Củ đậu, loại cây quen thuộc với phần củ giàu dinh dưỡng, ít ai biết rằng nó cũng có thể trở thành một loại cây cảnh độc đáo, mang vẻ đẹp xanh mát và sự khác lạ cho không gian sống. Với bộ lá xum xuê, thân leo mềm mại và đặc biệt là phần củ phình to nằm dưới đất, củ đậu làm cảnh thu hút ánh nhìn và mang đến trải nghiệm trồng trọt thú vị. Nếu bạn yêu thích việc trồng cây tại nhà và muốn thử sức với một loại cây mới lạ, tìm hiểu cách trồng củ đậu làm cảnh chắc chắn sẽ mở ra một khía cạnh mới của thú vui làm vườn. Bài viết này sẽ đi sâu vào từng bước chi tiết để giúp bạn thành công trồng và chăm sóc củ đậu như một loại cây cảnh đẹp mắt.
Giới Thiệu Về Cây Củ Đậu Làm Cảnh
Củ đậu (tên khoa học: Pachyrhizus erosus) là một loài thực vật có hoa thuộc họ Đậu (Fabaceae). Cây có nguồn gốc từ Mexico và Trung Mỹ, sau đó được du nhập và trồng rộng rãi ở nhiều nước nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Đặc điểm nổi bật của cây là hệ rễ phát triển thành củ to, ăn được, chứa nhiều nước và dinh dưỡng. Thân cây dạng leo, lá kép xanh tốt, và hoa có màu tím hoặc trắng.
Khi trồng củ đậu làm cảnh, người ta thường chú trọng đến cả bộ lá xanh mướt, khả năng leo bám tạo hình và sự tò mò về phần củ đang phát triển dưới lớp đất. Khác với trồng lấy củ thương phẩm cần diện tích lớn và chú trọng năng suất, trồng củ đậu làm cảnh thường được thực hiện trong chậu, với mục đích chính là làm đẹp và mang lại niềm vui từ quá trình chăm sóc. Việc quan sát cây leo vươn dài, lá xòe rộng và đặc biệt là khi kiểm tra thấy củ dần hình thành, là những trải nghiệm thú vị mà trồng củ đậu làm cảnh mang lại. Nó không chỉ là một loại cây trang trí đơn thuần mà còn là một dự án làm vườn mini đầy tính khám phá.
Lợi Ích Khi Trồng Củ Đậu Làm Cảnh
Trồng củ đậu làm cảnh mang lại nhiều lợi ích không ngờ cho không gian sống và tinh thần của bạn. Đầu tiên, về mặt thẩm mỹ, cây củ đậu có bộ lá xanh tươi, thân leo có thể uốn nắn hoặc cho leo giàn, tạo nên một mảng xanh dịu mát cho ban công, sân thượng hay góc vườn nhỏ. Vẻ ngoài độc đáo của phần củ khi cây phát triển cũng là một điểm nhấn thú vị. Thứ hai, củ đậu là loại cây dễ trồng và ít kén đất, phù hợp với những người mới bắt đầu làm vườn. Quá trình chăm sóc không quá phức tạp, giúp bạn dễ dàng tiếp cận với niềm đam mê trồng trọt.
Thứ ba, việc tự tay chăm sóc cây củ đậu từ hạt giống đến khi cây trưởng thành mang lại cảm giác thư giãn, giảm căng thẳng sau những giờ làm việc mệt mỏi. Quan sát cây lớn lên từng ngày là một niềm vui giản dị mà ý nghĩa. Thứ tư, củ đậu là cây lấy củ, nên sau khi cây hết chu kỳ làm cảnh, bạn vẫn có thể thu hoạch phần củ để chế biến các món ăn ngon và bổ dưỡng. Điều này tạo nên tính đa dụng và giá trị thực tế cho loại cây này. Cuối cùng, việc trồng cây xanh nói chung và trồng củ đậu làm cảnh nói riêng còn giúp cải thiện chất lượng không khí xung quanh, tạo một môi trường sống trong lành hơn.
