây sứ thái kép. Sứ yêu cầu giá thể trồng phải thật tơi xốp, thoáng khí và thoát nước cực tốt. Đất thịt nặng, giữ nước lâu là kẻ thù số một của cây sứ, rất dễ gây thối củ, thối rễ. Hỗn hợp đất trồng lý tưởng thường bao gồm các thành phần giúp tăng độ tơi xốp và thoát nước.
Công thức phổ biến cho giá thể trồng sứ thái kép bao gồm: Đất sạch (đất tribat hoặc đất thịt nhẹ đã xử lý) trộn với các vật liệu làm tơi xốp như cát xây dựng cỡ hạt trung bình (không dùng cát mịn), đá perlite (đá trân châu), mụn dừa đã xử lý chát, trấu hun, hoặc than trấu. Tỷ lệ trộn có thể thay đổi tùy kinh nghiệm và nguồn vật liệu sẵn có, nhưng nguyên tắc chung là phải đảm bảo thoát nước cực nhanh khi tưới. Một tỷ lệ tham khảo phổ biến là 4 phần đất sạch + 3 phần cát + 2 phần trấu hun/mụn dừa + 1 phần perlite. Bạn cũng có thể thêm một ít phân hữu cơ hoai mục (phân bò, phân trùn quế) hoặc phân tan chậm để cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cây. Trước khi trồng, nên trộn đều các thành phần và làm ẩm nhẹ giá thể.
Vị trí đặt chậu phù hợp
Sứ thái kép là cây ưa nắng. Cây cần ít nhất 6-8 giờ nắng trực tiếp mỗi ngày để phát triển khỏe mạnh và ra hoa rộ. Vị trí đặt chậu lý tưởng là nơi có ánh nắng mặt trời đầy đủ suốt cả ngày, như sân thượng, ban công hướng Nam hoặc Tây, hay khu vực trống trải trong vườn. Thiếu nắng sẽ khiến cây còi cọc, lá xanh đậm nhưng mỏng manh, thân vươn dài (hiện tượng vống cây), và đặc biệt là rất ít hoặc không ra hoa.
Mặc dù ưa nắng, sứ thái kép lại không thích bị úng nước mưa kéo dài trên lá và hoa, điều này có thể tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển. Do đó, nếu trồng ngoài trời, nên đặt chậu ở vị trí có mái che khi trời mưa lớn, hoặc đảm bảo hệ thống thoát nước của chậu và giá thể hoạt động tốt để nước mưa không đọng lại quá lâu. Vị trí thông thoáng gió cũng rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ sâu bệnh.
Các phương pháp trồng sứ thái kép phổ biến và chi tiết
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ, chúng ta sẽ tiến hành trồng sứ thái kép. Có ba phương pháp chính thường được áp dụng: trồng từ hạt, giâm cành và ghép cành. Mỗi phương pháp có ưu nhược điểm riêng và quy trình thực hiện khác nhau. Việc hiểu rõ từng bước sẽ giúp bạn lựa chọn và áp dụng thành công kỹ thuật phù hợp với mục tiêu và nguồn vật liệu của mình. Đây là phần cốt lõi của cách trồng sứ thái kép.
Trồng sứ thái kép từ hạt giống
Trồng từ hạt mang lại sự thú vị khi bạn chờ đợi kết quả nở hoa, nhưng cũng tiềm ẩn sự bất ngờ về màu sắc và hình dạng hoa.
Bước 1: Chuẩn bị hạt giống và ngâm ủ. Hạt sứ thái kép nên được gieo càng sớm càng tốt sau khi thu hoạch để đảm bảo tỷ lệ nảy mầm cao. Ngâm hạt trong nước ấm (khoảng 30-40 độ C) từ 2 đến 4 giờ, hoặc ủ hạt trong khăn ẩm cho đến khi hạt nứt nanh (khoảng 12-24 giờ). Ngâm ủ giúp hạt hút đủ nước và phá vỡ trạng thái ngủ nghỉ.
Bước 2: Chuẩn bị khay gieo hạt và giá thể. Sử dụng khay gieo hạt có lỗ thoát nước hoặc các bầu đất nhỏ. Giá thể gieo hạt cần rất tơi xốp và sạch bệnh, thường dùng hỗn hợp mụn dừa đã xử lý, trấu hun hoặc cát sạch. Làm ẩm giá thể trước khi gieo.
