Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Trồng Bí Đao

Bí đao là một loại cây trồng quen thuộc và phổ biến tại Việt Nam, được yêu thích không chỉ vì giá trị dinh dưỡng mà còn vì tính mát, giải nhiệt. Tự tay trồng bí đao tại nhà, dù là trong vườn hay trên sân thượng, mang lại nguồn rau sạch an toàn và niềm vui lao động. Nếu bạn đang tìm hiểu cách trồng bí đao hiệu quả, cho năng suất cao và ít sâu bệnh, bài viết này sẽ đi sâu vào từng khâu kỹ thuật, giúp bạn nắm vững từ việc chuẩn bị ban đầu cho đến khi thu hoạch những quả bí đao tươi ngon. Chúng tôi sẽ cung cấp thông tin chi tiết dựa trên kinh nghiệm thực tế và các nguyên tắc canh tác khoa học để bạn có thể áp dụng thành công.

Việc trồng bí đao không quá phức tạp, nhưng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chăm sóc đúng cách trong suốt quá trình sinh trưởng. Hiểu rõ đặc tính của cây, nhu cầu về đất, nước, ánh sáng và dinh dưỡng sẽ là chìa khóa để có một vụ mùa bội thu. Bài viết này sẽ lần lượt trình bày các bước cần thiết, giúp bạn trả lời mọi câu hỏi về cách trồng bí đao, từ việc chọn giống phù hợp với điều kiện khí hậu địa phương, chuẩn bị môi trường sống lý tưởng cho cây, đến việc quản lý các vấn đề thường gặp như sâu bệnh hại.

Lựa chọn giống bí đao phù hợp

Bước đầu tiên và quan trọng trong cách trồng bí đao là chọn được loại giống phù hợp. Thị trường hiện có nhiều giống bí đao khác nhau, mỗi loại có những đặc điểm riêng về thời gian sinh trưởng, khả năng chống chịu sâu bệnh, hình dáng, kích thước và chất lượng quả. Việc lựa chọn giống cần dựa trên điều kiện khí hậu, loại đất và mục đích sử dụng của bạn.

Có thể phân chia bí đao thành một số nhóm chính dựa trên đặc điểm quả như bí đao xanh, bí đao sáp. Bí đao xanh thường có vỏ màu xanh đậm, ruột trắng, thích hợp cho các món canh hoặc luộc. Bí đao sáp có lớp phấn trắng phủ ngoài khi chín, ruột đặc hơn, thường dùng để làm mứt bí hoặc phơi khô.

Khi chọn giống, nên ưu tiên những giống có khả năng chống chịu tốt với điều kiện địa phương, ít bị nhiễm các bệnh phổ biến như phấn trắng, sương mai. Hạt giống cần có nguồn gốc rõ ràng, từ các đơn vị cung cấp uy tín để đảm bảo tỷ lệ nảy mầm cao và cây con khỏe mạnh. Bạn có thể tìm mua hạt giống chất lượng tại hatgiongnongnghiep1.vn, nơi cung cấp đa dạng các loại hạt giống rau màu, bao gồm cả bí đao.

Ngoài ra, cần xem xét thời vụ trồng. Một số giống thích hợp trồng vụ Hè Thu, trong khi các giống khác có thể trồng vụ Đông Xuân. Nắm vững thông tin về đặc tính của từng giống sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn tối ưu, đảm bảo cây phát triển tốt nhất trong điều kiện thời tiết cụ thể.

Chuẩn bị đất và vị trí trồng

Đất trồng là yếu tố quyết định sự phát triển của cây bí đao. Bí đao phát triển tốt nhất trên nền đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và có độ pH từ 6.0 đến 6.8. Đất thịt pha cát hoặc đất phù sa là những lựa chọn lý tưởng. Tránh trồng bí đao trên đất sét nặng, khó thoát nước hoặc đất đã trồng các loại cây cùng họ (như dưa chuột, bầu, bí đỏ) trong vài năm gần đây để hạn chế sâu bệnh tích tụ trong đất.