Các Yếu Tố Cần Chuẩn Bị Trước Khi Trồng Củ Đậu Làm Cảnh
Để bắt đầu thực hiện cách trồng củ đậu làm cảnh thành công, việc chuẩn bị kỹ lưỡng các yếu tố đầu vào là vô cùng quan trọng. Điều này bao gồm việc lựa chọn loại hạt giống phù hợp, chuẩn bị đất trồng tơi xốp và giàu dinh dưỡng, chọn loại chậu có kích thước và chất liệu thích hợp, cùng với các dụng cụ làm vườn cơ bản. Sự chuẩn bị chu đáo sẽ tạo nền tảng vững chắc cho cây phát triển khỏe mạnh ngay từ đầu.
Chọn Hạt Giống Củ Đậu Làm Cảnh Chất Lượng
Chất lượng hạt giống đóng vai trò quyết định đến tỷ lệ nảy mầm và sức sống của cây sau này. Khi chọn hạt giống củ đậu để trồng làm cảnh, bạn nên ưu tiên những hạt giống có nguồn gốc rõ ràng, còn hạn sử dụng và không bị sâu bệnh hay nấm mốc. Hạt giống tốt thường có màu sắc tươi sáng, đều màu, căng mẩy và không bị sứt sẹo. Bạn có thể tìm mua hạt giống tại các cửa hàng vật tư nông nghiệp uy tín hoặc các trang web chuyên cung cấp hạt giống. Một địa chỉ đáng tin cậy để tìm mua hạt giống nông nghiệp chất lượng là hatgiongnongnghiep1.vn, nơi cung cấp đa dạng các loại hạt giống, bao gồm cả hạt giống củ đậu phù hợp cho cả mục đích trồng thương mại lẫn làm cảnh. Nên mua lượng hạt giống nhiều hơn số cây bạn muốn trồng để có thể chọn lọc những hạt nảy mầm tốt nhất.
Chuẩn Bị Đất Trồng Phù Hợp
Củ đậu không kén đất, nhưng để cây phát triển tốt và tạo củ đẹp, đất trồng cần đảm bảo độ tơi xốp, thoát nước tốt và giàu dinh dưỡng. Bạn có thể sử dụng hỗn hợp đất thịt pha cát, trộn thêm phân hữu cơ hoai mục, trấu hun, xơ dừa hoặc mùn cưa để tăng độ thông thoáng và dinh dưỡng cho đất. Tỷ lệ thông thường là 50% đất thịt, 30% phân hữu cơ và 20% các vật liệu khác. Nếu sử dụng đất sạch mua sẵn, nên chọn loại đất chuyên dùng cho cây ăn quả hoặc cây rau màu để đảm bảo đủ dinh dưỡng.
Độ pH lý tưởng cho đất trồng củ đậu là từ 6.0 đến 7.5. Nếu đất quá chua hoặc quá kiềm, cây có thể khó hấp thu dinh dưỡng. Trước khi trồng, nên phơi đất dưới nắng để tiêu diệt bớt mầm bệnh và cỏ dại. Trộn đều các thành phần đất lại với nhau để tạo thành hỗn hợp đồng nhất, sẵn sàng cho việc gieo hạt. Việc chuẩn bị đất tốt ngay từ đầu sẽ hạn chế tối đa các vấn đề về dinh dưỡng và bệnh tật cho cây trong quá trình phát triển.
Chọn Chậu và Vị Trí Trồng
Vì trồng làm cảnh, bạn có thể chọn nhiều loại chậu khác nhau tùy theo sở thích và không gian. Tuy nhiên, cần lưu ý kích thước chậu. Củ đậu là cây có bộ rễ và củ phát triển khá to dưới đất, do đó chậu trồng cần đủ lớn để cây có không gian sinh trưởng thoải mái. Chậu có đường kính miệng từ 30cm trở lên và sâu khoảng 30-40cm là phù hợp cho một cây. Nếu muốn trồng nhiều cây trong cùng một chậu, bạn cần chọn chậu lớn hơn và giữ khoảng cách giữa các cây.