Bước 3: Gieo hạt. Gieo hạt lên bề mặt giá thể đã làm ẩm, khoảng cách giữa các hạt tùy thuộc vào mật độ bạn muốn. Ấn nhẹ hạt xuống khoảng 0.5cm, không lấp đất quá dày.
Bước 4: Chăm sóc sau gieo. Đặt khay gieo ở nơi ấm áp, có ánh sáng nhẹ (tránh nắng gắt trực tiếp), và giữ ẩm giá thể bằng cách phun sương nhẹ nhàng hàng ngày. Hạt sẽ nảy mầm sau khoảng 3-7 ngày. Khi cây con có 2-3 cặp lá thật, bạn có thể từ từ đưa cây ra nơi có nắng mạnh hơn và chuẩn bị chuyển chậu.
Bước 5: Chuyển chậu. Khi cây con đủ lớn (thường sau 1-2 tháng), bạn nhẹ nhàng nhổ cây và trồng sang chậu riêng với giá thể trồng sứ đã chuẩn bị. Trồng cẩn thận để không làm tổn thương rễ non. Tưới nước nhẹ sau khi chuyển chậu và đặt cây ở nơi thoáng mát 1-2 ngày trước khi đưa ra nắng hoàn toàn.
Giâm cành sứ thái kép
Giâm cành là cách nhanh chóng để có cây mới với đặc tính hoa giống cây mẹ.
Bước 1: Chọn cành giâm. Chọn cành bánh tẻ (không quá non, không quá già), khỏe mạnh, không sâu bệnh từ cây mẹ. Chiều dài cành giâm khoảng 15-20cm. Cắt cành bằng dao hoặc kéo sắc đã khử trùng.
Bước 2: Xử lý cành giâm. Sau khi cắt, để cành giâm ở nơi khô ráo, thoáng mát trong vài ngày (khoảng 3-7 ngày) cho vết cắt khô lại và tạo sẹo. Điều này rất quan trọng để tránh thối cành khi giâm. Có thể nhúng vết cắt vào thuốc kích rễ dạng bột.
Bước 3: Chuẩn bị giá thể giâm cành. Giá thể giâm cành cần rất thoáng khí và thoát nước. Cát sạch (cát hạt to) là lựa chọn phổ biến và hiệu quả nhất. Làm ẩm cát nhẹ nhàng.
Bước 4: Giâm cành. Cắm cành giâm sâu khoảng 3-5cm vào giá thể cát đã làm ẩm. Cắm thẳng hoặc hơi nghiêng đều được.
Bước 5: Chăm sóc cành giâm. Đặt chậu giâm ở nơi khô ráo, thoáng mát, có ánh sáng nhẹ hoặc ánh nắng buổi sáng. Tránh tưới nước quá nhiều, chỉ cần giữ ẩm nhẹ cho giá thể. Tưới phun sương nếu cần. Cành giâm sẽ bắt đầu ra rễ sau khoảng 2-4 tuần. Khi cành có dấu hiệu phát triển lá non hoặc chồi mới, bạn có thể nhẹ nhàng kiểm tra rễ (nếu có thể) và chuẩn bị chuyển sang chậu trồng chính thức.
Ghép cành sứ thái kép
Ghép cành là kỹ thuật phức tạp hơn nhưng là cách chắc chắn nhất để có được hoa kép đúng màu sắc và kiểu dáng mong muốn. Kỹ thuật này đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ.
Bước 1: Chuẩn bị gốc ghép và cành ghép. Gốc ghép thường là cây sứ đơn khỏe mạnh, có bộ rễ và củ tốt. Cành ghép (mắt ghép) là đoạn cành non hoặc bánh tẻ từ cây sứ kép bạn muốn nhân giống, có chứa mắt ngủ hoặc chồi non. Gốc ghép và cành ghép phải tương đồng về độ lớn và tuổi để vết ghép dễ liền.
Bước 2: Vệ sinh dụng cụ. Dao ghép hoặc lưỡi lam phải thật sắc và đã được khử trùng sạch sẽ để tránh lây lan bệnh.
