Bắt đầu cách làm trồng cam sành thành công đòi hỏi sự hiểu biết về kỹ thuật và điều kiện phù hợp. Cam sành là loại cây ăn quả phổ biến tại Việt Nam, được yêu thích bởi hương vị đặc trưng và giá trị kinh tế cao. Bài viết này sẽ cung cấp cho bà con nông dân và những người đam mê nông nghiệp một hướng dẫn chi tiết, từ việc chọn giống, chuẩn bị đất, đến chăm sóc và thu hoạch, giúp bạn trồng cây cam sành khỏe mạnh và đạt năng suất tốt. Nắm vững các kỹ thuật canh tác đúng đắn là yếu tố then chốt để có vườn cam sành bội thu.
Tổng quan về Cây Cam Sành
Cam sành (Citrus nobilis) là một giống cây ăn quả thuộc chi Cam chanh, có nguồn gốc từ Việt Nam. Đặc điểm nổi bật của cây cam sành là quả có lớp vỏ dày, sần sùi giống bề mặt mảnh sành khi còn xanh và chuyển sang sắc cam khi chín. Múi cam sành thường có màu cam đậm, nhiều nước, thịt dẻo, mang hương vị chua ngọt đặc trưng. Trọng lượng trung bình mỗi quả khoảng 275 gram. Giống cam này phù hợp để ăn tươi, chế biến nước ép hoặc mứt, và rất được ưa chuộng trên thị trường nội địa. Cây cam sành có chu kỳ khai thác khá dài, có thể kéo dài từ 10 đến 15 năm nếu được chăm sóc tốt.
Những Yếu Tố Cần Lưu Ý Khi Trồng Cam Sành
Để quá trình trồng cam sành đạt hiệu quả cao, bà con cần chú ý đến nhiều yếu tố quan trọng ngay từ bước chuẩn bị. Việc lựa chọn giống, hiểu rõ yêu cầu về đất đai, khí hậu và xác định thời điểm, mật độ trồng phù hợp sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển khỏe mạnh của cây cam sành.
Lựa Chọn Giống Cam Sành Phù Hợp
Hiện nay, hai phương pháp nhân giống chính cho cam sành là chiết cành và ghép cành. Cây cam sành chiết cành thường cho quả sớm hơn nhưng bộ rễ yếu và nhanh bị lão hóa. Ngược lại, cây cam sành ghép có bộ rễ khỏe mạnh hơn, chống chịu sâu bệnh và điều kiện bất lợi tốt hơn, cho thời gian khai thác kéo dài hơn. Kỹ thuật ghép cành cũng đơn giản và chi phí cây giống thường tiết kiệm hơn.
Khi chọn cây giống, bà con nên ưu tiên những cây được nhân giống từ nguồn sạch bệnh. Cây con cần có các đặc điểm như lá to, xanh tốt, đồng đều, không có dấu hiệu vàng lá hay sâu bệnh tấn công. Đường kính thân cây nên đạt từ 0,5cm trở lên. Mắt ghép phải phát triển cân đối, không bị u sần hay biến dạng. Chiều cao cây con lý tưởng để trồng là từ 50-70cm tính từ mặt đất bầu. Lựa chọn được cây giống tốt là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng trong cách làm trồng cam sành thành công.
Điều Kiện Khí Hậu và Đất Trồng Lý Tưởng
Cây cam sành có khả năng thích nghi rộng, có thể trồng được ở nhiều vùng miền khác nhau trên cả nước, từ trung du phía Bắc đến các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên. Tuy nhiên, để cây phát triển tốt nhất và cho năng suất cao, cần đáp ứng các yêu cầu cụ thể về điều kiện môi trường. Đất trồng cần thoát nước tốt, giàu mùn và có tầng canh tác dày (khoảng 0,5-1,5m). Độ pH của đất nên duy trì trong khoảng từ 5.0 đến 6.5. Lượng mưa lý tưởng hàng năm cho cây cam sành là từ 1000 đến 2000mm.
