Cách trồng và chăm sóc dâu tây đỏ không hề khó nếu bạn nắm vững kỹ thuật cơ bản. Dâu tây đỏ, với hương vị ngọt ngào, màu sắc rực rỡ và giá trị dinh dưỡng cao, là loại trái cây được rất nhiều người yêu thích và muốn tự tay trồng tại nhà hoặc phát triển quy mô lớn hơn. Để có thể thu hoạch được những quả dâu tây mọng nước, thơm ngon và đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh, việc hiểu rõ quy trình từ khâu chuẩn bị đến khi thu hoạch là vô cùng cần thiết. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết và chuyên sâu về cách trồng và chăm sóc dâu tây đỏ để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Chọn giống dâu tây đỏ phù hợp
Việc lựa chọn giống dâu tây đỏ phù hợp là bước đầu tiên và quan trọng nhất quyết định đến năng suất cũng như khả năng thích nghi của cây với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng tại khu vực bạn trồng. Có rất nhiều giống dâu tây đỏ khác nhau, mỗi loại có đặc điểm riêng về hương vị, kích thước quả, thời gian ra hoa kết trái và khả năng chống chịu sâu bệnh.
Các giống dâu tây đỏ phổ biến tại Việt Nam
Tại Việt Nam, một số giống dâu tây đỏ được ưa chuộng và trồng phổ biến có thể kể đến như dâu tây Nhật Bản (như giống Tochiotome, Akihime), dâu tây New Zealand, dâu tây Mỹ (như giống Chandler), dâu tây Pháp. Giống Nhật thường có quả to, ngọt đậm, mùi thơm đặc trưng nhưng khá nhạy cảm với thời tiết nóng. Giống New Zealand và Mỹ thường cho năng suất cao, dễ trồng hơn và có khả năng thích nghi rộng. Giống Pháp có hương vị thơm nồng đặc trưng. Mỗi giống sẽ phù hợp với từng vùng khí hậu khác nhau của Việt Nam, ví dụ các giống ưa lạnh phù hợp với Đà Lạt, Mộc Châu, Sapa, còn một số giống mới được lai tạo có thể trồng được ở vùng có khí hậu ấm hơn.
Khi chọn giống, bạn nên cân nhắc mục đích trồng (kinh doanh hay tại nhà), điều kiện khí hậu địa phương, và đặc điểm của từng giống. Tìm hiểu kỹ thông tin về khả năng kháng bệnh, thời gian thu hoạch, và chất lượng quả của giống dâu bạn định trồng để đảm bảo nó phù hợp với mong đợi và điều kiện thực tế của bạn. Việc tham khảo ý kiến của những người có kinh nghiệm trồng dâu tại địa phương cũng là một cách hữu ích để đưa ra lựa chọn tốt nhất.
Tiêu chí chọn giống khỏe mạnh
Để đảm bảo cây dâu tây đỏ phát triển tốt ngay từ đầu, việc chọn cây giống hoặc hạt giống chất lượng là vô cùng quan trọng. Đối với cây giống, nên chọn những cây con khỏe mạnh, không có dấu hiệu sâu bệnh, lá xanh tốt, thân mập mạp và bộ rễ phát triển mạnh. Rễ cây nên có màu trắng hoặc vàng nhạt, không bị đen hay thối rữa. Chiều cao cây vừa phải, cân đối, không quá vống.
Nếu chọn trồng từ hạt, hãy mua hạt giống từ các nguồn uy tín để đảm bảo tỷ lệ nảy mầm cao và cây con sinh trưởng tốt. Hạt giống chất lượng sẽ giúp bạn tránh được nhiều rủi ro về sâu bệnh ngay từ giai đoạn đầu. Hãy kiểm tra thông tin về nguồn gốc và hạn sử dụng của hạt giống trước khi mua. Một nguồn cung cấp hạt giống nông nghiệp đáng tin cậy mà bạn có thể tham khảo là hatgiongnongnghiep1.vn.
Chuẩn bị đất và giá thể trồng dâu tây
Đất và giá thể là nền tảng cho sự phát triển của cây dâu tây đỏ. Loại đất phù hợp sẽ cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, độ ẩm và sự thông thoáng cần thiết cho bộ rễ.
Yêu cầu về đất trồng dâu tây
Dâu tây đỏ ưa thích loại đất tơi xốp, giàu mùn, có khả năng thoát nước tốt nhưng vẫn giữ được độ ẩm cần thiết. Độ pH lý tưởng cho đất trồng dâu tây là từ 5.5 đến 6.5, hơi chua nhẹ. Đất quá kiềm hoặc quá chua đều ảnh hưởng xấu đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây.