Bước 3: Thực hiện ghép. Có nhiều kiểu ghép như ghép nêm (ghép V), ghép mắt, ghép áp… Kiểu ghép nêm phổ biến hơn. Cắt ngang gốc ghép ở độ cao mong muốn, sau đó dùng dao tạo vết chẻ hình chữ V sâu khoảng 1-2cm ở giữa gốc ghép. Cắt vát 2 bên đầu cành ghép sao cho vừa khít với vết chẻ chữ V trên gốc ghép. Nhanh chóng đưa cành ghép vào vết chẻ sao cho lớp vỏ của cành ghép tiếp xúc tốt với lớp vỏ của gốc ghép (đảm bảo tầng sinh mạch khớp nhau).
Bước 4: Cố định vết ghép. Dùng dây nilon chuyên dụng hoặc băng dính tự hủy để quấn chặt vết ghép, đảm bảo cố định cành ghép và ngăn nước, côn trùng xâm nhập. Quấn từ dưới lên trên, bao phủ toàn bộ vết cắt và cành ghép.
Bước 5: Chăm sóc sau ghép. Đặt chậu sứ vừa ghép ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và mưa. Có thể trùm túi nilon lên vết ghép để giữ ẩm (nhưng cần mở ra thoáng khí định kỳ để tránh nấm). Sau khoảng 2-4 tuần, nếu cành ghép vẫn xanh tươi, sờ vào thấy chắc chắn, có thể vết ghép đã liền. Khi cành ghép bắt đầu nảy chồi non, bạn có thể nới lỏng hoặc tháo bỏ dây quấn. Cắt bỏ tất cả các mầm dại mọc ra từ gốc ghép để tập trung dinh dưỡng nuôi mầm ghép.
Trồng cây con hoặc cây trưởng thành vào chậu
Đây là bước cuối cùng sau khi cây đã đủ lớn từ hạt, cành giâm ra rễ, hoặc cây ghép đã liền sẹo và phát triển tốt.
Bước 1: Chuẩn bị cây và chậu. Cây con/trưởng thành cần được nhổ nhẹ nhàng khỏi bầu ươm hoặc chậu cũ, rũ bỏ bớt đất cũ (nếu cần kiểm tra rễ). Chậu mới và giá thể đã được chuẩn bị sẵn sàng như đã hướng dẫn ở phần chuẩn bị.
Bước 2: Đặt cây vào chậu. Cho một lớp giá thể vào đáy chậu (trên lớp vật liệu thoát nước). Đặt cây vào giữa chậu, chỉnh cho bộ rễ củ nằm ở vị trí mong muốn (ví dụ: nâng củ lên cao để tạo dáng rễ nôm). Thêm giá thể xung quanh bộ rễ và củ, vỗ nhẹ vào thành chậu để giá thể lấp đầy khoảng trống, nhưng không nén chặt quá mức. Phần trên của củ nên hơi nhô lên khỏi mặt đất để tránh thối.
Bước 3: Tưới nước và chăm sóc ban đầu. Sau khi trồng, tưới nước nhẹ nhàng cho ẩm đều giá thể (không tưới đẫm). Đặt chậu cây ở nơi thoáng mát, có ánh sáng nhẹ trong vài ngày đầu để cây hồi sức. Sau đó, từ từ đưa cây ra nơi có nắng đầy đủ theo yêu cầu của cây sứ. Tránh bón phân trong khoảng 2-3 tuần đầu sau khi chuyển chậu.
Kỹ thuật chăm sóc sứ thái kép sau khi trồng
Việc chăm sóc sau khi trồng là yếu tố quyết định sự sinh trưởng và khả năng ra hoa của sứ thái kép. Nắm vững kỹ thuật tưới nước, bón phân, cung cấp ánh sáng và thực hiện cắt tỉa đúng lúc sẽ giúp cây luôn khỏe mạnh và cho hoa rực rỡ quanh năm.
Chế độ tưới nước cho sứ thái kép
Đây là kỹ thuật chăm sóc quan trọng nhất và cũng dễ mắc sai lầm nhất khi trồng sứ thái kép. Sứ thái kép chịu hạn tốt nhưng rất sợ úng nước. Việc tưới quá nhiều nước là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến thối củ, thối rễ và chết cây.