Trước khi trồng, đất cần được làm sạch cỏ dại và tàn dư thực vật. Sau đó, tiến hành cày bừa hoặc cuốc xới cho đất tơi xốp. Việc bón lót rất quan trọng để cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cây. Nên sử dụng phân hữu cơ hoai mục như phân chuồng, phân bò, phân trùn quế hoặc phân xanh ủ hoai. Lượng bón lót phụ thuộc vào độ màu mỡ của đất, thông thường khoảng 15-20 tấn phân hữu cơ cho mỗi hecta, hoặc khoảng 1-2kg cho mỗi gốc trồng tại nhà. Có thể bổ sung thêm vôi nông nghiệp để cải tạo đất, nâng cao độ pH và khử trùng nếu cần thiết.

Vị trí trồng cần đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng mặt trời, ít nhất 6-8 giờ mỗi ngày. Bí đao là cây ưa sáng và nóng ẩm. Trồng ở nơi râm mát sẽ khiến cây phát triển kém, lá nhỏ, dễ bị sâu bệnh và đậu quả ít. Đồng thời, vị trí trồng cần thông thoáng để giảm nguy cơ nấm bệnh phát triển, nhưng cũng cần tránh nơi có gió mạnh trực tiếp làm tổn hại đến thân và lá cây, đặc biệt là khi cây leo giàn.

Nếu trồng bí đao trong chậu hoặc thùng xốp, cần đảm bảo vật chứa đủ lớn (ít nhất 30-40 lít) và có lỗ thoát nước tốt ở đáy. Hỗn hợp đất trồng trong chậu có thể là hỗn hợp đất thịt, phân hữu cơ hoai mục và trấu hun hoặc xơ dừa theo tỷ lệ phù hợp để tạo độ tơi xốp và giữ ẩm.

Gieo hạt và ươm cây con bí đao

Có hai phương pháp gieo hạt bí đao phổ biến: gieo trực tiếp vào đất trồng hoặc ươm cây con trong bầu đất rồi mới đem trồng ra vườn.

Đối với phương pháp gieo trực tiếp, hạt giống sau khi chuẩn bị (có thể ngâm ủ cho nứt nanh nếu muốn tăng tốc độ nảy mầm) sẽ được gieo thẳng vào vị trí đã chuẩn bị sẵn trong vườn. Đào hốc với khoảng cách phù hợp (khoảng 1.5-2m giữa các hốc, tùy giống và diện tích), gieo 2-3 hạt vào mỗi hốc, phủ một lớp đất mỏng khoảng 1-2cm. Tưới nhẹ giữ ẩm. Sau khi cây con mọc và có 1-2 lá thật, tỉa bỏ cây yếu, chỉ giữ lại 1 cây khỏe nhất cho mỗi hốc.

Phương pháp ươm cây con trong bầu đất giúp quản lý tốt hơn giai đoạn cây non, hạn chế sâu bệnh tấn công sớm và đảm bảo cây con khỏe mạnh trước khi đưa ra môi trường tự nhiên khắc nghiệt hơn. Bầu ươm có thể là túi nilon nhỏ, khay bầu hoặc cốc giấy. Hỗn hợp đất ươm cần tơi xốp, giàu dinh dưỡng và sạch mầm bệnh (có thể dùng hỗn hợp tro trấu, xơ dừa, phân chuồng hoai mục và đất bột). Gieo 1-2 hạt/bầu, sâu khoảng 1-1.5cm. Đặt bầu ươm ở nơi có ánh sáng đầy đủ nhưng tránh nắng gắt trực tiếp, tưới ẩm nhẹ nhàng hàng ngày.

