Cây đinh lăng cảnh là loại cây quen thuộc, không chỉ có giá trị y học mà còn mang vẻ đẹp xanh mát, dễ trồng và chăm sóc. Nhiều người yêu thích loại cây này và muốn biết cách trồng cây đinh lăng cảnh để làm đẹp không gian sống. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết từng bước, từ chuẩn bị đến chăm sóc, giúp bạn dễ dàng có được những chậu đinh lăng cảnh xanh tốt ngay tại nhà.
Giá Trị Của Cây Đinh Lăng Cảnh
Cây đinh lăng từ lâu đã được biết đến với nhiều công dụng, đặc biệt là trong y học cổ truyền. Tuy nhiên, ngày nay, nhiều người còn ưa chuộng trồng đinh lăng như một loại cây cảnh bởi vẻ ngoài xanh tươi, tán lá xòe đẹp mắt và khả năng thích nghi tốt với môi trường sống. Lá đinh lăng có thể dùng để ăn kèm hoặc phơi khô làm trà, củ và rễ được sử dụng trong các bài thuốc bổ. Trồng đinh lăng cảnh không chỉ mang lại mảng xanh cho ngôi nhà mà còn cung cấp nguồn dược liệu và thực phẩm nhỏ ngay trong tầm tay. Việc tìm hiểu cách trồng cây đinh lăng cảnh phù hợp sẽ giúp cây phát triển khỏe mạnh, lá xanh mướt và bộ rễ phát triển tốt.
Đinh lăng cảnh có nhiều dáng và kích thước khác nhau, từ cây bụi nhỏ đặt bàn làm việc, cây trung bình trồng chậu trang trí ban công, sân thượng, đến cây lớn trồng trong vườn hoặc làm hàng rào xanh. Khả năng tạo hình linh hoạt cũng là một điểm cộng lớn, cho phép người trồng thỏa sức sáng tạo để có những chậu đinh lăng độc đáo, phù hợp với phong cách kiến trúc và không gian của mình. Bên cạnh đó, đinh lăng còn được cho là mang lại may mắn, tài lộc cho gia chủ, khiến nó càng được ưa chuộng trong các gia đình Việt.
Lựa Chọn Giống Và Phương Pháp Nhân Giống
Để có những chậu đinh lăng cảnh đẹp, việc lựa chọn giống và phương pháp nhân giống ban đầu đóng vai trò rất quan trọng. Có nhiều loại đinh lăng khác nhau như đinh lăng lá nhỏ (đinh lăng nếp), đinh lăng lá to (đinh lăng tẻ), đinh lăng răng cưa, đinh lăng lá vằn… Đối với mục đích làm cảnh, đinh lăng lá nhỏ thường được ưa chuộng hơn bởi tán lá dày, form dáng gọn gàng và dễ tạo hình. Đinh lăng lá vằn (Variegated Polyscias) với những mảng màu trắng hoặc vàng trên lá cũng là lựa chọn thú vị để tăng thêm sự đa dạng cho không gian xanh.
Có hai phương pháp nhân giống đinh lăng phổ biến nhất là giâm cành và gieo hạt. Tuy nhiên, để trồng đinh lăng làm cảnh, phương pháp giâm cành thường được ưu tiên hơn cả. Giâm cành giúp cây con giữ nguyên đặc tính của cây mẹ, sinh trưởng nhanh hơn và sớm cho tán lá đẹp. Kỹ thuật giâm cành cũng khá đơn giản, phù hợp với người mới bắt đầu. Gieo hạt ít được dùng cho mục đích làm cảnh vì cây con từ hạt có thể có đặc tính không đồng đều, thời gian sinh trưởng lâu hơn và kỹ thuật gieo hạt đinh lăng yêu cầu sự tỉ mỉ nhất định để đạt tỷ lệ nảy mầm cao.
Giâm Cành Đinh Lăng
Giâm cành là phương pháp hiệu quả và phổ biến nhất để nhân giống đinh lăng cảnh. Chọn những cành bánh tẻ, không quá non cũng không quá già, có đường kính khoảng 1-2cm. Cành giâm nên có ít nhất 2-3 mắt ngủ (các điểm nảy chồi). Cắt cành vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát để tránh cây bị mất nước. Dùng dao hoặc kéo sắc, sạch để cắt vát một góc 45 độ dưới mắt ngủ cuối cùng. Chiều dài mỗi đoạn cành giâm khoảng 15-20cm. Loại bỏ bớt lá ở phần gốc cành giâm, chỉ giữ lại vài lá ở ngọn để hạn chế thoát hơi nước.
Để tăng tỷ lệ ra rễ và phòng nấm bệnh, có thể ngâm gốc cành giâm vào dung dịch kích rễ pha loãng (ví dụ: IBA, NAA) hoặc nước dừa tươi trong khoảng 15-30 phút. Chuẩn bị đất giâm cành tơi xốp, thoát nước tốt. Hỗn hợp lý tưởng có thể là đất thịt nhẹ trộn với trấu hun, xơ dừa hoặc mùn cưa đã xử lý theo tỷ lệ 1:1:1. Cắm cành giâm sâu khoảng 5-7cm vào đất đã chuẩn bị. Tưới ẩm nhẹ sau khi cắm và đặt ở nơi có ánh sáng khuếch tán, tránh ánh nắng trực tiếp. Duy trì độ ẩm cho đất nhưng tránh ngập úng. Sau khoảng 2-4 tuần, cành giâm sẽ bắt đầu nảy chồi và ra rễ. Khi cây con đã có bộ rễ khỏe mạnh (khoảng 1-2 tháng sau), bạn có thể chuyển cây sang chậu hoặc vị trí trồng cố định.