Nếu đất vườn của bạn là đất sét nặng hoặc đất cát quá nghèo dinh dưỡng, bạn cần cải tạo bằng cách bổ sung vật liệu hữu cơ như phân compost, phân trùn quế, hoặc tro trấu để tăng độ tơi xốp và dinh dưỡng. Đảm bảo đất không bị ngập úng sau khi tưới hoặc mưa vì dâu tây rất nhạy cảm với tình trạng úng nước, dễ gây thối rễ.
Các loại giá thể trồng phổ biến
Ngoài đất tự nhiên, có thể sử dụng các loại giá thể khác hoặc hỗn hợp giá thể để trồng dâu tây đỏ, đặc biệt khi trồng trong chậu, thùng xốp, hoặc hệ thống thủy canh, khí canh. Các loại giá thể phổ biến bao gồm: hỗn hợp đất sạch trộn với xơ dừa đã qua xử lý, trấu hun, đá perlite, vermiculite.
Xơ dừa và trấu hun giúp tăng độ tơi xốp, thoát nước và giữ ẩm. Perlite và vermiculite giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng thoáng khí và giữ nước. Hỗn hợp giá thể thường được pha trộn theo tỷ lệ nhất định để đạt được đặc tính tối ưu cho cây dâu tây. Ví dụ, hỗn hợp gồm đất sạch, xơ dừa, trấu hun theo tỷ lệ 1:1:1 thường rất phù hợp.
Kỹ thuật xử lý đất và giá thể
Trước khi trồng, đất hoặc giá thể cần được xử lý để loại bỏ mầm bệnh và cỏ dại. Có thể phơi đất dưới nắng gắt trong vài ngày để tiêu diệt mầm bệnh và côn trùng gây hại. Hoặc sử dụng vôi bột rắc lên bề mặt đất, sau đó cày xới và phơi nắng.
Bón lót là bước quan trọng để cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cây. Sử dụng phân hữu cơ hoai mục như phân chuồng ủ hoai, phân xanh, hoặc phân trùn quế trộn đều vào đất hoặc giá thể trước khi trồng khoảng 1-2 tuần. Liều lượng bón lót tùy thuộc vào độ màu mỡ của đất, nhưng cần đảm bảo không bón quá nhiều phân tươi gây cháy rễ. Có thể bổ sung thêm một ít phân lân hoặc kali nếu cần thiết, dựa trên kết quả phân tích đất (nếu có).
Kỹ thuật trồng dâu tây đỏ
Có nhiều phương pháp trồng dâu tây đỏ khác nhau, tùy thuộc vào nguồn cây giống bạn có và quy mô trồng. Mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng.
Trồng dâu tây từ hạt
Trồng dâu tây từ hạt đòi hỏi sự kiên nhẫn hơn vì thời gian từ khi gieo hạt đến khi có cây con đủ lớn để trồng ra đất lâu hơn so với trồng bằng ngó hoặc cây con bầu. Hạt dâu tây cần thời gian phân tầng (stratification) để nảy mầm tốt, thường là giữ hạt trong môi trường ẩm và lạnh (ngăn mát tủ lạnh) trong vài tuần.
Gieo hạt trong khay ươm chứa giá thể tơi xốp, thoát nước tốt. Vùi hạt nông, chỉ khoảng 0.5cm. Tưới ẩm nhẹ nhàng và giữ ẩm đều đặn. Đặt khay ươm ở nơi có ánh sáng nhẹ và nhiệt độ phù hợp (khoảng 18-25°C). Sau khi hạt nảy mầm và cây con có vài lá thật, tiến hành cấy ra bầu hoặc chậu nhỏ hơn trước khi trồng ra đất chính thức.
Trồng dâu tây từ ngó
Trồng bằng ngó là phương pháp phổ biến và hiệu quả, đặc biệt khi bạn đã có sẵn cây dâu tây mẹ khỏe mạnh. Cây dâu tây trưởng thành thường ra các thân bò ngang gọi là ngó. Trên ngó sẽ hình thành các cây con. Chọn những ngó khỏe mạnh, có rễ non đã hình thành hoặc bắt đầu hình thành.