Khu vực trồng cam sành nên ít chịu ảnh hưởng của gió mạnh, sương muối, rét đậm, rét hại hoặc gió Lào khô nóng. Đặc biệt, trong mùa khô, cần đảm bảo nguồn nước tưới đầy đủ để cây không bị hạn. Đối với những vùng đất phù sa trũng thấp hay bị ngập úng, việc đắp mô và đào mương là bắt buộc để chủ động trong công tác tưới tiêu và thoát nước khi cần thiết, đảm bảo bộ rễ cây không bị úng.
Thời Vụ và Mật Độ Trồng
Thời điểm lý tưởng nhất để bắt đầu cách làm trồng cam sành là vào cuối mùa khô và đầu mùa mưa, thường rơi vào khoảng tháng 4 đến tháng 6 Dương lịch. Giai đoạn này có độ ẩm cao và lượng mưa tự nhiên giúp cây con bén rễ và phát triển thuận lợi.
Tuy nhiên, nếu có hệ thống tưới tiêu chủ động và đảm bảo, bà con vẫn có thể trồng cam sành vào các thời điểm khác trong năm. Cần lưu ý rằng việc trồng trái vụ có thể đòi hỏi công sức chăm sóc nhiều hơn, đặc biệt là trong các tháng nắng nóng hoặc khô hạn cao điểm.
Mật độ trồng cây cam sành phụ thuộc vào điều kiện thổ nhưỡng và địa hình cụ thể. Trên đất tốt, bằng phẳng, khoảng cách trồng có thể là 4m x 4m hoặc 4m x 5m. Đối với đất xấu hơn hoặc địa hình dốc, có thể trồng dày hơn một chút, ví dụ 3m x 4m, thường áp dụng kỹ thuật trồng theo kiểu so le để tận dụng tối đa diện tích và ánh sáng.
Kỹ Thuật Chuẩn Bị Đất và Trồng
Bước chuẩn bị đất đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc tạo môi trường thuận lợi cho bộ rễ cây cam sành phát triển. Việc làm đất tơi xốp, bổ sung dinh dưỡng và điều chỉnh độ pH sẽ quyết định sức sống ban đầu của cây con và khả năng sinh trưởng sau này.
Chuẩn bị Đất và Hố Trồng
Trước khi trồng cây con khoảng 1 tháng, bà con cần tiến hành cày xới toàn bộ diện tích đất trồng để làm tơi xốp và loại bỏ cỏ dại. Tiếp theo là công đoạn đào hố trồng. Kích thước hố phổ biến là 60cm x 60cm x 60cm.
Đối với mỗi hố, cần bón lót một lượng phân hữu cơ và vô cơ nhất định. Lượng bón lót cho mỗi hố thường bao gồm 25-30kg phân chuồng đã ủ hoai mục (hoặc 10-15kg phân hữu cơ sinh học nếu không có phân chuồng), 0,3-0,5kg phân lân, 0,1-0,2kg kali và 0,3-0,5kg vôi bột (nếu đất chua, cần điều chỉnh độ pH). Có thể trộn thêm thuốc trừ sâu dạng bột (ví dụ Basudin 10H) khoảng 0,1kg để phòng trừ côn trùng gây hại trong đất.
Tiến hành trộn đều lượng phân (trừ vôi và thuốc sâu bột) với lớp đất mặt và lớp đất giữa khi đào hố. Sau đó lấp lớp đất dưới đáy hố, rồi lấp lớp đất đã trộn phân lên trên. Dùng cuốc phá thành hố để đất tơi xốp hơn. Rải vôi lên mặt hố và lấp một lớp đất mỏng 2-3cm. Cuối cùng, tưới đẫm nước vào hố và để khoảng 10-15 ngày cho đất lắng và phân phân hủy bớt. Sau đó rải thuốc sâu bột lên mặt hố, đảo trộn đều và chờ thêm khoảng 15 ngày nữa là có thể tiến hành trồng cây. Để mua các loại hạt giống, phân bón và vật tư nông nghiệp chất lượng, bà con có thể tham khảo tại hatgiongnongnghiep1.vn.