Gieo Hạt Đinh Lăng
Mặc dù ít phổ biến hơn cho mục đích làm cảnh, gieo hạt cũng là một cách để nhân giống đinh lăng, đặc biệt nếu bạn muốn trồng số lượng lớn hoặc thử nghiệm các giống mới. Hạt đinh lăng cần được thu hoạch từ cây mẹ khỏe mạnh, không bị sâu bệnh và đã chín hoàn toàn. Ngâm hạt trong nước ấm (khoảng 40-50 độ C) trong vài giờ hoặc qua đêm để vỏ hạt mềm ra, thúc đẩy quá trình nảy mầm. Chuẩn bị đất gieo hạt tơi xốp, vô trùng. Có thể sử dụng hỗn hợp đất sạch trộn với cát mịn hoặc giá thể chuyên dụng để gieo hạt.
Gieo hạt trực tiếp lên bề mặt đất đã làm phẳng, sau đó phủ một lớp đất mỏng khoảng 0.5-1cm. Tưới phun sương nhẹ nhàng để làm ẩm đất. Che khay gieo hạt bằng tấm kính hoặc nilon để giữ ẩm, đồng thời đặt ở nơi ấm áp, có ánh sáng nhẹ. Duy trì độ ẩm cho đất bằng cách tưới phun sương hàng ngày. Hạt đinh lăng có thể nảy mầm sau vài tuần đến vài tháng tùy thuộc vào điều kiện và chất lượng hạt. Khi cây con có 2-3 lá thật và đủ khỏe mạnh, bạn có thể cấy chúng sang các chậu nhỏ riêng biệt trước khi trồng vào chậu lớn hơn hoặc vườn.
Chuẩn Bị Đất Trồng Và Chậu
Đất trồng là yếu tố quyết định sự phát triển của cây đinh lăng cảnh. Đinh lăng không kén đất nhưng thích hợp nhất với đất thịt nhẹ, tơi xốp, giàu dinh dưỡng và có khả năng thoát nước tốt. Đất quá chặt hoặc bí nước sẽ dễ gây úng rễ, khiến cây chết. Độ pH lý tưởng cho đất trồng đinh lăng là từ 5.5 đến 7. Nếu đất quá chua hoặc quá kiềm, cần cải tạo bằng vôi bột (đất chua) hoặc phân hữu cơ (đất kiềm).
Trước khi trồng, cần làm đất thật kỹ. Đối với trồng trong vườn, cày xới đất tơi, loại bỏ cỏ dại, rễ cây cũ và đá. Trộn thêm phân hữu cơ hoai mục, tro trấu, xơ dừa hoặc phân chuồng ủ hoai để tăng độ dinh dưỡng và cải thiện cấu trúc đất. Lượng phân bón lót khoảng 0.5 – 1 kg phân hữu cơ cho mỗi gốc hoặc luống trồng.
Đối với trồng chậu, chọn loại chậu có kích thước phù hợp với kích thước cây và có lỗ thoát nước ở đáy. Kích thước chậu cần đủ lớn để bộ rễ đinh lăng có không gian phát triển, tránh việc phải thay chậu thường xuyên gây ảnh hưởng đến cây. Chậu làm bằng đất nung, sứ hoặc nhựa đều được, miễn là đảm bảo thoát nước tốt. Hỗn hợp đất trồng trong chậu có thể bao gồm: 50% đất thịt nhẹ, 20% phân hữu cơ hoai mục, 20% xơ dừa hoặc trấu hun, 10% cát hoặc perlite để tăng độ thoát nước. Trộn đều hỗn hợp này trước khi cho vào chậu. Đảm bảo đáy chậu có lớp vật liệu thoát nước như sỏi, đá nhỏ hoặc mảnh chậu vỡ để ngăn đất làm tắc lỗ thoát nước.
Việc chuẩn bị đất và chậu cẩn thận là nền tảng quan trọng giúp cây đinh lăng cảnh phát triển khỏe mạnh ngay từ ban đầu. Đất tốt cung cấp đủ dinh dưỡng và oxy cho rễ, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh về rễ do úng nước hoặc thiếu thoáng khí. Bạn có thể tìm mua các loại phân bón hữu cơ, giá thể cải tạo đất và các loại hạt giống, cây giống chất lượng tại hatgiongnongnghiep1.vn để đảm bảo nguồn vật tư tốt nhất cho khu vườn của mình.
Kỹ Thuật Trồng Cây Đinh Lăng Cảnh
Sau khi đã chuẩn bị đất và cây giống (cành giâm đã ra rễ hoặc cây con từ hạt), tiến hành trồng cây. Thời điểm trồng thích hợp nhất là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 3-4 dương lịch ở miền Bắc, tháng 5-6 ở miền Nam) hoặc cuối mùa khô, khi thời tiết mát mẻ và độ ẩm không khí cao, giúp cây nhanh bén rễ và phục hồi.
Đối với trồng trong chậu:
- Cho hỗn hợp đất đã chuẩn bị vào chậu, lượng đất vừa đủ để khi đặt cây vào, gốc cây ngang với miệng chậu hoặc thấp hơn một chút.
- Nhẹ nhàng đặt cây con hoặc cành giâm đã ra rễ vào giữa chậu. Lưu ý giữ thẳng cây.
- Đắp đất xung quanh gốc cây, nén nhẹ để cây đứng vững và rễ tiếp xúc tốt với đất, tránh tạo các túi khí quanh rễ.
