Cách trồng nho thân gỗ tại nhà là chủ đề được nhiều người yêu cây cảnh và muốn thử sức với loại cây ăn quả độc đáo này quan tâm. Loại nho đặc biệt này không chỉ mang lại vẻ đẹp độc đáo với thân gỗ vững chãi và quả mọc trực tiếp trên thân, mà còn hứa hẹn những chùm quả mọng nước, giàu dinh dưỡng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết từ A đến Z, giúp bạn tự tin bắt đầu hành trình trồng và chăm sóc cây nho thân gỗ ngay tại khu vườn hoặc sân thượng nhà mình, đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao.
Giới thiệu tổng quan về nho thân gỗ
Nho thân gỗ, còn được biết đến với tên khoa học Myrciaria cauliflora, là một loại cây ăn quả nhiệt đới có nguồn gốc từ Nam Mỹ, đặc trưng bởi việc quả mọc trực tiếp trên thân cây và cành chính. Điểm khác biệt lớn nhất so với nho leo truyền thống chính là cấu trúc thân cây cứng cáp, giống như cây ổi hay mít. Lớp vỏ quả thường dày và bóng, khi chín chuyển sang màu tím sẫm hoặc gần như đen, tạo nên vẻ ngoài hấp dẫn. Bên trong, phần thịt quả màu trắng ngà, mọng nước, ngọt thanh và thường chứa khoảng 4 hạt. Sự độc đáo trong hình thức ra quả cùng hương vị thơm ngon đã khiến nho thân gỗ trở thành loại cây cảnh và cây ăn quả được săn đón.
Cây nho thân gỗ không chỉ có giá trị về mặt ẩm thực và dinh dưỡng mà còn có giá trị thẩm mỹ cao. Hoa của cây có màu trắng tinh khôi, mọc thành từng chùm dọc theo thân và cành, tạo nên một cảnh tượng kỳ lạ và thu hút trước khi kết trái. Trên thị trường hiện nay, có một số loại nho thân gỗ phổ biến, bao gồm nho thân gỗ thường, nho thân gỗ tứ quý (cho trái quanh năm), nho thân gỗ 12 vụ (cho nhiều đợt trái trong năm), và nho thân gỗ trái vàng với màu sắc nổi bật. Mỗi loại có những đặc điểm sinh trưởng và cho trái khác nhau, đáp ứng đa dạng nhu cầu của người trồng.
Thời gian nho thân gỗ ra trái sau khi trồng
Một trong những câu hỏi phổ biến khi tìm hiểu cách trồng nho thân gỗ là mất bao lâu để cây bắt đầu cho thu hoạch. Thông thường, sau khoảng 9 đến 10 tháng kể từ khi được trồng từ cây con hoặc ghép, cây nho thân gỗ sẽ bắt đầu xuất hiện những nụ hoa đầu tiên. Giai đoạn ra hoa là dấu hiệu cho thấy cây đã trưởng thành và sẵn sàng cho vụ thu hoạch. Sau khi hoa nở, quá trình thụ phấn và hình thành quả diễn ra. Khoảng 40 ngày tiếp theo là lúc những trái nho thân gỗ non dần lớn lên và chín mọng.
Năng suất của cây nho thân gỗ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm giống cây, điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và kỹ thuật chăm sóc. Nếu được chăm sóc đúng kỹ thuật, một cây nho thân gỗ trưởng thành có thể cho năng suất khá ấn tượng. Trung bình, mỗi cây có thể mang lại từ 50 đến 70 trái mỗi vụ. Tuy nhiên, với chế độ dinh dưỡng hợp lý, tưới tiêu đầy đủ và phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, người trồng hoàn toàn có thể đạt được năng suất cao hơn đáng kể, mang lại nguồn thu nhập hoặc nguồn trái cây sạch dồi dào cho gia đình.