Trường hợp trồng cam sành trên mô đất ở vùng ngập trũng, lượng phân bón lót cần tăng gấp đôi và kết hợp cày xới kỹ lưỡng để trộn đều phân vào đất mô.
Kỹ Thuật Trồng Cây Con
Sau khi hố trồng đã chuẩn bị xong, tiến hành đặt cây con vào giữa hố. Cắt bỏ phần đáy bầu nilong (nếu có) và rạch nhẹ dọc thành bầu trước khi đặt vào hố để rễ dễ dàng phát triển ra ngoài. Lấp đất nhẹ nhàng xung quanh gốc cây, nén chặt vừa phải để cây đứng vững, tránh làm vỡ bầu đất. Vị trí cổ rễ (phần nối giữa rễ và thân) nên ngang bằng hoặc cao hơn mặt đất một chút để tránh đọng nước gây thối gốc. Sau khi trồng xong, tưới đẫm nước ngay lập tức. Có thể cắm cọc cố định thân cây nếu cần để tránh cây bị gió làm lung lay.
Chăm Sóc Cây Cam Sành Theo Giai Đoạn Phát Triển
Việc chăm sóc đúng kỹ thuật và kịp thời ở từng giai đoạn phát triển là yếu tố quyết định năng suất và chất lượng quả của cây cam sành. Các công việc chăm sóc bao gồm tưới nước, bón phân, cắt tỉa, phòng trừ sâu bệnh và quản lý môi trường xung quanh.
Tưới Nước và Quản Lý Độ Ẩm
Nước là yếu tố thiết yếu cho sự sống và phát triển của cây cam sành. Ngay sau khi trồng, cần tưới nước đẫm để đất ôm chặt gốc và cung cấp đủ ẩm cho rễ. Trong những ngày đầu sau trồng, tưới ướt đẫm đất và sau hai ngày tưới lại một lần. Khi cây đã bén rễ và bắt đầu xanh tốt trở lại, có thể giảm tần suất xuống 5-7 ngày tưới một lần.
Vào mùa khô hạn, lượng mưa ít, cần tăng cường tưới nước 3-5 ngày một lần, tùy thuộc vào độ ẩm của đất và điều kiện thời tiết. Nếu nắng gắt, có thể cần tưới dặm thêm. Ngược lại, vào mùa mưa hoặc khi bị úng nước do mưa lớn, cần tiến hành thoát nước kịp thời để tránh bộ rễ bị ngập úng gây tổn thương. Việc tủ gốc cho cây bằng rơm rạ, cỏ khô hoặc vật liệu hữu cơ khác giúp giữ ẩm cho đất, hạn chế bốc hơi nước và giảm sự phát triển của cỏ dại.
Kỹ Thuật Bón Phân
Chế độ bón phân cân đối và phù hợp với từng giai đoạn giúp cây cam sành phát triển khỏe mạnh, ra hoa đậu quả tốt và cho năng suất cao.
-
Cây từ 1-3 tuổi (Giai đoạn kiến thiết cơ bản): Mục tiêu chính là giúp cây phát triển bộ khung tán khỏe mạnh. Bón lót phân chuồng hoai mục và phân lân vào cuối năm (tháng 12 – tháng 1 dương lịch). Phân đạm (urê) và kali được chia làm 3 lần bón trong năm:
- Lần 1 (tháng 1-2): Bón 30% tổng lượng đạm.
- Lần 2 (tháng 4-5): Bón 40% tổng lượng đạm và 100% tổng lượng kali.
- Lần 3 (tháng 8-9): Bón 30% tổng lượng đạm.
Lượng bón cụ thể tùy thuộc vào độ tuổi và tình trạng sinh trưởng của cây.
-
Năm thứ 4 trở đi (Giai đoạn kinh doanh – cho quả): Mục tiêu là duy trì sức khỏe cây, kích thích ra hoa, nuôi quả và phục hồi cây sau thu hoạch.
