Cách trồng cây thiết mộc lan và chăm sóc đúng kỹ thuật là mối quan tâm của rất nhiều người yêu cây cảnh. Thiết mộc lan, hay còn gọi là cây phát tài khúc, là loài cây thân gỗ sống lâu năm, nổi tiếng với sức sống bền bỉ và khả năng thích nghi tốt với nhiều điều kiện môi trường. Tuy nhiên, để cây thực sự khỏe mạnh, phát triển bộ rễ vững chắc, cho cành lá sum suê và đặc biệt là ra hoa thơm ngát, bạn cần nắm vững những kỹ thuật chăm sóc chuyên sâu hơn. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết từ A đến Z, giúp bạn trồng và chăm sóc cây thiết mộc lan thành công ngay tại tổ ấm của mình.
Giới Thiệu Chi Tiết Về Cây Thiết Mộc Lan
Cây thiết mộc lan có tên khoa học là Dracaena fragrans, thuộc họ Măng tây (Asparagaceae). Cây có nguồn gốc từ vùng Tây Phi nhiệt đới và đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới nhờ vẻ đẹp độc đáo và ý nghĩa phong thủy tốt lành. Đặc điểm nổi bật của cây là thân gỗ mập mạp, thường được cắt khúc và trồng lại, từ đó các mầm non sẽ đâm chồi và phát triển thành tán lá xòe rộng. Lá cây dài, bản rộng, màu xanh bóng với sọc vàng chạy dọc theo mép lá hoặc giữa lá, tạo nên vẻ ngoài bắt mắt và sinh động.
Cây thiết mộc lan không chỉ là một loại cây cảnh trang trí nội thất hay ngoại thất đẹp mắt mà còn được biết đến với khả năng thanh lọc không khí hiệu quả, loại bỏ các chất độc hại như benzene, formaldehyde, giúp không gian sống trong lành hơn. Trong phong thủy, cây thiết mộc lan được xem là biểu tượng của sự may mắn, thịnh vượng và tài lộc, đặc biệt khi cây ra hoa báo hiệu điềm lành sắp đến. Đây là lý do vì sao nhiều gia đình và văn phòng lựa chọn cách trồng cây thiết mộc lan như một biện pháp thu hút năng lượng tích cực.
Giới thiệu đặc điểm nhận dạng cây thiết mộc lan
Chuẩn Bị Trọn Vẹn Trước Khi Trồng Thiết Mộc Lan
Để quá trình trồng cây thiết mộc lan diễn ra thuận lợi và cây có nền tảng tốt để phát triển, việc chuẩn bị kỹ lưỡng là vô cùng quan trọng. Các yếu tố cần chuẩn bị bao gồm lựa chọn giống cây, chậu trồng và đất trồng phù hợp. Mặc dù thiết mộc lan là loại cây dễ sống, nhưng việc chuẩn bị đúng sẽ tạo điều kiện tối ưu cho cây khỏe mạnh và hạn chế rủi ro bệnh tật.
Chọn Giống Cây Thiết Mộc Lan
Việc lựa chọn gốc hoặc cành giống là bước đầu tiên và quyết định lớn đến khả năng sinh trưởng của cây sau này. Khi chọn giống, bạn nên lưu ý các điểm sau để đảm bảo cây con khỏe mạnh và dễ dàng bén rễ: Nên tìm mua giống từ các nhà vườn uy tín hoặc cửa hàng cây cảnh có kinh nghiệm lâu năm, họ thường cung cấp cây giống đã qua chọn lọc và xử lý ban đầu, giảm thiểu nguy cơ bệnh tật. Đối với các khúc thân gỗ dùng để giâm cành hoặc trồng trực tiếp, ưu tiên chọn những khúc già, vỏ cây sần sùi một chút, điều này cho thấy cây đã tích lũy đủ dinh dưỡng và năng lượng để nảy mầm mới. Nếu chọn các gốc non, hãy đảm bảo chúng có kích thước chiều dài đủ lớn (thường trên 20cm) để có thể cắm sâu vào đất hoặc ngâm nước ổn định. Thông thường, để tạo dáng cây đẹp và sum suê, người ta hay trồng từ 3 đến 5 khúc hoặc thân trong cùng một chậu. Số lượng 5 thân được ưa chuộng nhất vì mang ý nghĩa “phát lộc”.
