Dừa xiêm lục là loại cây ăn quả được ưa chuộng tại Việt Nam nhờ năng suất cao và chất lượng nước ngọt mát đặc trưng. Nhu cầu tìm hiểu về cách trồng dừa xiêm lục ngày càng tăng, phản ánh mong muốn của nhiều bà con nông dân cũng như những người làm vườn nhỏ muốn đưa giống dừa này vào canh tác. Việc nắm vững kỹ thuật trồng và chăm sóc không chỉ giúp cây dừa phát triển khỏe mạnh, cho năng suất ổn định mà còn đảm bảo hiệu quả kinh tế lâu dài. Bài viết này sẽ cung cấp một hướng dẫn chi tiết, từ khâu chuẩn bị giống, đất đai cho đến kỹ thuật trồng và chăm sóc, giúp bạn tự tin bắt đầu với cây dừa xiêm lục.
Đặc điểm nổi bật của dừa xiêm lục
Dừa xiêm lục, hay còn gọi là dừa xiêm xanh, là một trong những giống dừa cho nước uống được trồng phổ biến nhất ở nước ta, đặc biệt là tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Giống dừa này nổi bật với trái có vỏ màu xanh đặc trưng khi còn non. Kích thước trái vừa phải, không quá lớn như dừa ta nhưng cũng không quá nhỏ. Điều làm nên thương hiệu của dừa xiêm lục chính là chất lượng nước dừa. Nước dừa xiêm lục nổi tiếng là rất ngọt, thanh mát, hàm lượng đường cao hơn đáng kể so với nhiều giống dừa khác.
Cây dừa xiêm lục thường cho trái sớm, chỉ khoảng 3-4 năm sau khi trồng từ cây giống là có thể bắt đầu cho bói. Năng suất của giống dừa này cũng khá ấn tượng. Một cây dừa xiêm lục trưởng thành có thể cho hàng chục, thậm chí hàng trăm trái mỗi năm nếu được chăm sóc tốt. Thân cây thường thấp, dễ dàng hơn trong việc thu hoạch so với các giống dừa cao. Đây là những lý do chính khiến dừa xiêm lục trở thành lựa chọn hàng đầu cho mục đích kinh doanh nước dừa tươi. Việc hiểu rõ những đặc điểm này giúp người trồng có cái nhìn tổng quan về tiềm năng và yêu cầu của giống cây.
Chọn giống dừa xiêm lục chất lượng
Việc chọn giống đóng vai trò cực kỳ quan trọng, quyết định đến 50% thành công của việc trồng dừa. Chọn được cây giống dừa xiêm lục tốt sẽ đảm bảo cây con khỏe mạnh, ít sâu bệnh, phát triển nhanh và cho năng suất cao sau này. Ngược lại, giống kém chất lượng có thể dẫn đến cây còi cọc, năng suất thấp, dễ bị ảnh hưởng bởi điều kiện môi trường và dịch bệnh, gây thiệt hại kinh tế cho người trồng.
Đặc điểm nhận biết giống tốt
Để chọn được cây giống dừa xiêm lục tốt, bà con cần lưu ý một số đặc điểm sau. Cây giống phải có nguồn gốc rõ ràng, tốt nhất là từ các vườn ươm uy tín hoặc các cơ sở cung cấp giống được cấp phép. Cây con phải đạt tiêu chuẩn về chiều cao và số lá. Thông thường, cây giống dừa xiêm lục sẵn sàng xuất vườn để trồng ra đất thịt khi đạt chiều cao khoảng 40-60 cm, có từ 3-5 lá thật. Lá cây phải xanh tốt, không có dấu hiệu vàng úa hay đốm bệnh.
Bẹ lá phải mập mạp, cứng cáp, và các tàu lá xòe đều, cân đối. Gốc cây phải to, khỏe, đặc biệt là phần bầu rễ phải nguyên vẹn, không bị vỡ hay khô héo. Rễ cây phải phát triển mạnh, có nhiều rễ tơ trắng. Tránh chọn những cây giống bị sâu bệnh tấn công, có dấu hiệu bị nấm, mọt hoặc các loại côn trùng gây hại khác. Quan sát kỹ phần ngọn cây và các kẽ lá để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Cây giống khỏe mạnh sẽ là nền tảng vững chắc cho vườn dừa sau này.