Quá trình ngâm ủ hạt giống trước khi gieo có thể thực hiện bằng cách ngâm hạt trong nước ấm (khoảng 40-50°C) trong 4-6 giờ, sau đó vớt ra, rửa sạch và ủ trong khăn ẩm, giữ ở nhiệt độ ấm áp (khoảng 25-30°C) cho đến khi hạt nứt nanh. Thời gian ủ thường mất 24-48 giờ. Hạt đã nứt nanh sẽ có tỷ lệ nảy mầm cao và đồng đều hơn.

Khi cây con trong bầu ươm đạt 2-3 lá thật (khoảng 7-10 ngày sau gieo), thân cây cứng cáp và rễ đã phát triển trong bầu, đó là thời điểm thích hợp để đem trồng ra vườn. Trước khi trồng vài ngày, nên cho cây con “làm quen” dần với môi trường bên ngoài bằng cách đưa bầu cây ra nắng vào ban ngày và đưa vào chỗ có mái che vào ban đêm (gọi là tôi luyện cây con) để tăng sức đề kháng.

Trồng cây con ra vườn

Thời điểm tốt nhất để trồng cây con bí đao ra vườn là vào buổi chiều mát hoặc khi thời tiết râm mát. Điều này giúp cây con tránh bị sốc nhiệt do sự chênh lệch nhiệt độ giữa môi trường bầu ươm và môi trường ngoài.

Tại vị trí trồng đã chuẩn bị, đào hố nhỏ vừa đủ đặt bầu đất. Nhẹ nhàng xé bỏ túi bầu nilon hoặc lấy cây ra khỏi bầu giấy/khay ươm, chú ý giữ nguyên bầu đất và không làm tổn thương rễ. Đặt cây vào hố, lấp đất xung quanh gốc, nén nhẹ cho cây đứng vững. Tưới nước nhẹ ngay sau khi trồng để tạo độ ẩm cho đất và giúp rễ nhanh chóng bén chặt.

Khoảng cách trồng bí đao khá quan trọng, ảnh hưởng đến sự thông thoáng và khả năng leo giàn sau này. Đối với bí đao trồng giàn, khoảng cách giữa các gốc thường là 1.5 – 2 mét, hàng cách hàng khoảng 3-4 mét. Nếu trồng bò đất, khoảng cách có thể rộng hơn một chút. Khoảng cách hợp lý giúp cây nhận đủ ánh sáng, không khí lưu thông tốt, giảm nguy cơ nấm bệnh và tạo không gian cho dây bí bò hoặc leo.

Sau khi trồng, có thể sử dụng rơm rạ, cỏ khô hoặc màng phủ nông nghiệp để che phủ gốc cây. Lớp phủ này giúp giữ ẩm cho đất, hạn chế cỏ dại phát triển và giữ nhiệt độ đất ổn định, đặc biệt quan trọng trong những ngày nắng nóng hoặc khi trời se lạnh. Lớp phủ hữu cơ còn phân hủy dần, bổ sung thêm dinh dưỡng cho đất.

Theo dõi sát sao cây con trong vài ngày đầu sau trồng. Nếu thấy cây héo vào buổi trưa, có thể che nắng tạm thời cho cây bằng lá cây hoặc vật liệu khác cho đến khi cây bén rễ hoàn toàn và hồi phục.

Chăm sóc bí đao giai đoạn sinh trưởng

Chăm sóc bí đao giai đoạn sinh trưởng bao gồm nhiều công việc như tưới nước, bón phân, làm giàn, tỉa lá/nhánh và quản lý sâu bệnh. Đây là giai đoạn quan trọng nhất quyết định năng suất cuối cùng.

Tưới nước cho bí đao

Bí đao cần nhiều nước, đặc biệt trong giai đoạn ra hoa, đậu quả và phát triển quả. Tuy nhiên, cần tránh tình trạng úng nước, vì điều này dễ gây thối rễ và các bệnh do nấm. Lượng nước tưới cần điều chỉnh tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và loại đất. Đất cát cần tưới nhiều lần hơn đất thịt. Mùa khô hạn cần tăng cường tưới nước, mùa mưa cần chú ý thoát nước tốt.

