Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Gieo Trồng Quýt Đường Trong Chậu

Việc gieo trồng quýt đường trong chậu tại nhà ngày càng trở nên phổ biến, mang đến cho bạn không chỉ những trái quýt thơm ngon mà còn tô điểm thêm không gian xanh cho ngôi nhà. Tuy nhiên, để cây quýt đường trong chậu sinh trưởng tốt và ra quả, bạn cần nắm vững kỹ thuật và quy trình chăm sóc đúng cách. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết từ A đến Z về cách trồng và chăm sóc loại cây ăn quả hấp dẫn này ngay tại nhà.

Lợi ích và lý do nên trồng quýt đường trong chậu tại nhà

Trồng quýt đường trong chậu mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Thứ nhất, nó cho phép những người sống ở thành phố hoặc có không gian vườn hạn chế vẫn có thể tự trồng và thưởng thức trái cây sạch tại nhà. Một chậu quýt đường sai quả không chỉ là nguồn cung cấp vitamin C dồi dào mà còn là điểm nhấn trang trí tuyệt vời cho ban công, sân thượng hoặc hiên nhà. Cây quýt với lá xanh mướt quanh năm và những quả cam rực rỡ tạo nên một cảnh quan tươi mới và tràn đầy sức sống.

Ngoài ra, việc tự tay chăm sóc cây từ nhỏ đến khi ra trái mang lại niềm vui và cảm giác thư thái. Quá trình này giúp bạn kết nối gần hơn với thiên nhiên, hiểu hơn về chu trình sinh trưởng của cây trồng. Đối với nhiều người, việc trồng cây cảnh ăn quả trong chậu còn là một sở thích, một cách để giảm căng thẳng và làm phong phú thêm cuộc sống tinh thần.

Việc trồng cây trong chậu cũng giúp bạn kiểm soát môi trường sống của cây tốt hơn so với trồng trực tiếp dưới đất. Bạn có thể dễ dàng điều chỉnh lượng nước tưới, thành phần dinh dưỡng của đất, và di chuyển cây đến vị trí có ánh sáng phù hợp nhất. Điều này đặc biệt quan trọng đối với cây quýt đường, vốn ưa nắng và cần được bảo vệ khỏi điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Chuẩn bị trước khi gieo trồng quýt đường

Để bắt đầu trồng quýt đường trong chậu, việc chuẩn bị kỹ lưỡng là bước nền tảng quyết định sự thành công. Bạn cần chuẩn bị đầy đủ các vật tư cần thiết và lựa chọn vị trí trồng phù hợp cho cây.

Lựa chọn chậu trồng phù hợp

Kích thước chậu là yếu tố quan trọng đầu tiên cần xem xét. Quýt đường là cây thân gỗ, rễ phát triển mạnh mẽ. Do đó, bạn nên chọn chậu có đường kính và chiều cao tối thiểu khoảng 40-50cm khi cây còn nhỏ. Khi cây lớn dần, bạn cần thay chậu có kích thước lớn hơn, có thể lên tới 60-80cm hoặc hơn tùy thuộc vào tuổi đời và kích thước mong muốn của cây. Chậu lớn sẽ cung cấp đủ không gian cho bộ rễ phát triển, giúp cây hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn và tránh tình trạng bó rễ, ảnh hưởng đến sinh trưởng và khả năng ra quả.

Chất liệu chậu cũng đa dạng, từ chậu sành, sứ, xi măng, nhựa đến chậu gỗ. Chậu sành, sứ, xi măng thường nặng và giữ ẩm tốt hơn, phù hợp với những vùng khí hậu khô nóng. Chậu nhựa nhẹ, dễ di chuyển và có nhiều kiểu dáng, màu sắc, nhưng dễ bị nóng đất vào mùa hè gay gắt. Chậu gỗ có tính thẩm mỹ cao và thoáng khí tốt. Quan trọng nhất, dù chọn chất liệu nào, chậu phải có lỗ thoát nước ở đáy. Lỗ thoát nước tốt là điều kiện tiên quyết để tránh ngập úng, gây thối rễ, bệnh nguy hiểm nhất đối với cây có múi trồng trong chậu.

Hãy đảm bảo số lượng lỗ thoát nước đủ và chúng không bị tắc nghẽn. Bạn có thể lót một lớp sỏi, đá dăm hoặc mảnh sành vỡ dưới đáy chậu trước khi cho đất vào để tăng cường khả năng thoát nước.