Lựa Chọn Chậu Trồng Phù Hợp
Chậu trồng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp không gian cho bộ rễ phát triển và duy trì độ ẩm của đất. Khi trồng cây thiết mộc lan, bạn nên chọn chậu có kích thước phù hợp với gốc cây và không gian đặt cây. Chậu sứ với màu sắc sáng như trắng, kem, xanh nhạt thường được ưa chuộng vì vẻ ngoài sang trọng, dễ hài hòa với nội thất và chất liệu sứ giúp giữ ẩm tương đối tốt. Đường kính miệng chậu lý tưởng cho cây trồng trong nhà thường dao động từ 30 – 40cm, với chiều cao từ 40 – 55cm. Kích thước này đủ rộng rãi cho rễ cây phát triển và tạo sự cân đối với chiều cao thân cây, đồng thời giúp bạn dễ dàng thực hiện các công đoạn chăm sóc cây thiết mộc lan. Đảm bảo chậu có lỗ thoát nước tốt ở đáy để tránh tình trạng úng nước, gây thối rễ.
Cách chọn chậu phù hợp để trồng cây thiết mộc lan
Chuẩn Bị Đất Trồng Lý Tưởng
Thiết mộc lan không quá kén đất nhưng phát triển tốt nhất trong loại đất thịt giàu dinh dưỡng, tơi xốp và thoát nước tốt. Để chuẩn bị đất trồng, bạn có thể sử dụng đất thịt pha trộn thêm các thành phần khác để tăng độ tơi xốp và dinh dưỡng. Một hỗn hợp đất lý tưởng có thể bao gồm đất thịt, mùn cưa hoặc xơ dừa, trấu hun và một ít phân hữu cơ đã ủ hoai mục. Trước khi trồng, việc khử chua cho đất là cần thiết, bạn có thể trộn một ít bột vôi sống hoặc dolomit vào đất trồng để điều chỉnh độ pH về mức trung tính (khoảng 6.0 – 7.0), đây là độ pH thuận lợi nhất cho sự hấp thụ dinh dưỡng của cây.
Khi đã có chậu và đất chuẩn bị, bạn bắt đầu vào công đoạn trồng cây. Trước tiên, trải một lớp vật liệu thoát nước ở đáy chậu như sỏi, gạch vỡ hoặc than củi dày khoảng 3 – 5cm. Lớp này giúp nước thừa dễ dàng thoát ra ngoài và ngăn chặn tình trạng ngập úng. Tiếp theo, cho một lớp đất mỏng lên trên lớp thoát nước. Đặt nhẹ nhàng bầu đất của cây (nếu trồng cây đã có rễ) hoặc các khúc thân đã xử lý vào giữa chậu. Khi đặt, hãy cẩn thận tránh làm vỡ bầu đất vì có thể gây đứt rễ, ảnh hưởng đến khả năng hồi phục của cây. Sau đó, từ từ lấp đầy phần không gian còn lại của chậu bằng hỗn hợp đất đã chuẩn bị, nén nhẹ đất xung quanh gốc cây để giữ cây đứng vững. Có thể để mặt đất cách miệng chậu khoảng 3-5cm để dễ dàng tưới nước. Cuối cùng, bạn có thể trang trí bề mặt đất bằng đá cuội, sỏi nhỏ hoặc rêu để giữ ẩm và tăng tính thẩm mỹ cho chậu cây.