Chất liệu chậu có thể là sành, sứ, nhựa hoặc xi măng, miễn là đảm bảo có lỗ thoát nước ở đáy. Lỗ thoát nước là cực kỳ quan trọng để tránh ngập úng, gây thối rễ và củ. Vị trí đặt chậu trồng củ đậu cần có nhiều ánh nắng mặt trời, ít nhất 6-8 tiếng mỗi ngày. Cây củ đậu ưa sáng và ấm áp. Tránh đặt cây ở nơi quá râm mát hoặc bị gió lùa mạnh, điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cây và khả năng ra củ.
Dụng Cụ Cần Thiết
Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ làm vườn sẽ giúp quá trình trồng và chăm sóc thuận tiện hơn. Các dụng cụ cơ bản bao gồm:
- Xẻng nhỏ hoặc bay xúc đất: Để trộn đất, xúc đất vào chậu.
- Bình tưới nước: Loại có vòi sen nhẹ nhàng phù hợp cho cây con và tưới đều cho cây trưởng thành.
- Găng tay làm vườn: Bảo vệ tay khi làm việc với đất.
- Kéo cắt tỉa: Để tỉa lá già, cành phụ hoặc làm giàn.
- Giàn hoặc trụ đỡ: Củ đậu là cây leo, cần có giàn hoặc trụ để leo lên. Bạn có thể dùng cọc tre, gỗ, lưới hoặc làm giàn bằng thép tùy theo thiết kế không gian cảnh quan.
- Bình phun: Dùng để phun thuốc bảo vệ thực vật (nếu cần) hoặc phân bón lá.
Việc chuẩn bị chu đáo những vật dụng này không chỉ giúp công việc làm vườn trở nên dễ dàng mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp và tâm huyết của bạn trong việc chăm sóc cây.
Kỹ Thuật Gieo Trồng Củ Đậu Làm Cảnh
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết, chúng ta sẽ bắt tay vào thực hiện các bước gieo trồng củ đậu. Quy trình này bao gồm xử lý hạt giống để tăng tỷ lệ nảy mầm, gieo hạt vào chậu, và chăm sóc ban đầu cho đến khi cây con đủ khỏe mạnh để phát triển.
Xử Lý Hạt Giống
Để hạt giống củ đậu nảy mầm nhanh và đều hơn, bạn nên thực hiện bước xử lý hạt giống trước khi gieo. Có hai phương pháp phổ biến: ngâm ủ hoặc gieo trực tiếp.
Phương pháp ngâm ủ: Ngâm hạt giống trong nước ấm (khoảng 40-45 độ C, pha 2 sôi 3 lạnh) khoảng 4-6 tiếng. Sau đó, vớt hạt ra và ủ trong khăn ẩm hoặc giấy ăn ẩm ở nơi thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp. Kiểm tra độ ẩm khăn/giấy ủ thường xuyên, giữ cho chúng luôn ẩm. Sau khoảng 24-48 tiếng, hạt sẽ bắt đầu nứt nanh hoặc nảy mầm. Lúc này, hạt đã sẵn sàng để gieo.
Phương pháp gieo trực tiếp: Nếu hạt giống có chất lượng tốt và bạn không muốn mất thời gian ngâm ủ, có thể gieo hạt trực tiếp vào chậu đất đã chuẩn bị. Tuy nhiên, tỷ lệ nảy mầm có thể không cao bằng phương pháp ngâm ủ.
Việc xử lý hạt giống giúp phá bỏ trạng thái ngủ nghỉ của hạt, kích thích quá trình nảy mầm và giúp bạn loại bỏ những hạt lép, hỏng ngay từ đầu.
Gieo Hạt
Khi hạt giống đã nứt nanh hoặc sau khi chuẩn bị đất xong (nếu gieo trực tiếp), tiến hành gieo hạt vào chậu. Đổ đất đã chuẩn bị vào chậu, cách miệng chậu khoảng 3-5cm. San phẳng bề mặt đất. Đối với hạt đã ngâm ủ, nhẹ nhàng đặt hạt vào đất với mầm hướng xuống, sâu khoảng 1-2cm. Đối với hạt gieo trực tiếp, tạo một lỗ nhỏ trên mặt đất sâu khoảng 1-2cm và đặt hạt vào. Lấp đất nhẹ nhàng lên trên.
