Trồng cây cảnh không chỉ mang lại vẻ đẹp cho không gian sống mà còn là một thú vui tao nhã, giúp con người gần gũi hơn với thiên nhiên. Đặc biệt, những loại cây vừa cho củ dùng để ăn hoặc làm giống, vừa cho hoa rực rỡ luôn có sức hút đặc biệt. Tìm hiểu cách trồng cây lấy củ lấy hoa không chỉ giúp bạn tự tay tạo nên khu vườn xinh xắn mà còn có thể thu hoạch được những sản vật giá trị. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức chi tiết và kinh nghiệm thực tế để trồng thành công các loại cây độc đáo này ngay tại nhà.
Hiểu Về Các Loại Cây Lấy Củ Lấy Hoa
Các loại cây được trồng từ củ giống và sau đó phát triển thành cây trưởng thành, ra lá, ra hoa và cuối cùng lại tạo ra củ mới (để thu hoạch hoặc làm giống cho mùa sau) được gọi chung là cây lấy củ lấy hoa. Tuy nhiên, mục đích trồng các loại cây này có thể khác nhau. Một số loại được trồng chủ yếu để lấy hoa ngắm cảnh (ví dụ: hoa loa kèn, hoa lay ơn, hoa huệ tây), một số khác được trồng để lấy củ ăn (ví dụ: khoai tây, khoai lang, sắn) nhưng cây cũng có ra hoa, và một số ít loại vừa có hoa đẹp, vừa có củ ăn được hoặc dùng làm thuốc (ví dụ: củ dong riềng, một số loại hoa súng có củ ăn được). Việc hiểu rõ đặc điểm của từng loại cây sẽ giúp bạn có phương pháp trồng và chăm sóc phù hợp nhất.
Những loại cây này thường có chu kỳ sinh trưởng theo mùa. Củ là bộ phận dự trữ chất dinh dưỡng, giúp cây tồn tại qua mùa đông hoặc điều kiện bất lợi và là nguồn năng lượng để cây nảy mầm, phát triển mạnh mẽ vào mùa thuận lợi. Hoa là biểu hiện của sự sinh sản, thu hút côn trùng thụ phấn và tạo ra hạt giống, hoàn thành vòng đời của cây. Quá trình từ củ nảy mầm đến khi cây ra hoa và hình thành củ mới đòi hỏi điều kiện môi trường và chế độ chăm sóc đặc thù.
Chuẩn Bị Trước Khi Trồng Cây Lấy Củ Lấy Hoa
Việc chuẩn bị kỹ lưỡng các yếu tố đầu vào là bước cực kỳ quan trọng, quyết định đến 50% sự thành công của việc trồng bất kỳ loại cây nào, đặc biệt là các loại cây trồng từ củ giống hoặc hạt giống. Khi bắt tay vào trồng cây lấy củ lấy hoa, bạn cần chú ý đến việc lựa chọn giống, chuẩn bị đất trồng và dụng cụ cần thiết. Mỗi yếu tố đều có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nảy mầm, sinh trưởng và phát triển của cây sau này.
Lựa chọn giống cây phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng tại khu vực bạn sống là yếu tố tiên quyết. Không phải loại cây lấy củ lấy hoa nào cũng có thể phát triển tốt ở mọi nơi. Tìm hiểu kỹ về nguồn gốc, yêu cầu nhiệt độ, ánh sáng của loại cây bạn định trồng sẽ giúp bạn tránh được những thất bại không đáng có.
Chọn Giống Củ Hoặc Hạt Giống Chất Lượng
Chất lượng của củ giống hoặc hạt giống là yếu tố quyết định đến khả năng nảy mầm và sức sống của cây non. Bạn nên tìm mua củ giống hoặc hạt giống tại các cửa hàng uy tín, có nguồn gốc rõ ràng như hatgiongnongnghiep1.vn. Chọn củ giống mẩy, không bị sâu bệnh, không bị thối nhũn, mắt mầm rõ ràng và không bị dập nát. Đối với hạt giống, chọn loại còn hạn sử dụng, bao bì nguyên vẹn, không bị ẩm mốc.
Kiểm tra kỹ lưỡng từng củ giống trước khi trồng. Những củ có dấu hiệu bất thường như mềm, có mùi lạ, xuất hiện đốm màu bất thường hoặc đã bị nảy mầm quá dài trong điều kiện bảo quản không tốt đều không nên sử dụng. Nếu mua hạt giống, hãy ưu tiên các nhà cung cấp có tiếng, có thông tin chi tiết về giống, tỷ lệ nảy mầm và hướng dẫn sử dụng cụ thể trên bao bì sản phẩm.