Nên tưới nước vào sáng sớm hoặc chiều mát. Tránh tưới vào giữa trưa nắng gắt hoặc tối muộn, đặc biệt là tưới lên lá, vì nước đọng trên lá vào ban đêm là điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát triển. Phương pháp tưới nhỏ giọt hoặc tưới vào gốc là hiệu quả nhất, giúp tiết kiệm nước và hạn chế ẩm ướt trên tán lá.

Khi cây còn nhỏ, tưới nhẹ nhàng, đủ ẩm. Giai đoạn cây leo giàn, ra hoa, lượng nước cần tăng dần. Giai đoạn nuôi quả, cây cần lượng nước lớn nhất. Quan sát độ ẩm của đất bằng cách bóp đất dưới gốc cây. Nếu đất ẩm, không cần tưới. Nếu đất khô, tơi vụn, cần tưới bổ sung.

Bón phân cho bí đao

Bón phân là yếu tố then chốt để bí đao phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao. Ngoài lượng phân lót ban đầu, cần bón thúc định kỳ trong suốt quá trình cây sinh trưởng.

• Lần 1 (sau trồng 7-10 ngày): Khi cây bắt đầu bén rễ và ra lá mới, bón thúc bằng phân đạm hòa tan hoặc phân NPK có tỷ lệ đạm cao để kích thích cây ra lá và phát triển thân, cành. Có thể kết hợp với phân hữu cơ dạng nước hoặc phân bón lá.
• Lần 2 (khi cây bắt đầu leo giàn/bò): Bón thúc bằng phân NPK cân đối hoặc phân có tỷ lệ lân và kali cao hơn một chút để hỗ trợ sự phát triển của thân, cành, lá và chuẩn bị cho giai đoạn ra hoa. Kết hợp xới nhẹ đất quanh gốc và vun gốc.
• Lần 3 (khi cây ra hoa rộ và bắt đầu đậu quả): Đây là giai đoạn cây cần rất nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là kali và lân để hình thành và nuôi dưỡng quả. Bón thúc bằng phân NPK có tỷ lệ kali cao, hoặc bổ sung thêm kali sulfat. Có thể phun thêm phân bón lá chứa vi lượng như Bo để tăng khả năng đậu quả.
• Các lần tiếp theo (trong giai đoạn nuôi quả): Bón thúc định kỳ 10-15 ngày/lần bằng phân NPK hoặc phân kali để hỗ trợ quả lớn nhanh, vỏ dày, chắc ruột. Lượng bón tùy thuộc vào sức sinh trưởng của cây và số lượng quả đang nuôi.

Ưu tiên sử dụng phân hữu cơ kết hợp với phân vô cơ để cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng đầy đủ, cân đối cho cây. Không nên lạm dụng phân đạm trong giai đoạn nuôi quả vì có thể làm mềm quả, giảm thời gian bảo quản.

Làm giàn và hướng dẫn leo cho bí đao

Bí đao là cây thân thảo dạng bò hoặc leo. Trừ khi bạn muốn trồng bò đất (thường tốn nhiều diện tích và quả dễ bị sâu bệnh tấn công từ đất), làm giàn là phương pháp canh tác phổ biến và hiệu quả hơn. Làm giàn giúp tiết kiệm diện tích, thân lá thông thoáng, giảm sâu bệnh, quả sạch sẽ và dễ thu hoạch hơn.

Giàn bí đao có thể làm bằng nhiều vật liệu khác nhau như tre, gỗ, lưới hoặc dây thép. Giàn cần chắc chắn, có độ cao phù hợp (khoảng 1.8 – 2.5 mét) để cây leo và người chăm sóc, thu hoạch dễ dàng. Có thể làm giàn chữ A hoặc giàn phẳng.

Khi cây bắt đầu vươn ngọn, cần chủ động hướng dẫn ngọn non bám vào giàn. Buộc nhẹ thân chính vào cọc hoặc giàn bằng dây mềm để tránh làm tổn thương thân. Khi cây đã bám chắc, chúng sẽ tự leo bằng tua cuốn.