- Sau thu hoạch (tháng 12 – tháng 1): Bón phân chuồng hoai mục và phân lân để phục hồi sức cây và chuẩn bị cho vụ sau.
- Thúc lần 1 (Đón lộc xuân – khoảng 15/2-15/3): Bón 40% tổng lượng đạm và 40% tổng lượng kali để kích thích cây ra lộc và phân hóa mầm hoa.
- Thúc lần 2 (Tháng 4-5): Bón 30% tổng lượng đạm và 30% tổng lượng kali để nuôi lộc và hỗ trợ đậu quả.
- Thúc lần 3 (Nuôi cành thu và quả – tháng 6-7): Bón 30% tổng lượng đạm và 30% tổng lượng kali để nuôi cành hè, cành thu và tập trung dinh dưỡng nuôi quả lớn nhanh.
Lượng phân bón cụ thể cần điều chỉnh dựa trên tình hình ra quả, tuổi cây và độ màu mỡ của đất.
Cách bón phân chủ yếu là đào rãnh theo hình chiếu tán cây, sâu khoảng 20cm, rộng 30cm. Trộn đều các loại phân và cho vào rãnh, sau đó lấp kín đất và tủ rơm giữ ẩm, đặc biệt quan trọng sau khi bón phân chuồng, lân và kali sau thu hoạch. Đối với các lần bón thúc phân hóa học, có thể rải đều phân trong vòng tán cây, dùng cuốc đảo nhẹ đất sâu 4-5cm để phân trộn lẫn với đất, sau đó lấp đất và tủ rơm.
Cắt Tỉa và Tạo Tán
Cắt tỉa và tạo tán là kỹ thuật quan trọng giúp cây có bộ khung khỏe mạnh, thông thoáng, nhận đủ ánh sáng, giảm sâu bệnh và thuận lợi cho việc chăm sóc, thu hoạch.
Đối với cây ghép, quá trình tạo tán bắt đầu sớm: Khi chồi mắt ghép cao 30-40cm, bấm ngọn để tạo cành cấp 1. Khi cành cấp 1 dài 30-40cm, tiếp tục bấm ngọn để tạo cành cấp 2. Từ cành cấp 2 sẽ mọc ra cành cấp 3. Nên chọn giữ lại 3-4 cành cấp 1 phân bố đều, 6-8 cành cấp 2 và 12-16 cành cấp 3 để tạo tán cây hình mâm xôi, thấp cây, dễ chăm sóc và thu hái.
Thường xuyên cắt bỏ các cành sâu bệnh, cành khô héo, cành tăm hương (cành nhỏ yếu không có khả năng cho quả), cành mọc vượt, cành mọc ngược vào thân hoặc quá sát đất. Việc cắt tỉa giúp tập trung dinh dưỡng nuôi cành khỏe mạnh và quả. Sau khi thu hoạch (25-30 ngày), tiến hành cắt tỉa mạnh các cành không còn giá trị.
Quản Lý Cỏ Dại và Che Phủ Đất
Làm sạch cỏ dại xung quanh gốc cây là cần thiết để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và là nơi trú ẩn của sâu bệnh. Tuy nhiên, việc giữ thảm cỏ ở giữa các luống và cắt tỉa định kỳ theo phương châm “lấy ngắn nuôi dài” lại có nhiều lợi ích. Thảm cỏ giúp giữ ẩm cho đất, chống xói mòn, làm tăng lượng mùn hữu cơ khi cỏ phân hủy. Đặc biệt, các loại cỏ lá rộng ra hoa hoặc cỏ hòa bản có thể là nơi trú ẩn và cung cấp thức ăn (phấn hoa) cho các loài thiên địch và côn trùng bắt mồi, giúp cân bằng sinh thái và hạn chế sự phát triển của sâu hại. Thời điểm tốt nhất để quản lý cỏ là vào đầu mùa mưa hoặc cuối mùa khô.
