Cây đậu tương là loại cây trồng quen thuộc, mang lại giá trị kinh tế và dinh dưỡng cao. Để có một vụ mùa đậu tương bội thu, việc áp dụng đúng cách gieo trồng cây đậu tương đóng vai trò vô cùng quan trọng, từ khâu chuẩn bị đất, chọn giống đến kỹ thuật gieo hạt và chăm sóc ban đầu. Bài viết này sẽ đi sâu vào các kỹ thuật gieo trồng đậu tương hiệu quả, giúp bà con nông dân tối ưu hóa năng suất trên từng diện tích canh tác, đặc biệt là ở các điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu khác nhau của Việt Nam. Việc nắm vững các phương pháp gieo hạt và xác định mật độ trồng phù hợp sẽ tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển khỏe mạnh của cây đậu tương, từ đó mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Mật độ trồng cây đậu tương hợp lý
Xác định mật độ trồng cây đậu tương là yếu tố then chốt ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng, phát triển và năng suất cuối cùng của cây. Mật độ gieo hạt thường dao động trong khoảng 25 đến 50 cây trên mỗi mét vuông, tuy nhiên, con số này cần được điều chỉnh linh hoạt dựa trên nhiều yếu tố như hình thức gieo, đặc điểm của giống đậu tương được chọn và điều kiện thời tiết của từng vụ trồng cụ thể. Đối với vụ Đông ở các tỉnh phía Bắc, do điều kiện thời tiết lạnh hơn và ngày ngắn hơn, việc gieo hạt với mật độ dày hơn sẽ giúp cây tận dụng tốt không gian và ánh sáng, bù đắp lại sự phát triển chậm hơn do nhiệt độ thấp.
Đặc điểm sinh trưởng của giống đậu tương cũng quyết định mật độ gieo. Những giống có thời gian sinh trưởng ngắn, thường từ 70 đến 90 ngày, có thể được gieo dày hơn, từ 35 đến 50 cây trên mỗi mét vuông, bởi chúng có xu hướng phân nhánh ít và thân gọn. Ngược lại, các giống có thời gian sinh trưởng trung bình, khoảng 90 đến 100 ngày, thích hợp với mật độ vừa phải hơn, từ 25 đến 40 cây trên mỗi mét vuông. Đối với những giống đậu tương có thời gian sinh trưởng dài, trên 100 ngày, cây có xu hướng phát triển tán rộng và phân nhiều cành, do đó cần gieo thưa hơn, chỉ từ 20 đến 35 cây trên mỗi mét vuông để đảm bảo cây có đủ không gian phát triển và nhận đủ ánh sáng.
Khi áp dụng phương pháp gieo theo luống trên nền đất khô ráo, lượng hạt giống cần chuẩn bị thường là khoảng 55 đến 60 kg cho mỗi hecta. Khoảng cách giữa các hàng gieo thường là 35 đến 40 cm, tùy thuộc vào tập quán canh tác của từng vùng cụ thể. Hạt giống sẽ được tra theo hốc, mỗi hốc gieo 2 hạt, và khoảng cách giữa các hốc trên cùng một hàng thường là 7 đến 8 cm. Việc tuân thủ đúng các nguyên tắc về mật độ này giúp cây đậu tương sinh trưởng đồng đều, hạn chế cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình ra hoa, kết quả.
Ruộng đậu tương non đang sinh trưởng sau khi gieo hạt
Các phương pháp gieo hạt đậu tương hiệu quả
Có nhiều cách gieo trồng cây đậu tương khác nhau, mỗi phương pháp phù hợp với điều kiện địa hình, loại đất và tập quán canh tác của từng khu vực. Lựa chọn đúng phương pháp gieo hạt là bước quan trọng để đảm bảo hạt nảy mầm tốt và cây con phát triển khỏe mạnh ngay từ đầu.
Phương pháp gieo vãi thường được áp dụng trên những chân ruộng cao ráo, ít nguy cơ bị ngập úng. Lượng hạt giống sử dụng cho phương pháp này thường cao hơn, khoảng 80 đến 90 kg trên mỗi hecta. Khi gieo vãi, điều kiện tiên quyết là đất phải có đủ độ ẩm cần thiết cho hạt nảy mầm. Ruộng gieo vãi cần được thiết kế các rãnh thoát nước rõ ràng, có thể theo luống hoặc theo băng, để tránh tình trạng đọng nước gây thối hạt. Hạt giống cần được chia đều cho từng luống hoặc băng để rắc đảm bảo mật độ đồng đều trên toàn bộ diện tích. Sau khi rắc hạt, tiến hành phủ một lớp đất nhẹ để hạt không bị khô hoặc bị động vật ăn. Việc kiểm tra kỹ hệ thống thoát nước sau khi gieo là cực kỳ quan trọng. Để chủ động trong việc dặm lại những vị trí hạt không nảy mầm hoặc cây bị chết, nên dành khoảng 150 đến 200 m2 diện tích ruộng an toàn để gieo hạt với mật độ dày hơn. Thời điểm thích hợp nhất để tỉa dặm là khoảng 5 đến 7 ngày sau khi gieo chính thức.