Tỉa lá, tỉa nhánh và thụ phấn bổ sung

Tỉa lá và tỉa nhánh là kỹ thuật quan trọng trong cách trồng bí đao để tập trung dinh dưỡng nuôi thân chính và quả, đồng thời tạo sự thông thoáng cho cây.

• Tỉa nhánh: Bí đao thường ra nhiều nhánh phụ từ nách lá. Nên tỉa bỏ bớt các nhánh phụ ở gốc (khoảng 5-7 lá gốc) để tập trung dinh dưỡng nuôi thân chính phát triển mạnh. Trên thân chính và các nhánh cấp 1 (để lại), cũng có thể tỉa bớt nhánh phụ quá yếu hoặc mọc chen chúc để tạo sự thông thoáng. Tuy nhiên, không nên tỉa quá trụi lá vì lá là cơ quan quang hợp chính của cây.
• Tỉa lá: Tỉa bỏ các lá già úa, lá bị sâu bệnh, lá mọc quá dày che khuất ánh sáng hoặc chạm đất để giảm nguồn bệnh và tăng sự thông thoáng.
• Bấm ngọn: Khi cây đã lên giàn và đạt chiều cao mong muốn, có thể bấm ngọn thân chính để kích thích cây ra nhiều nhánh phụ cho quả. Hoặc khi các nhánh cấp 1 đã ra quả, có thể bấm ngọn nhánh đó sau khi quả đã hình thành đủ lớn để tập trung dinh dưỡng nuôi quả.

Thụ phấn cho bí đao thường do côn trùng (ong) thực hiện. Tuy nhiên, trong điều kiện thời tiết không thuận lợi (mưa kéo dài, trời âm u) hoặc trồng trong nhà lưới ít côn trùng, tỷ lệ đậu quả có thể thấp. Lúc này, thụ phấn bổ sung bằng tay là cần thiết. Bí đao có hoa đực và hoa cái riêng biệt. Hoa đực thường mọc thành chùm ở gần ngọn, có nhị chứa phấn hoa. Hoa cái thường mọc đơn độc, có bầu noãn ở gốc hoa (nhìn giống quả bí đao tí hon). Thụ phấn bổ sung được thực hiện vào buổi sáng sớm (khoảng 7-9 giờ) khi hoa mới nở. Hái hoa đực, nhẹ nhàng bỏ cánh hoa, dùng nhị đực chấm nhẹ vào nhụy của hoa cái. Mỗi hoa đực có thể thụ phấn cho vài hoa cái.

Quản lý sâu bệnh hại trên bí đao

Sâu bệnh hại là thách thức lớn trong quá trình trồng bí đao, có thể làm giảm đáng kể năng suất nếu không được quản lý kịp thời và hiệu quả. Việc phòng ngừa luôn tốt hơn chữa trị.

Các loại sâu hại thường gặp:

• Rệp sáp, rệp mềm: Thường bám ở nách lá, thân non, hút nhựa làm cây suy yếu, lá xoăn lại.
• Nhện đỏ: Kích thước rất nhỏ, bám dưới mặt lá, hút nhựa tạo thành các chấm vàng li ti, lá bị vàng và khô đi. Phát triển mạnh trong điều kiện khô nóng.
• Sâu xanh, sâu khoang: Ăn lá, đục thân, đục quả non.
• Bọ trĩ: Gây hại trên lá non, ngọn non, làm lá bị xoăn, biến dạng.
• Ruồi đục quả: Đẻ trứng vào quả non, ấu trùng nở ra đục phá bên trong quả làm quả thối rụng hoặc biến dạng.
• Bọ dưa (bọ cánh cứng sọc vàng): Ăn lá non, hoa, gây hại nghiêm trọng giai đoạn cây con và ra hoa.