Có thể để cây con trên ngó bám rễ trực tiếp xuống đất hoặc bầu đất nhỏ đặt bên cạnh cây mẹ. Khi cây con đã phát triển rễ mạnh (khoảng 2-3 tuần), cắt rời cây con khỏi cây mẹ và trồng ra vị trí mới. Phương pháp này giúp cây con nhanh bén rễ và phát triển hơn so với trồng từ hạt. Cần chọn cây mẹ không bị sâu bệnh để đảm bảo chất lượng ngó.
Trồng dâu tây từ cây con bầu
Mua cây con bầu từ các vườn ươm hoặc cửa hàng uy tín là cách nhanh chóng và tiện lợi nhất để bắt đầu trồng dâu tây đỏ. Chọn những cây con khỏe mạnh như đã mô tả ở phần chọn giống. Cây con bầu đã có bộ rễ hoàn chỉnh trong bầu đất, giúp cây ít bị sốc khi chuyển sang môi trường mới.
Khi trồng, nhẹ nhàng xé bỏ hoặc rạch bầu nhựa, giữ nguyên bầu đất và bộ rễ. Đặt cây vào hố đã chuẩn bị sẵn, đảm bảo gốc cây ngang bằng hoặc hơi cao hơn mặt đất một chút để tránh thối gốc. Lấp đất xung quanh gốc, ấn nhẹ để đất bám chặt vào rễ. Tưới nước ngay sau khi trồng để giữ ẩm cho đất và giúp cây nhanh chóng phục hồi.
Khoảng cách và mật độ trồng phù hợp
Khoảng cách trồng phụ thuộc vào phương pháp trồng (luống, chậu, giàn thủy canh) và giống dâu tây. Trồng quá dày cây sẽ cạnh tranh dinh dưỡng, ánh sáng và dễ phát sinh sâu bệnh do kém thông thoáng. Trồng quá thưa sẽ lãng phí diện tích.
Đối với trồng luống trên đất, khoảng cách giữa các cây trên hàng thường là 20-30cm, khoảng cách giữa các hàng là 40-60cm. Đối với trồng trong chậu hoặc thùng xốp, mỗi chậu nên trồng 1-2 cây tùy kích thước chậu. Trồng trên giàn thủy canh có thể trồng dày hơn một chút. Luôn đảm bảo không gian đủ cho cây phát triển tán lá và bộ rễ.
Chăm sóc dâu tây đỏ theo từng giai đoạn
Chăm sóc dâu tây đỏ là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự quan sát và điều chỉnh theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây.
Chăm sóc giai đoạn cây con
Giai đoạn cây con sau khi trồng rất quan trọng. Cây cần thời gian để bén rễ và thích nghi với môi trường mới. Cần giữ ẩm đất đều đặn nhưng tránh úng nước. Che nắng nhẹ cho cây trong vài ngày đầu nếu trời nắng gắt. Loại bỏ kịp thời cỏ dại xung quanh gốc để tránh cạnh tranh dinh dưỡng.
Nếu cây con trồng từ hạt hoặc ngó còn yếu, có thể sử dụng phân bón lá có hàm lượng đạm cao hoặc các chế phẩm kích rễ để giúp cây phục hồi và phát triển nhanh hơn. Theo dõi sát sao để phát hiện sớm các dấu hiệu sâu bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời, ưu tiên các biện pháp phòng trừ sinh học.
Chăm sóc giai đoạn sinh trưởng
Khi cây dâu tây đỏ đã bén rễ và bắt đầu phát triển mạnh, lá mới xuất hiện nhiều hơn, đây là giai đoạn sinh trưởng thân lá. Cần cung cấp đủ nước và dinh dưỡng. Tiếp tục tưới nước đều đặn, kiểm tra độ ẩm đất trước khi tưới.
Cắt tỉa lá già, lá úa, lá bị sâu bệnh giúp cây thông thoáng, tập trung dinh dưỡng nuôi lá non và mầm hoa. Vun gốc nhẹ nhàng để giữ ẩm và bảo vệ bộ rễ, đặc biệt sau khi bón phân hoặc tưới nước lượng lớn. Giai đoạn này có thể bón bổ sung phân NPK cân đối hoặc phân hữu cơ để thúc đẩy sự phát triển của cây.
Chăm sóc giai đoạn ra hoa và đậu quả
Đây là giai đoạn quyết định năng suất của vụ dâu. Khi cây bắt đầu ra nụ và hoa, cần giảm lượng phân bón có hàm lượng đạm cao, tăng cường phân bón có hàm lượng lân và kali cao để kích thích ra hoa và đậu quả.