- Tưới nước nhẹ nhàng để làm ẩm đều đất. Đảm bảo nước thoát hết qua lỗ dưới đáy chậu.
- Đặt chậu ở nơi có ánh sáng khuếch tán trong vài ngày đầu để cây thích nghi, sau đó chuyển dần ra nơi có ánh sáng phù hợp.
Đối với trồng trong vườn:
- Đào hố trồng với kích thước lớn hơn bầu rễ hoặc cành giâm một chút. Khoảng cách giữa các cây tùy thuộc vào mục đích trồng (làm cảnh đơn lẻ, hàng rào…). Nếu trồng làm cảnh đơn, cần không gian rộng rãi để cây phát triển tán đẹp.
- Đặt cây con hoặc cành giâm vào giữa hố.
- Lấp đất lại, nén nhẹ xung quanh gốc.
- Tưới nước đẫm ngay sau khi trồng.
- Có thể cắm cọc cố định cho cây nếu cần, đặc biệt với những cây giống lớn hoặc khu vực nhiều gió.
Sau khi trồng, cần che chắn nhẹ cho cây con trong vài ngày đầu nếu trồng dưới trời nắng gắt. Duy trì độ ẩm cho đất bằng cách tưới nước đều đặn, tránh để đất bị khô hạn hoàn toàn hoặc ngập úng. Việc trồng đúng kỹ thuật giúp cây đinh lăng cảnh nhanh chóng bén rễ, phát triển khỏe mạnh và sẵn sàng cho giai đoạn chăm sóc tiếp theo.
Chăm Sóc Cây Đinh Lăng Cảnh
Chăm sóc là khâu quan trọng nhất để cây đinh lăng cảnh phát triển đẹp và khỏe mạnh. Đinh lăng là loại cây tương đối dễ chăm sóc, nhưng vẫn cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản về nước, ánh sáng, dinh dưỡng và cắt tỉa.
Tưới Nước
Đinh lăng cảnh cần độ ẩm đều đặn, nhưng không chịu được ngập úng. Tưới nước cần dựa vào điều kiện thời tiết, loại đất và kích thước chậu. Vào mùa khô, thời tiết nóng, cần tưới nước hàng ngày, thậm chí hai lần mỗi ngày (sáng sớm và chiều mát). Vào mùa mưa hoặc khi thời tiết mát mẻ, tần suất tưới có thể giảm xuống 2-3 lần mỗi tuần. Kiểm tra độ ẩm của đất bằng cách dùng ngón tay hoặc que gỗ cắm sâu vào đất khoảng 2-3cm. Nếu đất khô, cần tưới nước; nếu đất còn ẩm, chưa cần tưới. Tưới trực tiếp vào gốc cây, tránh làm ướt lá vào buổi tối dễ gây nấm bệnh. Lượng nước tưới vừa đủ làm ẩm đều toàn bộ đất trong chậu hoặc khu vực rễ, đảm bảo nước thừa thoát hết ra ngoài.
Ánh Sáng
Đinh lăng cảnh có thể trồng ở nhiều điều kiện ánh sáng khác nhau, từ nắng đầy đủ đến bóng râm một phần. Tuy nhiên, để cây có tán lá dày, màu xanh đậm và phát triển cân đối, nên đặt cây ở nơi có ánh sáng mặt trời đầy đủ hoặc chỉ che chắn nhẹ vào buổi trưa nắng gắt. Nếu trồng trong nhà hoặc nơi thiếu sáng, lá cây có thể bị nhạt màu, thân vươn dài yếu ớt, ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ của cây cảnh. Xoay chậu định kỳ để cây nhận ánh sáng đều từ mọi phía, giúp tán lá phát triển cân đối.
Bón Phân
Để cây đinh lăng cảnh xanh tốt, cần cung cấp dinh dưỡng định kỳ. Giai đoạn đầu sau khi trồng, cây cần thời gian để bén rễ và phục hồi, chưa cần bón phân ngay. Sau khoảng 1-2 tháng, khi cây đã bắt đầu ra lá non và phát triển, có thể bắt đầu bón phân. Sử dụng các loại phân hữu cơ như phân trùn quế, phân bò hoai mục, phân gà hoai mục hoặc phân bón lá hữu cơ pha loãng. Bón định kỳ 1-2 tháng/lần.
Đối với cây đã lớn, có thể bón bổ sung phân NPK cân bằng (ví dụ: 20-20-15) hoặc phân chuyên dùng cho cây cảnh với liều lượng theo hướng dẫn trên bao bì. Nên pha loãng phân và tưới vào gốc sau khi đã tưới nước ẩm đất để tránh làm cháy rễ. Ngừng bón phân vào mùa đông khi cây tạm ngừng sinh trưởng hoặc phát triển chậm lại. Việc bón phân đúng loại và đúng liều lượng giúp cây đinh lăng cảnh có đủ dinh dưỡng để phát triển bộ lá sum suê, thân cành cứng cáp và màu sắc lá đẹp mắt.
Cắt Tỉa Và Tạo Hình
Cắt tỉa là kỹ thuật quan trọng để tạo dáng và duy trì form đẹp cho cây đinh lăng cảnh. Cắt tỉa giúp loại bỏ cành già, cành sâu bệnh, cành yếu hoặc mọc chen chúc, tạo sự thông thoáng cho cây, hạn chế sâu bệnh. Đồng thời, cắt tỉa còn kích thích cây đâm chồi mới, giúp tán lá dày hơn.