Chuẩn Bị Đất Trồng Phù Hợp
Đất trồng cho cây lấy củ lấy hoa cần đảm bảo độ tơi xốp, thoát nước tốt và giàu dinh dưỡng. Củ cây dễ bị thối nếu đất bị úng nước. Bạn có thể trộn đất thịt với xơ dừa, tro trấu, phân hữu cơ hoai mục (phân bò, phân gà đã ủ), trấu hun hoặc perlite để tăng độ thông thoáng và bổ sung dinh dưỡng cho đất. Tỷ lệ trộn có thể thay đổi tùy loại cây nhưng nguyên tắc chung là đất phải nhẹ, xốp và không giữ quá nhiều nước.
Kiểm tra độ pH của đất cũng là một việc nên làm. Hầu hết các loại cây lấy củ lấy hoa thích nghi với đất có pH trung tính hoặc hơi axit. Nếu đất quá kiềm hoặc quá axit, bạn cần điều chỉnh bằng cách bổ sung vôi bột (đất axit) hoặc lưu huỳnh (đất kiềm). Đảm bảo đất trồng đã được xử lý mầm bệnh và cỏ dại trước khi gieo trồng để tạo môi trường tốt nhất cho củ nảy mầm và cây phát triển.
Chuẩn Bị Chậu Hoặc Luống Trồng
Nếu trồng trong chậu, chọn chậu có kích thước phù hợp với loại cây bạn định trồng. Chậu cần có lỗ thoát nước ở đáy để tránh úng ngập. Nếu trồng ngoài vườn, chuẩn bị luống đất bằng cách cày xới, làm nhỏ đất và lên luống cao nếu khu vực trồng có nguy cơ bị ngập hoặc đất sét nặng. Kích thước luống và khoảng cách giữa các cây tùy thuộc vào sự phát triển của cây khi trưởng thành.
Đảm bảo vị trí đặt chậu hoặc làm luống nhận đủ lượng ánh sáng cần thiết cho loại cây bạn trồng. Một số cây ưa sáng hoàn toàn, trong khi một số khác chỉ cần nắng buổi sáng hoặc ưa bóng râm nhẹ. Việc bố trí đúng vị trí sẽ giúp cây quang hợp tốt, phát triển khỏe mạnh và ra hoa đúng vụ, đồng thời hình thành củ mới chất lượng.
Kỹ Thuật Trồng Cây Lấy Củ Lấy Hoa
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ, bạn có thể bắt tay vào công đoạn trồng. Kỹ thuật trồng đúng sẽ giúp củ hoặc hạt giống nảy mầm nhanh chóng và cây có khởi đầu thuận lợi. Có một số nguyên tắc cơ bản cần tuân thủ khi trồng các loại cây này.
Quan sát và hiểu rõ đặc điểm của củ giống hoặc hạt giống. Một số loại củ cần được ngâm nước hoặc xử lý kích thích nảy mầm trước khi trồng. Một số loại khác chỉ cần đặt trực tiếp vào đất. Độ sâu khi trồng cũng rất quan trọng, trồng quá sâu hoặc quá nông đều có thể ảnh hưởng đến quá trình nảy mầm và phát triển của cây.
Thời Điểm Trồng Thích Hợp
Thời điểm trồng là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công. Hầu hết các loại cây lấy củ lấy hoa có chu kỳ sinh trưởng theo mùa. Thời điểm lý tưởng để trồng thường là vào đầu mùa mưa hoặc đầu mùa khô, tùy thuộc vào đặc tính của cây và khí hậu địa phương. Ví dụ, các loại hoa củ mùa xuân thường được trồng vào mùa thu năm trước, trong khi các loại hoa củ mùa hè lại được trồng vào cuối đông hoặc đầu xuân.
Nhiệt độ đất và không khí ảnh hưởng lớn đến quá trình nảy mầm. Trồng vào thời điểm nhiệt độ quá lạnh hoặc quá nóng có thể khiến củ bị thối hoặc không nảy mầm được. Tham khảo kỹ thông tin về loại cây bạn trồng để chọn được thời điểm gieo trồng lý tưởng nhất trong năm.
Kỹ Thuật Đặt Củ Hoặc Gieo Hạt
Đối với củ giống, tùy loại mà bạn có thể đặt nguyên củ hoặc cắt củ thành nhiều phần, mỗi phần có ít nhất một mắt mầm. Để vết cắt se lại trước khi trồng để tránh thối nhũn. Đặt củ vào đất với chiều mắt mầm hướng lên trên. Độ sâu trồng củ thường gấp 2-3 lần đường kính củ. Phủ đất nhẹ nhàng lên trên và tưới ẩm.