Kỹ Thuật Trồng Cây Thiết Mộc Lan Phổ Biến
Có hai phương pháp cách trồng cây thiết mộc lan phổ biến hiện nay, mỗi phương pháp đều có ưu nhược điểm riêng và phù hợp với mục đích sử dụng khác nhau: trồng bằng cành trên nền đất (giâm cành) và trồng trong nước (thủy canh).
Cách Trồng Cây Thiết Mộc Lan Bằng Cành Trên Đất
Phương pháp giâm cành là cách truyền thống và hiệu quả để nhân giống thiết mộc lan, cho ra cây có sức sống bền bỉ và bộ rễ khỏe mạnh nhất. Các bước thực hiện đơn giản như sau:
- Chọn và Cắt Cành/Gốc Giâm: Chọn những khúc thân hoặc cành bánh tẻ từ cây mẹ khỏe mạnh, không sâu bệnh. Sử dụng dao hoặc kéo sắc đã khử trùng để cắt thân thành các đoạn có chiều dài từ 20 đến 50cm tùy ý muốn. Vết cắt nên là vết cắt vát hoặc phẳng, đảm bảo sạch sẽ.
- Xử Lý Vết Cắt: Sau khi cắt, bôi vôi tôi hoặc keo liền sẹo chuyên dụng lên cả hai đầu vết cắt trên cây mẹ và trên đoạn cành giâm. Việc này giúp sát khuẩn, ngăn ngừa nấm bệnh xâm nhập và thúc đẩy quá trình liền da cây.
- Kích Thích Ra Rễ: Ngâm phần gốc của đoạn giâm (khoảng 5-10cm từ đáy) vào dung dịch thuốc kích rễ (như Atonik, N3M, Superthrive…) theo hướng dẫn trên bao bì. Ngâm trong khoảng 30-60 phút để thuốc ngấm vào cây, giúp cây nhanh chóng hình thành rễ mới.
- Giâm Cành: Chuẩn bị giá thể giâm cành là hỗn hợp đất đã được chuẩn bị như mục trên hoặc giá thể tơi xốp như xơ dừa, trấu hun ẩm. Cắm sâu khoảng 1/3 đến 2/5 chiều dài đoạn giâm xuống giá thể. Đặt chậu giâm ở nơi có ánh sáng tán xạ, tránh ánh nắng trực tiếp.
- Duy Trì Độ Ẩm: Trong suốt quá trình giâm cành, bạn cần duy trì độ ẩm cho giá thể nhưng tuyệt đối tránh để bị úng nước. Tưới phun sương hoặc tưới nhẹ nhàng khi thấy bề mặt giá thể khô. Có thể phủ một lớp nilon hoặc đặt trong nhà kính nhỏ để giữ ẩm tốt hơn.
- Theo Dõi: Sau khoảng 1-2 tuần, các mắt ngủ trên thân cây giâm sẽ bắt đầu sưng lên và nảy mầm. Rễ sẽ bắt đầu hình thành sau đó. Khi mầm đã cứng cáp và rễ đủ mạnh để bám đất (thường sau 1-2 tháng), bạn có thể chuyển cây sang chậu trồng cố định.
Hướng dẫn cách giâm cành thiết mộc lan đơn giản
Cách Trồng Cây Thiết Mộc Lan Trong Nước (Thủy Canh)
Trồng thiết mộc lan bằng phương pháp thủy canh mang lại vẻ ngoài hiện đại, sạch sẽ và thường được sử dụng làm cây cảnh trang trí trong nhà hoặc văn phòng. Tuy nhiên, cây trồng thủy canh thường cần chăm sóc đặc biệt hơn và có thể không bền vững bằng cây trồng trong đất về lâu dài. Cách trồng cây thiết mộc lan trong nước được thực hiện như sau:
- Chọn Gốc Cây: Chọn những khúc thân gỗ khỏe mạnh tương tự như khi giâm cành đất. Có thể chọn khúc đã có sẵn mầm hoặc chưa có. Rửa sạch phần gốc cây (khoảng 5-10cm từ đáy) để loại bỏ hoàn toàn đất hoặc giá thể cũ.