Các bệnh thường gặp:

• Bệnh phấn trắng: Nấm phát triển thành các đốm trắng như bột phấn trên lá, thân. Lá bị bệnh nặng sẽ khô và rụng sớm.
• Bệnh sương mai: Vết bệnh là các đốm màu vàng nhạt hoặc nâu trên mặt lá, dưới mặt lá có lớp nấm màu xám trắng. Bệnh phát triển nhanh trong điều kiện ẩm ướt, nhiệt độ thấp.
• Bệnh thán thư: Gây ra các vết cháy hoặc loét trên lá, thân, quả.
• Bệnh lở cổ rễ: Thường gây hại giai đoạn cây con, làm thối gốc cây sát mặt đất, cây bị đổ gục.
• Bệnh héo xanh vi khuẩn: Cây bị héo đột ngột vào ban ngày và tươi lại vào ban đêm, sau đó héo rũ hoàn toàn và chết. Cắt ngang thân thấy có dịch nhầy chảy ra.

Biện pháp phòng trừ:

• Biện pháp canh tác:
  • Chọn giống kháng bệnh.
  • Làm đất kỹ, xử lý vôi trước khi trồng.
  • Trồng đúng mật độ, tạo sự thông thoáng cho vườn.
  • Tưới nước hợp lý, tránh ẩm ướt kéo dài trên lá.
  • Thường xuyên thăm vườn để phát hiện sớm sâu bệnh.
  • Thu gom và tiêu hủy tàn dư cây bệnh, quả bị hại.
  • Luân canh cây trồng, tránh trồng cây họ bầu bí liên tục trên cùng một mảnh đất.
  • Trồng cây xua đuổi côn trùng như húng quế, bạc hà xung quanh vườn.
• Biện pháp sinh học:
  • Sử dụng các loại thuốc trừ sâu sinh học từ nấm (Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae), vi khuẩn (Bacillus thuringiensis – Bt), hoặc virus (NPV) để phòng trừ sâu hại.
  • Sử dụng các chế phẩm nấm đối kháng Trichoderma để phòng trừ nấm bệnh trong đất.
  • Sử dụng dung dịch tỏi, ớt, gừng, rượu pha loãng để phun phòng.
  • Thả thiên địch như bọ rùa, ong ký sinh để kiểm soát rệp và sâu hại.
• Biện pháp hóa học (chỉ sử dụng khi thật cần thiết và theo nguyên tắc 4 đúng):
  • Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có hoạt chất phù hợp với từng loại sâu bệnh.
  • Ưu tiên thuốc có nguồn gốc sinh học hoặc ít độc hại.
  • Tuân thủ nghiêm ngặt liều lượng, nồng độ và thời gian cách ly an toàn.
  • Phun thuốc vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát.
  • Luân phiên các loại thuốc có hoạt chất khác nhau để tránh tạo tính kháng thuốc cho sâu bệnh.

Đối với ruồi đục quả, có thể sử dụng bẫy pheromone để dẫn dụ và tiêu diệt ruồi đực, giảm khả năng sinh sản. Bao trái khi quả còn nhỏ cũng là biện pháp hiệu quả để bảo vệ quả khỏi bị ruồi đục và một số loại sâu bệnh khác.

Giai đoạn ra hoa và đậu quả

Giai đoạn ra hoa và đậu quả là thời kỳ quan trọng quyết định năng suất. Cây cần được cung cấp đủ dinh dưỡng, nước và có điều kiện thụ phấn tốt.

Bí đao thường ra hoa sau khoảng 40-50 ngày trồng, tùy thuộc vào giống và điều kiện chăm sóc. Hoa đực thường xuất hiện trước, sau đó đến hoa cái. Hoa cái có bầu nhỏ ở gốc.

Như đã đề cập ở phần thụ phấn bổ sung, việc đảm bảo hoa được thụ phấn là rất quan trọng. Nếu không có côn trùng hoạt động hoặc trồng trong nhà lưới, hãy chủ động thụ phấn bằng tay vào buổi sáng.