Đối với hạt giống, gieo hạt lên bề mặt đất đã chuẩn bị, sau đó phủ một lớp đất mỏng hoặc vật liệu nhẹ như vermiculite. Độ sâu gieo hạt thường bằng 1-2 lần đường kính hạt. Tưới ẩm bằng bình xịt nhẹ nhàng để không làm trôi hạt. Giữ ẩm cho đất cho đến khi hạt nảy mầm.
Tưới Nước Ban Đầu
Sau khi trồng, cần tưới nước ngay để đất ẩm đều, giúp củ hoặc hạt tiếp xúc tốt với đất và bắt đầu quá trình nảy mầm. Sử dụng bình tưới có vòi sen nhẹ hoặc tưới từ từ để tránh làm xới tung đất hoặc làm dịch chuyển củ/hạt. Lượng nước tưới cần đủ ẩm nhưng không gây úng.
Trong giai đoạn đầu khi cây chưa nảy mầm hoặc còn nhỏ, việc giữ ẩm đều cho đất là rất quan trọng. Tuy nhiên, cần tránh tình trạng đất quá ướt hoặc bị đọng nước liên tục, điều này rất dễ gây thối củ hoặc chết mầm. Quan sát màu đất và kiểm tra độ ẩm bằng tay để xác định khi nào cần tưới.
Chăm Sóc Cây Sau Khi Trồng
Sau khi cây đã nảy mầm và bắt đầu phát triển, việc chăm sóc đúng cách sẽ giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh, ra hoa đẹp và hình thành củ chất lượng. Chăm sóc bao gồm tưới nước, bón phân, cắt tỉa và phòng trừ sâu bệnh hại.
Mỗi giai đoạn phát triển của cây có những nhu cầu dinh dưỡng và chế độ chăm sóc khác nhau. Cây con cần nhiều dinh dưỡng để phát triển thân lá, cây chuẩn bị ra hoa cần nhiều lân và kali, và cây trong giai đoạn hình thành củ lại có nhu cầu dinh dưỡng đặc trưng cho bộ phận dưới lòng đất.
Chế Độ Tưới Nước
Tưới nước là một trong những công việc quan trọng nhất trong chăm sóc cây. Cây lấy củ lấy hoa thường cần độ ẩm đều nhưng không chịu được úng nước. Tần suất tưới nước tùy thuộc vào loại cây, loại đất, điều kiện thời tiết và giai đoạn phát triển của cây. Vào mùa khô nóng, cần tưới nhiều hơn và thường xuyên hơn. Vào mùa mưa hoặc thời tiết mát mẻ, giảm tần suất tưới.
Cách tưới tốt nhất là tưới vào gốc cây vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Tránh tưới vào buổi trưa nắng gắt hoặc buổi tối muộn vì có thể gây bệnh nấm cho lá và thân cây. Kiểm tra độ ẩm của đất trước khi tưới để tránh tưới quá nhiều gây úng. Nếu trồng trong chậu, quan sát nước chảy ra từ lỗ thoát nước để biết khi nào đất đã đủ ẩm.
Bón Phân Cho Cây
Cây lấy củ lấy hoa cần được bổ sung dinh dưỡng định kỳ để phát triển tốt và cho năng suất cao. Giai đoạn cây con cần bón phân có tỷ lệ đạm (N) cao để phát triển thân lá. Giai đoạn cây chuẩn bị ra hoa và ra hoa cần bổ sung phân có tỷ lệ lân (P) và kali (K) cao để kích thích ra hoa và tăng chất lượng hoa. Giai đoạn hình thành củ mới cần dinh dưỡng cân đối hoặc ưu tiên kali.
Bạn có thể sử dụng phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục, phân xanh, phân trùn quế) hoặc phân vô cơ tổng hợp. Nên bón phân xa gốc để tránh làm cháy rễ. Tần suất bón phân có thể là 2-4 tuần một lần tùy loại phân và giai đoạn cây trồng. Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên bao bì phân bón để bón đúng liều lượng.
Cắt Tỉa Và Làm Cỏ
Cắt tỉa giúp loại bỏ lá vàng úa, cành khô héo, hoa tàn để tập trung dinh dưỡng nuôi các bộ phận khỏe mạnh. Đối với một số loại cây, việc cắt bỏ nụ hoa phụ có thể giúp hoa chính to hơn và đẹp hơn. Làm cỏ thường xuyên giúp giảm cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng giữa cỏ dại và cây trồng.
