Nuôi dê đang trở thành hướng đi tiềm năng trong nông nghiệp hiện đại tại Việt Nam. Để đảm bảo đàn dê phát triển khỏe mạnh và mang lại hiệu quả kinh tế cao, việc cung cấp đủ nguồn thức ăn xanh là vô cùng quan trọng. Cỏ chiếm tỷ lệ lớn trong khẩu phần ăn của dê. Do đó, cách tính diện tích trồng cỏ nuôi dê chính xác là bước đầu tiên và thiết yếu cho mọi người chăn nuôi. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách xác định diện tích cần thiết, giúp bạn xây dựng kế hoạch trồng trọt phù hợp và tối ưu chi phí, đảm bảo nguồn thức ăn liên tục cho đàn dê của mình.
Công Thức Tính Diện Tích Cỏ Cần Thiết Cho Đàn Dê
Việc xác định diện tích trồng cỏ nuôi dê cần dựa trên nhu cầu thức ăn của đàn và năng suất cỏ dự kiến trên diện tích canh tác. Nhu cầu ăn cỏ xanh của dê thường dao động từ 10% đến 12% trọng lượng cơ thể mỗi ngày. Tuy nhiên, con số này có thể thay đổi tùy thuộc vào giống dê, giai đoạn sinh trưởng, phương thức chăn nuôi (nhốt chuồng hoàn toàn hay có chăn thả), và các loại thức ăn bổ sung khác được cung cấp.
Ước tính nhu cầu cỏ xanh cho 1 con dê
Để tính toán chính xác hơn, chúng ta có thể lấy ví dụ cụ thể: một con dê có trọng lượng 30kg sẽ cần ăn khoảng 3kg cỏ xanh mỗi ngày (tính theo tỷ lệ 10% trọng lượng cơ thể). Với nhu cầu hàng ngày như vậy, trong 30 ngày, một con dê 30kg sẽ tiêu thụ khoảng 90kg cỏ xanh. Tính theo năm, lượng cỏ xanh cần cho một con dê là 3kg/ngày 365 ngày = 1095 kg, tương đương khoảng 1.1 tấn cỏ xanh mỗi năm.
Đây là con số tham khảo và có thể điều chỉnh dựa trên thực tế chăn nuôi và tình hình sức khỏe, phát triển của đàn dê. Việc theo dõi lượng ăn thực tế sẽ giúp điều chỉnh khẩu phần ăn và lượng cỏ cần trồng một cách phù hợp nhất.
Biểu đồ minh họa cách tính diện tích đất trồng cỏ cho dê
Tính diện tích cần trồng cho quy mô đàn
Năng suất cỏ trồng sẽ là yếu tố quyết định diện tích cần trồng cho một đàn dê nhất định. Năng suất này phụ thuộc lớn vào giống cỏ, điều kiện đất đai, khí hậu, mức độ đầu tư phân bón, nước tưới và kỹ thuật chăm sóc. Các giống cỏ hòa thảo thâm canh có thể đạt năng suất trung bình khoảng 30 tấn/ha mỗi lứa cắt. Với chu kỳ cắt khoảng 45 ngày và thu hoạch 8 lứa mỗi năm, năng suất tiềm năng có thể lên tới 240 tấn/ha/năm.
Với năng suất 240 tấn/ha/năm và nhu cầu trung bình 1.1 tấn/dê/năm, về lý thuyết, 1 ha đồng cỏ thâm canh có thể nuôi được khoảng 240 / 1.1 ≈ 218 con dê. Tuy nhiên, trong thực tế chăn nuôi, nhiều trang trại ước tính 1 ha cỏ trồng có thể nuôi được khoảng 150 con dê khi áp dụng các biện pháp thâm canh hiệu quả, có thể do tính đến hao hụt, hoặc bổ sung thêm các loại thức ăn khác. Dựa trên ước tính thực tế này, chúng ta có thể tính toán diện tích cho các quy mô đàn khác nhau.
Nếu nuôi 20 con dê, cần khoảng (20 / 150) 1 ha ≈ 0.13 ha, tương đương khoảng 1300 m² đất trồng cỏ. Đối với đàn 50 con dê, diện tích cần thiết sẽ là (50 / 150) 1 ha ≈ 0.33 ha, tương đương khoảng 3300 m². Nếu quy mô đàn là 100 con, bà con cần khoảng (100 / 150) 1 ha ≈ 0.67 ha, tương đương khoảng 6700 m², hay khoảng 2/3 hecta đất nếu chỉ dựa hoàn toàn vào cỏ xanh. Trong trường hợp diện tích đất không đủ lớn, bà con cần lên kế hoạch bổ sung thức ăn tinh (cám ngô, cám bắp, cám tổng hợp…) và các loại thức ăn thô xanh khác (lá cây, phụ phẩm nông nghiệp) để đảm bảo đủ dinh dưỡng cho đàn dê.
Kỹ Thuật Trồng Cỏ Nuôi Dê Hiệu Quả
Ngoài việc tính toán diện tích, áp dụng kỹ thuật trồng và chăm sóc đúng cách là yếu tố then chốt để đạt năng suất cỏ cao và ổn định. Việc chuẩn bị đất và bố trí luống trồng cần được thực hiện khoa học ngay từ đầu.
Chuẩn bị đất và làm luống
Để tối ưu hóa việc hấp thụ ánh nắng, bà con nên làm luống theo hướng Đông Tây, đặc biệt đối với các giống cỏ thân cao. Đối với đất sườn đồi, việc làm luống theo hình bậc thang là cực kỳ quan trọng. Kỹ thuật này không chỉ giúp chống xói mòn đất do mưa lớn mà còn giữ nước và phân bón hiệu quả hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho cỏ phát triển.