Vệ Sinh Vườn
Vệ sinh vườn thường xuyên là biện pháp phòng ngừa sâu bệnh hiệu quả. Cần thu gom và loại bỏ các trái rụng, lá già, cành bị sâu bệnh rơi xuống đất để tiêu diệt nguồn bệnh và giảm nơi trú ẩn của sâu hại (như sâu đục trái, ruồi đục trái). Các cây đã bị nhiễm bệnh nguy hiểm như Greening cần phải được tiêu hủy (mang đi nơi khác và đốt bỏ) càng sớm càng tốt để tránh mầm bệnh lây lan sang cây khỏe mạnh. Việc vệ sinh vườn nên được thực hiện sau khi thu hoạch và trong quá trình cắt tỉa, phát hiện cây/cành/trái bị bệnh.
Cây cam sành đang trong giai đoạn ra quả, thể hiện sự phát triển khỏe mạnh sau khi áp dụng đúng cách làm trồng cam sành.
Phòng Trừ Sâu Bệnh Hại Thường Gặp
Sâu bệnh là mối đe dọa lớn đối với năng suất và chất lượng quả cam sành. Việc nhận diện sớm và áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp (IPM – Integrated Pest Management) là rất quan trọng.
Nhận Diện và Phòng Trừ Sâu Vẽ Bùa
Sâu vẽ bùa (Phyllocnistis citrella) là loại sâu non đục vào lớp biểu bì lá non, tạo thành những đường ngoằn ngoèo màu bạc đặc trưng. Sâu vẽ bùa thường đi kèm và làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh loét trên lá.
Biện pháp phòng trừ bao gồm tỉa cành, bón phân hợp lý để điều khiển các đợt lộc non ra đồng loạt. Khi lộc non vừa nhú là thời điểm nhạy cảm, cần phun thuốc phòng trừ sớm và định kỳ. Các loại thuốc hóa học có hiệu quả như Phosphomidon, Dimethoate, Trigard, Abamectin và Dimilin. Dầu khoáng cũng là một lựa chọn hiệu quả và an toàn hơn. Việc kiểm soát rầy chổng cánh (véc tơ truyền bệnh Greening) và sâu vẽ bùa cũng giúp hạn chế sự lây lan của bệnh loét.
Nhận Diện và Phòng Trừ Sâu Đục Thân, Cành
Sâu đục thân, cành gây hại bằng cách đục rỗng bên trong thân và cành cây, làm cản trở dòng vận chuyển dinh dưỡng, dẫn đến chảy mủ và làm chết cành. Dấu hiệu nhận biết là có mạt cưa đùn ra từ các lỗ đục trên thân cành.
Để phòng trừ, cần thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện sớm các cành bị hại. Cắt bỏ và tiêu hủy ngay các cành bị hại nặng. Đối với các cành còn khả năng cứu chữa, có thể dùng bơm kim tiêm chích thuốc trừ sâu (ví dụ như Cypermap 25EC, Map permethrin 50EC) vào lỗ đục, sau đó dùng đất sét hoặc vật liệu khác bịt kín lỗ lại. Cũng có thể dùng móc sắt nhỏ luồn vào lỗ đục để bắt sâu non.
Nhận Diện và Phòng Trừ Nhện Đỏ, Nhện Trắng
Nhện đỏ và nhện trắng là các loài dịch hại chích hút gây hại trên lá, thân, và quả. Chúng làm lá bị lấm tấm, chuyển màu vàng đồng hoặc bạc, gây khô héo và rụng lá, làm giảm giá trị thương phẩm của quả.