Kiểm tra cây thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Loại bỏ ngay các bộ phận bị bệnh để tránh lây lan. Khi cắt tỉa, sử dụng dụng cụ sắc bén và đã được khử trùng để vết cắt nhanh lành và tránh nhiễm bệnh.
Phòng Trừ Sâu Bệnh Hại
Cây lấy củ lấy hoa cũng có thể bị tấn công bởi nhiều loại sâu bệnh như rệp, nhện đỏ, sâu ăn lá, bệnh nấm, thối củ. Việc phòng ngừa luôn tốt hơn chữa trị. Giữ vườn sạch sẽ, thông thoáng, tưới nước đúng cách và bón phân cân đối giúp cây khỏe mạnh, có sức đề kháng tốt hơn.
Nếu phát hiện sâu bệnh, cần xác định đúng loại sâu bệnh để có biện pháp xử lý phù hợp. Có thể sử dụng các biện pháp thủ công (bắt sâu), sử dụng thuốc trừ sâu bệnh sinh học hoặc hóa học theo đúng hướng dẫn và liều lượng cho phép. Ưu tiên sử dụng các biện pháp an toàn cho môi trường và sức khỏe con người.
Giai Đoạn Ra Hoa Và Hình Thành Củ
Đây là giai đoạn quan trọng nhất, nơi bạn sẽ thấy thành quả của quá trình chăm sóc. Hoa nở rộ mang lại vẻ đẹp và hương thơm, trong khi củ phát triển âm thầm dưới lòng đất, tích trữ năng lượng cho mùa sau hoặc sẵn sàng cho thu hoạch.
Việc chăm sóc trong giai đoạn này cần sự tinh tế. Tùy thuộc vào mục đích trồng (chủ yếu lấy hoa hay lấy củ) mà bạn có thể điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và chăm sóc cho phù hợp.
Chăm Sóc Giai Đoạn Ra Hoa
Khi cây bắt đầu hình thành nụ, cần tăng cường bón phân có lân và kali để giúp hoa to, màu sắc rực rỡ và lâu tàn. Đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng cần thiết cho quá trình ra hoa. Một số loại cây cần thời gian chiếu sáng nhất định để kích thích ra hoa.
Tưới nước đều đặn trong giai đoạn này, tránh để đất quá khô hoặc quá ẩm đột ngột. Nếu cây ra nhiều nụ, có thể tỉa bớt nụ nhỏ, yếu để dinh dưỡng tập trung nuôi nụ chính, giúp hoa nở to và đẹp hơn. Cắt bỏ hoa tàn ngay sau khi hoa nở xong để cây tập trung dinh dưỡng nuôi các bộ phận khác, đặc biệt là củ.
Chăm Sóc Giai Đoạn Hình Thành Củ
Sau khi hoa tàn, cây chuyển sang giai đoạn tập trung dinh dưỡng để hình thành và phát triển củ mới dưới lòng đất. Đây là lúc cần bón phân có tỷ lệ kali cao hơn và giảm lượng đạm. Giữ ẩm đều cho đất là rất quan trọng, nhưng tránh để đất quá ướt, dễ gây thối củ.
Lá cây vẫn cần được giữ xanh và khỏe mạnh trong giai đoạn này vì chúng vẫn đang quang hợp để tổng hợp chất hữu cơ vận chuyển xuống nuôi củ. Chỉ khi lá bắt đầu ngả vàng và héo tự nhiên, đó mới là dấu hiệu củ đã trưởng thành và sẵn sàng cho thu hoạch hoặc cây đã hoàn thành chu kỳ sinh trưởng trên mặt đất.
Thu Hoạch Và Bảo Quản Củ
Thời điểm thu hoạch củ tùy thuộc vào loại cây và mục đích sử dụng. Nếu trồng để lấy củ ăn, thu hoạch khi củ đạt kích thước mong muốn. Nếu trồng để lấy củ giống cho mùa sau, đợi đến khi cây lụi hoàn toàn (lá vàng, thân héo khô) mới tiến hành thu hoạch.
Việc thu hoạch đúng cách và bảo quản củ sau thu hoạch rất quan trọng để đảm bảo chất lượng củ và khả năng nảy mầm cho mùa sau.