Các luống cỏ có thể được đào với chiều rộng khoảng 0.5m và sâu khoảng 0.3m, chiều dài tùy thuộc vào địa hình. Đất từ lòng luống sẽ được vun lên phía hông của luống kế tiếp tạo thành một gờ cao khoảng 0.6m, phần gờ này sẽ không trồng cỏ. Như vậy, mỗi hàng luống trồng cỏ sẽ cách nhau khoảng 0.6m (phần gờ đất) và các cây trong hàng sẽ cách nhau khoảng 0.5m (khoảng cách giữa các luống đào).
Đồng cỏ xanh mướt sẵn sàng cho việc chăn nuôi dê
Bón phân và tưới nước ban đầu
Trước khi tiến hành trồng, việc bón phân lót là bước thiết yếu để cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cỏ non. Bà con có thể sử dụng phân xanh từ lá cây bụi hoặc bèo lục bình bỏ xuống đáy hố luống, kết hợp với phân chuồng đã ủ hoai mục và rơm rạ mục với độ dày khoảng 0.2m. Lớp phân hữu cơ này giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng độ tơi xốp và cung cấp dinh dưỡng chậm cho cây.
Trên bề mặt lớp phân hữu cơ, bón thêm phân lân (dạng nóng chảy) với lượng khoảng 1kg cho mỗi 5m chiều dài luống và Urea với lượng khoảng 1kg cho mỗi 25m chiều dài luống. Sau khi bón phân, lấp một lớp đất mỏng khoảng 4cm lên trên. Lớp đất này giúp giữ ẩm, ngăn phân bón bị rửa trôi khi mưa lớn, và bảo vệ rễ non. Sau khi hoàn tất bón phân và lấp đất, tưới nước đủ ẩm cho đất. Đất cần được giữ ẩm liên tục trong khoảng 10 đến 15 ngày trước khi trồng để tạo môi trường thuận lợi cho hom hoặc hạt cỏ phát triển.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc duy trì
Khi đất đã đủ ẩm và sẵn sàng, tiến hành trồng hom hoặc gieo hạt giống cỏ. Hom hoặc hạt giống nên được đặt xuống khoảng 1/3 độ sâu của hố luống, dọc theo hai bên mép hố (phía dưới luống đất vun cao). Các hom cỏ được rải đều nối tiếp nhau để đảm bảo mật độ. Như vậy, các hàng cỏ sẽ mọc cách nhau khoảng 0.5m theo chiều rộng luống.
Trong quá trình chăm sóc cỏ sau trồng, việc bón phân duy trì là cần thiết để đảm bảo năng suất. Phân chuồng và Urea có thể bón vào giữa luống cỏ sau mỗi lần cắt. Không cần lấp đất lại, chỉ cần tưới nước đủ ẩm, đất hai bên sẽ tự động lấp dần phân. Hệ thống tưới tự động có thể được lắp đặt để đảm bảo độ ẩm liên tục cho đồng cỏ, thường tưới 2 ngày/lần tùy điều kiện thời tiết và loại đất. Để có được năng suất cỏ cao và ổn định, việc lựa chọn giống cỏ phù hợp và chất lượng là yếu tố then chốt. Bà con có thể tìm hiểu thêm về các loại hạt giống cỏ và vật tư nông nghiệp chất lượng tại hatgiongnongnghiep1.vn.
Thu hoạch và tái tạo đồng cỏ
Lần thu hoạch cỏ đầu tiên rất quan trọng. Nên để cỏ phát triển cao hơn đầu người trước khi cắt. Việc này giúp gốc cỏ đủ già và cứng cáp, tránh tình trạng chết non sau khi cắt. Từ lần thứ hai trở đi, khi cỏ đã thành thục, nên cắt khi chiều cao đạt khoảng 80cm đến 1m. Không nên để cỏ quá già vì thân cây sẽ cứng, hàm lượng dinh dưỡng giảm và làm giảm khả năng ra chồi ở gốc, ảnh hưởng đến số lứa cắt trong năm.
Sau khoảng 1 đến 2 năm canh tác, năng suất và chất lượng cỏ có thể bắt đầu giảm sút. Đây là lúc cần thực hiện tái tạo đất và bổ sung dinh dưỡng lần hai tương tự như lần đầu. Bón phân xanh, phân lân và phân vô cơ vào luống và lấp đất trở lại để trả lại mặt đất bằng phẳng. Khoảng 3 năm sau khi trồng lần đầu, nên tiến hành trồng lại cỏ hoàn toàn. Lúc này, kỹ thuật độc đáo là đào luống ngược lại so với lần trước, vun đất sang phía hông của luống cỏ cũ. Phương pháp này giúp làm mới tầng đất canh tác, tăng độ thông thoáng và tơi xốp cho đất đến độ sâu đáng kể, đồng thời ngăn ngừa tình trạng đất bạc màu do canh tác liên tục.
Việc xác định cách tính diện tích trồng cỏ nuôi dê phù hợp và áp dụng kỹ thuật canh tác khoa học không chỉ giúp bà con chủ động nguồn thức ăn chất lượng cao cho đàn dê, mà còn góp phần tối ưu hóa hiệu quả sử dụng đất và giảm chi phí đầu vào. Nắm vững những nguyên tắc này là nền tảng vững chắc cho sự thành công bền vững trong mô hình chăn nuôi dê nhốt chuồng hoặc bán chăn thả. Hãy bắt tay vào lập kế hoạch ngay hôm nay để đảm bảo đàn dê của bạn luôn khỏe mạnh và phát triển tốt nhất!