Tùy thuộc vào dáng cây muốn tạo, có thể cắt tỉa để cây phát triển thành bụi tròn, cây thân gỗ với tán lá trên cao, hoặc uốn nắn theo ý muốn. Cắt tỉa thường xuyên sau mỗi đợt cây ra lá mới. Dùng kéo sắc và sạch để cắt. Đối với cây cảnh, việc tạo hình bonsai từ đinh lăng cũng rất phổ biến, đòi hỏi kỹ thuật cắt tỉa và uốn nắn phức tạp hơn, cần sự kiên nhẫn và am hiểu về nghệ thuật bonsai. Cắt tỉa những chồi non mọc không đúng vị trí hoặc tỉa bớt lá quá dày ở phần thân dưới để tập trung dinh dưỡng nuôi tán phía trên. Thời điểm cắt tỉa tốt nhất là vào cuối mùa khô hoặc sau mỗi đợt bón phân kích thích ra lá mới.
Phòng Trừ Sâu Bệnh
Đinh lăng cảnh tương đối ít bị sâu bệnh tấn công nếu được chăm sóc tốt và trồng ở nơi thoáng khí, đủ sáng. Tuy nhiên, đôi khi cây có thể gặp một số vấn đề như rệp, nhện đỏ, hoặc bệnh nấm.
- Rệp và Nhện đỏ: Thường tấn công lá non và ngọn cây, gây xoăn lá, vàng lá. Có thể rửa sạch bằng nước mạnh, hoặc dùng dung dịch nước xà phòng pha loãng, hoặc các chế phẩm sinh học trừ sâu. Nếu bị nặng, có thể dùng thuốc bảo vệ thực vật phù hợp, nhưng ưu tiên các biện pháp an toàn.
- Bệnh nấm: Gây đốm lá, thối rễ (do úng nước). Phòng bệnh bằng cách trồng nơi thoát nước tốt, tránh tưới nước quá nhiều, không làm ướt lá vào ban đêm. Cắt bỏ các lá bị bệnh nặng. Nếu cây bị nấm rễ do úng, cần thay đất và cải thiện hệ thống thoát nước. Sử dụng thuốc trừ nấm nếu cần.
Thường xuyên kiểm tra cây để phát hiện sớm các dấu hiệu sâu bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời. Chăm sóc tốt, cung cấp đầy đủ dinh dưỡng và ánh sáng là cách tốt nhất để tăng cường sức đề kháng cho cây đinh lăng cảnh, hạn chế sâu bệnh tấn công.
Xử Lý Các Vấn Đề Thường Gặp Khi Trồng Đinh Lăng Cảnh
Trong quá trình trồng cây đinh lăng cảnh, người trồng có thể gặp một số vấn đề phổ biến. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cách khắc phục sẽ giúp cây luôn khỏe mạnh và đẹp mắt.
Lá Vàng, Rụng Lá
Lá đinh lăng bị vàng và rụng có thể do nhiều nguyên nhân. Nguyên nhân phổ biến nhất là do chế độ tưới nước không phù hợp. Tưới quá nhiều nước gây úng rễ, làm lá vàng từ dưới lên. Tưới quá ít nước, đất bị khô hạn kéo dài cũng khiến lá vàng và rụng dần, đặc biệt ở các lá phía dưới. Cần kiểm tra độ ẩm đất và điều chỉnh tần suất tưới cho phù hợp. Ngoài ra, thiếu dinh dưỡng, đất bạc màu cũng có thể khiến lá cây bị vàng nhạt. Bổ sung phân bón hữu cơ hoặc phân NPK cân đối sẽ cải thiện tình trạng này. Ánh sáng không đủ hoặc thay đổi môi trường sống đột ngột (chuyển từ râm sang nắng gắt hoặc ngược lại) cũng có thể khiến cây bị sốc, dẫn đến vàng lá và rụng lá tạm thời.
Cây Chậm Phát Triển, Thân Yếu
Nếu cây đinh lăng cảnh của bạn phát triển chậm, thân cành yếu ớt, có thể là do đất trồng thiếu dinh dưỡng, đất quá chặt hoặc thiếu ánh sáng. Đất trồng cần tơi xốp, giàu mùn và thoát nước tốt. Bổ sung phân hữu cơ hoặc phân bón lá để cung cấp dinh dưỡng cho cây. Đặt cây ở nơi có đủ ánh sáng mặt trời hoặc ánh sáng khuếch tán mạnh. Nếu trồng trong chậu đã lâu, bộ rễ có thể đã phát triển đầy chậu, cần cân nhắc thay chậu lớn hơn và bổ sung đất mới. Đôi khi, cây bị sâu bệnh tấn công rễ hoặc thân cũng làm cây suy yếu, chậm phát triển; cần kiểm tra kỹ và xử lý sâu bệnh nếu có.
Cây Bị Sâu Bệnh Hại
Như đã đề cập, rệp, nhện đỏ là những loại sâu hại phổ biến trên đinh lăng cảnh. Chúng thường hút nhựa ở lá non, ngọn cây, làm lá bị xoăn, biến dạng. Việc phát hiện sớm và xử lý kịp thời rất quan trọng. Với số lượng ít, có thể bắt bằng tay hoặc dùng vòi nước xịt mạnh. Với mật độ cao hơn, sử dụng dung dịch nước xà phòng loãng (pha loãng xà phòng rửa chén với nước, xịt vào buổi chiều mát, sau đó rửa lại bằng nước sạch vào sáng hôm sau). Các chế phẩm sinh học từ neem oil, pyrethrum cũng hiệu quả và an toàn. Chỉ khi thật cần thiết và các biện pháp khác không hiệu quả mới nên dùng thuốc hóa học, tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn sử dụng và đảm bảo an toàn cho người và vật nuôi.