Sau khi hoa cái được thụ phấn thành công, bầu noãn sẽ bắt đầu phát triển thành quả non. Giai đoạn này, cây cần rất nhiều dinh dưỡng và nước để nuôi quả lớn. Cần tăng cường bón thúc bằng phân có tỷ lệ kali cao và tưới đủ ẩm.

Cần tỉa bớt những quả bị sâu bệnh, dị dạng hoặc mọc quá dày trên cùng một nhánh để tập trung dinh dưỡng nuôi những quả khỏe mạnh. Đối với bí đao trồng giàn, nên chọn những quả mọc ở vị trí thuận lợi, treo lơ lửng hoặc buộc dây treo quả để tránh làm gãy giàn hoặc gãy nhánh.

Thu hoạch bí đao

Thu hoạch đúng thời điểm là một phần quan trọng trong cách trồng bí đao để đảm bảo chất lượng quả tốt nhất. Thời gian từ khi đậu quả đến khi thu hoạch tùy thuộc vào giống, nhưng thường mất khoảng 20-30 ngày.

Dấu hiệu nhận biết bí đao đã già và có thể thu hoạch:

• Vỏ quả: Chuyển sang màu xanh đậm hoặc có lớp phấn trắng phủ dày (đối với bí đao sáp). Vỏ quả cứng, dùng móng tay bấm vào không lún.
• Cuống quả: Hơi khô lại và bắt đầu hóa gỗ. Tua cuốn ở gần cuống quả bị khô và héo đi.
• Gõ vào quả: Nghe thấy tiếng trầm, đục.

Nên thu hoạch bí đao vào những ngày nắng ráo để quả khô ráo, bảo quản được lâu hơn. Sử dụng dao hoặc kéo sắc để cắt cuống quả, chừa lại một đoạn cuống dài khoảng 3-5cm. Cắt cuống sát vào thân hoặc nhánh mang quả có thể làm tổn thương cây và giảm khả năng cho quả tiếp theo.

Đối với bí đao sáp dùng làm mứt hoặc để lâu, nên để quả thật già trên cây cho lớp sáp phủ dày. Đối với bí đao xanh dùng ăn tươi, có thể thu hoạch khi quả đủ kích thước và các dấu hiệu già bắt đầu rõ ràng, không nhất thiết phải để quá già.

Sau khi thu hoạch, không nên để quả bí đao trực tiếp dưới nắng gắt. Nên để quả ở nơi khô ráo, thoáng mát để vỏ quả cứng lại và “chín” thêm một chút, giúp tăng thời gian bảo quản. Bí đao già có thể bảo quản được rất lâu ở nhiệt độ phòng khô ráo.

Trồng bí đao trong thùng xốp hoặc chậu

Cách trồng bí đao trong thùng xốp hoặc chậu là giải pháp tuyệt vời cho những người có diện tích đất hạn chế như ở các khu đô thị. Mặc dù quy mô nhỏ hơn, bạn vẫn có thể thu được những quả bí đao tươi ngon.

• Chọn thùng/chậu: Cần chọn thùng xốp hoặc chậu có dung tích lớn, ít nhất 30-40 lít để đảm bảo đủ không gian cho rễ phát triển và cung cấp đủ đất, dinh dưỡng cho cây nuôi quả. Đáy thùng/chậu phải có lỗ thoát nước tốt.
• Chuẩn bị đất: Sử dụng hỗn hợp đất trồng tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt như hỗn hợp đất thịt, phân hữu cơ hoai mục, trấu hun, xơ dừa. Tỷ lệ có thể là 50% đất thịt + 40% phân hữu cơ + 10% trấu hun/xơ dừa.
• Gieo trồng: Có thể gieo hạt trực tiếp hoặc trồng cây con đã ươm. Chỉ nên trồng 1 cây/thùng để đảm bảo cây có đủ không gian và dinh dưỡng.
• Chăm sóc: Tưới nước đều đặn, giữ ẩm cho đất nhưng tránh ngập úng. Vì trồng trong chậu, đất dễ bị khô hơn so với trồng đất vườn, nên cần kiểm tra độ ẩm thường xuyên. Bón phân bổ sung định kỳ sau mỗi 10-15 ngày bằng phân NPK hoặc phân hữu cơ dạng nước. Khi cây bắt đầu ra tua cuốn, cần làm giàn nhỏ hoặc cho cây leo lên hàng rào, ban công.
• Thụ phấn: Trồng trong chậu, khả năng thụ phấn tự nhiên của côn trùng có thể thấp hơn. Cần chú ý thụ phấn bổ sung bằng tay vào buổi sáng.
• Quản lý sâu bệnh: Thường xuyên kiểm tra cây để phát hiện sớm sâu bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời.