Nếu trồng nhiều hạt trong một chậu lớn, cần giữ khoảng cách tối thiểu giữa các hạt khoảng 15-20cm để cây có đủ không gian phát triển sau này. Sau khi gieo, tưới nhẹ nhàng bằng bình phun sương hoặc bình tưới có vòi sen nhỏ để làm ẩm đất mà không làm xáo trộn vị trí hạt giống.
Tưới Nước và Giữ Ẩm
Giai đoạn sau khi gieo hạt và cây con mới mọc, việc giữ ẩm cho đất là rất quan trọng. Đảm bảo đất luôn ẩm nhưng không bị ngập úng. Tưới nước đều đặn mỗi ngày 1-2 lần vào sáng sớm hoặc chiều mát, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và độ ẩm của đất. Nếu trời nắng nóng, có thể cần tưới thường xuyên hơn. Ngược lại, nếu trời mưa hoặc ẩm ướt, giảm tần suất tưới.
Để kiểm tra độ ẩm của đất, có thể dùng ngón tay chọc sâu vào đất khoảng 2-3cm. Nếu thấy đất khô thì cần tưới, nếu thấy đất còn ẩm thì chưa cần tưới. Việc duy trì độ ẩm thích hợp giúp hạt nảy mầm thuận lợi và cây con phát triển khỏe mạnh. Tuyệt đối tránh để đất bị khô hạn kéo dài hoặc bị ngập úng, cả hai tình trạng này đều có thể gây hại nghiêm trọng đến cây con.
Chăm Sóc Giai Đoạn Cây Con
Sau khi gieo khoảng 5-7 ngày, hạt giống sẽ bắt đầu nảy mầm và nhú lên khỏi mặt đất. Đây là giai đoạn cây con non nớt, cần được chăm sóc cẩn thận. Tiếp tục giữ ẩm cho đất như đã hướng dẫn. Khi cây con có 2-3 lá thật, bạn có thể tiến hành tỉa bớt những cây yếu, chỉ giữ lại 1-2 cây khỏe mạnh nhất trong mỗi chậu (tùy thuộc vào kích thước chậu và số lượng cây muốn trồng).
Nếu gieo nhiều hạt trong một chậu nhỏ để ươm, khi cây con đạt 2-3 lá thật, bạn cần cẩn thận chuyển chúng sang chậu lớn hơn đã chuẩn bị trước đó. Việc tỉa bỏ hoặc tách cây yếu giúp tập trung dinh dưỡng cho những cây khỏe mạnh nhất, đảm bảo chúng có đủ không gian và nguồn lực để phát triển thành cây trưởng thành cho mục đích làm cảnh. Đặt chậu cây con ở nơi có đủ ánh sáng nhưng tránh ánh nắng gay gắt trực tiếp vào buổi trưa có thể làm cháy lá non.
Chăm Sóc Củ Đậu Làm Cảnh Giai Đoạn Trưởng Thành
Khi cây củ đậu đã qua giai đoạn cây con và bắt đầu phát triển mạnh mẽ hơn, bộ rễ và thân lá sẽ tăng trưởng nhanh chóng. Đây là lúc bạn cần chú trọng đến việc tưới nước, bón phân, làm giàn và kiểm soát sâu bệnh để cây luôn xanh tốt và ra củ đẹp.
Tưới Nước
Ở giai đoạn trưởng thành, cây củ đậu cần lượng nước nhiều hơn do bộ lá phát triển to và thoát hơi nước mạnh. Tuy nhiên, vẫn cần đảm bảo đất không bị ngập úng. Tần suất tưới nước tùy thuộc vào thời tiết. Vào mùa khô nóng, có thể cần tưới 2 lần mỗi ngày vào sáng sớm và chiều mát. Vào mùa mưa hoặc khi trời râm mát, chỉ cần tưới 1 lần hoặc không tưới nếu đất đã đủ ẩm.
Quan sát cây là cách tốt nhất để biết khi nào cần tưới. Nếu lá cây hơi rủ xuống vào buổi sáng, đó là dấu hiệu cây đang thiếu nước. Tưới trực tiếp vào gốc cây, tránh làm ướt lá vào buổi tối vì có thể tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển. Duy trì độ ẩm đều đặn giúp củ phát triển tròn đều và không bị nứt.