- Chuẩn Bị Bình Nước: Sử dụng bình hoặc lọ thủy tinh trong suốt để dễ quan sát sự phát triển của rễ và mực nước. Đổ nước sạch (nước máy đã khử clo hoặc nước mưa) vào bình.
- Thêm Dưỡng Chất: Để cây phát triển khỏe mạnh trong nước, cần bổ sung dung dịch dinh dưỡng thủy canh chuyên dụng cho cây cảnh. Pha dung dịch theo tỷ lệ hướng dẫn của nhà sản xuất và đổ vào bình nước. Mực nước nên ngập khoảng 5-10cm phần gốc cây.
- Đặt Cây: Đặt các khúc thân cây vào bình nước sao cho phần gốc ngập trong dung dịch dinh dưỡng. Có thể dùng đá cuội hoặc vật liệu khác để giữ cây đứng vững trong bình.
- Chăm Sóc Định Kỳ: Thường xuyên kiểm tra mực nước và bổ sung khi cần. Thay nước và dung dịch dinh dưỡng mới định kỳ 1-2 tuần/lần để tránh tình trạng nước bị đục, nhiễm khuẩn hoặc tảo phát triển. Rửa sạch bình và rễ cây nhẹ nhàng mỗi lần thay nước.
Cây trồng bằng phương pháp thủy canh cần được đặt ở nơi có ánh sáng tán xạ, tránh ánh nắng trực tiếp gây nóng nước và phát triển tảo. Phương pháp này phù hợp cho những người thích sự sạch sẽ, hiện đại và dễ dàng quan sát sự phát triển của rễ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng cây thủy canh dễ bị thiếu dinh dưỡng hoặc bệnh nếu không được chăm sóc đúng cách và liên tục.
Kỹ thuật trồng cây thiết mộc lan trong nước (thủy canh)
Hướng Dẫn Chăm Sóc Cây Thiết Mộc Lan Chuẩn Chuyên Gia
Sau khi đã trồng cây thiết mộc lan thành công, việc chăm sóc định kỳ là yếu tố then chốt để cây phát triển khỏe mạnh, xanh tốt và ra hoa đẹp. Chăm sóc thiết mộc lan không quá phức tạp, nhưng cần chú ý đến các yếu tố như tưới nước, bón phân, cắt tỉa và phòng trừ sâu bệnh.
Tưới Nước Đúng Cách
Thiết mộc lan là loài cây có khả năng chịu hạn khá tốt và đặc biệt sợ úng nước. Tưới nước quá nhiều là nguyên nhân phổ biến nhất khiến cây bị vàng lá, thối rễ hoặc thối vỏ gốc. Tần suất tưới nước phụ thuộc vào môi trường trồng (trong nhà hay ngoài trời), loại chậu, và thời tiết. Đối với cây trồng trong nhà, bạn chỉ nên tưới khoảng 1-2 lần mỗi tuần khi thấy lớp đất bề mặt đã khô hoàn toàn. Bạn có thể kiểm tra độ ẩm bằng cách dùng ngón tay cắm sâu khoảng 2-3cm vào đất.
Khi tưới, hãy tưới đủ ẩm cho toàn bộ bầu đất, nhưng đảm bảo nước thừa thoát hết ra ngoài qua lỗ đáy chậu. Tránh để nước đọng lại dưới đáy đĩa hứng chậu quá lâu. Dấu hiệu cây bị thiếu nước là lá hơi rũ xuống, đất khô cứng. Dấu hiệu cây bị úng nước là lá vàng úa từ dưới gốc lên, thân cây có thể bị mềm nhũn hoặc có mùi hôi do thối rễ. Quan sát cây và điều chỉnh lượng nước tưới phù hợp là kỹ năng quan trọng khi chăm sóc cây thiết mộc lan.