Bệnh nấm thường biểu hiện dưới dạng đốm trên lá hoặc thối gốc/rễ. Đốm lá thường do ẩm độ cao và thông gió kém. Thối gốc/rễ do úng nước. Cải thiện môi trường sống của cây bằng cách tăng thông thoáng, giảm ẩm độ (nếu trồng trong nhà kính hoặc nơi kín gió), và điều chỉnh chế độ tưới nước. Cắt bỏ các phần cây bị bệnh để tránh lây lan.
Lá Bị Cháy Sém
Lá cây đinh lăng cảnh bị cháy sém thường do tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời gay gắt, đặc biệt là vào buổi trưa mùa hè hoặc khi cây mới được chuyển từ nơi râm mát ra nắng đột ngột. Để khắc phục, cần di chuyển cây đến nơi có ánh sáng dịu hơn hoặc che chắn cho cây vào những giờ nắng cao điểm. Tưới nước vào gốc vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, tránh tưới vào buổi trưa khi lá đang nóng, vì nước đọng trên lá dưới nắng gắt có thể gây hiệu ứng kính lúp làm cháy lá.
Việc quan sát cây thường xuyên là cách tốt nhất để nhận biết sớm các vấn đề và có biện pháp xử lý phù hợp, giúp cây đinh lăng cảnh luôn khỏe mạnh và duy trì vẻ đẹp của mình.
Tạo Hình Và Duy Trì Dáng Cây Cảnh
Điểm hấp dẫn của cây đinh lăng cảnh nằm ở bộ tán lá xanh tươi và khả năng tạo hình linh hoạt. Việc cắt tỉa và uốn nắn định kỳ giúp cây có dáng đẹp, phù hợp với không gian trưng bày.
Kỹ Thuật Cắt Tỉa Tạo Dáng
Có nhiều dáng cây đinh lăng cảnh phổ biến như dáng bụi tròn, dáng cây thân gỗ, dáng đổ (cho chậu treo), hoặc dáng bonsai.
- Dáng bụi tròn: Thường xuyên tỉa bỏ các cành mọc vươn dài, không theo form để duy trì dáng tròn gọn gàng. Cắt tỉa nhẹ nhàng các đầu cành để kích thích cây đâm chồi mới, giúp tán lá dày và đều.
- Dáng cây thân gỗ: Chọn một thân chính khỏe mạnh, cắt bỏ các cành phụ mọc thấp dưới gốc để tạo dáng thân cây. Thường xuyên cắt tỉa tán phía trên để tạo thành hình cầu, hình trứng hoặc hình nấm tùy ý. Cần tỉa bỏ các cành mọc chéo, cành tăm, cành sâu bệnh để tập trung dinh dưỡng cho tán chính.
- Dáng đổ: Thường trồng trong chậu treo, cho phép thân và cành cây rủ xuống. Cần tỉa bỏ các cành mọc thẳng lên, khuyến khích các cành mọc rủ xuống. Cắt tỉa bớt lá ở phần gốc để cây trông thanh thoát hơn.
Thời điểm cắt tỉa tốt nhất là sau mỗi đợt cây phát triển mạnh, thường vào cuối mùa xuân và cuối mùa hè. Dùng kéo cắt cành sắc bén, sạch sẽ để vết cắt gọn gàng, nhanh lành, tránh nhiễm bệnh. Sau khi cắt tỉa, có thể bón phân nhẹ để cây nhanh phục hồi và ra chồi mới.
Uốn Nắn Tạo Dáng (Bonsai)
Đối với những người yêu thích nghệ thuật bonsai, đinh lăng là loại cây lý tưởng để luyện tập bởi thân cây có thể uốn dẻo khi còn non và bộ rễ dễ tạo hình. Kỹ thuật uốn nắn đinh lăng bonsai đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Sử dụng dây nhôm hoặc dây đồng quấn quanh thân và cành để định hình dáng cây mong muốn. Thực hiện uốn nắn khi cành còn non và linh hoạt. Sau một thời gian (vài tháng đến một năm), khi cành đã cứng và giữ được dáng, tháo dây uốn để tránh dây siết vào thân cây làm hằn vết. Cắt tỉa lá và cành con thường xuyên để kiểm soát kích thước và duy trì form dáng bonsai. Kỹ thuật cắt giật (cắt ngắn cành để kích thích mọc cành mới gần gốc) cũng được áp dụng để tạo tán lá bonsai dày và tự nhiên.
Việc tạo hình và duy trì dáng cho cây đinh lăng cảnh là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự quan sát và điều chỉnh thường xuyên. Tuy nhiên, thành quả là những chậu đinh lăng có hình dáng độc đáo và đẹp mắt, tô điểm thêm cho không gian sống.
Nhân Giống Đinh Lăng Cảnh Để Mở Rộng Vườn Cây
Khi đã thành thạo cách trồng cây đinh lăng cảnh và cây mẹ phát triển khỏe mạnh, bạn có thể dễ dàng nhân giống để có thêm nhiều chậu cây mới hoặc chia sẻ với bạn bè. Phương pháp giâm cành như đã trình bày ở phần đầu là cách nhân giống hiệu quả và đơn giản nhất. Chọn cành bánh tẻ khỏe mạnh từ cây mẹ, cắt thành các đoạn dài khoảng 15-20cm.