Kiểm soát nhện cần dựa vào mật độ. Khi mật số nhện đạt ngưỡng gây hại (khoảng 3 con trưởng thành/lá hoặc trái), cần áp dụng biện pháp phun thuốc. Sử dụng các loại thuốc đặc trị nhện hoặc các loại thuốc trừ sâu gốc Cúc tổng hợp, Lân hữu cơ kết hợp với Dầu khoáng. Để tránh nhện phát triển tính kháng thuốc, cần luân phiên sử dụng các loại thuốc có gốc hóa học khác nhau. Một số hoạt chất hiệu quả bao gồm Propargite (Comite), Bifenthrin (Trebon), Diafenthiuron (Pegasus), Dimethoate (Bi 58), Dicofol (Kelthane), Fenpropathrin (Danitol), Hexythiazox (Ortus 5SC), Buprofezin (Applaud) hoặc Ethion (Selecron 500EC/ND), kết hợp với Dầu khoáng DC-Tron Plus nồng độ 0,5%. Việc tưới nước thường xuyên lên tán lá trong mùa khô cũng giúp hạn chế nhện đỏ.
Nhận Diện và Phòng Trừ Bệnh Bồ Hóng
Bệnh bồ hóng không trực tiếp gây hại mô cây mà là sự phát triển của nấm trên bề mặt lá, cành non và quả, tạo thành lớp màng màu đen như bồ hóng. Nấm này phát triển nhờ chất thải đường của các loại côn trùng chích hút như rệp sáp, rệp vảy, rầy mềm… Lớp bồ hóng che phủ làm giảm khả năng quang hợp của lá, ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây và làm giảm giá trị thẩm mỹ, thương mại của quả.
Để phòng trừ bệnh bồ hóng, biện pháp hiệu quả nhất là kiểm soát các loài côn trùng chích hút gây ra nó. Sử dụng các loại thuốc đặc trị cho từng nhóm côn trùng chích hút khi cần thiết. Ngoài ra, có thể dùng máy phun nước áp lực để rửa trôi lớp bồ hóng và chất thải côn trùng trên tán lá, cành. Hạn chế phun phân bón lá quá nhiều, vì điều này có thể làm bệnh nặng hơn. Khi bệnh nặng, có thể sử dụng các loại thuốc gốc đồng như Copper B 75 WP, Champion 77 WP hoặc các thuốc lưu huỳnh như Kumulus 80 DF, hoặc các thuốc trị nấm như Derosal 60 WP với nồng độ khuyến cáo.
Phòng Chống Bệnh Loét Cam Sành
Bệnh loét (Citrus Canker) là một bệnh vi khuẩn nguy hiểm gây ra các vết sần sùi, màu nâu, có quầng vàng xung quanh trên lá, cành và quả. Bệnh làm rụng lá, khô cành, giảm năng suất và làm mất giá trị thương phẩm của quả. Bệnh lây lan nhanh qua nước mưa, gió, côn trùng (đặc biệt là sâu vẽ bùa) và dụng cụ cắt tỉa.
Phòng chống bệnh loét cần áp dụng nhiều biện pháp. Sử dụng giống sạch bệnh là điều kiện tiên quyết. Kiểm soát sâu vẽ bùa là rất quan trọng vì chúng tạo vết thương hở cho vi khuẩn xâm nhập. Cắt bỏ và tiêu hủy ngay các cành lá, quả bị bệnh để ngăn lây lan. Sử dụng các loại thuốc gốc đồng (như Copper Hydroxide, Copper Oxychloride) phun phòng định kỳ, đặc biệt vào các đợt cây ra lộc non và sau các trận mưa lớn. Vệ sinh dụng cụ cắt tỉa bằng cồn hoặc dung dịch sát khuẩn.
Phòng Chống Bệnh Greening (Vàng Lá Gân Xanh)
Bệnh Greening, còn gọi là bệnh vàng lá gân xanh, là một trong những bệnh nguy hiểm nhất đối với cây có múi, trong đó có cam sành. Bệnh do vi khuẩn lây lan qua môi giới truyền bệnh chính là rầy chổng cánh. Triệu chứng đặc trưng là lá bị vàng nhưng gân lá vẫn xanh, quả nhỏ, méo mó, hạt lép, quả bị đắng và rụng sớm. Cây bị bệnh suy yếu dần và chết.