Nguyên tắc tưới nước: Chỉ tưới khi đất đã khô hoàn toàn. Bạn có thể kiểm tra độ ẩm của đất bằng cách dùng ngón tay cắm sâu vào đất khoảng 2-3cm. Nếu thấy đất khô hoàn toàn, mới cần tưới. Nếu còn ẩm, hãy đợi thêm.
Lượng nước tưới: Tưới đủ ẩm cho toàn bộ giá thể, đảm bảo nước thoát ra hết qua lỗ dưới đáy chậu. Tưới đẫm một lần và đợi khô hoàn toàn trước khi tưới lại tốt hơn là tưới lắt nhắt nhiều lần.
Tần suất tưới: Tần suất tưới phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm không khí, loại giá thể, kích thước chậu và kích thước cây. Mùa hè nắng nóng, cây thoát hơi nước nhanh, có thể cần tưới 2-3 lần/tuần. Mùa đông lạnh hoặc mùa mưa, cây sinh trưởng chậm, thoát hơi nước ít, có khi chỉ cần tưới 1-2 lần/tháng hoặc thậm chí không cần tưới nếu đất vẫn ẩm. Khi trời mưa kéo dài, cần di chuyển chậu vào nơi có mái che.
Thời điểm tưới: Tốt nhất nên tưới vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Tránh tưới vào buổi trưa nắng gắt hoặc tối muộn, đặc biệt là vào mùa lạnh, vì nước đọng lâu trong đất sẽ dễ gây thối rễ.
Bón phân cho sứ thái kép
Bón phân cung cấp dinh dưỡng cần thiết giúp cây phát triển thân, lá, củ và đặc biệt là ra hoa.
Loại phân bón: Sử dụng phân chuyên dùng cho hoa cảnh hoặc phân NPK có tỷ lệ phù hợp. Trong giai đoạn cây con hoặc cần phát triển thân lá và củ, sử dụng phân có tỷ lệ N (Nitơ) cao hơn (ví dụ NPK 30-10-10). Khi cây đến giai đoạn chuẩn bị ra hoa hoặc đang ra hoa, chuyển sang phân có tỷ lệ P (Phốt pho) và K (Kali) cao hơn (ví dụ NPK 15-30-15 hoặc 10-50-10). Bổ sung thêm các loại phân vi lượng và phân bón lá để cây khỏe mạnh hơn. Phân hữu cơ hoai mục (phân trùn quế, phân bò đã xử lý) cũng rất tốt cho sứ, giúp cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng bền vững.
Cách bón phân: Phân hóa học thường được bón theo liều lượng khuyến cáo trên bao bì, pha loãng với nước để tưới hoặc rải trực tiếp lên mặt đất cách gốc cây 5-10cm. Phân hữu cơ có thể trộn vào giá thể ban đầu hoặc bón bổ sung trên mặt chậu. Bón phân tan chậm cũng là lựa chọn tiện lợi.
Tần suất bón phân: Không nên bón phân quá thường xuyên, tránh gây sốc phân hoặc cháy rễ. Thông thường, bón phân hóa học định kỳ 2-4 tuần/lần trong mùa sinh trưởng và ra hoa. Giảm tần suất hoặc ngừng bón phân vào mùa đông khi cây ngủ nghỉ. Luôn tưới nước nhẹ trước khi bón phân hóa học để tránh làm tổn thương rễ.
Ánh sáng và nhiệt độ tối ưu
Ánh sáng là yếu tố quyết định khả năng ra hoa của sứ thái kép. Cây cần nhiều nắng để tích lũy năng lượng cho việc hình thành nụ hoa. Đảm bảo cây nhận được đủ ánh nắng mặt trời trực tiếp là ưu tiên hàng đầu. Nếu trồng trong nhà kính hoặc nơi có ánh sáng yếu, cây sẽ chỉ ra lá mà không ra hoa. Nhiệt độ lý tưởng cho sứ thái kép phát triển là từ 20-35 độ C. Cây có thể chịu được nhiệt độ cao hơn nhưng cần được tưới nước và thông gió tốt. Nhiệt độ dưới 10 độ C có thể khiến cây bị chột hoặc chết, đặc biệt nếu đất bị ẩm. Do đó, ở những vùng có mùa đông lạnh, cần đưa cây vào nơi kín gió hoặc trong nhà kính để bảo vệ.