Dâu tây cần thụ phấn để tạo quả. Nếu trồng trong nhà kính hoặc nơi ít côn trùng, có thể cần thụ phấn bổ sung bằng tay (dùng cọ nhỏ quét nhẹ từ nhị đực sang nhụy cái). Tỉa bớt hoa hoặc quả non nếu cây ra quá nhiều, giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi các quả còn lại to và chất lượng hơn. Đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng trong giai đoạn này.
Chăm sóc giai đoạn quả chín
Khi quả dâu tây đỏ bắt đầu chuyển màu và lớn dần, nhu cầu nước vẫn cần được duy trì đều đặn để quả mọng nước và ngọt. Tuy nhiên, gần thời điểm thu hoạch, nên giảm dần lượng nước tưới để tránh quả bị nhạt hoặc nứt.
Lót rơm rạ sạch hoặc màng phủ nông nghiệp dưới gốc cây và dưới quả giúp quả không tiếp xúc trực tiếp với đất, tránh bị bẩn, thối nhũn và côn trùng gây hại. Màng phủ còn giúp hạn chế cỏ dại và giữ ẩm đất. Theo dõi sát sao để phát hiện quả chín và thu hoạch kịp thời.
Chăm sóc sau thu hoạch
Sau khi thu hoạch đợt quả chính, cây dâu tây đỏ cần được chăm sóc để phục hồi và chuẩn bị cho đợt ra hoa kết trái tiếp theo (nếu là giống dâu cho trái quanh năm) hoặc để cây mẹ phát triển ngó cho vụ sau.
Cắt bỏ những lá già, cành ngó không dùng để nhân giống, và những phần cây bị sâu bệnh. Bón bổ sung phân hữu cơ hoặc phân NPK cân đối để cây phục hồi sức và tích lũy dinh dưỡng. Đảm bảo cây được tưới nước đầy đủ. Đây cũng là thời điểm thích hợp để xử lý đất nếu phát hiện mầm bệnh tồn dư.
Kỹ thuật tưới nước cho dâu tây đỏ
Tưới nước là yếu tố sống còn đối với cây dâu tây đỏ. Nước ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của bộ rễ, thân lá, hoa và quả.
Nhu cầu nước của dâu tây theo giai đoạn
Nhu cầu nước của cây dâu tây thay đổi theo từng giai đoạn sinh trưởng và điều kiện thời tiết. Giai đoạn cây con và giai đoạn phát triển thân lá cần độ ẩm đất duy trì đều đặn để cây bén rễ và ra lá mới. Giai đoạn ra hoa và đậu quả, nhu cầu nước tăng lên để nuôi dưỡng hoa và quả non. Giai đoạn quả chín, cây vẫn cần nước nhưng cần điều chỉnh lượng tưới để quả đạt chất lượng tốt nhất.
Thời tiết nắng nóng, khô hanh, hoặc trồng trong chậu, trên giá thể thoát nước nhanh thì cây cần tưới nước thường xuyên hơn. Vào mùa mưa, cần chú ý thoát nước tốt và giảm lượng tưới để tránh úng. Luôn kiểm tra độ ẩm đất trước khi tưới bằng cách dùng tay bới nhẹ lớp đất mặt. Nếu đất còn ẩm thì chưa cần tưới.
Các phương pháp tưới nước hiệu quả
Có nhiều phương pháp tưới nước cho dâu tây, trong đó tưới nhỏ giọt và tưới gốc là hiệu quả nhất. Tưới nhỏ giọt giúp nước thấm từ từ xuống vùng rễ, tiết kiệm nước và tránh làm ướt lá, hoa, quả, từ đó hạn chế lây lan nấm bệnh. Tưới gốc cũng tương tự, chỉ tập trung nước vào phần đất quanh gốc cây.
Tránh tưới phun lên toàn bộ cây, đặc biệt vào buổi chiều tối hoặc khi trời âm u, vì nước đọng trên lá và quả là điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát triển. Nếu chỉ có thể tưới phun, hãy tưới vào buổi sáng sớm để lá cây kịp khô trước khi mặt trời lặn.
Thời điểm tưới nước trong ngày và tần suất
Thời điểm tưới nước tốt nhất cho dâu tây đỏ là vào buổi sáng sớm. Tưới sáng giúp cây có đủ nước cho cả ngày, và phần nước thừa trên lá (nếu có) sẽ nhanh chóng bay hơi khi mặt trời lên. Nếu cần tưới bổ sung, có thể tưới vào buổi chiều mát, nhưng tránh tưới quá muộn.