Hiện chưa có thuốc đặc trị bệnh Greening. Biện pháp phòng chống chủ yếu là ngăn chặn nguồn bệnh và cắt đứt đường lây lan. Sử dụng giống sạch bệnh, được sản xuất tại các vườn ươm uy tín, có chứng nhận. Kiểm soát chặt chẽ rầy chổng cánh bằng các loại thuốc trừ sâu phù hợp ngay khi phát hiện. Thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện sớm cây bị bệnh. Loại bỏ ngay và tiêu hủy (đốt) các cây bị bệnh để tránh lây lan sang cây khỏe. Cần loại bỏ các cây ký chủ phụ của rầy chổng cánh và vi khuẩn Greening mọc xung quanh vườn như cần thăng, nguyệt quế, bùm sụm (thuộc họ Cam quýt).
Kỹ Thuật Xử Lý Cam Sành Ra Hoa Trái Vụ
Việc điều khiển cây cam sành ra hoa trái vụ giúp thu hoạch vào thời điểm thị trường khan hiếm, bán được giá cao, từ đó tăng lợi nhuận. Quy trình xử lý ra hoa nghịch mùa đòi hỏi kỹ thuật và sự theo dõi chặt chẽ. Dưới đây là quy trình tham khảo:
Vào khoảng giữa tháng 4 dương lịch, sau khi đã thu hoạch xong lứa quả chính vụ, tiến hành tỉa bỏ hết các trái nhỏ, trái xấu còn sót lại cùng với các cành yếu ớt không có giá trị cho trái. Sau vài ngày, bón phân hóa học ngay để kích thích cây ra đợt chồi non mới. Ưu tiên các loại phân có hàm lượng Đạm (N) cao để thúc đẩy cây ra nhiều chồi non khỏe mạnh. Lượng phân bón có thể từ 200-400 gram/gốc (đối với cây 3-5 tuổi), sử dụng phân urê kết hợp lân hữu cơ hoặc phân NPK 20-20-0. Mục tiêu là giúp cây tích lũy dinh dưỡng dồi dào làm cơ sở cho việc ra hoa sau này.
Đến khoảng giữa tháng 5 đến giữa tháng 6, tiến hành “gây sốc” cho cây bằng cách rút cạn nước trong mương vườn (nếu có) và ngưng tưới nước hoàn toàn trên vườn khô ráo. Giai đoạn này kéo dài khoảng 10-15 ngày hoặc cho đến khi lá cây có biểu hiện “xào lá” nhẹ (hơi héo vào buổi chiều nhưng không tươi lại hoàn toàn vào sáng hôm sau). Có thể hỗ trợ bằng cách đậy nilong phủ gốc để giữ đất khô nhanh hơn. Tuyệt đối không bón phân trong giai đoạn này.
Sau khi cây đã có biểu hiện sốc nước, tiến hành bón phân để tạo sự phân hóa mầm hoa. Sử dụng phân urê kết hợp NPK 20-20-0 theo tỉ lệ 1:5. Bón phân này sau khoảng 15-20 ngày gây sốc. Khoảng 1-2 ngày sau khi bón phân, có thể phun các chất kích thích ra hoa như thiourê (Ra hoa 99%, Bông 99%) để thúc đẩy quá trình ra hoa diễn ra nhanh hơn. Tiếp đó, phun Paclobutrazol 10% với liều lượng khoảng 7 gram/10 lít nước lên tán lá theo khuyến cáo để ức chế sinh trưởng, dồn sức cho cây phân hóa mầm hoa mạnh mẽ hơn.
Sau khi cây ra hoa và đậu trái non (kích cỡ bằng hạt tiêu), phun bổ sung GA3 và Botrac cách nhau khoảng 20 ngày/lần để hỗ trợ trái non phát triển và hạn chế rụng. Khi cây ra đợt đọt non mới, tưới nước lại bình thường, khoảng hai ngày/lần.