Điều kiện sinh trưởng lý tưởng cho cây nho thân gỗ
Để áp dụng cách trồng nho thân gỗ thành công và giúp cây phát triển tốt nhất, việc hiểu rõ các điều kiện sinh trưởng lý tưởng của cây là vô cùng quan trọng. Cây nho thân gỗ tuy có khả năng thích nghi rộng, nhưng vẫn cần những yếu tố cơ bản để đạt năng suất và chất lượng quả tối ưu.
Thời vụ và mật độ trồng
Dựa trên kinh nghiệm thực tế, mật độ trồng cây nho thân gỗ phù hợp nhất là khoảng 3 mét mỗi cây. Khoảng cách này giúp cây có đủ không gian để tán lá phát triển, rễ hút dinh dưỡng và ánh sáng chiếu đều đến các bộ phận của cây, đồng thời giảm thiểu cạnh tranh giữa các cây. Một điểm cộng lớn của nho thân gỗ là khả năng chịu đựng thời tiết tốt, cho phép cây được trồng vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, miễn là điều kiện đất và nước được chuẩn bị tốt.
Thời điểm trồng thích hợp
Tại các tỉnh miền Bắc Việt Nam, thời điểm lý tưởng nhất để bắt đầu trồng nho thân gỗ thường là vào mùa Xuân. Khí hậu ấm áp, độ ẩm không khí cao và ánh sáng dịu nhẹ trong giai đoạn này tạo điều kiện thuận lợi cho cây con bén rễ và phát triển mạnh mẽ trước khi bước vào mùa hè nắng nóng hoặc mùa đông giá lạnh. Cây nho thân gỗ có phạm vi chịu đựng nhiệt độ khá rộng, từ -20°C đến 45°C, cho thấy sức sống bền bỉ của loại cây này.
Yêu cầu về đất trồng
Cây nho thân gỗ không quá kén chọn loại đất. Chúng có thể sinh trưởng tốt ngay cả trên đất cát khô cằn hoặc đất pha sỏi đá. Tuy nhiên, loại đất tối ưu nhất cho sự phát triển và năng suất của cây là đất giàu dinh dưỡng, tơi xốp và có khả năng thoát nước tốt. Nên tránh xa các loại đất sét nặng dễ bị ngập úng hoặc đất có độ pH quá chua (dưới 5.5), vì những điều kiện này sẽ ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của rễ và khả năng hấp thụ dinh dưỡng, từ đó làm giảm năng suất và chất lượng quả. Đất cát pha hoặc đất thịt nhẹ với độ pH lý tưởng từ 5.5 đến 6.5 là sự lựa chọn tốt nhất.
Yêu cầu về ánh sáng
Ánh sáng là yếu tố cực kỳ quan trọng đối với nho thân gỗ. Đây là loại cây ưa nắng, cần nhiều ánh sáng mặt trời trực tiếp để quang hợp, phát triển thân cành và kích thích ra hoa, kết trái. Việc trồng cây ở nơi thiếu sáng sẽ khiến cây còi cọc, khó ra hoa hoặc cho quả ít. Ngược lại, nếu cây được trồng ở những vùng có lượng mưa lớn, đặc biệt trong giai đoạn ra hoa và đậu quả, cần chú ý đến hệ thống thoát nước để tránh tình trạng ngập úng gây thối rễ hoặc thối quả non.
Tiêu chuẩn chọn giống cây
Việc lựa chọn giống cây chất lượng là bước đầu tiên quyết định sự thành công của cách trồng nho thân gỗ. Có ba phương pháp nhân giống phổ biến là gieo hạt, ghép cành và chiết cành. Để chọn được cây giống đạt tiêu chuẩn, bạn nên chú ý các tiêu chí sau:
- Cây giống phải có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đảm bảo là giống nho thân gỗ thuần chủng và không bị lai tạp.
- Chiều cao cây con nên đạt từ 50 đến 60 cm, thể hiện sự phát triển ổn định ban đầu.
- Kiểm tra kỹ cây không có dấu hiệu của mầm bệnh, sâu hại, thân lá khỏe mạnh, xanh tốt.