Chuẩn bị đất trồng giàu dinh dưỡng

Đất trồng cho quýt đường trong chậu cần đảm bảo các yếu tố: tơi xốp, giàu dinh dưỡng, giữ ẩm tốt nhưng phải thoát nước nhanh. Loại đất thịt pha cát hoặc đất phù sa là nền tảng tốt. Tuy nhiên, để trồng trong chậu, bạn cần cải tạo và phối trộn thêm các thành phần khác.

Công thức phối trộn đất trồng phổ biến và hiệu quả bao gồm:

• Đất thịt/đất phù sa: 40-50%
• Chất hữu cơ (phân trùn quế, phân bò hoai mục, phân compost): 30-40%
• Các vật liệu tạo độ tơi xốp và thoát nước (trấu hun, xơ dừa, perlite, vermiculite, cát sông): 10-20%

Phân hữu cơ cung cấp nguồn dinh dưỡng dồi dào và bền vững cho cây. Trấu hun, xơ dừa hay perlite giúp đất tơi xốp, thoáng khí, tạo điều kiện cho rễ phát triển và ngăn ngừa ngập úng. Trước khi sử dụng, các thành phần này nên được xử lý để loại bỏ mầm bệnh và hạt cỏ dại. Phân chuồng cần được ủ hoai mục hoàn toàn. Xơ dừa và trấu hun có thể ngâm nước vôi trong hoặc xử lý bằng nấm Trichoderma để diệt mầm bệnh.

Bạn có thể bổ sung thêm một ít vôi bột vào hỗn hợp đất để khử trùng và điều chỉnh độ pH. Độ pH lý tưởng cho cây quýt đường là từ 5.5 đến 6.5. Trộn đều tất cả các thành phần để tạo ra hỗn hợp đất đồng nhất, tơi xốp, nắm chặt vào thấy ẩm nhưng bóp nhẹ ra là tơi ngay.

Lựa chọn vị trí đặt chậu

Quýt đường là cây ưa sáng. Vị trí đặt chậu cần đảm bảo cây nhận được ít nhất 6-8 giờ ánh sáng mặt trời trực tiếp mỗi ngày. Ánh sáng đầy đủ giúp cây quang hợp tốt, phát triển cành lá sum suê và là yếu tố quan trọng để cây phân hóa mầm hoa, đậu quả.

Nếu không có đủ nắng, cây sẽ còi cọc, lá vàng úa, ít hoặc không ra hoa đậu quả. Do đó, ban công hướng Nam, sân thượng hoặc khu vực sân vườn không bị che chắn là những lựa chọn lý tưởng.

Tuy nhiên, vào những ngày nắng nóng đỉnh điểm, đặc biệt là vào buổi trưa hè, nắng gắt có thể làm cháy lá hoặc làm nóng bầu đất trong chậu. Bạn có thể cân nhắc che lưới che nắng cho cây vào những giờ nắng mạnh nhất hoặc di chuyển chậu vào vị trí có bóng râm một phần nếu chậu không quá nặng. Đảm bảo vị trí đặt chậu thoáng gió nhưng tránh gió lùa mạnh liên tục, đặc biệt là gió khô nóng hoặc gió lạnh.

Nguồn giống quýt đường

Bạn có thể bắt đầu trồng quýt đường trong chậu từ hạt hoặc từ cây giống (cây chiết, cây ghép). Mỗi phương pháp có những ưu và nhược điểm riêng.

Trồng quýt đường từ hạt

Trồng từ hạt là phương pháp đơn giản và tiết kiệm chi phí nhất. Hạt quýt đường có thể lấy trực tiếp từ quả chín. Chọn những hạt mẩy, chắc, không bị lép hoặc sâu bệnh. Rửa sạch hạt để loại bỏ phần thịt quả bám quanh.

Cách gieo hạt:

1. Chuẩn bị khay gieo hạt hoặc các bầu nhỏ chứa hỗn hợp đất gieo hạt tơi xốp (có thể dùng đất sạch trộn với perlite hoặc xơ dừa).
2. Gieo hạt trực tiếp vào đất, sâu khoảng 1-2cm. Mỗi bầu/ô khay gieo chỉ nên gieo 1-2 hạt.
3. Tưới ẩm nhẹ nhàng cho đất sau khi gieo.
4. Đặt khay gieo ở nơi ấm áp, có ánh sáng nhẹ. Duy trì độ ẩm cho đất.