Nguồn cung cấp giống uy tín
Để đảm bảo mua được cây giống dừa xiêm lục chất lượng, bà con nên tìm đến các trung tâm giống cây trồng của nhà nước, các viện nghiên cứu nông nghiệp hoặc các hợp tác xã, trang trại có uy tín lâu năm trong việc sản xuất và cung cấp cây giống dừa. Việc mua giống tại các địa chỉ tin cậy giúp người trồng yên tâm về chất lượng cây con, nguồn gốc xuất xứ và thường đi kèm với các hướng dẫn kỹ thuật ban đầu.
Ngoài ra, bà con có thể tham khảo từ những người trồng dừa lâu năm hoặc tìm kiếm thông tin trên các kênh trực tuyến đáng tin cậy về nông nghiệp. Các website chuyên về vật tư nông nghiệp, giống cây trồng như hatgiongnongnghiep1.vn cũng là một nguồn tham khảo tiềm năng để tìm hiểu về các giống cây và nhà cung cấp uy tín. Luôn ưu tiên những nơi có giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật và cam kết chất lượng giống. Trước khi mua số lượng lớn, nên mua thử một ít để trồng và quan sát sự phát triển.
Điều kiện khí hậu và đất đai phù hợp cho dừa xiêm lục
Dừa xiêm lục, giống như hầu hết các loại dừa khác, là cây ưa sáng và ưa ẩm. Để cây phát triển tốt và cho năng suất cao, cần đảm bảo các điều kiện về khí hậu và đất đai phù hợp. Việc trồng dừa xiêm lục thành công phụ thuộc nhiều vào việc cung cấp môi trường lý tưởng cho rễ và lá cây.
Khí hậu lý tưởng
Dừa xiêm lục phát triển mạnh mẽ nhất ở vùng khí hậu nhiệt đới ẩm. Nhiệt độ lý tưởng cho cây dừa dao động trong khoảng 25-28 độ C. Cây có thể chịu được nhiệt độ cao hơn, nhưng nếu kéo dài và thiếu ẩm, sẽ ảnh hưởng đến sự ra hoa kết trái. Nhiệt độ dưới 15 độ C hoặc có sương muối kéo dài có thể gây hại cho cây, đặc biệt là cây non.
Lượng mưa là yếu tố quan trọng không kém. Dừa xiêm lục cần lượng mưa dồi dào, phân bố đều trong năm, khoảng 1500-2000 mm mỗi năm. Nếu lượng mưa không đủ, đặc biệt là vào mùa khô, việc tưới bổ sung là vô cùng cần thiết để duy trì độ ẩm cho đất. Cây dừa rất nhạy cảm với tình trạng khô hạn kéo dài, có thể dẫn đến rụng trái non, giảm năng suất và thậm chí là chết cây nếu thiếu nước nghiêm trọng. Cường độ ánh sáng cũng cần cao. Dừa là cây ưa nắng, cần ít nhất 6-8 giờ nắng mỗi ngày để quang hợp hiệu quả.
Loại đất phù hợp
Dừa xiêm lục không quá kén đất, nhưng phát triển tốt nhất trên các loại đất thịt pha cát, đất phù sa ven sông, đất sét pha hoặc đất xám bạc màu đã được cải tạo. Yêu cầu quan trọng nhất của đất trồng dừa là khả năng thoát nước tốt. Rễ dừa không chịu được ngập úng kéo dài, vì dễ bị thối rễ và chết cây. Độ pH của đất lý tưởng cho dừa xiêm lục nằm trong khoảng 5.5 đến 7.0. Đất quá chua hoặc quá kiềm đều ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây.