Tần suất tưới phụ thuộc vào nhiều yếu tố: loại đất/giá thể, nhiệt độ, độ ẩm không khí, giai đoạn sinh trưởng của cây và phương pháp tưới. Trung bình, có thể tưới 1-2 lần/ngày vào mùa khô nóng và giảm xuống 2-3 ngày/lần vào mùa mát hoặc khi trời mưa. Nguyên tắc quan trọng nhất là tưới khi thấy đất se mặt, không để đất quá khô hoặc quá ẩm.
Bón phân cho dâu tây đỏ đúng cách
Bón phân cung cấp dinh dưỡng cần thiết giúp cây dâu tây đỏ sinh trưởng mạnh mẽ, ra hoa đậu quả sai và cho chất lượng tốt. Việc bón phân phải đúng loại, đúng liều lượng và đúng thời điểm.
Nhu cầu dinh dưỡng của dâu tây
Dâu tây đỏ cần đa dạng các loại dinh dưỡng, bao gồm các nguyên tố đa lượng (Đạm – N, Lân – P, Kali – K) và các nguyên tố trung, vi lượng (Canxi – Ca, Magie – Mg, Lưu huỳnh – S, Sắt – Fe, Kẽm – Zn, Mangan – Mn, Bo – B, Molypden – Mo, Clo – Cl).
Đạm quan trọng cho sự phát triển của lá và thân. Lân cần thiết cho sự phát triển của rễ, hoa và quả. Kali giúp tăng cường sức đề kháng, cải thiện chất lượng quả (ngọt, chắc, màu đẹp). Các nguyên tố trung, vi lượng tuy cần với lượng nhỏ nhưng không thể thiếu cho các quá trình sinh hóa trong cây. Thiếu hoặc thừa bất kỳ nguyên tố nào cũng có thể gây ra các triệu chứng bất thường.
Các loại phân bón phù hợp
Có thể sử dụng cả phân hữu cơ và phân vô cơ để bón cho dâu tây đỏ. Phân hữu cơ (phân chuồng ủ hoai, phân trùn quế, phân compost) giúp cải tạo đất, cung cấp dinh dưỡng từ từ và an toàn. Phân vô cơ (NPK, Urea, DAP, Kali sulfat) cung cấp dinh dưỡng nhanh chóng và có thể điều chỉnh tỷ lệ các nguyên tố theo nhu cầu của cây ở từng giai đoạn.
Nên ưu tiên sử dụng phân hữu cơ hoặc kết hợp hữu cơ và vô cơ để vừa cung cấp dinh dưỡng lâu dài, vừa cải thiện cấu trúc đất và hệ vi sinh vật có lợi. Đối với phân vô cơ, cần tuân thủ đúng liều lượng khuyến cáo trên bao bì và của chuyên gia nông nghiệp để tránh gây ngộ độc cho cây.
Liều lượng và thời điểm bón phân cho từng giai đoạn
Liều lượng và thời điểm bón phân cần điều chỉnh theo từng giai đoạn phát triển của cây dâu tây đỏ.
- Giai đoạn cây con: Sau khi trồng 1-2 tuần, khi cây bắt đầu bén rễ, có thể bón nhẹ các loại phân kích rễ hoặc phân bón lá có hàm lượng đạm cao. Bón lượng rất ít để cây quen dần.
- Giai đoạn sinh trưởng thân lá: Khoảng 2-4 tuần sau khi trồng, khi cây phát triển mạnh về thân lá, bón bổ sung phân NPK có tỷ lệ đạm cao hơn (ví dụ NPK 20-20-15 hoặc tương đương) hoặc phân hữu cơ đã ủ hoai. Tần suất bón khoảng 2-3 tuần/lần.
- Giai đoạn ra hoa và đậu quả: Khi cây bắt đầu có nụ hoa, chuyển sang bón phân NPK có tỷ lệ lân và kali cao hơn (ví dụ NPK 15-20-25 hoặc NPK 10-30-20). Lân và kali giúp hoa khỏe, tăng tỷ lệ đậu quả và làm quả ngọt, màu sắc đẹp. Tần suất bón khoảng 10-14 ngày/lần.