Bón Phân
Củ đậu là cây cần nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là kali và phốt pho để phát triển củ. Giai đoạn đầu (khoảng 2-3 tuần sau khi trồng), có thể bón thúc bằng phân đạm nhẹ để cây phát triển thân lá. Khi cây bắt đầu leo giàn và chuẩn bị ra hoa (khoảng 1-2 tháng sau trồng), chuyển sang bón phân có tỷ lệ kali và phốt pho cao hơn như NPK (ví dụ: 10-20-20 hoặc 15-15-20) hoặc phân chuyên dùng cho cây lấy củ.
Bón phân định kỳ khoảng 2-3 tuần một lần. Có thể dùng phân bón dạng hạt hòa tan vào nước để tưới hoặc bón trực tiếp quanh gốc rồi lấp đất nhẹ. Luôn tưới nước sau khi bón phân để phân tan và cây dễ hấp thu. Ngoài ra, có thể bổ sung thêm phân hữu cơ hoai mục hoặc phân trùn quế định kỳ để cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng bền vững. Lưu ý không bón phân quá liều lượng khuyến cáo, có thể gây cháy rễ.
Làm Giàn Hoặc Trụ Đỡ
Củ đậu là cây leo rất khỏe, thân cây có thể vươn dài tới vài mét. Để cây củ đậu làm cảnh trông gọn gàng, đẹp mắt và tạo không gian thoáng đãng cho cây phát triển, việc làm giàn hoặc trụ đỡ là rất cần thiết. Nên bắt đầu làm giàn khi cây cao khoảng 20-30cm và bắt đầu vươn các tua cuốn.
Bạn có thể sử dụng cọc tre, thanh gỗ, lưới thép B40 hoặc các loại giàn leo trang trí khác. Cắm cọc hoặc dựng giàn chắc chắn trong chậu hoặc bên cạnh chậu. Dẫn thân cây leo lên giàn và cố định nhẹ nhàng bằng dây mềm nếu cần thiết. Việc làm giàn không chỉ giúp cây leo lên đón ánh nắng tốt hơn, giảm thiểu sâu bệnh do ẩm thấp mà còn tạo hình dáng đẹp mắt cho chậu cảnh, giúp bạn dễ dàng khoe được bộ lá xanh tươi của cây.
Kiểm Soát Sâu Bệnh Hại
Mặc dù tương đối ít sâu bệnh so với một số loại cây khác, củ đậu làm cảnh vẫn có thể bị tấn công bởi một số loại sâu hại và bệnh phổ biến. Các loại sâu hại thường gặp là rệp, bọ trĩ, sâu xanh, sâu cuốn lá. Bệnh thường gặp là nấm phấn trắng, thối rễ (do ngập úng).
Để phòng trừ sâu bệnh, cần thường xuyên kiểm tra cây, đặc biệt là mặt dưới lá và các ngọn non. Nếu phát hiện sâu bệnh ở mức độ nhẹ, có thể bắt bằng tay hoặc dùng vòi nước xịt mạnh. Với mức độ nặng hơn, có thể sử dụng các biện pháp sinh học như phun dung dịch tỏi ớt, gừng, hoặc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Chỉ sử dụng thuốc hóa học khi thật cần thiết và tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn sử dụng, đảm bảo an toàn cho con người và môi trường. Việc giữ cho môi trường trồng cây sạch sẽ, thông thoáng cũng góp phần hạn chế sâu bệnh phát triển.
Tỉa Lá, Tỉa Cành
Trong quá trình chăm sóc củ đậu làm cảnh, việc tỉa lá và cành phụ không chỉ giúp cây thông thoáng mà còn tập trung dinh dưỡng vào việc nuôi củ và phát triển thân chính. Thường xuyên loại bỏ lá già, lá vàng, lá bị sâu bệnh hoặc bị hư hại. Nếu cây ra quá nhiều cành nhánh nhỏ không cần thiết, có thể tỉa bớt để tập trung dinh dưỡng.
Việc tỉa tót cũng giúp kiểm soát hình dáng cây theo ý muốn, duy trì tính thẩm mỹ cho chậu cảnh. Sử dụng kéo cắt tỉa sắc bén và sạch sẽ để vết cắt mau lành, tránh lây lan bệnh. Tỉa lá cành nên thực hiện vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, tránh những ngày nắng gắt. Điều này giúp cây ít bị stress và phục hồi nhanh hơn.