Người làm vườn chọn hạt giống nho thân gỗ chín già để gieo trồng
Gieo hạt trồng cây
Nếu bạn lựa chọn phương pháp gieo hạt, việc xử lý hạt giống trước khi gieo sẽ giúp tăng tỷ lệ nảy mầm và cây con khỏe mạnh hơn. Chọn những quả nho chín già, to mọng và tách lấy hạt. Ngâm hạt trong nước ấm khoảng 40°C trong 2 đến 3 tiếng, sau đó ủ hạt trong khăn ẩm cho đến khi hạt nứt nanh hoặc nảy mầm nhỏ. Đất ươm hạt nên là đất thịt nhẹ, trộn thêm phân chuồng ủ hoai mục hoặc phân vi sinh để tăng độ dinh dưỡng. Gieo hạt đã xử lý lên mặt đất ươm, phủ một lớp đất mỏng và tưới ẩm nhẹ nhàng. Hạt thường nảy mầm sau khoảng 1 tuần. Trong giai đoạn cây con, cần cung cấp đủ ánh sáng và nước. Sau khoảng 2 tháng chăm sóc, khi cây con đạt kích thước đủ lớn và có vài lá thật, bạn có thể đem cây ra trồng cố định ngoài vườn.
Kỹ thuật trồng cây nho thân gỗ đúng cách
Để cây nho thân gỗ có môi trường tốt nhất để phát triển ngay từ ban đầu, việc chuẩn bị đất và hố trồng đúng kỹ thuật là rất quan trọng. Đây là nền tảng cho sự sinh trưởng bền vững của cây sau này.
Trước khi trồng cây con, khu vực trồng cần được dọn dẹp sạch sẽ. Loại bỏ hết cỏ dại, tàn dư thực vật và các vật cản khác. Cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng và nước với cây trồng chính, đồng thời là nơi trú ẩn của nhiều loại sâu bệnh. Sau khi dọn sạch, tiến hành cày xới đất thật sâu. Việc này giúp đất tơi xốp, tăng khả năng thoát khí và nước, tạo điều kiện thuận lợi cho bộ rễ cây nho thân gỗ phát triển ăn sâu và rộng.
Một biện pháp hữu ích khác là phơi ải đất trong khoảng một tháng. Ánh nắng mặt trời giúp tiêu diệt các mầm bệnh, nấm, vi khuẩn có hại và cả trứng sâu bệnh còn tồn tại trong đất. Thêm vào đó, rải vôi bột khắp khu vực trồng cũng là cách hiệu quả để cân bằng độ pH của đất (nếu đất bị chua) và sát khuẩn.
Kích thước hố trồng chuẩn
Khi đất đã sẵn sàng, tiến hành đào hố trồng. Kích thước hố chuẩn được khuyến cáo là 50 x 50 x 50 cm (chiều dài x chiều rộng x chiều sâu). Tuy nhiên, nếu cây con bạn chọn có kích thước lớn hơn, hãy điều chỉnh kích thước hố cho phù hợp để bầu rễ cây được đặt thoải mái và có không gian để rễ phát triển ngay.
Ở dưới đáy mỗi hố, bón lót bằng hỗn hợp phân hữu cơ đã ủ hoai mục và phân super lân là bước cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cây. Lượng bón lót có thể khoảng 5-10 kg phân chuồng hoai mục và 0.5 – 1 kg super lân cho mỗi hố. Ngoài ra, thêm khoảng 10 đến 20 kg cát vào đáy hố (đặc biệt đối với đất thịt nặng) sẽ giúp cải thiện đáng kể khả năng thoát nước và độ tơi xốp của đất.
Trồng cây con vào hố
Khi hố đã được chuẩn bị xong với lớp bón lót, nhẹ nhàng đưa cây con vào hố. Sử dụng dao hoặc kéo sắc, cẩn thận rạch bỏ lớp túi bầu ni lông bọc rễ cây, tránh làm tổn thương bầu đất và hệ thống rễ non. Đặt bầu cây vào giữa hố sao cho mặt bầu ngang bằng hoặc thấp hơn một chút so với mặt đất. Sau đó, lấp đất xung quanh gốc cây và nén chặt nhẹ nhàng. Việc nén đất giúp bầu rễ tiếp xúc tốt với đất xung quanh, loại bỏ túi khí và giúp cây đứng vững, không bị lung lay khi tưới nước hoặc gặp gió.