- Giai đoạn quả chín và thu hoạch: Giảm dần hoặc dừng bón phân hóa học có hàm lượng đạm cao. Chỉ bón nhẹ các loại phân kali hoặc phân bón lá chứa kali để tăng chất lượng quả. Sau khi thu hoạch xong đợt chính, bón phân phục hồi như giai đoạn sinh trưởng.
Luôn tưới nước ngay sau khi bón phân hạt để phân tan và cây hấp thụ dễ dàng, tránh gây cháy rễ.
Bón phân qua lá và các loại phân bón lá
Ngoài bón gốc, có thể sử dụng phân bón lá để bổ sung dinh dưỡng nhanh chóng cho cây, đặc biệt là các nguyên tố trung, vi lượng. Phân bón lá có thể phun định kỳ hoặc khi cây có biểu hiện thiếu vi chất.
Chọn các loại phân bón lá chuyên dùng cho dâu tây hoặc có thành phần phù hợp với từng giai đoạn. Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh phun khi trời nắng gắt hoặc sắp mưa. Phun đều lên cả mặt trên và mặt dưới lá. Phân bón lá chỉ là bổ sung, không thay thế hoàn toàn bón gốc.
Phòng trừ sâu bệnh hại dâu tây đỏ
Sâu bệnh là mối đe dọa lớn đối với năng suất và chất lượng dâu tây đỏ. Việc nhận biết sớm và áp dụng biện pháp phòng trừ hiệu quả là rất quan trọng.
Các loại sâu hại phổ biến
- Nhện đỏ: Gây hại chủ yếu ở mặt dưới lá, làm lá vàng, khô, có mạng nhện li ti. Chúng phát triển mạnh trong điều kiện khô nóng. Biện pháp phòng trị: tưới nước giữ ẩm, phun nước lên lá mặt dưới để rửa trôi nhện, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học chứa nấm Beauveria bassiana hoặc Metarhizium anisopliae, hoặc các loại thuốc hóa học đặc trị nhện nếu cần thiết.
- Rệp: Thường tập trung ở ngọn non, nụ hoa, mặt dưới lá, chích hút nhựa cây làm lá xoăn, nụ hoa và quả non kém phát triển. Chúng tiết ra dịch ngọt thu hút kiến. Biện pháp phòng trị: bắt bằng tay (nếu ít), phun nước xà phòng pha loãng, sử dụng chế phẩm sinh học từ nấm hoặc vi khuẩn, hoặc thuốc hóa học systemic.
- Bọ trĩ: Rất nhỏ, hút nhựa làm lá biến dạng, hoa bị cháy, quả bị sần sùi, màu nhạt. Biện pháp phòng trị: sử dụng bẫy dính màu vàng/xanh, phun thuốc sinh học như chế phẩm từ cây Neem, hoặc thuốc hóa học.
- Sên, ốc sên: Gặm nhấm lá, hoa, đặc biệt là quả chín. Chúng hoạt động mạnh vào ban đêm và sau mưa. Biện pháp phòng trị: thu gom bằng tay vào buổi tối, rắc vỏ trứng hoặc tro bếp xung quanh gốc để cản trở di chuyển, sử dụng bả diệt sên.
Các loại bệnh hại phổ biến
- Bệnh thán thư (Anthracnose): Gây ra các đốm đen lõm trên thân, cuống lá, cuống hoa và quả. Bệnh nặng có thể làm cây chết. Phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt. Biện pháp phòng trị: sử dụng giống kháng bệnh, luân canh cây trồng, vệ sinh vườn, cắt bỏ phần cây bị bệnh, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật gốc đồng hoặc các loại thuốc trừ nấm đặc trị thán thư.
- Bệnh phấn trắng (Powdery Mildew): Xuất hiện lớp phấn trắng như bột ở mặt trên và mặt dưới lá non, thân non, hoa. Lá bị bệnh co rúm, biến dạng. Phát triển trong điều kiện ẩm, ít gió. Biện pháp phòng trị: trồng giống kháng bệnh, tạo độ thông thoáng, phun sữa tươi pha loãng (1:10) hoặc dung dịch baking soda pha loãng, sử dụng thuốc trừ nấm gốc lưu huỳnh hoặc thuốc hóa học đặc trị phấn trắng.
- Bệnh xám quả (Botrytis Cinerea): Gây thối mềm, sau đó xuất hiện lớp mốc xám trên hoa và quả, đặc biệt là quả chín. Lây lan nhanh trong điều kiện ẩm ướt. Biện pháp phòng trị: giữ vườn khô thoáng, lót rơm/màng phủ dưới quả, loại bỏ quả bị bệnh, sử dụng thuốc trừ nấm phòng ngừa vào giai đoạn ra hoa và phát triển quả.