Các Vấn Đề Thường Gặp Khi Trồng Củ Đậu Làm Cảnh Và Cách Khắc Phục
Khi thực hiện cách trồng củ đậu làm cảnh, người trồng có thể gặp một số vấn đề khiến cây không phát triển như mong muốn hoặc củ không hình thành. Hiểu rõ nguyên nhân và cách khắc phục sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề hiệu quả và kịp thời.
Cây Không Ra Củ
Đây là vấn đề khá phổ biến khi trồng củ đậu làm cảnh. Nguyên nhân có thể do:
- Thiếu ánh sáng: Củ đậu cần nhiều ánh nắng để quang hợp và tích lũy năng lượng cho việc tạo củ. Nếu cây đặt ở nơi quá râm, cây sẽ chỉ tập trung phát triển thân lá mà không tạo củ hoặc củ rất nhỏ.
- Thiếu dinh dưỡng: Đặc biệt là thiếu lân và kali ở giai đoạn cây ra hoa và tạo củ.
- Tưới nước không đều: Đất quá khô hoặc quá ẩm đều ảnh hưởng đến sự hình thành củ.
- Trồng quá dày: Cây cạnh tranh dinh dưỡng và không gian, dẫn đến củ nhỏ hoặc không có củ.
- Loại đất không phù hợp: Đất quá chặt, bí hoặc nghèo dinh dưỡng.
Cách khắc phục:
- Di chuyển chậu đến nơi có đủ 6-8 tiếng nắng/ngày.
- Bổ sung phân bón giàu lân và kali ở giai đoạn cây ra hoa.
- Duy trì độ ẩm đất đều đặn, tránh để đất khô hoặc ngập úng.
- Trồng với mật độ hợp lý, tỉa bớt cây con yếu.
- Sử dụng hỗn hợp đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt.
Củ Nhỏ, Méo Mó
Củ đậu nhỏ hoặc có hình dạng méo mó có thể do:
- Đất quá chặt hoặc có vật cản: Đất sét nặng, có đá, sỏi trong chậu khiến củ khó phát triển to và tròn đều.
- Thiếu dinh dưỡng ở giai đoạn hình thành củ: Đặc biệt là các chất vi lượng cần thiết.
- Tưới nước không đều: Gây nứt củ hoặc làm củ chậm lớn.
- Sâu bệnh hại củ: Một số loại sâu có thể tấn công củ dưới đất làm củ bị hỏng.
Cách khắc phục:
- Sử dụng hỗn hợp đất tơi xốp, không có vật cản. Nếu trồng trong chậu cũ, kiểm tra và loại bỏ vật cản.
- Bổ sung phân bón cân đối, chú trọng lân và kali ở giai đoạn nuôi củ. Có thể bổ sung thêm phân bón lá có chứa vi lượng.
- Đảm bảo tưới nước đều đặn, giữ độ ẩm ổn định.
- Kiểm tra đất quanh gốc nếu nghi ngờ có sâu hại củ.
Sâu Bệnh Phổ Biến
- Rệp, bọ trĩ: Thường tấn công lá non, ngọn cây, gây xoăn lá, lùn cây. Phun dung dịch tỏi ớt hoặc thuốc trừ sâu sinh học.
- Sâu xanh, sâu cuốn lá: Ăn lá cây. Bắt bằng tay hoặc phun thuốc trừ sâu phù hợp.
- Nấm phấn trắng: Lớp phấn trắng xuất hiện trên lá, làm lá bị khô và rụng. Tỉa bỏ lá bệnh, phun thuốc trị nấm. Đảm bảo cây thông thoáng.
- Thối rễ: Do ngập úng. Cần cải thiện hệ thống thoát nước của chậu, giảm tần suất tưới.
Phòng bệnh vẫn hơn chữa bệnh. Giữ vệ sinh chậu và khu vực trồng, đảm bảo đủ ánh sáng và thông gió, tưới nước đúng cách là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
Lá úa Vàng
Lá củ đậu bị úa vàng có thể do nhiều nguyên nhân:
- Thiếu nước hoặc thừa nước: Cả hai tình trạng đều ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng của rễ.