Nếu đất có độ pH thấp (quá chua), cần bón vôi để nâng cao độ pH. Nếu đất mặn hoặc phèn nặng, cần có các biện pháp cải tạo phù hợp như rửa mặn, bón lân nung chảy, sử dụng phân hữu cơ để cải thiện cấu trúc đất và giảm độc tố. Đất cần tơi xốp, giàu chất hữu cơ để cung cấp dinh dưỡng và giữ ẩm vừa phải. Vùng đất ven biển, cửa sông là những nơi lý tưởng để trồng dừa xiêm lục nhờ có đủ độ ẩm, ánh sáng và nguồn nước lợ (một lượng muối nhẹ có lợi cho dừa).
Chuẩn bị đất trồng dừa xiêm lục
Trước khi bắt tay vào trồng cây giống, việc chuẩn bị đất kỹ lưỡng là nền tảng đảm bảo cho cây dừa xiêm lục có môi trường thuận lợi để bén rễ và phát triển ngay từ giai đoạn đầu. Công tác này bao gồm việc làm sạch khu vực trồng, cày bừa, lên liếp (đối với vùng đất thấp) và bón lót.
Vệ sinh và làm đất
Bước đầu tiên là vệ sinh khu vực trồng. Cần phát quang bụi rậm, dọn sạch cỏ dại, cây tạp và tàn dư thực vật. Nếu là đất trồng mới chưa từng canh tác, có thể cần nhổ bỏ gốc cây lớn hoặc san ủi mặt bằng. Đối với những vùng đất đã từng trồng cây khác, cần dọn sạch tàn dư cây trồng cũ và xử lý mầm mống sâu bệnh có trong đất.
Tiếp theo là làm đất. Tùy thuộc vào điều kiện địa hình và loại đất, có thể tiến hành cày bừa sâu để làm tơi xốp đất, giúp rễ dừa dễ dàng phát triển. Đối với vùng đất thấp hoặc có nguy cơ ngập úng, bắt buộc phải lên liếp hoặc đắp mô. Kích thước liếp hoặc mô phụ thuộc vào mật độ trồng và điều kiện cụ thể của vùng đất. Liếp trồng thường có chiều rộng khoảng 6-8m, mương thoát nước rộng 2-3m. Mô trồng dừa xiêm lục thường có đường kính khoảng 1.5 – 2m và cao 0.5 – 0.8m so với mặt đất tự nhiên. Việc lên liếp/mô giúp đảm bảo thoát nước tốt, tránh ngập úng cho bộ rễ.
Bón lót và cải tạo đất
Sau khi làm đất và lên liếp/mô xong, tiến hành đào hố trồng trên liếp hoặc trên mô. Kích thước hố trồng thường là 60x60x60 cm hoặc 80x80x80 cm tùy theo kích thước bầu cây giống. Sau khi đào hố, tiến hành bón lót. Lớp bón lót rất quan trọng, cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cây và cải thiện cấu trúc đất.
Hỗn hợp bón lót thường bao gồm phân hữu cơ hoai mục (phân bò, phân gà, phân xanh…) với số lượng lớn, khoảng 10-20 kg mỗi hố. Có thể trộn thêm phân lân (khoảng 0.5 – 1 kg super lân mỗi hố) và một ít vôi bột (khoảng 0.5 kg mỗi hố, bón trước khi bón phân ít nhất 7-10 ngày để tránh vôi phản ứng với phân). Trộn đều hỗn hợp phân bón lót với lớp đất mặt và lấp xuống đáy hố. Lớp đất lấp hố nên cao hơn mặt liếp/mô một chút để tránh tình trạng lún sau này. Để hỗn hợp phân lót và đất trong hố “ngậm” nước và hoai mục hoàn toàn, nên tiến hành bón lót trước khi trồng cây giống khoảng 15-30 ngày.
Kỹ thuật trồng dừa xiêm lục
Khi đất đã được chuẩn bị sẵn sàng và cây giống đã được lựa chọn cẩn thận, chúng ta tiến hành bước quan trọng nhất: đặt cây giống vào hố trồng. Kỹ thuật trồng đúng sẽ giúp cây con nhanh chóng bén rễ, giảm tỷ lệ hao hụt và tạo tiền đề cho sự phát triển sau này.