Thời Điểm Thu Hoạch
Dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy củ đã trưởng thành và sẵn sàng thu hoạch là khi phần thân và lá trên mặt đất bắt đầu vàng và khô héo tự nhiên. Điều này chứng tỏ cây đã tích trữ dinh dưỡng tối đa vào củ và đang chuẩn bị cho giai đoạn ngủ đông.
Tránh thu hoạch củ khi trời mưa hoặc đất còn quá ẩm vì củ dễ bị bẩn, khó làm sạch và dễ bị nấm mốc khi bảo quản. Chọn ngày nắng ráo để thu hoạch.
Kỹ Thuật Thu Hoạch Củ
Sử dụng xẻng hoặc cuốc để đào xung quanh gốc cây một cách nhẹ nhàng, tránh làm tổn thương củ. Nhấc toàn bộ gốc cây lên và gạt bỏ đất bám quanh củ. Có thể rửa nhẹ nhàng bằng nước nếu cần, nhưng đảm bảo phơi khô hoàn toàn trước khi bảo quản.
Cắt bỏ phần thân và rễ thừa, chỉ giữ lại củ sạch sẽ. Phân loại củ theo kích thước hoặc mục đích sử dụng (củ ăn hay củ giống).
Bảo Quản Củ Giống
Củ giống cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và nhiệt độ cao. Khoảng nhiệt độ lý tưởng để bảo quản củ giống thường là từ 5-10 độ C tùy loại. Có thể sử dụng cát khô, mùn cưa khô hoặc giấy báo để lót và phủ lên củ giúp giữ độ ẩm ổn định và tránh sâu bệnh.
Kiểm tra củ định kỳ trong quá trình bảo quản để loại bỏ kịp thời những củ bị thối, hỏng, tránh lây lan sang các củ khỏe mạnh khác. Bảo quản đúng cách giúp củ giống giữ được sức sống, nảy mầm tốt và cho vụ mùa sau thành công.
Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Năng Suất Và Chất Lượng Củ, Hoa
Ngoài các kỹ thuật chăm sóc cơ bản, còn nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến năng suất củ và chất lượng hoa của cây. Hiểu rõ và kiểm soát được các yếu tố này sẽ giúp bạn tối ưu hóa quy trình trồng trọt.
Từ môi trường xung quanh đến những tác động nhỏ nhất từ con người đều có thể để lại dấu ấn trên sự phát triển của cây. Nắm bắt được các yếu tố này giúp bạn chủ động hơn trong việc phòng ngừa rủi ro và tạo điều kiện tốt nhất cho cây trồng.
Ánh Sáng Và Nhiệt Độ
Hầu hết các loại cây lấy củ lấy hoa ưa sáng. Ánh sáng đủ giúp cây quang hợp tốt, tổng hợp được nhiều chất dinh dưỡng để nuôi thân, lá, hoa và củ. Tuy nhiên, ánh nắng quá gắt vào buổi trưa hè có thể gây cháy lá ở một số loại. Nhiệt độ môi trường ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ sinh trưởng và khả năng ra hoa, hình thành củ của cây. Mỗi loại cây có một khoảng nhiệt độ tối ưu để phát triển.
Ví dụ, hoa loa kèn và hoa tulip cần giai đoạn lạnh để phân hóa mầm hoa, trong khi củ dong riềng lại ưa nhiệt độ ấm áp. Việc điều chỉnh vị trí trồng hoặc sử dụng biện pháp che chắn (nhà lưới, mái che) có thể giúp kiểm soát nhiệt độ và ánh sáng phù hợp với yêu cầu của cây.
Độ Ẩm Và Thoát Nước
Độ ẩm đất và độ ẩm không khí đều quan trọng. Đất quá khô cằn hoặc quá ẩm ướt đều bất lợi. Độ ẩm không khí quá cao trong điều kiện kém thông thoáng dễ tạo điều kiện cho bệnh nấm phát triển. Hệ thống thoát nước tốt trong đất hoặc chậu là bắt buộc để tránh thối củ.
Nếu trồng ở vùng đất thấp dễ ngập úng, cần lên luống cao hoặc cải tạo đất kỹ lưỡng. Trong chậu, thêm vật liệu lót đáy (sỏi, than củi) và sử dụng hỗn hợp đất tơi xốp giúp thoát nước hiệu quả.
Dinh Dưỡng Đất
Đất giàu dinh dưỡng là nền tảng cho cây phát triển khỏe mạnh. Bón phân đầy đủ và cân đối theo từng giai đoạn giúp cây có đủ “nguyên liệu” để xây dựng thân lá, tạo hoa và tích lũy chất vào củ. Thiếu dinh dưỡng sẽ khiến cây còi cọc, hoa nhỏ, màu sắc nhợt nhạt và củ kém phát triển.