- Thiếu dinh dưỡng: Đặc biệt là đạm (lá vàng đều) hoặc các nguyên tố vi lượng (lá vàng gân xanh hoặc vàng lốm đốm).
- Sâu bệnh: Rệp, nhện đỏ hút chích nhựa làm lá vàng, nấm bệnh gây đốm vàng trên lá.
- Ánh nắng quá gắt: Gây cháy lá, lá chuyển vàng hoặc nâu.
Cách khắc phục:
- Điều chỉnh lượng nước tưới cho phù hợp, đảm bảo đất ẩm đều nhưng không ngập úng.
- Bổ sung phân bón cân đối, có thể phun thêm phân bón lá chứa đạm và vi lượng.
- Kiểm tra và xử lý sâu bệnh kịp thời.
- Nếu nắng quá gắt, có thể che chắn bớt vào buổi trưa.
Thu Hoạch Củ Đậu Làm Cảnh
Mặc dù mục đích chính là làm cảnh, nhưng phần củ vẫn là thành quả cuối cùng của quá trình chăm sóc. Thời điểm thu hoạch củ đậu làm cảnh thường là sau khoảng 5-6 tháng trồng, tùy thuộc vào giống và điều kiện chăm sóc. Dấu hiệu cho thấy củ đã sẵn sàng để thu hoạch là khi lá cây bắt đầu chuyển sang màu vàng và thân cây có dấu hiệu tàn lụi bớt.
Khi thu hoạch, cần thực hiện nhẹ nhàng để tránh làm hỏng củ. Dùng xẻng hoặc bay xúc đất xung quanh gốc cây, từ từ nhấc toàn bộ cây lên. Cẩn thận gỡ bỏ đất bám quanh củ. Phần củ thu được có thể rửa sạch, chế biến món ăn hoặc bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát. Việc thu hoạch phần củ không chỉ là kết thúc một chu kỳ làm cảnh mà còn là niềm vui khi được thưởng thức thành quả lao động của chính mình.
Mẹo Nhỏ Để Củ Đậu Làm Cảnh Đẹp Và Sai Củ
Để chậu củ đậu làm cảnh của bạn không chỉ xanh tốt mà còn có củ to, tròn đẹp, hãy tham khảo một vài mẹo nhỏ sau:
- Chọn giống phù hợp: Nếu có thể, hãy tìm các giống củ đậu có đặc điểm củ đẹp, kích thước phù hợp với việc trồng chậu.
- Tỉa bớt hoa và quả non: Củ đậu có thể ra hoa và kết quả (quả đậu). Việc để cây nuôi quá nhiều hoa quả sẽ làm phân tán dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển của củ. Nên tỉa bớt hoa khi cây ra quá rộ và loại bỏ quả non ngay khi chúng hình thành để tập trung dinh dưỡng cho củ.
- Tạo không gian thoáng đãng cho củ: Khi củ bắt đầu phình to, có thể xới nhẹ lớp đất mặt quanh gốc để đất tơi xốp hơn, giúp củ dễ dàng mở rộng kích thước. Đảm bảo không có vật cản lớn trong đất quanh khu vực củ phát triển.
- Bón phân định kỳ: Tuân thủ lịch bón phân, đặc biệt chú trọng giai đoạn nuôi củ với phân giàu lân và kali. Bón phân đều đặn giúp củ nhận đủ dinh dưỡng để phát triển tối đa kích thước.
- Kiểm soát sâu bệnh kịp thời: Củ khỏe mạnh khi cây khỏe mạnh. Ngăn ngừa và xử lý sâu bệnh kịp thời giúp cây dồn năng lượng cho việc phát triển củ thay vì chống chọi với tác nhân gây hại.
- Che chắn khi thời tiết cực đoan: Nắng nóng kéo dài hoặc mưa lớn liên tục đều có thể ảnh hưởng xấu đến cây và củ. Che chắn bớt khi cần thiết để tạo điều kiện sinh trưởng thuận lợi nhất.