Trồng bí đao trong chậu đòi hỏi sự quan tâm chăm sóc sát sao hơn một chút về nước và dinh dưỡng, nhưng hoàn toàn khả thi và mang lại hiệu quả.

Một số vấn đề thường gặp và cách khắc phục

Trong quá trình trồng bí đao, người trồng có thể gặp phải một số vấn đề. Nắm vững cách nhận biết và khắc phục sẽ giúp bạn xử lý kịp thời, bảo vệ cây trồng.

• Cây ra nhiều hoa đực, ít hoa cái hoặc không đậu quả: Nguyên nhân có thể do thiếu dinh dưỡng (đặc biệt là lân, kali, Bo), thời tiết không thuận lợi (quá nóng, quá lạnh, mưa kéo dài), thiếu côn trùng thụ phấn hoặc không thụ phấn bổ sung. Khắc phục: Bón bổ sung phân lân, kali, phun phân bón lá có Bo. Nếu cần, thực hiện thụ phấn bổ sung bằng tay.
• Quả non bị thối hoặc rụng: Có thể do thụ phấn không thành công, cây bị sốc nước (quá khô rồi tưới đẫm đột ngột), thiếu canxi, hoặc bị nấm bệnh tấn công cuống/đầu quả non. Khắc phục: Đảm bảo thụ phấn, tưới nước đều đặn, bổ sung canxi (bón vôi hoặc phun canxi nitrate), phun thuốc trừ nấm nếu cần.
• Lá bị vàng, xoăn hoặc có đốm: Đây có thể là triệu chứng của nhiều vấn đề như thiếu dinh dưỡng (đặc biệt là đạm, sắt, kẽm), bị sâu chích hút (rệp, nhện đỏ, bọ trĩ) hoặc bị bệnh nấm/virus. Khắc phục: Xác định rõ nguyên nhân thông qua quan sát triệu chứng cụ thể và có biện pháp xử lý phù hợp (bón phân, phun thuốc trừ sâu, thuốc trừ bệnh).
• Cây bị héo rũ: Có thể do thiếu nước trầm trọng, rễ bị tổn thương (do úng nước, sâu đất, hoặc khi làm đất), hoặc bị bệnh héo xanh vi khuẩn. Khắc phục: Kiểm tra độ ẩm đất và tưới nước nếu khô. Nếu úng nước, cần thoát nước ngay lập tức. Nếu nghi ngờ bệnh héo xanh, cây bị bệnh nặng cần nhổ bỏ và tiêu hủy để tránh lây lan, xử lý đất bằng vôi.

Việc ghi chép lại quá trình chăm sóc, thời tiết và các vấn đề phát sinh cũng rất hữu ích để rút kinh nghiệm cho những vụ trồng sau.

Tóm lại, cách trồng bí đao đòi hỏi sự kiên trì và chú ý đến từng khâu từ chuẩn bị đất, chọn giống, gieo hạt, tưới nước, bón phân đến phòng trừ sâu bệnh. Bằng việc áp dụng đúng các kỹ thuật đã nêu, bạn hoàn toàn có thể tự tay trồng được những quả bí đao sai trĩu, đảm bảo chất lượng cho gia đình. Chúc bạn thành công với khu vườn bí đao của mình!