Tuy nhiên, bón quá nhiều phân, đặc biệt là phân đạm, có thể khiến cây phát triển thân lá mạnh mẽ nhưng lại ít ra hoa hoặc củ kém chất lượng. Sử dụng phân bón hữu cơ kết hợp vô cơ một cách hợp lý thường mang lại hiệu quả tốt nhất.
Sâu Bệnh Hại
Sự tấn công của sâu bệnh không chỉ làm giảm thẩm mỹ của hoa mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất củ. Sâu ăn lá làm giảm khả năng quang hợp, bệnh thối củ có thể phá hủy toàn bộ củ giống hoặc củ đang phát triển.
Thường xuyên kiểm tra vườn cây để phát hiện sớm các dấu hiệu sâu bệnh và có biện pháp can thiệp kịp thời. Áp dụng các biện pháp phòng ngừa tổng hợp (IPM – Integrated Pest Management) bao gồm biện pháp thủ công, sinh học và hóa học (khi cần thiết) là cách hiệu quả để kiểm soát sâu bệnh hại.
Các Loại Cây Lấy Củ Lấy Hoa Phổ Biến Và Đặc Điểm Nổi Bật
Có rất nhiều loại cây đáp ứng tiêu chí vừa có củ, vừa có hoa. Mỗi loại có vẻ đẹp và giá trị riêng, cũng như những yêu cầu chăm sóc khác nhau.
Việc tìm hiểu sâu hơn về một số loại cây phổ biến sẽ giúp bạn dễ dàng lựa chọn được loại phù hợp với sở thích và điều kiện trồng trọt của mình, đồng thời áp dụng được các kỹ thuật chăm sóc chuyên biệt.
Hoa Loa Kèn (Lily)
Loa kèn là một trong những loài hoa củ phổ biến nhất, nổi tiếng với vẻ đẹp sang trọng và hương thơm quyến rũ. Cây phát triển từ củ, ra hoa vào mùa xuân hoặc hè tùy giống. Củ loa kèn là bộ phận dùng để nhân giống.
Loa kèn ưa đất tơi xốp, thoát nước tốt, giàu mùn. Cần ánh sáng đầy đủ hoặc bóng râm nhẹ. Tưới nước đều đặn, đặc biệt trong giai đoạn cây phát triển thân lá và ra nụ. Củ loa kèn cần được trồng sâu xuống đất (khoảng 10-15cm tùy kích thước củ).
Hoa Lay Ơn (Gladiolus)
Hoa lay ơn được trồng từ củ hành (corn), cho những cành hoa dài với nhiều bông xếp dọc theo thân. Có rất nhiều màu sắc và kích cỡ khác nhau. Lay ơn thường được trồng vào mùa xuân và ra hoa vào mùa hè.
Lay ơn thích nắng đầy đủ và đất pha cát, thoát nước tốt. Trồng củ hành ở độ sâu khoảng 10cm. Cây lay ơn thân cao nên có thể cần cắm cọc đỡ khi cây lớn và chuẩn bị ra hoa.
Hoa Huệ Tây (Dahlia)
Hoa huệ tây (thường gọi là hoa thược dược ở miền Bắc Việt Nam) được trồng từ củ rễ. Cây cho hoa to, nhiều cánh với màu sắc và hình dáng đa dạng, nở rộ vào mùa hè và thu. Củ huệ tây là bộ phận để nhân giống và bảo quản qua mùa đông.
Huệ tây ưa nắng và đất giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt. Tưới nước đều đặn. Cắt tỉa hoa tàn thường xuyên giúp cây ra nhiều hoa hơn. Củ huệ tây cần được đào lên và bảo quản vào mùa đông ở những vùng có khí hậu lạnh.
Cây Dong Riềng (Canna Lily)
Dong riềng là loại cây nhiệt đới, phát triển từ thân rễ. Cây có lá to, màu sắc đa dạng từ xanh, tím đến vằn vện và cho hoa màu vàng, cam, đỏ sặc sỡ. Củ dong riềng (thân rễ) có thể ăn được (làm miến) hoặc dùng làm giống. Đây là một ví dụ điển hình của cây lấy củ lấy hoa với cả hai giá trị sử dụng.
Dong riềng ưa nắng đầy đủ, nhiệt độ ấm áp và đất ẩm. Cây dễ trồng và phát triển nhanh. Có thể trồng bằng cách tách thân rễ.