Thời vụ trồng
Tại các tỉnh phía Nam, nơi khí hậu nóng ẩm quanh năm, bà con có thể trồng dừa xiêm lục vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, miễn là đảm bảo đủ nước tưới, đặc biệt là trong mùa khô. Tuy nhiên, thời điểm lý tưởng nhất để trồng là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 5 – tháng 7 dương lịch). Trồng vào thời điểm này, cây con sẽ nhận được lượng nước tự nhiên dồi dào từ những cơn mưa đầu mùa, giúp cây nhanh chóng bén rễ và giảm công tưới.
Nếu trồng vào cuối mùa mưa hoặc đầu mùa khô, cần chuẩn bị hệ thống tưới tiêu chủ động để đảm bảo cung cấp đủ nước cho cây con. Đối với các vùng có mùa đông lạnh (miền Bắc), việc trồng dừa xiêm lục cần được cân nhắc kỹ lưỡng hơn, thường chỉ trồng vào mùa xuân hoặc đầu mùa hè để cây có đủ thời gian sinh trưởng và chống chịu qua mùa đông.
Khoảng cách trồng
Khoảng cách trồng dừa xiêm lục ảnh hưởng trực tiếp đến mật độ cây trên một đơn vị diện tích, khả năng nhận ánh sáng và không khí của từng cây, từ đó ảnh hưởng đến năng suất chung của vườn dừa. Trồng quá dày sẽ khiến cây cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng, ảnh hưởng đến sự phát triển và giảm năng suất. Trồng quá thưa sẽ lãng phí diện tích đất.
Khoảng cách trồng dừa xiêm lục phổ biến hiện nay là 6m x 6m hoặc 7m x 7m theo hình vuông. Mật độ trồng này tương ứng khoảng 200-270 cây/ha. Đối với những vùng đất tốt, đủ dinh dưỡng và ánh sáng, có thể trồng thưa hơn một chút (ví dụ 7m x 7m). Đối với đất kém hơn hoặc cần tận dụng diện tích, có thể trồng dày hơn nhưng cần tăng cường chăm sóc. Việc xác định khoảng cách trồng cần dựa trên điều kiện đất đai, khí hậu, và mục tiêu năng suất của người trồng.
Cách đào hố và đặt cây giống
Sau khi xác định khoảng cách trồng, tiến hành đào hố tại các vị trí đã định trên liếp hoặc mô. Kích thước hố đào như đã nêu ở phần chuẩn bị đất, thường là 60x60x60 cm hoặc 80x80x80 cm. Lớp đất mặt khi đào lên nên để riêng một bên, đất lớp dưới để riêng.
Khi trồng, đặt bầu cây giống vào chính giữa hố. Bóc nhẹ lớp vỏ bầu hoặc túi nilong bên ngoài (nếu có) để rễ cây dễ dàng lan ra ngoài. Lưu ý không làm vỡ bầu đất quá nhiều để tránh làm tổn thương bộ rễ non. Đặt cây giống sao cho phần cổ rễ (chỗ tiếp giáp giữa thân và rễ) ngang bằng hoặc thấp hơn mặt đất xung quanh khoảng 10-15 cm. Việc đặt thấp hơn một chút giúp cây đứng vững hơn và tạo điều kiện cho rễ mới phát triển tốt. Sau khi đặt cây, dùng lớp đất mặt (đã trộn phân lót ở bước chuẩn bị) để lấp hố. Nén nhẹ đất xung quanh gốc để cây đứng thẳng và loại bỏ túi khí.
Che phủ gốc và tưới nước ban đầu
Sau khi lấp đất xong, tiến hành tủ gốc cho cây dừa xiêm lục con. Có thể sử dụng rơm rạ khô, cỏ khô, vỏ dừa khô, hoặc mụn dừa để tủ xung quanh gốc cây. Lớp vật liệu tủ gốc nên dày khoảng 5-10 cm, cách gốc cây một khoảng nhỏ để tránh làm nóng gốc và tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển. Việc tủ gốc giúp giữ ẩm cho đất, hạn chế cỏ dại mọc xung quanh gốc và điều hòa nhiệt độ đất.