Trong suốt giai đoạn trái phát triển (khoảng 1-2 tháng sau đậu trái), cần tiếp tục bón phân gốc bằng urê, DAP và Kali theo tỉ lệ 1:2:1 để nuôi bộ rễ khỏe mạnh, giúp cây hút dinh dưỡng tốt để nuôi trái. Lượng bón khoảng 250 gram/gốc (cây 3-5 năm).
Khi trái lớn được khoảng 4-5 tháng, bón bổ sung thêm phân urê kết hợp NPK 20-20-15 theo các đợt cây ra đọt non (khoảng 1,5-2 tháng/lần) với lượng khoảng 200 gram/gốc. Mục tiêu là cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cho trái lớn nhanh và chuẩn bị cho giai đoạn chín.
Đến khi trái phát triển khoảng 7 tháng, cần phun phân bón lá có chứa nhiều Kali (K) như MKP, KNO3, hoặc Growmore (5-50-30 hoặc 15-50-30) để giúp trái bóng đẹp, nhiều nước và nâng cao chất lượng quả khi thu hoạch.
Thu Hoạch và Bảo Quản Cam Sành
Thời điểm thu hoạch cam sành lý tưởng là khi quả bắt đầu chuyển màu đỏ da cam hoặc vàng lá cam trên khoảng 1/3 đến 1/4 diện tích vỏ quả. Thu hoạch vào những ngày nắng ráo để quả được khô ráo, giảm thiểu nấm bệnh.
Khi thu hoạch, nên sử dụng kéo cắt cuống quả, cắt sát cuống nhưng tránh làm rụng lá hoặc gãy cành. Hạn chế làm dập nát quả trong quá trình thu hái. Sau khi thu hoạch, cần phân loại quả, loại bỏ quả bị sâu bệnh, dập nát hoặc chưa đủ độ chín. Bảo quản cam sành ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Có thể sử dụng các biện pháp bảo quản phù hợp để kéo dài thời gian sử dụng và giữ được chất lượng quả.
Chăm Sóc Cây Sau Thu Hoạch
Sau khi thu hoạch xong lứa quả, cây cam sành cần được chăm sóc đặc biệt để phục hồi sức và chuẩn bị cho chu kỳ sinh trưởng, ra hoa, đậu quả tiếp theo. Đây là giai đoạn quan trọng quyết định năng suất của vụ sau.
Khoảng 25-30 ngày sau khi thu hoạch, tiến hành làm sạch cỏ dại xung quanh gốc và trong vườn. Cắt tỉa mạnh các cành đã cho quả, cành sâu bệnh, cành khô héo, cành tăm hương và các cành mọc không đúng hướng. Việc cắt tỉa giúp loại bỏ nguồn sâu bệnh tiềm ẩn và kích thích cây ra chồi non mới khỏe mạnh. Sau khi cắt tỉa, có thể quét vôi vào gốc cây để phòng trừ sâu bệnh và nấm tấn công thân cây.
Bón phân phục hồi sức cây sau thu hoạch như đã mô tả trong phần kỹ thuật bón phân. Kết hợp các biện pháp kỹ thuật tổng hợp khác như phòng trừ sâu bệnh kịp thời và đúng cách, tưới nước đầy đủ, và quản lý môi trường vườn (vệ sinh, quản lý cỏ dại) để giúp cây nhanh chóng phục hồi và phát triển cho vụ mùa tiếp theo.
Tóm lại, cách làm trồng cam sành hiệu quả đòi hỏi sự kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật từ khâu chọn giống, chuẩn bị đất, đến chăm sóc phòng trừ sâu bệnh và xử lý ra hoa. Nắm vững những kiến thức này không chỉ giúp cây cam sành của bạn phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao mà còn góp phần nâng cao thu nhập. Hy vọng bài viết này đã cung cấp những kiến thức cần thiết để bạn bắt đầu hành trình trồng cam sành thành công. Để tìm hiểu thêm về hạt giống và các vật tư nông nghiệp chất lượng, hãy truy cập hatgiongnongnghiep1.vn.