- Bệnh héo rũ (Verticillium Wilt, Fusarium Wilt): Nấm xâm nhập qua rễ làm cây héo vàng từ lá dưới lên, cuối cùng toàn cây bị héo và chết. Khó trị. Biện pháp phòng trị: luân canh cây trồng, sử dụng giống kháng bệnh, xử lý đất kỹ trước khi trồng (khử trùng bằng nhiệt hoặc hóa chất), loại bỏ cây bị bệnh và đất xung quanh.
Biện pháp phòng ngừa tổng hợp (IPM)
Để kiểm soát sâu bệnh hiệu quả và bền vững, nên áp dụng các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM). Kết hợp các biện pháp:
- Canh tác: Chọn giống kháng bệnh, chuẩn bị đất kỹ, trồng đúng mật độ, tưới tiêu hợp lý, cắt tỉa thông thoáng, luân canh cây trồng.
- Sinh học: Sử dụng thiên địch (bọ rùa, bọ mắt vàng ăn rệp…), các chế phẩm nấm, vi khuẩn đối kháng mầm bệnh trong đất, hoặc các loại thuốc trừ sâu sinh học (ví dụ từ Neem, Bt).
- Vật lý/Cơ học: Bẫy dính, thu gom sâu bệnh bằng tay, làm sạch cỏ dại.
- Hóa học: Chỉ sử dụng thuốc hóa học khi cần thiết, ưu tiên các loại thuốc ít độc hại, luân phiên sử dụng các loại thuốc có hoạt chất khác nhau để tránh kháng thuốc. Luôn tuân thủ nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng, đúng cách) và đảm bảo thời gian cách ly trước khi thu hoạch.
Thu hoạch dâu tây đỏ
Thu hoạch đúng thời điểm và kỹ thuật sẽ giúp quả dâu tây đỏ đạt chất lượng tốt nhất về hương vị, độ ngọt và thời gian bảo quản.
Thời điểm thu hoạch lý tưởng
Thời điểm thu hoạch dâu tây đỏ lý tưởng là khi quả chuyển sang màu đỏ hoàn toàn (hoặc màu đặc trưng của giống) và còn giữ độ căng mọng. Quả nên được thu hoạch vào buổi sáng sớm sau khi sương đã tan và trước khi trời nắng gắt. Lúc này quả vẫn còn mát, đường tích lũy trong quả cao nhất và thời gian bảo quản sẽ lâu hơn.
Tránh thu hoạch khi quả còn xanh hoặc mới chớm đỏ vì quả sẽ không ngọt và thơm bằng khi chín hẳn. Cũng không nên để quả chín quá lâu trên cây vì dễ bị mềm, thối hoặc bị côn trùng, chim chóc ăn hại.
Kỹ thuật thu hoạch đúng cách
Sử dụng kéo nhỏ hoặc dao sắc để cắt cuống quả, cách quả khoảng 1-2cm. Cố gắng giữ lại phần cuống và đài quả (lá xanh nhỏ ở đầu quả). Điều này giúp quả dâu tây đỏ tươi lâu hơn và tránh bị dập nát.
Không nên cầm trực tiếp vào quả dâu khi thu hoạch vì quả rất mềm và dễ bị dập, làm giảm chất lượng và thời gian bảo quản. Nhẹ nhàng đặt quả vào khay hoặc rổ có lót giấy mềm hoặc vật liệu tương tự. Tránh xếp chồng quá nhiều quả lên nhau.
Bảo quản dâu tây sau thu hoạch
Dâu tây đỏ là loại quả rất dễ hỏng. Sau khi thu hoạch, nên vận chuyển và bảo quản cẩn thận. Không rửa quả trước khi cất vào tủ lạnh vì độ ẩm làm quả nhanh thối. Chỉ rửa quả ngay trước khi ăn hoặc chế biến.
Bảo quản dâu tây đỏ trong hộp hoặc khay khô, có lót giấy ăn ở dưới để hút ẩm. Đậy nắp nhẹ nhàng và để trong ngăn mát tủ lạnh. Dâu tây tươi có thể giữ được khoảng 3-5 ngày trong điều kiện lạnh. Nếu muốn bảo quản lâu hơn, có thể đông lạnh dâu tây sau khi đã rửa sạch và cắt bỏ cuống.
Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng dâu tây đỏ
Ngoài kỹ thuật trồng và chăm sóc, các yếu tố môi trường cũng đóng vai trò quan trọng quyết định sự thành công của việc trồng dâu tây đỏ.
Ánh sáng là yếu tố cực kỳ quan trọng. Dâu tây đỏ cần ít nhất 6-8 giờ nắng trực tiếp mỗi ngày để ra hoa, đậu quả tốt và quả có màu sắc đẹp, vị ngọt đậm. Thiếu sáng làm cây vống, lá yếu, ít hoa, quả nhạt màu và kém ngọt.
Nhiệt độ thích hợp cho sự phát triển của dâu tây đỏ thường dao động từ 15°C đến 25°C. Nhiệt độ quá cao (trên 30°C) hoặc quá thấp (dưới 5°C trong thời gian dài) đều ảnh hưởng xấu. Nhiệt độ cao làm cây chậm phát triển, quả nhỏ và nhạt màu. Nhiệt độ lạnh vừa phải (ban đêm) giúp quả tích lũy đường tốt hơn.
Độ ẩm không khí cũng ảnh hưởng. Độ ẩm cao tạo điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát triển. Cần đảm bảo vườn thông thoáng để giảm độ ẩm không khí xung quanh cây. Tuy nhiên, không khí quá khô cũng có thể gây hại, đặc biệt trong giai đoạn ra hoa và đậu quả.
Trồng dâu tây đỏ trong chậu tại nhà
Trồng dâu tây đỏ trong chậu là lựa chọn phổ biến cho những người có không gian hạn chế như ban công, sân thượng. Kỹ thuật trồng trong chậu tương tự như trồng đất nhưng cần chú ý một số điểm riêng.
Chọn chậu có đường kính và chiều sâu phù hợp, có lỗ thoát nước tốt. Sử dụng giá thể tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt đã được xử lý. Tưới nước đều đặn hơn so với trồng đất vì giá thể trong chậu nhanh khô hơn, nhưng cần kiểm tra độ ẩm kỹ để tránh úng.
Bón phân cho cây trong chậu cũng cần điều chỉnh liều lượng ít hơn và bón thường xuyên hơn một chút so với trồng đất vì dinh dưỡng trong chậu dễ bị rửa trôi. Theo dõi sát sao sâu bệnh do môi trường chật hẹp có thể làm dịch bệnh lây lan nhanh. Đặt chậu ở nơi có đủ ánh sáng mặt trời.
Xử lý một số vấn đề thường gặp khi trồng dâu tây đỏ
Trong quá trình trồng, bạn có thể gặp một số vấn đề.
- Quả nhỏ, nhạt màu: Có thể do thiếu ánh sáng, thiếu dinh dưỡng (đặc biệt là kali), tưới nước quá nhiều khi quả chín, hoặc do giống. Kiểm tra lại vị trí trồng, chế độ bón phân và tưới nước.
- Cây không ra hoa hoặc ra hoa ít: Thường do thiếu ánh sáng, thiếu lân, hoặc cây còn quá non. Đảm bảo cây nhận đủ nắng, bón bổ sung phân có hàm lượng lân cao.
- Lá vàng: Có thể do thiếu đạm, thiếu sắt, đất bị úng nước gây thối rễ, hoặc bị nhện đỏ, rệp tấn công. Kiểm tra lại chế độ tưới, bón phân, và quan sát xem có dấu hiệu sâu bệnh không để xử lý phù hợp.
- Quả bị dập, thối: Do nấm bệnh (xám quả), tiếp xúc với đất ẩm, hoặc do vận chuyển/bảo quản không đúng cách. Áp dụng biện pháp phòng ngừa bệnh xám quả, lót rơm dưới quả, và xử lý nhẹ nhàng khi thu hoạch.
Tóm lại, cách trồng và chăm sóc dâu tây đỏ đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn, nhưng hoàn toàn nằm trong tầm tay của người trồng tại nhà cũng như quy mô lớn. Bằng việc lựa chọn giống tốt, chuẩn bị đất kỹ lưỡng, tưới tiêu và bón phân đúng cách, cùng với việc theo dõi và phòng trừ sâu bệnh kịp thời, bạn chắc chắn sẽ thu được những trái dâu tây đỏ mọng, thơm ngon. Nắm vững các kỹ thuật này sẽ giúp hành trình làm vườn của bạn trở nên thú vị và thành công hơn bao giờ hết.