Ưu điểm của trồng từ hạt là chi phí thấp và bạn có thể trồng được số lượng lớn. Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất là cây con trồng từ hạt thường lâu ra hoa kết quả (có thể mất 5-7 năm hoặc hơn) và chất lượng quả có thể không giống hoàn toàn cây mẹ do hiện tượng phân ly giống.

Trồng quýt đường từ cây giống (chiết/ghép)

Trồng từ cây giống là phương pháp được khuyên dùng phổ biến hơn, đặc biệt là trồng trong chậu. Cây giống được nhân giống bằng phương pháp chiết cành hoặc ghép cành từ cây mẹ đã trưởng thành, có đặc tính tốt (sai quả, phẩm chất ngon, chống chịu sâu bệnh).

Ưu điểm của cây giống chiết/ghép:

• Nhanh ra trái hơn nhiều so với trồng từ hạt (thường chỉ sau 1-2 năm trồng).
• Đảm bảo giữ nguyên đặc tính của cây mẹ (phẩm chất quả, năng suất).
• Cây con khỏe mạnh, có khả năng chống chịu tốt hơn nếu được ghép trên gốc ghép phù hợp.

Khi mua cây giống, bạn nên chọn mua tại các vườn ươm hoặc cửa hàng uy tín, ví dụ như hatgiongnongnghiep1.vn, để đảm bảo nguồn gốc và chất lượng cây. Chọn cây con khỏe mạnh, lá xanh tốt, không có dấu hiệu sâu bệnh, thân cây thẳng và bầu đất nguyên vẹn, rễ phát triển tốt.

Kỹ thuật gieo trồng quýt đường trong chậu

Đây là phần cốt lõi trả lời trực tiếp câu hỏi về cách gieo trồng quýt đường trong chậu. Quá trình trồng cây con vào chậu không quá phức tạp nhưng cần thực hiện cẩn thận để tránh làm tổn thương bộ rễ.

Các bước trồng cây con vào chậu

1. Chuẩn bị chậu và đất: Đảm bảo chậu đã được vệ sinh sạch sẽ và có lỗ thoát nước tốt. Lót một lớp sỏi hoặc vật liệu thoát nước dưới đáy chậu dày khoảng 3-5cm. Cho hỗn hợp đất đã chuẩn bị vào chậu, đổ đầy khoảng 2/3 chậu.
2. Lấy cây con ra khỏi bầu: Tưới ẩm bầu cây con trước khi lấy ra. Dùng tay bóp nhẹ bầu đất hoặc rạch túi bầu (đối với cây trong túi nilon) để lấy cây ra. Cẩn thận giữ nguyên bầu đất, tránh làm vỡ bầu hoặc đứt rễ. Nếu rễ cây bị bó chặt vòng quanh đáy bầu, bạn có thể nhẹ nhàng gỡ bớt một vài rễ ở dưới cùng để chúng dễ dàng lan ra đất mới.
3. Đặt cây vào chậu: Đặt bầu cây con vào giữa chậu sao cho gốc cây ngang bằng hoặc thấp hơn miệng chậu khoảng 3-5cm. Kiểm tra độ cao để đảm bảo sau khi lấp đất, mặt đất mới ngang với mặt bầu cũ.
4. Lấp đất và nén nhẹ: Từ từ lấp đầy phần đất đã chuẩn bị vào chậu, xung quanh bầu cây con. Vừa lấp đất vừa nén nhẹ để loại bỏ các túi khí, giúp rễ tiếp xúc tốt với đất. Không nén quá chặt vì sẽ làm bí đất, cản trở sự phát triển của rễ.
5. Tưới nước: Tưới nước thật đẫm ngay sau khi trồng. Tưới từ từ cho đến khi thấy nước chảy ra từ lỗ thoát nước ở đáy chậu. Điều này giúp đất ổn định quanh rễ và cung cấp đủ ẩm cho cây.
6. Phủ lớp phủ (mulch): Bạn có thể phủ một lớp vật liệu hữu cơ như rơm rạ khô, vỏ trấu, hoặc xơ dừa lên bề mặt chậu. Lớp phủ này giúp giữ ẩm cho đất, hạn chế cỏ dại và điều hòa nhiệt độ đất. Chú ý không phủ sát gốc cây để tránh ẩm ướt gây nấm bệnh.
7. Đặt cây ở vị trí râm mát ban đầu: Trong khoảng 7-10 ngày đầu sau khi trồng, nên đặt chậu cây ở nơi có bóng râm nhẹ hoặc che chắn bớt ánh nắng trực tiếp để cây có thời gian phục hồi và bén rễ. Sau đó, dần dần di chuyển cây ra nơi có đủ ánh sáng theo yêu cầu.