Cắt tỉa và tạo dáng cho sứ thái kép
Cắt tỉa không chỉ giúp cây có bộ tán đẹp, cân đối mà còn kích thích cây ra nhiều cành mới, từ đó cho nhiều hoa hơn.
Thời điểm cắt tỉa: Thích hợp nhất là sau đợt hoa tàn hoặc vào đầu mùa sinh trưởng (thường là mùa xuân). Tránh cắt tỉa vào mùa đông hoặc khi cây đang chuẩn bệnh.
Cách cắt tỉa: Dùng kéo hoặc dao sắc, đã khử trùng để cắt các cành yếu, cành bị sâu bệnh, cành mọc chen chúc hoặc các cành vượt quá kiểm soát. Vết cắt nên hơi nghiêng để nước không đọng lại. Sau khi cắt, có thể bôi vôi hoặc keo liền sẹo vào vết cắt để tránh nhiễm trùng và mất nước. Cắt tỉa các đầu cành sẽ kích thích cây đâm nhiều chồi mới ngay dưới vết cắt, tạo thành tán lá và cành dày dặn hơn, là nơi hình thành nụ hoa sau này.
Phòng trừ sâu bệnh hại thường gặp trên cây sứ thái kép
Mặc dù sứ thái kép khá khỏe mạnh, nhưng cây vẫn có thể bị tấn công bởi một số loại sâu bệnh, đặc biệt khi điều kiện chăm sóc không tốt hoặc thời tiết ẩm thấp kéo dài. Việc nhận biết sớm và có biện pháp phòng trừ kịp thời là rất quan trọng để bảo vệ cây.
Nhận biết các loại sâu bệnh phổ biến
Rệp sáp: Đây là loại dịch hại phổ biến nhất trên cây sứ. Rệp sáp thường tập trung ở nách lá, ngọn non, cuống hoa, hút nhựa cây làm cây suy yếu, lá vàng héo và rụng. Chúng tạo ra lớp sáp trắng như bông gòn dễ nhận thấy.
Nhện đỏ: Thường xuất hiện ở mặt dưới lá, chích hút nhựa làm lá bị lốm đốm vàng hoặc bạc màu, sau đó khô và rụng. Kích thước rất nhỏ nên khó phát hiện bằng mắt thường, cần quan sát kỹ hoặc dùng kính lúp.
Bọ trĩ: Gây hại trên lá non và nụ hoa, làm lá bị xoăn, biến dạng, nụ hoa không nở hoặc bị thui chột.
Thối củ/thối rễ: Đây là bệnh nguy hiểm nhất do nấm gây ra, thường là hậu quả của việc tưới nước quá nhiều, đất kém thoát nước, hoặc cây bị thương. Củ và rễ bị mềm nhũn, chuyển màu nâu đen, có mùi hôi. Bệnh lây lan rất nhanh và khó trị.
Bệnh thán thư/đốm lá: Gây ra các vết đốm trên lá, thân, làm lá vàng và rụng. Thường xuất hiện khi độ ẩm cao, trời mưa nhiều.
Biện pháp phòng ngừa và trị bệnh
Phòng bệnh hơn chữa bệnh là nguyên tắc vàng khi chăm sóc sứ thái kép.
Kiểm soát tưới nước: Đảm bảo đất trồng thật sự khô ráo giữa các lần tưới là biện pháp phòng thối củ, thối rễ hiệu quả nhất.
Thông gió và ánh sáng: Đặt cây ở nơi thoáng gió và có đủ ánh nắng giúp cây khỏe mạnh, tăng sức đề kháng và giảm môi trường thuận lợi cho nấm bệnh phát triển.
Vệ sinh vườn: Thường xuyên loại bỏ lá vàng, cành khô, cỏ dại xung quanh gốc cây.
Kiểm tra định kỳ: Dành thời gian kiểm tra cây thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu sâu bệnh và xử lý kịp thời khi số lượng còn ít.