Ngay sau khi trồng và tủ gốc, cần tưới nước thật đẫm cho cây. Lượng nước tưới ban đầu phải đủ để làm ẩm toàn bộ bầu đất và khu vực xung quanh hố trồng. Việc tưới đẫm này giúp đất tiếp xúc chặt chẽ với bầu rễ, loại bỏ không khí thừa và cung cấp độ ẩm cần thiết cho cây con hồi phục và bén rễ. Trong những ngày đầu sau khi trồng, cần kiểm tra độ ẩm của đất hàng ngày và tưới bổ sung nếu cần thiết, đặc biệt nếu trời nắng nóng.
Chăm sóc sau khi trồng dừa xiêm lục
Sau khi cây dừa xiêm lục đã được trồng, giai đoạn chăm sóc sau đó là yếu tố quyết định đến khả năng sinh trưởng, phát triển và ra trái của cây. Chăm sóc bao gồm tưới nước, bón phân, cắt tỉa và kiểm soát cỏ dại.
Tưới nước
Dừa xiêm lục là cây ưa ẩm, do đó việc tưới nước đóng vai trò cực kỳ quan trọng, đặc biệt là trong giai đoạn cây con và vào mùa khô. Trong 1-2 năm đầu sau khi trồng, cần tưới nước đều đặn, giữ cho đất xung quanh gốc luôn ẩm nhưng không bị ngập úng. Tần suất tưới tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và loại đất. Vào mùa khô, có thể tưới 1-2 ngày/lần. Vào mùa mưa, chỉ cần tưới bổ sung khi đất quá khô hoặc có những đợt nắng hạn kéo dài.
Khi cây dừa đã trưởng thành và bộ rễ phát triển mạnh, cây có khả năng hút nước từ lớp đất sâu hơn. Tuy nhiên, vào mùa khô hạn kéo dài, vẫn cần tưới bổ sung để đảm bảo đủ nước cho cây ra hoa và nuôi trái. Lượng nước tưới cho cây trưởng thành cần nhiều hơn so với cây con. Phương pháp tưới có thể là tưới gốc trực tiếp, tưới rãnh (đối với liếp trồng) hoặc sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt để tiết kiệm nước và công lao động. Dù bằng phương pháp nào, mục tiêu là giữ độ ẩm tối ưu cho bộ rễ hoạt động hiệu quả.
Bón phân
Nhu cầu dinh dưỡng của cây dừa xiêm lục khá cao, đặc biệt là các nguyên tố Đạm (N), Lân (P), Kali (K) và các nguyên tố trung vi lượng như Magie (Mg), Bo (B), Kẽm (Zn). Việc bón phân đầy đủ và cân đối giúp cây phát triển khỏe mạnh, lá xanh tốt, ra hoa đều và cho trái to, ngọt nước.
Trong những năm đầu (1-3 tuổi), cây chủ yếu tập trung phát triển thân lá và bộ rễ. Giai đoạn này, nên ưu tiên các loại phân có hàm lượng Đạm và Lân cao hơn để kích thích sinh trưởng. Có thể sử dụng phân NPK tỷ lệ 1:1:1 hoặc 2:1:2 kết hợp với phân hữu cơ. Lượng phân bón tăng dần theo tuổi cây. Chia làm 3-4 lần bón trong năm, vào đầu, giữa và cuối mùa mưa, tránh bón vào lúc trời nắng gắt hoặc mưa quá lớn.
Khi cây bắt đầu cho trái (từ năm thứ 4 trở đi), nhu cầu về Kali tăng lên đáng kể để thúc đẩy quá trình hình thành đường trong nước dừa và giúp trái chắc khỏe. Nên tăng cường bón phân Kali (KCl hoặc KNO3) và các loại phân bón lá chứa vi lượng. Bón phân theo tán cây, rải đều xung quanh gốc theo hình chiếu của tán lá, sau đó lấp đất nhẹ hoặc tưới nước để phân tan và ngấm vào đất. Việc bón phân hữu cơ định kỳ (1-2 lần/năm) vẫn rất quan trọng để cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng bền vững.