Áp dụng những mẹo này kết hợp với việc tuân thủ các kỹ thuật chăm sóc cơ bản sẽ giúp bạn có những chậu củ đậu làm cảnh đẹp mắt và thu hoạch được những củ đậu chất lượng.
Trồng Củ Đậu Làm Cảnh Trong Các Điều Kiện Khác Nhau
Cách trồng củ đậu làm cảnh có thể được điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với nhiều không gian khác nhau, từ ban công chung cư nhỏ hẹp đến sân thượng rộng rãi hay góc vườn nhà.
- Trồng trên ban công: Chọn chậu có kích thước vừa phải nhưng vẫn đủ lớn cho củ phát triển (đường kính 30-40cm). Sử dụng giá thể nhẹ, thoát nước tốt. Cần làm giàn leo bám để cây vươn lên đón nắng. Chú ý hướng nắng của ban công để chọn vị trí đặt chậu phù hợp nhất, đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng. Giới hạn số lượng cây trồng để tránh quá tải diện tích và nguồn dinh dưỡng trong chậu.
- Trồng trên sân thượng: Sân thượng thường có nhiều nắng và gió. Cần chọn chậu lớn hơn hoặc trồng trong thùng xốp để cây có nhiều đất, giữ ẩm tốt hơn. Nên làm giàn cao và chắc chắn để cây leo thoải mái. Chú ý tưới nước thường xuyên vào mùa khô nóng do sân thượng thoát hơi nước nhanh. Có thể kết hợp trồng củ đậu với các loại cây leo khác trên sân thượng để tạo mảng xanh đa dạng.
- Trồng trong vườn nhỏ: Nếu có diện tích vườn, bạn có thể trồng củ đậu trực tiếp xuống đất. Làm đất tơi xốp kỹ, lên luống nếu cần để thoát nước tốt. Khoảng cách trồng giữa các cây nên rộng hơn so với trồng chậu để cây có không gian rễ phát triển tối đa. Làm giàn cho cây leo. Việc trồng dưới đất tự nhiên thường giúp cây khỏe hơn và củ phát triển tốt hơn do có nguồn dinh dưỡng và không gian rễ rộng rãi.
Dù trồng ở đâu, nguyên tắc cơ bản về ánh sáng, đất trồng, nước tưới và dinh dưỡng vẫn cần được đảm bảo. Sự khác biệt chủ yếu nằm ở việc điều chỉnh kích thước chậu, loại giá thể (nếu trồng chậu), và biện pháp chống chọi với điều kiện thời tiết tại từng khu vực.
Ý Nghĩa Của Cây Củ Đậu Làm Cảnh
Ngoài giá trị thẩm mỹ và thực tế, cây củ đậu còn mang một số ý nghĩa nhất định. Trong nông nghiệp, củ đậu tượng trưng cho sự no đủ, thu hoạch bội thu. Khi trồng làm cảnh, nó có thể mang ý nghĩa về sự sinh sôi, phát triển và sự kiên nhẫn chờ đợi thành quả. Bộ lá xanh tốt thể hiện sức sống mãnh liệt, khả năng vươn lên. Phần củ ẩn mình dưới đất, chỉ lộ diện khi thu hoạch, gợi lên sự bất ngờ thú vị và giá trị tiềm ẩn.
Đối với những người yêu thích cây cảnh, quá trình chăm sóc củ đậu, từ việc gieo hạt nhỏ bé đến khi cây leo giàn và hình thành củ, là một hành trình đầy ý nghĩa. Nó dạy cho chúng ta sự kiên nhẫn, lòng yêu thiên nhiên và niềm vui khi được chứng kiến sự sống nảy nở và phát triển dưới bàn tay chăm sóc của mình.
Việc thực hiện cách trồng củ đậu làm cảnh tại nhà không quá phức tạp nếu bạn nắm vững các kỹ thuật cơ bản từ chuẩn bị đất, chọn hạt giống, gieo trồng đến chăm sóc định kỳ. Với sự kiên nhẫn và áp dụng đúng phương pháp, bạn hoàn toàn có thể sở hữu những chậu củ đậu xanh tốt, vừa làm đẹp không gian sống, vừa mang lại niềm vui từ thành quả lao động của mình.