Cây Khoai Tây (Potato)
Khoai tây là loại cây lấy củ ăn rất phổ biến, nhưng cây cũng có ra hoa (thường màu trắng hoặc tím). Củ khoai tây là thân ngầm phình to. Cây được trồng từ củ giống hoặc mắt mầm từ củ.
Khoai tây ưa đất tơi xốp, hơi chua, giàu dinh dưỡng. Cần vun gốc khi cây lớn để củ phát triển tốt. Tránh tưới nước quá nhiều khi củ sắp trưởng thành để tránh bệnh thối củ.
Tối Ưu Hóa Năng Suất Lấy Củ Và Chất Lượng Lấy Hoa
Mặc dù cùng là một cây, nhưng việc tối ưu hóa cho mục đích lấy củ hay lấy hoa có thể có những điều chỉnh khác nhau trong quá trình chăm sóc.
Nếu mục tiêu chính là hoa, bạn sẽ tập trung vào việc bón phân kích thích ra hoa và cắt tỉa cành lá không cần thiết để cây dồn sức cho hoa. Nếu mục tiêu chính là củ (đối với loại có củ ăn được), bạn có thể chú trọng vào giai đoạn cây phát triển thân lá mạnh mẽ và giai đoạn củ đang hình thành.
Kỹ Thuật Kích Thích Ra Hoa
Để cây ra hoa nhiều và đẹp, cần đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng và dinh dưỡng (đặc biệt là lân và kali) vào giai đoạn chuẩn bị ra hoa. Một số người có thể sử dụng các loại phân bón lá hoặc chất kích thích sinh trưởng phù hợp để thúc đẩy quá trình ra hoa.
Việc cắt tỉa lá già, cành tăm hoặc nụ hoa phụ (đối với một số loại hoa cắt cành) cũng giúp cây tập trung dinh dưỡng cho những bông hoa chất lượng. Kiểm soát sâu bệnh hại trong giai đoạn này là cực kỳ quan trọng vì sâu bệnh có thể làm hỏng nụ và hoa.
Kỹ Thuật Tăng Năng Suất Củ
Đối với các loại cây lấy củ ăn hoặc lấy củ giống, việc đảm bảo cây có bộ lá xanh tốt và quang hợp hiệu quả trong suốt mùa vụ là rất quan trọng. Lá khỏe mạnh sẽ tổng hợp được nhiều chất hữu cơ để vận chuyển xuống nuôi củ.
Bón phân cân đối, đặc biệt là kali trong giai đoạn củ phát triển, giúp củ to, chắc và tích trữ được nhiều tinh bột hoặc chất dinh dưỡng. Tưới nước đều đặn và kiểm soát sâu bệnh hại rễ, củ (như sùng đất, bệnh thối củ) là cần thiết để bảo vệ năng suất.
Lợi Ích Của Việc Trồng Cây Lấy Củ Lấy Hoa
Việc tự tay trồng và chăm sóc những loại cây này mang lại nhiều lợi ích thiết thực, không chỉ về mặt kinh tế mà còn về tinh thần và sức khỏe.
Từ việc làm đẹp không gian, cung cấp nguồn thực phẩm sạch đến việc giảm căng thẳng và tăng cường kết nối với thiên nhiên, những loại cây này đều góp phần làm cuộc sống thêm phong phú.
Làm Đẹp Không Gian Sống
Hoa của những loại cây này thường rất đa dạng về màu sắc, hình dáng và kích thước, từ những bông loa kèn thanh tao đến những đóa huệ tây rực rỡ hay những cành lay ơn duyên dáng. Chúng có thể được trồng trong chậu để trang trí ban công, sân thượng hoặc trồng thành luống trong vườn, tạo nên những điểm nhấn ấn tượng và mang lại sức sống cho ngôi nhà.
Những mảng màu rực rỡ và hương thơm dịu nhẹ từ hoa giúp không gian sống trở nên tươi mới, sinh động và tràn đầy năng lượng tích cực.
Nguồn Thực Phẩm Hoặc Nguyên Liệu Sạch
Đối với các loại cây có củ ăn được như khoai tây, khoai lang, dong riềng, việc tự trồng giúp bạn có nguồn thực phẩm sạch, an toàn, không lo ngại về thuốc bảo vệ thực vật hay chất bảo quản. Bạn có thể thu hoạch củ tươi ngon ngay tại vườn nhà.
Củ của một số loại cây còn có giá trị dược liệu hoặc được sử dụng làm nguyên liệu cho các ngành công nghiệp thực phẩm (như tinh bột từ dong riềng).