Bón Phân Theo Giai Đoạn Phát Triển
Bón phân cung cấp dinh dưỡng cần thiết giúp cây phát triển bộ rễ, thân lá và thúc đẩy ra hoa. Nhu cầu dinh dưỡng của cây thay đổi tùy thuộc vào giai đoạn sinh trưởng. Đối với cây thiết mộc lan chỉ trồng để lấy cành lá đẹp, bạn cần tập trung vào phân bón thúc đẩy sự phát triển của thân và lá. Với cây được nuôi để ra hoa, quá trình bón phân sẽ cần bổ sung thêm các giai đoạn bón hỗ trợ ra hoa và phục hồi sau hoa.
Giai đoạn Bón Lót: Được thực hiện trước hoặc ngay sau khi trồng cây vào chậu mới. Phân lót cung cấp nguồn dinh dưỡng ban đầu, giúp cây nhanh chóng bén rễ và ổn định. Liều lượng gợi ý cho một gốc cây có thể bao gồm 2 – 3kg phân chuồng hoai mục (phân bò, phân heo đã ủ kỹ) và khoảng 50g phân NPK có tỷ lệ Phosphorus (P) cao như NPK 10-50-10. Phân lót nên trộn đều vào lớp đất dưới đáy chậu hoặc trộn vào hỗn hợp đất trồng trước khi trồng.
Giai đoạn Bón Thúc: Được thực hiện sau khi cây trồng được khoảng 25 – 30 ngày và đã bắt đầu có dấu hiệu bén rễ, nảy mầm. Bón thúc giúp cung cấp dinh dưỡng kịp thời cho cây phát triển mạnh mẽ cành lá. Sử dụng phân bón có tỷ lệ Nitrogen (N) cao để kích thích ra lá và vươn ngọn. Hỗn hợp bón thúc có thể gồm 50g phân NPK 30-10-10 và khoảng 10g phân ure. Bạn cũng có thể bổ sung thêm 10g bột vỏ sò, vỏ trai nghiền mịn để cung cấp canxi và khoáng chất. Định kỳ bón thúc khoảng 30 ngày một lần trong giai đoạn cây sinh trưởng mạnh. Bạn có thể tìm mua các loại phân bón chất lượng phù hợp với cây thiết mộc lan tại hatgiongnongnghiep1.vn, nơi cung cấp đa dạng các sản phẩm cho nông nghiệp và cây cảnh.
Bón phân theo từng giai đoạn cho cây
Giai đoạn Bón Khi Ra Hoa: Thiết mộc lan thường ra hoa theo chu kỳ nhất định trong năm (thường vào cuối đông đầu xuân). Khi cây bắt đầu nhú nụ hoặc chuẩn bị trổ bông, cần bổ sung dinh dưỡng để hoa nở to, đẹp, bền màu và thơm hơn. Sử dụng phân bón có tỷ lệ Potassium (K) và Phosphorus (P) cao. Liều lượng khoảng 50g phân NPK 15-5-27, 10g kali và 50g bột vỏ sò nghiền mịn. Bón định kỳ khoảng 20 ngày một lần trong suốt giai đoạn cây ra hoa và đang nở.
Giai đoạn Bón Phục Hồi: Hoa thiết mộc lan có thể kéo dài đến hơn một tháng. Sau khi hoa tàn, cây đã tiêu hao một lượng lớn năng lượng để nuôi hoa. Giai đoạn này cần bổ sung dinh dưỡng để cây phục hồi sức, tái tạo năng lượng cho các đợt sinh trưởng tiếp theo. Sử dụng phân bón thúc đẩy phát triển thân lá trở lại. Liều lượng khoảng 50g phân NPK 30-10-10 và 15g phân ure dạng bón lá hoặc bón gốc.