Chăm sóc cây quýt đường trồng trong chậu

Chăm sóc sau trồng là yếu tố then chốt để cây quýt đường trong chậu phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao. Quy trình chăm sóc bao gồm tưới nước, bón phân, cắt tỉa, và phòng trừ sâu bệnh.

Tưới nước

Tưới nước đúng cách là một trong những kỹ thuật quan trọng nhất khi trồng cây trong chậu, vì đất trong chậu khô nhanh hơn so với đất ngoài vườn. Lượng nước tưới và tần suất tưới phụ thuộc vào nhiều yếu tố như kích thước chậu, loại đất, kích thước cây, điều kiện thời tiết (nắng, gió, nhiệt độ) và giai đoạn sinh trưởng của cây.

Nguyên tắc chung là tưới khi mặt đất trong chậu se khô, tránh để đất bị khô hạn hoặc ngập úng. Cách kiểm tra độ ẩm đơn giản nhất là dùng ngón tay (khoảng 2-3cm) vào đất. Nếu thấy đất khô, cần tưới nước. Nếu thấy đất vẫn ẩm, chưa cần tưới.

Nên tưới nước vào sáng sớm hoặc chiều mát để cây hấp thụ nước tốt nhất và giảm thiểu sự bay hơi. Tưới đều khắp bề mặt chậu cho đến khi nước chảy ra từ lỗ thoát nước. Điều này đảm bảo nước ngấm sâu và làm ẩm đều toàn bộ bầu đất. Tránh tưới lên lá vào buổi tối vì có thể tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển.

Vào mùa khô nóng, cây có thể cần tưới hàng ngày hoặc hai lần mỗi ngày. Vào mùa mưa hoặc khi thời tiết mát mẻ, tần suất tưới có thể giảm xuống 2-3 lần mỗi tuần. Cây trong giai đoạn ra hoa, đậu quả cần nhiều nước hơn.

Bón phân

Cây quýt đường trong chậu cần được cung cấp dinh dưỡng thường xuyên vì lượng đất trong chậu hạn chế. Bón phân định kỳ giúp cây có đủ sức để sinh trưởng, ra hoa và nuôi trái.

Loại phân bón sử dụng có thể là phân hữu cơ (phân trùn quế, phân bò hoai mục, phân gà hoai mục, phân cá) hoặc phân vô cơ (NPK). Nên kết hợp cả hai loại để cung cấp dinh dưỡng cân đối và cải tạo đất.

• Giai đoạn cây con và sinh trưởng: Sử dụng phân có hàm lượng đạm (N) cao hơn để thúc đẩy sự phát triển của cành lá. Có thể bón NPK tỷ lệ 30-10-10 hoặc sử dụng phân hữu cơ pha loãng để tưới hoặc bón gốc. Tần suất bón khoảng 2-3 tuần/lần đối với phân vô cơ dạng lỏng hoặc hòa tan, hoặc 1-2 tháng/lần đối với phân hữu cơ dạng viên/hoai mục.
• Giai đoạn chuẩn bị ra hoa: Trước khi cây ra hoa khoảng 1-2 tháng, chuyển sang sử dụng phân có hàm lượng lân (P) và kali (K) cao hơn để kích thích phân hóa mầm hoa. NPK tỷ lệ 10-30-20 hoặc 15-30-15 là lựa chọn phù hợp.
• Giai đoạn nuôi trái: Khi cây đã đậu quả, cần bổ sung phân có hàm lượng kali (K) cao để giúp trái lớn nhanh, ngọt hơn và vỏ đẹp hơn. NPK tỷ lệ 15-15-30 hoặc các loại phân bón chuyên dùng cho cây ăn trái.
• Sau thu hoạch: Bón bổ sung phân hữu cơ và NPK cân đối để cây phục hồi sức sau khi nuôi trái, chuẩn bị cho vụ sau.