Trồng cây nho thân gỗ con vào hố đã chuẩn bị sẵn với bón lót
Duy trì độ ẩm ban đầu
Sau khi trồng cây con, việc tưới nước đầy đủ ngay lập tức là rất quan trọng để giúp cây nhanh chóng bén rễ và phục hồi sau khi di chuyển. Duy trì độ ẩm đất thích hợp trong những ngày đầu sau trồng là chìa khóa. Bạn có thể phủ thêm một lớp vật liệu giữ ẩm quanh gốc cây như rơm rạ khô, vỏ trấu, hoặc vật liệu hữu cơ khác. Lớp phủ này không chỉ giúp giữ ẩm cho đất lâu hơn, giảm công tưới mà còn hạn chế sự phát triển của cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng với cây con. Thực hiện kỹ lưỡng các bước chuẩn bị và trồng này sẽ tạo nền tảng vững chắc cho cây nho thân gỗ phát triển mạnh mẽ về sau.
Cách chăm sóc nho thân gỗ để cây phát triển khỏe mạnh
Sau khi cây nho thân gỗ đã bén rễ và bắt đầu phát triển, việc chăm sóc đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt để cây khỏe mạnh, ra hoa đậu quả sai và đạt chất lượng tốt. Chế độ dinh dưỡng, tưới nước và phòng trừ sâu bệnh đều cần được thực hiện khoa học.
Bón phân cung cấp dinh dưỡng
Việc bón phân đúng loại và đúng liều lượng đóng vai trò quyết định trong việc cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây nho thân gỗ ở từng giai đoạn sinh trưởng. Các loại phân bón thường được sử dụng bao gồm phân lân super, phân đạm ure, phân vi sinh và đặc biệt là phân chuồng đã ủ hoai mục.
Nhu cầu dinh dưỡng của cây thay đổi theo chu kỳ sống. Trong giai đoạn cây con và phát triển thân cành, cây cần nhiều đạm để thúc đẩy sinh trưởng. Khi cây chuẩn bị ra hoa và nuôi quả, nhu cầu về kali và lân tăng lên đáng kể để hỗ trợ quá trình hình thành và phát triển của hoa và trái. Bón phân không đúng liều lượng, dù thiếu hay thừa, đều có thể gây hại cho cây. Thừa đạm có thể khiến cây dễ bị sâu bệnh và chất lượng quả kém, trong khi thiếu kali ảnh hưởng đến kích thước và độ ngọt của quả.
Trong giai đoạn đầu sau khi trồng, nên ưu tiên bón các loại phân tổng hợp có hàm lượng đạm cao và lân, ví dụ như NPK với tỷ lệ 30-9-9. Liều lượng bón lót ban đầu đã cung cấp một lượng dinh dưỡng cơ bản. Khoảng 1-2 tháng sau trồng, có thể bón thúc lần đầu bằng cách rải nhẹ phân ure hoặc DAP cách gốc khoảng 20-30 cm và tưới nước. Liều lượng cụ thể tùy thuộc vào kích thước cây và loại phân. Khi cây bước vào giai đoạn ra hoa và đậu quả, chuyển sang sử dụng các loại phân có hàm lượng lân và kali cao hơn, ví dụ NPK 15-15-20 hoặc bón bổ sung kali sulfat. Có thể đào 4 đến 5 hố nhỏ xung quanh gốc cây, cách gốc khoảng 30-50 cm, cho phân vào và lấp đất lại để cây dễ hấp thụ. Việc bón phân hóa học nên được thực hiện định kỳ, ví dụ 6 tháng một lần hoặc theo khuyến cáo cụ thể cho từng loại phân và giai đoạn cây.