Chuẩn bị giá thể giâm cành tơi xốp, thoát nước tốt và giữ ẩm vừa phải. Cắm các đoạn cành giâm vào giá thể, đảm bảo phần gốc cành chìm sâu khoảng 5-7cm. Tưới ẩm và đặt ở nơi có ánh sáng khuếch tán. Duy trì độ ẩm đều đặn. Sau khoảng 2-4 tuần, cành giâm sẽ bắt đầu nảy chồi ở các mắt ngủ phía trên và hình thành rễ ở gốc. Khi cây con có chồi non phát triển tốt và bộ rễ đủ khỏe (kiểm tra bằng cách nhổ nhẹ hoặc nhìn qua đáy chậu nếu dùng chậu trong), bạn có thể chuyển cây sang chậu trồng riêng.
Thời điểm giâm cành thích hợp nhất là vào mùa xuân hoặc đầu mùa hè, khi thời tiết ấm áp và độ ẩm không khí cao, tạo điều kiện thuận lợi cho cành giâm ra rễ. Tránh giâm cành vào mùa đông quá lạnh hoặc mùa hè quá nóng và khô. Việc tự nhân giống không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn cho phép bạn mở rộng bộ sưu tập đinh lăng cảnh của mình một cách dễ dàng.
Giá Trị Kinh Tế Và Ý Nghĩa Phong Thủy Của Đinh Lăng Cảnh
Ngoài giá trị thẩm mỹ và y học, cây đinh lăng cảnh còn mang lại một số giá trị kinh tế và ý nghĩa tinh thần. Về kinh tế, nếu trồng số lượng lớn và có kỹ thuật chăm sóc tốt, lá đinh lăng có thể thu hoạch để bán làm rau ăn kèm, rễ đinh lăng có thể được chế biến thành các sản phẩm dược liệu. Tuy nhiên, đối với mục đích làm cảnh, giá trị kinh tế chủ yếu đến từ việc bán cây giống hoặc những chậu cây cảnh đã được tạo dáng đẹp mắt. Những chậu đinh lăng bonsai hoặc đinh lăng cổ thụ có dáng độc đáo có thể có giá trị rất cao trên thị trường cây cảnh.
Về mặt phong thủy, cây đinh lăng được coi là loại cây có khả năng hút năng lượng xấu, xua đuổi tà khí, mang lại bình yên cho không gian sống. Trồng đinh lăng cảnh trong nhà hoặc xung quanh nhà được tin là giúp gia chủ trấn trạch, mang lại may mắn, tài lộc và sức khỏe. Vẻ ngoài xanh tốt, đầy sức sống của cây cũng tượng trưng cho sự thịnh vượng và phát triển liên tục. Đặc biệt, đinh lăng còn được xem là cây “nhân sâm của người nghèo” nhờ những công dụng bồi bổ sức khỏe, càng làm tăng thêm ý nghĩa tích cực khi trồng loại cây này. Việc kết hợp giữa kỹ thuật cách trồng cây đinh lăng cảnh khoa học và niềm tin vào ý nghĩa phong thủy sẽ tạo nên không gian sống vừa đẹp, vừa ý nghĩa.
Bón Phân Định Kỳ Cho Cây Đinh Lăng Cảnh
Để duy trì sự sinh trưởng và vẻ đẹp của cây đinh lăng cảnh, việc bón phân định kỳ là vô cùng cần thiết. Cây đinh lăng cần các loại dinh dưỡng đa lượng (N, P, K) và vi lượng để phát triển bộ rễ khỏe, thân cành cứng cáp và tán lá xanh mướt.
Giai đoạn cây con hoặc sau khi thay chậu, nên ưu tiên các loại phân giàu đạm (N) để kích thích cây ra lá và phát triển thân cành. Sử dụng phân hữu cơ hoai mục hoặc phân bón lá có tỷ lệ đạm cao hơn (ví dụ: NPK 30-10-10) pha loãng theo hướng dẫn và phun/tưới vào gốc định kỳ 2-3 tuần/lần trong giai đoạn cây non.
Khi cây đã trưởng thành và bộ rễ ổn định, chuyển sang sử dụng phân bón có tỷ lệ NPK cân đối hơn (ví dụ: 20-20-20 hoặc 16-16-8). Bón phân gốc định kỳ 1-2 tháng/lần bằng cách rải phân xung quanh gốc cây hoặc pha loãng tưới. Lượng phân bón tùy thuộc vào kích thước cây và kích thước chậu. Luôn tưới nước kỹ sau khi bón phân gốc để phân tan và ngấm vào đất, đồng thời tránh làm cháy rễ.
Trong giai đoạn cây chuẩn bị ra hoa (nếu có) hoặc khi muốn kích thích cây phát triển bộ rễ mạnh hơn (ví dụ khi chuẩn bị nhân giống), có thể bổ sung phân giàu lân (P) và kali (K) (ví dụ: NPK 10-30-20 hoặc 15-10-30). Phân kali cũng giúp tăng sức đề kháng cho cây.
Ngoài phân bón hóa học, việc sử dụng phân hữu cơ vẫn rất quan trọng. Phân hữu cơ không chỉ cung cấp dinh dưỡng mà còn giúp cải tạo đất, tăng độ tơi xốp và khả năng giữ ẩm cho đất. Bón bổ sung phân hữu cơ (phân trùn quế, phân bò ủ hoai, bã cà phê…) vào gốc cây khoảng 2-3 tháng/lần.