Lưu ý khi bón phân:

• Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên bao bì phân bón.
• Nên pha loãng phân bón dạng lỏng hoặc hòa tan theo đúng tỷ lệ khuyến cáo.
• Không bón phân sát gốc cây, bón cách gốc khoảng 10-15cm và xới nhẹ đất vùi lấp phân.
• Tưới nước sau khi bón phân (đặc biệt là phân vô cơ dạng hạt) để phân tan và ngấm vào đất.
• Tránh bón phân khi trời nắng gắt hoặc khi đất quá khô.
• Theo dõi phản ứng của cây để điều chỉnh lượng và loại phân bón phù hợp. Bón quá nhiều phân có thể gây “cháy” rễ.

Ngoài phân bón gốc, bạn có thể bổ sung phân bón lá định kỳ (khoảng 2-3 tuần/lần) để cung cấp vi lượng và giúp cây hấp thụ dinh dưỡng nhanh hơn, đặc biệt trong giai đoạn sinh trưởng mạnh và ra hoa đậu quả.

Cắt tỉa

Cắt tỉa cành là kỹ thuật quan trọng giúp cây quýt đường trong chậu có bộ tán cân đối, thông thoáng, tập trung dinh dưỡng nuôi cành khỏe mạnh và quả.

• Cắt tỉa tạo tán: Khi cây còn nhỏ, cắt ngọn để cây phân cành ngang, tạo bộ khung tán vững chắc. Chọn 3-4 cành cấp 1 khỏe mạnh, phân bố đều xung quanh thân chính làm cành khung. Sau đó, tiếp tục cắt tỉa để tạo cành cấp 2, cấp 3. Mục tiêu là tạo bộ tán thông thoáng, cân đối, giúp ánh sáng chiếu đều vào bên trong tán.
• Cắt tỉa định kỳ: Hàng năm, sau vụ thu hoạch là thời điểm thích hợp nhất để cắt tỉa cành. Loại bỏ các cành già cỗi, cành sâu bệnh, cành bị khuất trong tán, cành mọc chồng chéo hoặc mọc ngược vào trong. Cắt bỏ các cành tăm (cành nhỏ, yếu không có khả năng cho quả), cành vượt (cành mọc thẳng đứng, sinh trưởng mạnh nhưng ít cho quả). Cắt tỉa giúp cây tập trung dinh dưỡng vào các cành khỏe mạnh, thông thoáng tán giúp hạn chế sâu bệnh và cải thiện khả năng ra hoa kết quả.
• Cắt tỉa khi cây ra hoa/kết quả: Trong giai đoạn này, chỉ nên cắt tỉa những cành tăm, cành sâu bệnh hoặc cành yếu không đáng kể. Tránh cắt tỉa mạnh làm rụng hoa, rụng quả non.
• Lưu ý khi cắt tỉa: Sử dụng kéo cắt cành sắc bén và sạch để vết cắt phẳng, nhanh lành, hạn chế nhiễm bệnh. Cắt sát gốc cành hoặc cắt cách mắt ngủ (chồi non) khoảng 1-2cm. Sau khi cắt tỉa, có thể bôi vôi hoặc keo liền sẹo vào vết cắt lớn để bảo vệ cây.

Phòng trừ sâu bệnh

Cây quýt đường trồng trong chậu cũng có thể bị tấn công bởi các loại sâu bệnh hại phổ biến trên cây có múi. Việc thường xuyên kiểm tra cây giúp phát hiện sớm và phòng trừ kịp thời.

Các loại sâu bệnh thường gặp:

• Sâu hại: Rệp sáp, rệp vảy, nhện đỏ, sâu vẽ bùa, bọ trĩ, ruồi đục quả.
• Bệnh hại: Bệnh vàng lá gân xanh (Greening), bệnh thối rễ, bệnh loét sẹo, bệnh đốm lá, bệnh nấm bồ hóng.

Biện pháp phòng trừ:

• Phòng ngừa:
  • Chọn giống cây khỏe mạnh, không mang mầm bệnh.
  • Sử dụng đất sạch, thoát nước tốt.
  • Đặt cây ở nơi thông thoáng, đủ ánh sáng.
  • Tưới nước và bón phân cân đối để cây khỏe, tăng sức đề kháng.
  • Thường xuyên vệ sinh chậu và khu vực xung quanh chậu.
  • Kiểm tra cây định kỳ để phát hiện sớm dấu hiệu sâu bệnh.
• Trừ sâu bệnh:
  • Đối với sâu hại số lượng ít, có thể bắt bằng tay hoặc dùng vòi nước mạnh xịt trôi.
  • Sử dụng các biện pháp sinh học như phun dịch tỏi ớt gừng, dầu neem, hoặc các loại thuốc trừ sâu sinh học khác.
  • Khi sâu bệnh phát triển mạnh, cần sử dụng thuốc hóa học theo chỉ dẫn của nhà sản xuất. Ưu tiên sử dụng thuốc có nguồn gốc sinh học, ít độc hại và luân phiên các loại thuốc để tránh sâu bệnh kháng thuốc. Tuân thủ nghiêm ngặt thời gian cách ly trước khi thu hoạch.
  • Đối với bệnh hại, cắt bỏ ngay các cành, lá, quả bị bệnh và tiêu hủy. Sử dụng thuốc trừ nấm hoặc vi khuẩn đặc trị theo hướng dẫn.

Kích thích quýt đường ra hoa và đậu quả trong chậu

Trồng quýt đường trong chậu thành công không chỉ là giữ cây sống mà còn là làm sao để cây ra hoa và đậu được nhiều quả. Cây cần đạt một độ tuổi và kích thước nhất định mới có khả năng ra hoa (thường sau 1-2 năm trồng từ cây giống).

Các yếu tố ảnh hưởng đến ra hoa đậu quả

• Ánh sáng: Đủ nắng là yếu tố tiên quyết.
• Nhiệt độ: Quýt đường ưa khí hậu ấm áp. Nhiệt độ lý tưởng để ra hoa là khoảng 20-30°C. Sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm cũng có thể kích thích ra hoa.
• Dinh dưỡng: Cung cấp đủ lân và kali ở giai đoạn trước và trong khi ra hoa giúp cây phân hóa mầm hoa tốt hơn. Thiếu kẽm, bo cũng ảnh hưởng đến đậu quả.
• Độ ẩm: Đất đủ ẩm nhưng không ngập úng. Cây bị khô hạn đột ngột có thể rụng nụ, rụng hoa.
• Cắt tỉa: Cắt tỉa tạo tán thông thoáng giúp cây tập trung dinh dưỡng vào các cành mang quả và tăng khả năng đậu quả.
• “Stress” nhẹ: Đôi khi, việc tạo “stress” nhẹ cho cây có thể kích thích ra hoa. Ví dụ như hạn chế tưới nước (siết nước) trong một thời gian ngắn (vài tuần, đủ để lá hơi héo) rồi tưới đẫm trở lại, hoặc khoanh vỏ nhẹ thân cành. Tuy nhiên, phương pháp này cần thực hiện cẩn thận để không làm cây bị suy yếu.

Biện pháp kỹ thuật

• Bón phân thúc hoa: Khoảng 1-2 tháng trước mùa hoa chính (thường vào cuối mùa khô), bón tăng cường phân chứa nhiều lân (P) và kali (K). Có thể sử dụng phân NPK chuyên dùng cho cây ra hoa hoặc phân DAP, Kali sunfat. Bổ sung thêm phân bón lá chứa vi lượng (Bo, Kẽm) giúp tăng tỷ lệ đậu quả.
• Siết nước (nếu cần): Ở những vùng có khí hậu ít biến động, có thể áp dụng kỹ thuật siết nước nhẹ. Ngừng tưới nước trong khoảng 1-2 tuần (tùy thuộc vào thời tiết và loại đất) cho đến khi lá có dấu hiệu hơi héo nhẹ. Sau đó tưới nước thật đẫm trở lại. Việc này tạo ra một cú sốc nhẹ, kích thích cây chuyển từ giai đoạn sinh trưởng sang sinh sản (ra hoa). Lưu ý: Phương pháp này có rủi ro, cần theo dõi sát cây và không áp dụng với cây yếu hoặc thời tiết quá khắc nghiệt.
• Khoanh vỏ/xiết cành (không khuyến khích cho người mới): Đây là kỹ thuật tác động lên thân hoặc cành để hạn chế dòng nhựa luyện từ lá xuống rễ, dồn dinh dưỡng lại phần trên để nuôi hoa, quả. Tuy nhiên, kỹ thuật này đòi hỏi kinh nghiệm và dễ làm hại cây nếu thực hiện sai. Đối với cây trồng trong chậu quy mô nhỏ tại nhà, không nhất thiết phải áp dụng kỹ thuật này.
• Hỗ trợ thụ phấn: Quýt đường có thể tự thụ phấn, nhưng việc côn trùng (ong, bướm) hoặc gió giúp thụ phấn sẽ tăng tỷ lệ đậu quả. Nếu trồng trong nhà kính hoặc nơi ít côn trùng, bạn có thể dùng cọ nhỏ quét nhẹ phấn từ nhụy hoa này sang nhụy hoa khác để hỗ trợ.
• Tỉa bớt hoa/quả non (tỉa quả): Khi cây đậu quá nhiều quả non, nên tỉa bớt để cây tập trung dinh dưỡng nuôi các quả còn lại đạt kích thước và chất lượng tốt nhất. Mỗi chùm quả chỉ nên giữ lại 1-2 quả. Tỉa bỏ những quả dị dạng, sâu bệnh.