Sau mỗi lần bón phân, đặc biệt là phân hóa học, việc tưới nước đầy đủ là bắt buộc. Nước giúp hòa tan phân bón và đưa chất dinh dưỡng xuống vùng rễ để cây hấp thụ. Sau mỗi vụ thu hoạch, nên bón phân hữu cơ (phân chuồng ủ hoai mục) và phân lân xa gốc hơn một chút để khuyến khích hệ thống rễ phát triển rộng ra, tăng khả năng hút dinh dưỡng và giúp cây khỏe mạnh hơn cho vụ sau.
Kỹ thuật tưới nước hiệu quả
Nước là yếu tố thiết yếu cho sự sống và phát triển của cây nho thân gỗ, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng quả. Nên đảm bảo cây được tưới đủ nước, đặc biệt vào những thời điểm khô hạn. Vào mùa khô nóng, cần tưới nước tối thiểu hai lần mỗi ngày, vào sáng sớm và chiều mát. Lượng nước cần tăng cường hơn khi cây đang ra hoa và nuôi quả để quả phát triển tối đa, mọng nước và có vị ngọt đậm đà.
Ngược lại, vào mùa mưa hoặc khi độ ẩm đất cao, cần giảm tần suất và lượng nước tưới để tránh tình trạng đất bị úng nước. Hệ thống thoát nước tốt là cực kỳ quan trọng đối với nho thân gỗ, bởi rễ cây rất nhạy cảm với điều kiện ngập úng, dễ bị thối rễ và chết cây. Đảm bảo các rãnh thoát nước xung quanh khu vực trồng luôn thông thoáng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Tỉa cành và phòng trừ sâu bệnh
Người làm vườn tỉa bớt cành lá rậm rạp cho cây nho thân gỗ
Cây nho thân gỗ cũng như nhiều loại cây ăn quả khác, có thể bị tấn công bởi một số loại sâu bệnh phổ biến như nứt quả (do thiếu canxi hoặc thay đổi độ ẩm đột ngột), bệnh nấm trắng, gỉ trắng hoặc sâu đục thân. Nguyên tắc vàng trong việc bảo vệ cây là “phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Việc thường xuyên kiểm tra cây để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường (lá úa, đốm bệnh, sâu hại…) là rất cần thiết.
Tỉa cành định kỳ là một biện pháp phòng bệnh và thúc đẩy cây phát triển hiệu quả. Cắt bỏ những cành khô héo, cành bị sâu bệnh, cành mọc chen chúc hoặc những cành sát gốc không có khả năng cho trái. Việc này giúp tạo độ thông thoáng cho tán cây, ánh sáng và không khí lưu thông tốt hơn, giảm độ ẩm ứ đọng, từ đó hạn chế sự phát triển của nấm bệnh. Tỉa cành cũng giúp tập trung dinh dưỡng vào các cành chính khỏe mạnh, nơi quả sẽ mọc, góp phần tăng năng suất và chất lượng quả. Nếu phát hiện bệnh hoặc sâu hại, cần có biện pháp xử lý kịp thời bằng các loại thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc hóa học phù hợp, tuân thủ đúng liều lượng và thời gian cách ly để đảm bảo an toàn. Tham khảo các sản phẩm phòng trừ sâu bệnh và phân bón chất lượng tại hatgiongnongnghiep1.vn.
Áp dụng những kỹ thuật chăm sóc này một cách bài bản và khoa học sẽ giúp cây nho thân gỗ của bạn phát triển khỏe mạnh, hạn chế tối đa sâu bệnh và cho những mùa quả bội thu.
Nắm vững cách trồng nho thân gỗ và áp dụng đúng các kỹ thuật chăm sóc cơ bản là bước đi vững chắc để bạn có thể tự tay tạo ra khu vườn nho độc đáo ngay tại nhà. Từ việc chọn giống, chuẩn bị đất, đến bón phân, tưới nước và phòng trừ sâu bệnh, mỗi bước đều đóng góp vào sự thành công của cây. Chăm sóc cây nho thân gỗ không chỉ mang lại những chùm quả thơm ngon, giàu dinh dưỡng mà còn là niềm vui, sự thư giãn và kết nối với thiên nhiên trong cuộc sống hiện đại.