Biện pháp trị bệnh:
Đối với rệp sáp, nhện đỏ, bọ trĩ: Nếu số lượng ít, có thể dùng vòi nước xịt mạnh để rửa trôi, hoặc dùng tăm bông nhúng cồn để diệt trực tiếp. Nếu số lượng nhiều, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phù hợp theo hướng dẫn. Ưu tiên các loại thuốc sinh học hoặc thảo mộc ít gây hại.
Đối với thối củ/rễ: Khi phát hiện cây có dấu hiệu thối, cần ngừng tưới nước ngay lập tức. Nhổ cây ra khỏi chậu, rũ bỏ hết đất cũ. Cắt bỏ toàn bộ phần củ, rễ bị thối bằng dao sắc, đã khử trùng. Ngâm cây vào dung dịch thuốc diệt nấm (ví dụ: Ridomil Gold, Aliette) pha loãng trong khoảng 15-30 phút. Để cây ở nơi khô ráo, thoáng mát cho vết cắt khô hoàn toàn và tạo sẹo (có thể mất vài ngày đến một tuần tùy mức độ). Sau đó, trồng lại cây vào chậu mới với giá thể sạch và khô ráo. Tuyệt đối không tưới nước trong vài ngày sau khi trồng lại.
Đối với bệnh nấm lá: Cắt bỏ các lá bị bệnh nặng. Phun thuốc diệt nấm toàn cây theo hướng dẫn. Tránh tưới nước lên lá vào buổi tối.
Kỹ thuật kích thích sứ thái kép ra hoa rộ và đồng loạt
Ai trồng sứ thái kép cũng mong muốn cây ra hoa thật nhiều và đẹp. Để đạt được điều này, ngoài việc chăm sóc cơ bản, bạn cần áp dụng một số kỹ thuật đặc biệt để kích thích cây ra hoa.
Ảnh hưởng của ánh sáng và phân bón đến sự ra hoa
Ánh sáng đầy đủ là yếu tố tiên quyết để sứ thái kép ra hoa. Cây cần đủ năng lượng từ mặt trời để hình thành nụ hoa. Nếu cây thiếu nắng, dù bạn bón phân đầy đủ đến đâu, cây cũng sẽ khó ra hoa hoặc hoa nhỏ, màu nhạt. Đảm bảo cây nhận được ít nhất 6-8 giờ nắng trực tiếp mỗi ngày.
Về phân bón, như đã đề cập, phân có hàm lượng Phốt pho (P) và Kali (K) cao rất quan trọng trong giai đoạn cây chuẩn bị ra hoa và đang ra hoa. Phốt pho giúp kích thích ra hoa, phát triển bộ rễ. Kali giúp hoa đậm màu, cứng cáp và tăng sức đề kháng cho cây. Bón phân thúc hoa đúng lúc và đúng liều lượng sẽ giúp cây ra nhiều nụ và hoa nở đồng loạt.
Cắt tỉa cành để kích thích ra hoa đồng loạt
Cắt tỉa không chỉ giúp cây có tán đẹp mà còn là cách hiệu quả để điều khiển cây ra hoa theo ý muốn. Sau khi cây đã trải qua một đợt hoa rộ, bạn có thể tiến hành cắt tỉa đồng loạt các cành đã ra hoa hoặc các cành non. Vết cắt sẽ kích thích cây đâm chồi mới. Các chồi mới này thường sẽ mang theo nụ hoa. Nếu bạn cắt tỉa tất cả các cành cùng lúc, các chồi mới sẽ mọc lên và ra hoa gần như đồng loạt, tạo nên một “bó hoa” rực rỡ trên cây. Nhớ bôi vôi hoặc keo liền sẹo vào vết cắt.
Giai đoạn nghỉ và chuẩn bị ra hoa
Trước khi bước vào đợt ra hoa chính, sứ thái kép thường có một giai đoạn “nghỉ” ngắn, đặc biệt là vào cuối mùa khô hoặc đầu mùa mưa. Trong giai đoạn này, cây có thể rụng bớt lá. Đây là thời điểm quan trọng để cây tích lũy năng lượng. Bạn có thể giảm lượng nước tưới trong giai đoạn này. Khi cây bắt đầu có dấu hiệu chuẩn bị bước vào mùa sinh trưởng mới (lá non bắt đầu nhú), hãy tăng cường ánh sáng và bắt đầu bón phân có hàm lượng P, K cao để thúc đẩy cây ra hoa.