Lưu ý ngừng bón phân vào mùa đông khi cây tạm nghỉ hoặc sinh trưởng rất chậm. Bón phân quá liều hoặc không đúng loại có thể gây hại cho cây. Quan sát phản ứng của cây sau khi bón phân để điều chỉnh lượng và loại phân phù hợp. Một số dấu hiệu cây bị thừa phân là lá bị xoăn, mép lá chuyển sang màu nâu và khô.
Phòng Ngừa Bệnh Hại Thông Qua Chăm Sóc Hợp Lý
Phòng bệnh hơn chữa bệnh là nguyên tắc quan trọng khi trồng cây đinh lăng cảnh. Một cây khỏe mạnh, được chăm sóc đúng cách sẽ có khả năng chống chọi tốt hơn với sâu bệnh hại.
Đảm bảo cây được trồng trong môi trường thoát nước tốt. Đất ngập úng là điều kiện lý tưởng cho nấm bệnh phát triển, đặc biệt là bệnh thối rễ. Nếu trồng chậu, kiểm tra lỗ thoát nước thường xuyên và đảm bảo nước thừa thoát hết sau khi tưới.
Tưới nước đúng lúc và đúng cách. Tránh tưới quá nhiều vào buổi tối, đặc biệt là làm ướt lá, vì ẩm độ cao qua đêm dễ tạo điều kiện cho nấm phát triển trên lá. Tưới vào buổi sáng sớm là tốt nhất, giúp cây có thời gian khô ráo trong ngày.
Cung cấp đủ ánh sáng cho cây. Cây đinh lăng cần ánh sáng để quang hợp và phát triển khỏe mạnh. Cây thiếu sáng thường yếu ớt, lá nhạt màu và dễ bị tấn công bởi sâu bệnh như rệp sáp.
Cắt tỉa thông thoáng cho tán cây. Tán lá quá dày đặc, rậm rạp làm giảm sự lưu thông không khí và ánh sáng, tạo môi trường ẩm thấp thuận lợi cho nấm và sâu bệnh ẩn náu và phát triển. Thường xuyên cắt tỉa bớt các cành, lá mọc chen chúc ở bên trong tán.
Vệ sinh xung quanh gốc cây và mặt chậu. Loại bỏ lá vàng úa, cành khô, cỏ dại xung quanh gốc để ngăn chặn sâu bệnh trú ngụ và lây lan.
Kiểm tra cây định kỳ (ít nhất 1-2 lần/tuần) để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường trên lá, thân, cành, gốc cây. Phát hiện sớm giúp việc xử lý dễ dàng và hiệu quả hơn.
Sử dụng các biện pháp phòng ngừa sinh học như phun dung dịch tỏi ớt gừng pha loãng hoặc các chế phẩm sinh học khác lên lá để xua đuổi côn trùng gây hại.
Nếu phải sử dụng thuốc hóa học để trị bệnh nặng, cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn sử dụng, liều lượng, thời gian cách ly và các biện pháp an toàn cho bản thân và môi trường. Nên ưu tiên các loại thuốc có nguồn gốc sinh học hoặc thuốc ít độc hại.
Áp dụng tổng hợp các biện pháp chăm sóc hợp lý là cách hiệu quả nhất để phòng ngừa sâu bệnh, giúp cây đinh lăng cảnh của bạn luôn khỏe mạnh và tràn đầy sức sống.
Thời Vụ Trồng Cây Đinh Lăng Cảnh
Thời vụ trồng đóng vai trò quan trọng trong tỷ lệ sống và tốc độ sinh trưởng ban đầu của cây đinh lăng cảnh, đặc biệt là khi giâm cành hoặc trồng cây con.
Ở miền Bắc, thời điểm lý tưởng nhất để trồng đinh lăng là vào vụ xuân (tháng 2 – tháng 4 dương lịch). Lúc này, thời tiết ấm áp dần lên, độ ẩm không khí cao, rất thuận lợi cho cành giâm ra rễ và cây con bén rễ phát triển. Vụ thu (tháng 8 – tháng 10 dương lịch) cũng có thể trồng, nhưng cần chú ý che chắn sương muối nếu trồng ngoài trời vào cuối vụ.
Ở miền Nam, khí hậu nóng ẩm quanh năm nên có thể trồng đinh lăng vào hầu hết các tháng trong năm. Tuy nhiên, thời điểm đầu mùa mưa (tháng 5 – tháng 7 dương lịch) là thuận lợi nhất vì cây nhận được nguồn nước tự nhiên dồi dào, giúp cây nhanh chóng phục hồi và phát triển. Tránh trồng vào giữa mùa khô kéo dài, trừ khi bạn có đủ điều kiện tưới tiêu và che chắn cẩn thận để chống hạn và nắng nóng gay gắt.
Đối với trồng trong chậu và đặt trong môi trường được kiểm soát (ví dụ: trong nhà kính, hiên có mái che), thời vụ trồng có thể linh hoạt hơn, không phụ thuộc quá nhiều vào điều kiện thời tiết bên ngoài. Tuy nhiên, vẫn nên chọn thời điểm có nhiệt độ và độ ẩm phù hợp để cây dễ dàng thích nghi.
Nếu bạn giâm cành, chọn cành giâm vào thời điểm cây mẹ đang sinh trưởng khỏe mạnh nhất. Sau khi giâm cành và cành đã ra rễ ổn định trong bầu hoặc khay, bạn có thể chuyển cây con sang chậu hoặc vị trí trồng cố định vào thời vụ trồng phù hợp như đã nêu trên.