Thú Vui Làm Vườn Và Giảm Căng Thẳng
Quá trình chăm sóc cây từ khi là một củ giống bé nhỏ đến khi ra hoa và cho củ mới là một trải nghiệm thú vị và bổ ích. Việc tiếp xúc với đất đai, cây cối, quan sát sự phát triển của cây giúp giải tỏa căng thẳng, mang lại cảm giác thư thái và hài lòng khi thấy thành quả lao động của mình.
Làm vườn là một hoạt động thể chất nhẹ nhàng, giúp bạn vận động, hít thở không khí trong lành và kết nối với thiên nhiên.
Tiết Kiệm Chi Phí
Nếu trồng với số lượng lớn, bạn có thể tiết kiệm đáng kể chi phí mua hoa cắt cành hoặc củ thực phẩm. Thậm chí, nếu chăm sóc tốt và có kinh nghiệm, bạn có thể nhân giống củ để trồng cho mùa sau hoặc chia sẻ, bán bớt củ giống hoặc hoa cắt cành để tăng thêm thu nhập.
Việc tự chủ nguồn củ giống cũng giúp bạn lựa chọn được những giống cây ưng ý và đảm bảo chất lượng ngay từ đầu.
Một Số Lưu Ý Khác Khi Trồng Cây Lấy Củ Lấy Hoa
Ngoài các kỹ thuật trồng và chăm sóc đã nêu, còn một vài lưu ý nhỏ nhưng quan trọng khác mà bạn nên ghi nhớ để quá trình trồng cây được thuận lợi hơn.
Những lưu ý này giúp bạn đối phó với những tình huống phát sinh, tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực và đảm bảo sức khỏe cho cả cây trồng lẫn người chăm sóc.
Quản Lý Dịch Hại Tổng Hợp
Thay vì chỉ dựa vào thuốc hóa học, hãy áp dụng các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp. Điều này bao gồm việc theo dõi thường xuyên, sử dụng thiên địch, các biện pháp canh tác (luân canh cây trồng), sử dụng bẫy và chỉ dùng thuốc hóa học khi thực sự cần thiết và theo đúng nguyên tắc an toàn.
Biện pháp này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, bảo vệ sức khỏe người trồng và tạo ra sản phẩm (hoa hoặc củ) sạch hơn.
Luân Canh Cây Trồng
Nếu trồng trên diện tích đất vườn, nên thực hiện luân canh cây trồng. Tránh trồng cùng một loại cây lấy củ lấy hoa hoặc các loại cây cùng họ trên cùng một diện tích đất trong nhiều mùa liên tiếp. Luân canh giúp giảm sự tích tụ mầm bệnh và sâu hại trong đất, đồng thời cân bằng việc sử dụng dinh dưỡng trong đất.
Ví dụ, sau khi trồng khoai tây, không nên trồng lại khoai tây hoặc cà chua (cùng họ) ngay mùa sau.
Ghi Chép Nhật Ký Trồng Trọt
Việc ghi lại thông tin về ngày trồng, loại giống, chế độ bón phân, tưới nước, sâu bệnh hại xuất hiện và biện pháp xử lý, ngày ra hoa, ngày thu hoạch… rất hữu ích. Nhật ký này giúp bạn rút kinh nghiệm cho các vụ mùa sau, hiểu rõ hơn về chu kỳ sinh trưởng của cây và điều chỉnh kỹ thuật chăm sóc cho phù hợp.
Đây là một công cụ đơn giản nhưng hiệu quả để nâng cao kỹ năng làm vườn của bạn theo thời gian.
An Toàn Khi Sử Dụng Thuốc Bảo Vệ Thực Vật
Nếu bắt buộc phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (cả sinh học và hóa học), hãy tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn trên bao bì về liều lượng, cách pha, thời gian cách ly. Mặc đồ bảo hộ phù hợp (găng tay, khẩu trang, kính mắt).
Không phun thuốc khi trời gió to hoặc sắp mưa. Phun vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát. Vệ sinh sạch sẽ dụng cụ phun và bản thân sau khi phun thuốc.
Với những hướng dẫn chi tiết về cách trồng cây lấy củ lấy hoa, từ khâu chuẩn bị, kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản, hy vọng bạn đã có đủ kiến thức để bắt đầu hành trình làm vườn của mình. Việc kiên nhẫn, quan sát và áp dụng đúng kỹ thuật sẽ giúp bạn thu được những thành quả xứng đáng, những bông hoa rực rỡ và những củ giống hoặc củ ăn chất lượng ngay tại khu vườn của mình.