Những lưu ý quan trọng để trồng sứ thái kép thành công
Để có một chậu sứ thái kép đẹp và khỏe mạnh lâu dài, bạn cần ghi nhớ một vài lưu ý quan trọng trong suốt quá trình trồng và chăm sóc. Việc chú ý đến những chi tiết nhỏ này có thể tạo nên sự khác biệt lớn. Nắm vững cách trồng sứ thái kép và áp dụng những kinh nghiệm này sẽ giúp bạn tự tin hơn.
Tránh tưới nước quá nhiều
Nhắc lại lần nữa vì đây là sai lầm phổ biến nhất. Thà để cây hơi khô còn hơn để cây bị úng. Luôn kiểm tra độ ẩm của đất trước khi tưới. Dấu hiệu cây bị thiếu nước là lá hơi héo rũ, củ hơi mềm. Dấu hiệu cây bị úng nước là lá vàng, rụng, củ mềm nhũn. Khi cây bị thiếu nước, bạn tưới vào cây sẽ hồi phục nhanh chóng. Nhưng khi cây bị úng, việc cứu cây sẽ khó khăn hơn rất nhiều, đặc biệt nếu củ đã bắt đầu thối.
Đảm bảo đủ ánh nắng
Ánh nắng mặt trời là nguồn sống cho cây sứ. Cây càng nhiều nắng càng khỏe, càng ra nhiều hoa. Đừng ngại đặt cây ở nơi có nắng gắt, chỉ cần đảm bảo tưới nước và thoát nước hợp lý. Nếu không có đủ nắng, cây sẽ chỉ tập trung vào việc sinh trưởng thân lá mà lãng quên nhiệm vụ ra hoa.
Chọn giá thể thoát nước cực tốt
Đất thịt nặng hoặc hỗn hợp giá thể có tỷ lệ vật liệu giữ nước cao sẽ là nguy cơ tiềm ẩn cho cây sứ. Hãy đảm bảo hỗn hợp đất trồng của bạn thật tơi xốp, thoáng khí và nước chảy qua dễ dàng. Việc này giúp rễ cây không bị ngạt và ngăn chặn sự phát triển của nấm gây thối.
Cắt tỉa định kỳ
Cắt tỉa giúp loại bỏ cành già, yếu, tạo bộ tán thông thoáng, giảm nguy cơ sâu bệnh. Quan trọng hơn, cắt tỉa đúng kỹ thuật sẽ kích thích cây đâm nhiều chồi mới, là nền tảng cho những đợt hoa rộ sau này. Đừng ngại cắt tỉa, cây sứ có khả năng phục hồi rất tốt.
Phòng trừ sâu bệnh chủ động
Thay vì đợi cây bị bệnh nặng rồi mới tìm cách chữa trị, hãy chủ động phòng ngừa. Vệ sinh vườn sạch sẽ, kiểm tra cây thường xuyên, tạo môi trường sống lý tưởng cho cây (đủ nắng, thoáng gió, thoát nước tốt) là những biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Khi phát hiện sâu bệnh, hãy xử lý ngay khi chúng còn ít để tránh lây lan.
Chú ý đến bộ rễ củ
Bộ rễ củ là đặc điểm độc đáo và là nơi tích trữ năng lượng của cây sứ. Thường xuyên kiểm tra bộ rễ củ khi thay chậu hoặc định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh thối. Việc tạo dáng bộ rễ củ cũng là một nghệ thuật riêng, giúp tăng thêm giá trị thẩm mỹ cho cây.
Kết luận
Trồng và chăm sóc sứ thái kép đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ, nhưng thành quả mà nó mang lại là hoàn toàn xứng đáng. Nắm vững cách trồng sứ thái kép, từ khâu chuẩn bị đất, chậu, chọn giống, kỹ thuật tưới nước, bón phân, cắt tỉa đến phòng trừ sâu bệnh, sẽ giúp bạn có được những chậu sứ khỏe mạnh với bộ hoa kép rực rỡ, tô điểm cho không gian sống của mình. Chúc bạn thành công với niềm đam mê cây sứ thái kép này!