Khi bón phân, nên hòa tan phân vào nước để tưới hoặc vùi phân cách gốc cây khoảng 5-10cm để tránh làm cháy rễ. Tưới nước nhẹ sau khi bón phân gốc giúp phân tan và ngấm xuống đất.
Bón phân phục hồi cho cây thiết mộc lan sau khi ra hoa
Cắt Tỉa Và Tạo Hình Cho Cây
Cắt tỉa không chỉ giúp tạo dáng cây đẹp mắt, phù hợp với không gian trưng bày mà còn loại bỏ cành lá già yếu, sâu bệnh, giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi các bộ phận khỏe mạnh. Các hoạt động cần thực hiện khi cắt tỉa và tạo hình cây thiết mộc lan: Thường xuyên kiểm tra và loại bỏ những lá úa vàng, lá khô héo hoặc những ngọn cây có dấu hiệu sâu bệnh. Sử dụng kéo cắt tỉa chuyên dụng, sắc bén và đã khử trùng để vết cắt được ngọt, không làm dập nát mô cây, giúp cây nhanh liền sẹo và tránh nhiễm trùng. Khi muốn loại bỏ hoàn toàn một cành hoặc ngọn, hãy cắt sát mắt ngủ hoặc sát thân chính một cách dứt khoát. Tránh tước lá hoặc bẻ cành bằng tay vì có thể làm rách vỏ cây. Nếu muốn cây đâm nhiều chồi mới từ một gốc, bạn có thể cắt ngang thân cây ở độ cao mong muốn. Vết cắt này sẽ kích thích các mắt ngủ bên dưới bật mầm. Sau khi cắt tỉa, bôi keo liền sẹo hoặc vôi tôi vào vết cắt lớn để bảo vệ cây.
Hướng dẫn cắt tỉa và tạo hình cây thiết mộc lan
Phòng Trừ Sâu Bệnh Hại
Thiết mộc lan là loại cây cảnh khá ít sâu bệnh, đặc biệt khi được trồng và chăm sóc trong môi trường sạch sẽ, thông thoáng. Tuy nhiên, một số loại sâu bệnh vẫn có thể tấn công nếu điều kiện không thuận lợi hoặc cây bị suy yếu. Sâu cuốn chiếu có thể xuất hiện và làm lá cây bị khô vằn hoặc thủng lỗ chỗ. Đây thường không phải là mối đe dọa nghiêm trọng. Bạn có thể bắt sâu bằng tay hoặc dùng dung dịch tỏi ớt pha loãng phun xua đuổi.
Ngoài ra, cần đề phòng các loại sâu bệnh khác như rệp sáp (xuất hiện ở kẽ lá hoặc thân cây dưới dạng bông trắng), nhện đỏ (làm lá bị lấm tấm vàng hoặc bạc màu), hoặc nấm gây thối nhũn (do úng nước). Cách phòng bệnh tốt nhất là duy trì chế độ tưới nước và bón phân hợp lý, giữ môi trường xung quanh cây sạch sẽ và thoáng khí. Thường xuyên kiểm tra cây để phát hiện sớm dấu hiệu sâu bệnh và xử lý kịp thời. Đối với rệp sáp hoặc nhện đỏ, có thể dùng khăn ẩm lau sạch hoặc sử dụng dung dịch cồn pha loãng (70% cồn + 30% nước) xịt trực tiếp lên vùng bị nhiễm. Trường hợp bị nặng, có thể cần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc hóa học chuyên dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Thiết mộc lan là loài cây mang nhiều ý nghĩa phong thủy tốt lành, dễ chăm sóc và có hoa rất thơm. Áp dụng những kỹ thuật cách trồng cây thiết mộc lan và chăm sóc được chia sẻ ở trên sẽ giúp bạn có được những chậu cây khỏe mạnh, xanh tốt, cho chùm hoa lớn, gốc to khỏe và màu lá đẹp mắt, mang lại không gian sống tươi mới và nhiều may mắn.