Thu hoạch quýt đường trồng trong chậu

Sau khi hoa nở và đậu quả, quả quýt đường sẽ phát triển và chín dần. Thời gian từ khi đậu quả đến khi thu hoạch tùy thuộc vào giống và điều kiện chăm sóc, thường khoảng 6-9 tháng.

Dấu hiệu nhận biết quýt đường chín:

• Vỏ quả chuyển sang màu vàng cam đặc trưng của giống.
• Quả căng mọng, vỏ nhẵn bóng.
• Cuống quả hơi lỏng, dễ dàng xoay nhẹ để ngắt khỏi cành.
• Nếm thử thấy vị ngọt đậm, mùi thơm đặc trưng.

Cách thu hoạch:
Sử dụng kéo hoặc dao sắc để cắt cuống quả, giữ lại một đoạn cuống ngắn khoảng 0.5-1cm. Tránh giật hoặc bẻ mạnh làm tổn thương cành hoặc rụng các quả khác. Nên thu hoạch vào ngày khô ráo, tránh những ngày mưa. Xếp quả nhẹ nhàng vào rổ, tránh làm dập nát. Quýt đường sau khi thu hoạch có thể bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát hoặc trong ngăn mát tủ lạnh để giữ được độ tươi ngon lâu hơn.

Một số vấn đề thường gặp và cách khắc phục

Trong quá trình trồng quýt đường trong chậu, bạn có thể gặp phải một số vấn đề.

• Lá vàng: Có nhiều nguyên nhân gây vàng lá:

  • Thiếu sắt hoặc các vi lượng khác: Gân lá vẫn xanh nhưng thịt lá vàng. Bổ sung phân bón lá chứa vi lượng hoặc bón phân sắt chelate vào đất.
  • Thiếu đạm: Lá vàng đều cả gân và thịt lá, cây còi cọc. Bổ sung phân bón lá hoặc phân gốc chứa đạm.
  • Ngập úng hoặc quá khô: Rễ bị tổn thương. Kiểm tra độ ẩm đất và điều chỉnh lịch tưới. Đảm bảo thoát nước tốt.
  • Đất bị nén chặt, thiếu oxy: Cải tạo đất bằng cách xới nhẹ bề mặt, bổ sung chất hữu cơ.
  • Bệnh vàng lá gân xanh (Greening): Bệnh nguy hiểm do vi khuẩn lây qua côn trùng. Lá bị vàng lốm đốm hoặc vàng một nửa, gân lá xanh đậm. Bệnh này chưa có thuốc chữa trị hiệu quả, cây bị bệnh nặng nên loại bỏ để tránh lây lan. Phòng bệnh bằng cách kiểm soát côn trùng môi giới truyền bệnh (rầy chổng cánh).

• Cây không ra hoa hoặc ít hoa:

  • Cây còn quá non: Cây cần đạt độ tuổi nhất định mới ra hoa.
  • Thiếu ánh sáng: Di chuyển cây đến nơi có đủ nắng.
  • Thiếu dinh dưỡng (đặc biệt lân, kali): Bón phân thúc hoa.
  • Cắt tỉa sai kỹ thuật: Cắt tỉa đúng cách để tạo tán và kích thích ra hoa.
  • Thời tiết không thuận lợi: Nhiệt độ, độ ẩm không phù hợp.

• Rụng hoa, rụng quả non:

  • Thiếu nước hoặc thay đổi độ ẩm đột ngột: Tưới nước đều đặn, tránh khô hạn hoặc ngập úng.
  • Thiếu dinh dưỡng: Bổ sung phân bón lá và phân gốc cân đối trong giai đoạn ra hoa đậu quả.
  • Sâu bệnh hại hoa, quả non: Kiểm tra và phòng trừ sâu bệnh kịp thời.
  • Thụ phấn kém: Hỗ trợ thụ phấn nếu cần.
  • Cây ra quá nhiều hoa/quả: Cây tự điều chỉnh bằng cách rụng bớt. Có thể tỉa bớt quả non từ sớm.