Cắt tỉa cành, lá khô
Việc cắt tỉa các tàu lá già, lá khô, mo hoa đã tàn và buồng trái đã thu hoạch là cần thiết để tạo độ thông thoáng cho tán cây, hạn chế nơi trú ẩn của sâu bệnh, và giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi những bộ phận khỏe mạnh. Cần sử dụng dao hoặc kéo sắc bén, sạch sẽ để cắt tỉa, tránh làm tổn thương thân cây. Vết cắt nên gọn gàng và hơi dốc xuống để nước không đọng lại.
Thời điểm cắt tỉa thích hợp nhất là sau khi thu hoạch xong một buồng trái hoặc khi các tàu lá đã già, chuyển màu vàng hoặc khô hoàn toàn. Tuy nhiên, không nên lạm dụng việc cắt tỉa quá mức, đặc biệt là cắt bỏ những lá còn xanh tốt, vì lá là nhà máy quang hợp của cây, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tạo ra năng lượng và dinh dưỡng cho cây. Chỉ nên cắt bỏ những tàu lá đã chết hoàn toàn hoặc bị sâu bệnh nặng không có khả năng phục hồi.
Kiểm soát cỏ dại
Cỏ dại cạnh tranh nước, dinh dưỡng và ánh sáng với cây dừa, đồng thời có thể là nơi trú ngụ của sâu bệnh. Do đó, việc kiểm soát cỏ dại trong vườn dừa xiêm lục là cần thiết. Có thể thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau.
Phương pháp thủ công là nhổ cỏ hoặc cắt cỏ định kỳ. Phương pháp này an toàn cho cây và môi trường nhưng tốn nhiều công sức. Phương pháp sử dụng máy cắt cỏ phù hợp cho diện tích lớn. Có thể kết hợp việc cắt cỏ và tủ gốc bằng chính vật liệu cỏ đã cắt để vừa kiểm soát cỏ vừa giữ ẩm và tạo nguồn hữu cơ cho đất. Sử dụng thuốc diệt cỏ hóa học cần hết sức cẩn thận, chỉ sử dụng các loại thuốc chuyên dùng cho cây dừa, tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn sử dụng về liều lượng và thời điểm phun để tránh gây hại cho cây và ô nhiễm môi trường.
Phòng trừ sâu bệnh hại dừa xiêm lục
Cây dừa xiêm lục, giống như bất kỳ loại cây trồng nào khác, có thể bị tấn công bởi nhiều loại sâu bệnh hại. Việc nhận biết sớm và áp dụng các biện pháp phòng trừ kịp thời là rất quan trọng để bảo vệ cây, đảm bảo năng suất và chất lượng trái.
Các loại sâu bệnh thường gặp
Một số loại sâu hại phổ biến trên cây dừa bao gồm:
- Kiến vương: Con trưởng thành đục phá nõn lá non và ngọn dừa, gây chết ngọn hoặc làm cây suy yếu. Ấu trùng sống trong thân cây mục.
- Bọ dừa: Con trưởng thành và ấu trùng gặm ăn lá non, làm lá bị vàng, khô và rụng, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp.
- Sâu đục trái: Gây hại lên trái dừa non, làm trái bị biến dạng, rụng sớm hoặc giảm chất lượng nước.
- Nhện đỏ: Gây hại trên lá, làm lá bị lấm tấm vàng, khô.
Các loại bệnh thường gặp bao gồm:
- Bệnh thối đọt: Do nấm gây ra, làm ngọn dừa bị thối rữa, có mùi hôi, dẫn đến chết cây. Đây là bệnh nguy hiểm nhất trên cây dừa.
- Bệnh khô vằn trên lá: Do nấm gây ra, tạo thành các đốm bệnh có hình dạng vằn trên lá.
- Bệnh đốm lá: Các đốm nhỏ màu nâu hoặc đen xuất hiện trên lá.