Lựa chọn đúng thời điểm trồng giúp cây đinh lăng cảnh có khởi đầu tốt, nhanh chóng bén rễ và phát triển, giảm thiểu rủi ro cây bị chết hoặc chậm lớn do thời tiết bất lợi.
Kết Hợp Đinh Lăng Cảnh Với Các Loại Cây Khác
Cây đinh lăng cảnh với tán lá xanh mát và form dáng đa dạng có thể kết hợp hài hòa với nhiều loại cây cảnh khác để tạo nên một không gian xanh độc đáo và hấp dẫn.
Trong vườn hoặc trên ban công, có thể trồng đinh lăng cạnh các loại cây có hoa màu sắc rực rỡ để tạo điểm nhấn tương phản. Tán lá xanh sẫm của đinh lăng làm nền nổi bật cho màu sắc của hoa hồng, hoa giấy, hoa lan, hoặc các loại cây lá màu như cây vạn lộc, cây phú quý.
Nếu muốn tạo không gian xanh mát, thư thái, có thể trồng đinh lăng cùng các loại cây lá khác nhau về hình dáng và kết cấu như cây dương xỉ, cây ráy, cây lưỡi hổ, hoặc các loại cây họ ráy cảnh. Sự kết hợp này tạo nên một thảm thực vật đa dạng, mang lại cảm giác gần gũi với thiên nhiên.
Đối với không gian nội thất, các chậu đinh lăng lá nhỏ (đinh lăng nếp) có thể đặt cùng với các loại cây lọc không khí phổ biến như cây kim ngân, cây thường xuân, cây lan ý. Sự kết hợp này không chỉ tăng thêm vẻ đẹp cho căn phòng mà còn giúp cải thiện chất lượng không khí.
Khi kết hợp trồng nhiều loại cây, cần chú ý đến nhu cầu về ánh sáng, nước và đất của từng loại để đảm bảo tất cả đều phát triển tốt trong cùng một môi trường. Đinh lăng là loại cây ưa sáng nhưng cũng chịu bóng râm bán phần, nên có thể đặt nó ở vị trí trung gian, nơi các cây ưa sáng mạnh hơn và các cây ưa bóng râm đều có thể cùng tồn tại.
Việc khéo léo kết hợp cây đinh lăng cảnh với các loại cây khác sẽ tạo nên những góc trang trí xanh tươi, sinh động, mang đậm dấu ấn cá nhân và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe cũng như tinh thần.
Mẹo Nhỏ Giúp Cây Đinh Lăng Cảnh Luôn Xanh Tươi
Để cây đinh lăng cảnh của bạn luôn giữ được vẻ xanh tươi mơn mởn, ngoài việc tuân thủ các kỹ thuật chăm sóc cơ bản, có một vài mẹo nhỏ có thể áp dụng:
- Làm sạch lá thường xuyên: Bụi bẩn bám trên lá có thể cản trở quá trình quang hợp và làm giảm vẻ đẹp của cây. Thường xuyên dùng khăn ẩm lau nhẹ hoặc dùng vòi nước phun nhẹ để rửa trôi bụi bẩn trên lá, đặc biệt là với cây trồng trong nhà hoặc ven đường.
- Kiểm tra và xử lý rễ thừa: Nếu trồng trong chậu, sau một thời gian, rễ cây có thể mọc quá nhiều, chèn chật chậu và thậm chí mọc ra ngoài qua lỗ thoát nước. Đây là dấu hiệu cây cần được thay chậu lớn hơn. Khi thay chậu, có thể cắt tỉa bớt các rễ già, rễ bị tổn thương hoặc rễ mọc vòng quanh để kích thích cây ra rễ mới khỏe mạnh.
- Sử dụng nước mưa hoặc nước đã khử clo: Nước máy có chứa clo có thể không tốt cho cây cảnh về lâu dài. Nếu có thể, sử dụng nước mưa để tưới cây. Nếu chỉ có nước máy, hãy hứng nước ra xô hoặc bình và để lắng qua đêm để clo bay hơi bớt trước khi tưới.
- Bổ sung vi lượng: Đôi khi, cây bị vàng lá gân xanh có thể là dấu hiệu thiếu sắt hoặc các vi lượng khác. Có thể bổ sung phân bón lá chứa vi lượng hoặc các chế phẩm bổ sung vi lượng cho cây.
- Tạo độ ẩm không khí (nếu cần): Đinh lăng thích môi trường ẩm. Nếu trồng trong nhà có máy điều hòa hoặc vào mùa hanh khô, không khí có thể quá khô. Có thể đặt chậu cây trên khay sỏi có chứa nước (đảm bảo đáy chậu không ngập trong nước) hoặc phun sương nhẹ lên lá vài lần mỗi tuần để tăng độ ẩm xung quanh cây.
Áp dụng những mẹo nhỏ này cùng với kỹ thuật cách trồng cây đinh lăng cảnh cơ bản sẽ giúp cây của bạn luôn khỏe mạnh, xanh tươi và phát triển tốt, mang lại vẻ đẹp và năng lượng tích cực cho không gian sống.
Trồng cây đinh lăng cảnh tại nhà không hề khó nếu bạn nắm vững kỹ thuật cơ bản từ khâu chọn giống, chuẩn bị đất, đến chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh. Chỉ cần một chút tỉ mỉ và kiên nhẫn, bạn hoàn toàn có thể sở hữu những chậu đinh lăng xanh tốt, mang lại không gian tươi mới và những lợi ích sức khỏe tuyệt vời. Chúc bạn thành công với khu vườn đinh lăng của mình!