• Quả nhỏ, kém ngọt:

  • Thiếu dinh dưỡng (đặc biệt kali): Bón phân đủ và đúng giai đoạn nuôi quả.
  • Cây ra quá nhiều quả: Tỉa bớt quả để cây tập trung dinh dưỡng.
  • Thiếu nắng: Đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng.
  • Sâu bệnh hại: Kiểm soát sâu bệnh ảnh hưởng đến chất lượng quả.

Thay chậu và thay đất định kỳ

Cây quýt đường trồng trong chậu sẽ lớn dần và bộ rễ sẽ phát triển đầy chậu. Định kỳ khoảng 2-3 năm một lần (hoặc khi thấy rễ mọc ra từ lỗ thoát nước, cây chậm phát triển dù đã bón phân đủ), bạn nên thay chậu có kích thước lớn hơn và thay đất mới cho cây.

Việc thay chậu và đất giúp cung cấp không gian mới cho rễ phát triển, bổ sung dinh dưỡng mới và cải thiện cấu trúc đất.

• Thời điểm thay chậu: Tốt nhất là vào cuối mùa khô hoặc đầu mùa mưa, khi cây chưa ra hoa hoặc sau khi thu hoạch xong. Tránh thay chậu khi cây đang ra hoa, đậu quả hoặc thời tiết quá nóng/lạnh.
• Quy trình thay chậu:
  1. Ngừng tưới nước vài ngày trước khi thay chậu để đất se lại, dễ lấy cây ra.
  2. Tưới ẩm cây con và đất trong chậu mới đã chuẩn bị.
  3. Nghiêng chậu cũ, dùng tay hoặc dụng cụ nhẹ nhàng gõ quanh thành chậu để bầu đất bong ra. Cẩn thận kéo cây ra khỏi chậu, giữ nguyên bầu đất.
  4. Kiểm tra bộ rễ. Cắt bỏ rễ già, rễ bị thối, rễ mọc vòng quanh quá nhiều ở đáy bầu. Vệ sinh bớt phần đất cũ bám quanh rễ.
  5. Đặt bầu cây vào chậu mới (đã lót vật liệu thoát nước và cho sẵn một lớp đất đáy). Điều chỉnh độ cao cho phù hợp.
  6. Lấp đầy đất mới xung quanh bầu rễ, nén nhẹ.
  7. Tưới nước thật đẫm sau khi thay chậu.
  8. Đặt cây ở nơi râm mát khoảng 1-2 tuần trước khi đưa ra nắng dần dần.

Những điều cần lưu ý thêm

• Kiên nhẫn: Trồng cây ăn quả trong chậu đòi hỏi sự kiên nhẫn. Cây cần thời gian để sinh trưởng và ra trái.
• Quan sát: Thường xuyên quan sát cây để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường về sâu bệnh hoặc thiếu dinh dưỡng.
• Học hỏi: Kỹ thuật trồng cây có thể khác nhau tùy thuộc vào giống quýt, điều kiện khí hậu địa phương và kinh nghiệm cá nhân. Đừng ngại học hỏi từ những người trồng có kinh nghiệm hoặc tìm kiếm thông tin từ các nguồn đáng tin cậy.
• Điều chỉnh: Sẵn sàng điều chỉnh lịch tưới, bón phân, hoặc biện pháp chăm sóc dựa trên tình hình thực tế của cây và điều kiện môi trường.

Tóm lại, việc trồng và chăm sóc quýt đường trong chậu tại nhà là một hành trình thú vị đòi hỏi sự kiên nhẫn và áp dụng đúng kỹ thuật. Từ việc chọn chậu, đất, giống cây phù hợp cho đến quy trình tưới tiêu, bón phân, cắt tỉa và phòng trừ sâu bệnh, mỗi bước đều đóng vai trò quan trọng trong việc giúp cây phát triển khỏe mạnh và cho trái ngọt. Nắm vững các hướng dẫn chi tiết này, bạn hoàn toàn có thể tự tay trồng được những chậu quýt đường sai quả, tô điểm cho không gian sống và tận hưởng thành quả lao động của mình. Chúc bạn thành công!