- Bệnh vàng lá, chết nhanh: Thường liên quan đến nấm hoặc tuyến trùng trong đất, gây hại bộ rễ.
Biện pháp phòng ngừa và trị bệnh
Để phòng trừ sâu bệnh hại dừa xiêm lục hiệu quả, cần áp dụng các biện pháp tổng hợp (IPM – Integrated Pest Management).
- Biện pháp canh tác: Vệ sinh vườn thường xuyên, dọn sạch tàn dư thực vật bị bệnh, lá khô, thân cây mục để hạn chế nơi trú ngụ và sinh sản của sâu bệnh. Cắt tỉa lá già, lá bệnh. Trồng mật độ hợp lý, tạo độ thông thoáng cho vườn. Bón phân cân đối, tránh bón thừa đạm dễ phát sinh sâu bệnh.
- Biện pháp sinh học: Khuyến khích và bảo vệ các loài thiên địch của sâu hại (ong ký sinh, bọ rùa…). Sử dụng các chế phẩm sinh học (nấm xanh, nấm trắng, vi khuẩn Bt…) để phòng trừ sâu hại. Sử dụng bẫy pheromone để bắt kiến vương đực. Trồng xen các loại cây có tác dụng xua đuổi côn trùng.
- Biện pháp hóa học: Chỉ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi sâu bệnh bùng phát mạnh và các biện pháp khác không hiệu quả. Ưu tiên sử dụng các loại thuốc có nguồn gốc sinh học hoặc các loại thuốc hóa học có độc tính thấp, ít ảnh hưởng đến thiên địch và môi trường. Tuân thủ nguyên tắc “4 đúng”: đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng, đúng cách. Phun thuốc vào thời điểm thích hợp (sáng sớm hoặc chiều mát). Đối với bệnh thối đọt, có thể dùng thuốc đặc trị phun vào ngọn dừa hoặc đổ thuốc vào bẹ lá non.
Việc theo dõi vườn dừa thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu sâu bệnh là vô cùng quan trọng. Khi phát hiện cây bị bệnh nặng không có khả năng cứu chữa, nên đốn bỏ và tiêu hủy ngay để tránh lây lan sang các cây khỏe mạnh khác.
Thu hoạch dừa xiêm lục
Sau khoảng 3-4 năm trồng từ cây giống, cây dừa xiêm lục bắt đầu cho bói và sau đó cho trái ổn định. Việc thu hoạch đúng thời điểm sẽ quyết định chất lượng và giá trị của trái dừa.
Thời điểm thu hoạch
Dừa xiêm lục chủ yếu được trồng để lấy nước uống, vì vậy thời điểm thu hoạch lý tưởng là khi trái dừa đạt độ già phù hợp, nước dừa có vị ngọt cao nhất và cơm dừa còn non, mềm. Thông thường, dừa xiêm lục được thu hoạch khi trái đạt khoảng 7-8 tháng tuổi kể từ lúc cây ra hoa thụ phấn. Lúc này, vỏ trái dừa vẫn còn màu xanh đậm, cùi dừa (cơm dừa) bắt đầu hình thành nhưng vẫn còn rất mềm và mỏng, nước dừa có độ ngọt tối ưu.
Cách nhận biết dừa xiêm lục đủ tuổi thu hoạch là nhìn vào màu sắc vỏ trái (xanh đậm) và gõ nhẹ vào trái. Trái đủ tuổi thường phát ra tiếng “chắc” và “đặc” hơn so với trái non (tiếng “rỗng”). Người có kinh nghiệm còn có thể dựa vào số tàu lá đã rụng kể từ lúc trái hình thành buồng để ước tính tuổi trái. Thu hoạch sớm quá thì nước dừa nhạt, cơm dừa chưa có. Thu hoạch muộn quá thì cơm dừa sẽ dày lên, nước dừa có thể bớt ngọt và không còn thanh mát bằng.