Một phương pháp khác khá hiệu quả là gieo theo luống không cần làm đất kỹ, thường áp dụng sau khi thu hoạch lúa. Bà con chỉ cần gặt lúa sát gốc rạ, sau đó sử dụng cày hoặc cuốc để tạo các rãnh thoát nước giữa các luống. Các rãnh này thường cách nhau khoảng 1,5 mét, tương đương với bề ngang của luống trồng đậu tương. Trên bề mặt luống, rạch các hàng ngang sâu khoảng 3 đến 5 cm, các hàng cách nhau 30 đến 35 cm. Hạt đậu tương sẽ được tra theo hàng đã rạch, hạt cách hạt 3 đến 5 cm. Phương pháp này giúp tiết kiệm công sức làm đất và tận dụng được dinh dưỡng còn sót lại trong gốc rạ.
Đối với những diện tích được làm đất kỹ lưỡng hơn, phương pháp gieo theo luống được làm đất sẽ cho hiệu quả cao. Luống được lên rộng khoảng 1,2 mét, rãnh thoát nước rộng 30 đến 40 cm và sâu 20 đến 25 cm để đảm bảo khả năng thoát nước tốt. Trên mặt luống, dùng cuốc tạo thành các rạch ngang sâu khoảng 2 đến 3 cm, các rạch cách nhau 30 cm. Hạt đậu tương được tra theo hốc trên các rạch này, mỗi hốc gieo 2 đến 3 hạt. Khoảng cách giữa các hốc trên cùng một hàng tùy thuộc vào giống và mật độ mong muốn, thường từ 7 đến 12 cm. Việc làm đất kỹ giúp rễ cây phát triển sâu và rộng hơn, hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn.
Phương pháp gieo theo gốc rạ là một kỹ thuật đặc trưng và hiệu quả ở nhiều vùng canh tác lúa nước sau khi thu hoạch. Sau khi gặt lúa, cần tạo rãnh thoát nước tương tự như phương pháp gieo vãi. Sử dụng tay gạt nghiêng gốc rạ sang một bên, sau đó tra 2 hạt đậu tương vào khe tiếp xúc giữa đất và gốc rạ. Điều quan trọng là tuyệt đối không được tra hạt vào chính giữa gốc rạ bởi hạt sẽ khó hút được ẩm để nảy mầm do lớp rạ khô cản trở. Thông thường, cứ hai hàng lúa sẽ gieo một hàng đậu tương ở giữa. Lượng hạt giống cần thiết cho phương pháp này khoảng 60 kg trên mỗi hecta. Kỹ thuật này tận dụng tối đa diện tích và độ ẩm sau vụ lúa. Quý bà con có thể tìm hiểu thêm về các loại hạt giống đậu tương chất lượng và phù hợp với từng phương pháp gieo trồng tại hatgiongnongnghiep1.vn, một nguồn cung cấp đáng tin cậy các vật tư nông nghiệp thiết yếu.
Những lưu ý quan trọng khi gieo hạt đậu tương
Để đảm bảo hạt đậu tương có tỷ lệ nảy mầm cao và cây con khỏe mạnh ngay từ giai đoạn đầu, bà con cần hết sức chú ý đến một số yếu tố thời tiết và kỹ thuật xử lý hạt giống. Một trong những lưu ý quan trọng nhất là tuyệt đối không nên gieo hạt vào những ngày có mưa to hoặc ngay sau cơn mưa lớn. Độ ẩm quá cao trong đất sẽ khiến hạt bị trương nước, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát triển và làm giảm đáng kể sức nảy mầm của hạt giống. Đất gieo cần đủ ẩm nhưng không được sũng nước.
Trước khi tiến hành gieo hạt, việc phơi lại hạt giống dưới ánh nắng nhẹ là một kỹ thuật rất hữu ích. Hạt giống nên được trải đều trên nong, nia hoặc các vật chứa tương tự để đảm bảo tất cả hạt đều tiếp xúc với ánh nắng. Thời gian phơi không cần quá lâu, chỉ cần khoảng 1-2 giờ dưới nắng nhẹ là đủ. Kỹ thuật này giúp loại bỏ bớt độ ẩm bề mặt, đồng thời kích thích hoạt động sinh học bên trong hạt, thúc đẩy quá trình nảy mầm diễn ra nhanh chóng và đồng đều hơn khi được gieo xuống đất. Điều này góp phần nâng cao tỷ lệ cây con sống sót và tạo nền tảng cho một vụ mùa đậu tương thành công.
Tóm lại, việc lựa chọn cách gieo trồng cây đậu tương và mật độ phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu và đặc điểm giống là yếu tố quyết định năng suất và hiệu quả kinh tế. Nắm vững các kỹ thuật này không chỉ giúp cây phát triển tốt mà còn giảm thiểu rủi ro do thời tiết và sâu bệnh. Đầu tư vào kỹ thuật gieo trồng đúng đắn chính là bước khởi đầu vững chắc cho một mùa màng thành công, mang lại lợi ích kinh tế bền vững cho người nông dân.