Cách thu hoạch
Dừa xiêm lục có thân cây tương đối thấp, do đó việc thu hoạch thường dễ dàng hơn so với các giống dừa cao. Người thu hoạch có thể trèo lên cây hoặc sử dụng sào có gắn lưỡi hái chuyên dụng để chặt buồng dừa. Khi chặt buồng dừa, cần cẩn thận để buồng dừa rơi xuống đất không bị vỡ hoặc dập nát, làm giảm giá trị thương phẩm. Có thể lót rơm rạ hoặc vật liệu mềm dưới gốc cây để đỡ buồng dừa khi rơi.
Đối với những cây cao hơn hoặc để đảm bảo an toàn, có thể dùng dây thừng để buộc vào buồng dừa trước khi chặt, sau đó từ từ hạ buồng dừa xuống. Sau khi thu hoạch, các buồng dừa được tập kết lại, cắt rời từng trái và vận chuyển đến nơi tiêu thụ. Vườn dừa xiêm lục thường cho trái quanh năm, mỗi cây cho nhiều đợt trái liên tục, do đó việc thu hoạch diễn ra định kỳ, thường là 20-30 ngày một lần tùy theo sự sai trái của cây và nhu cầu thị trường.
Lưu ý quan trọng để cây dừa phát triển tốt
Ngoài các kỹ thuật cơ bản về trồng và chăm sóc đã nêu, để cây dừa xiêm lục đạt năng suất cao và ổn định trong thời gian dài, bà con cần lưu ý thêm một số điểm quan trọng sau.
Đầu tiên là vấn đề thoái hóa giống. Sau nhiều năm trồng, cây dừa có thể bị thoái hóa giống, năng suất và chất lượng trái giảm sút. Do đó, cần định kỳ thay thế các cây già cỗi, năng suất kém bằng cây giống mới có chất lượng tốt. Chu kỳ thay thế có thể sau 25-30 năm tùy điều kiện chăm sóc.
Thứ hai là việc quản lý nguồn nước. Dù ưa ẩm nhưng dừa xiêm lục rất sợ ngập úng. Cần đảm bảo hệ thống thoát nước trong vườn luôn hoạt động tốt, đặc biệt là vào mùa mưa hoặc khi có triều cường. Ngược lại, vào mùa khô hạn, cần chủ động nguồn nước tưới đầy đủ, tránh để cây bị stress nước lâu ngày.
Thứ ba là bón phân cân đối và hợp lý. Bón phân không chỉ đủ về lượng mà còn phải cân đối về tỷ lệ các nguyên tố dinh dưỡng. Bón thừa một chất có thể gây thiếu hụt chất khác hoặc gây ngộ độc cho cây. Nên dựa vào tình trạng phát triển của cây và kết quả phân tích đất, phân tích lá (nếu có điều kiện) để điều chỉnh lượng và loại phân bón cho phù hợp.
Thứ tư là phòng trừ sâu bệnh chủ động. Không đợi đến khi sâu bệnh bùng phát mạnh mới xử lý. Cần thường xuyên thăm vườn, kiểm tra tình hình sâu bệnh để phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời, ưu tiên các biện pháp an toàn cho môi trường và sức khỏe con người.
Cuối cùng, việc tạo môi trường sống đa dạng trong vườn dừa cũng có lợi. Có thể trồng xen các loại cây ngắn ngày khác giữa các hàng dừa trong những năm đầu khi cây dừa còn nhỏ để tăng thêm thu nhập và tận dụng đất. Tuy nhiên, không nên trồng quá sát gốc dừa để tránh cạnh tranh dinh dưỡng.
Trồng và chăm sóc dừa xiêm lục đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật. Việc tuân thủ các hướng dẫn về chọn giống, chuẩn bị đất, kỹ thuật trồng và chăm sóc, cùng với việc chủ động phòng trừ sâu bệnh, sẽ giúp bà con xây dựng được một vườn dừa xiêm lục xanh tốt, cho năng suất cao, mang lại hiệu quả kinh tế bền vững. Hy vọng những thông tin chi tiết trong bài viết này sẽ là cẩm nang hữu ích cho những ai đang quan tâm và muốn bắt đầu với cách trồng dừa xiêm lục.