Cây hoàng hậu (Paulownia tomentosa) là một loài cây có vẻ ngoài quyến rũ với khả năng sinh trưởng cực kỳ nhanh. Những bông hoa màu tím tuyệt đẹp cùng mùi hương vani dễ chịu vào cuối tháng 4, đầu tháng 5 khiến nhiều người say mê. Tán lá hình trái tim của cây cũng có thể đạt kích thước ấn tượng, lên tới 30 inch chiều rộng. Tuy nhiên, đằng sau vẻ đẹp đó là những cảnh báo nghiêm túc về tiềm năng gây hại của loài cây này. Việc tìm hiểu kỹ lưỡng về đặc điểm và cách trồng và chăm sóc cây hoàng hậu là rất quan trọng trước khi quyết định đưa nó vào khu vườn của bạn. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về loài cây này, bao gồm cả lý do vì sao nó thường được khuyên không nên trồng.
Cây hoàng hậu còn được biết đến với các tên gọi thông thường khác như Cây Hoàng gia Paulownia hay Cây Foxglove. Về mặt thực vật, đây là một loại cây rụng lá, có nguồn gốc từ Trung Quốc. Kích thước trưởng thành của cây có thể đạt từ 30 đến 40 ft cả về chiều cao lẫn chiều rộng.
Những Lý Do Cần Cân Nhắc Kỹ Trước Khi Trồng Cây Hoàng Hậu
Nhiều chuyên gia cảnh quan và môi trường đưa ra lời khuyên nên tránh trồng cây hoàng hậu do những tác động tiêu cực mà nó có thể gây ra. Mặc dù có vẻ ngoài hấp dẫn, loài cây này lại tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cảnh quan sân vườn, tài sản, môi trường tự nhiên và hệ sinh thái địa phương.
Lợi ích ban đầu như mùi thơm và hoa đẹp lại chính là nhược điểm lớn nhất. Mỗi bông hoa có thể tạo ra quả chứa đến 2.000 hạt. Một cây trưởng thành có khả năng sản xuất tới 2.000.000 hạt mỗi năm. Cùng với tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc – có thể cao 20 feet chỉ trong một năm – khả năng cây hoàng hậu trở thành loài xâm hại là cực kỳ cao. Nếu không kiểm soát chặt chẽ, chỉ cần một cây con lạc cũng có thể nhanh chóng chiếm lĩnh không gian.
Kể cả khi bạn rất chăm chỉ cắt tỉa và loại bỏ cây con, cây hoàng hậu vẫn có thể trở thành “vị khách không mời”. Hệ thống rễ của nó dày, lan rộng và có tính phá hoại, tiềm ẩn nguy cơ làm hỏng công trình hoặc hệ thống thoát nước. Với quyết tâm sinh sôi mạnh mẽ, cây sẽ liên tục mọc ra các cây con mới (gọi là chồi rễ) từ hệ thống rễ, phát triển nhanh không kém cây mẹ.
Mô tả hoa và lá lớn của cây hoàng hậu Paulownia tomentosa
Điều này có nghĩa là cây hoàng hậu có nhu cầu nước rất lớn và sẽ hút kiệt nước từ các cây cối xung quanh, làm ảnh hưởng đến sự phát triển của các loài thực vật khác trong vườn. Hệ thống rễ dày đặc cũng gây khó khăn đáng kể cho việc đào xới, cải tạo đất hoặc trồng các loại cây khác.
Cây Hoàng Hậu Là Loài Xâm Lấn
Như đã đề cập, cây hoàng hậu được phân loại là loài xâm hại ở nhiều khu vực do khả năng phát tán hạt và chồi rễ mạnh mẽ. Trước khi cân nhắc trồng, bạn nên kiểm tra với cơ quan khuyến nông địa phương hoặc sở tài nguyên môi trường để xem việc trồng loài cây này có bị phân loại là xâm lấn hoặc bị cấm ở tiểu bang, quận hay thành phố của bạn hay không.
Hướng Dẫn Chăm Sóc Cây Hoàng Hậu (Trong Trường Hợp Cần Thiết)
Nếu vì lý do đặc biệt nào đó bạn vẫn muốn trồng hoặc cần quản lý cây hoàng hậu đã tồn tại, dưới đây là hướng dẫn chăm sóc cơ bản dựa trên đặc tính của loài cây này.
Ánh Sáng
Để cây hoàng hậu ra hoa dồi dào, cây cần được phơi nắng đầy đủ. Điều này có nghĩa là ít nhất 6 giờ nắng trực tiếp mỗi ngày. Tuy nhiên, nếu mục tiêu của bạn không phải là hoa mà chỉ là tán lá, cây có thể chịu được bóng râm một phần mà không gặp vấn đề lớn về sinh trưởng.
Đất
Loài cây này cực kỳ thích nghi với nhiều loại đất khác nhau. Lý tưởng nhất, nó ưa đất ẩm và giàu dinh dưỡng, nhưng trên thực tế, nó có thể phát triển mạnh trong hầu hết mọi điều kiện khắc nghiệt. Cây hoàng hậu được ghi nhận là mọc được cả trong các kẽ nứt trên vỉa hè, rãnh nước bẩn, bãi cát hay tro tàn sau cháy rừng. Do đó, bạn không cần quá lo lắng về điều kiện thổ nhưỡng khi trồng cây này.
Nước
Mặc dù sau khi bén rễ, cây hoàng hậu trở nên rất cứng cáp và khó tiêu diệt, nhưng trong giai đoạn mới trồng, nó vẫn cần được chăm sóc cẩn thận, đặc biệt là về việc tưới nước. Sau khi trồng, bạn nên phủ một lớp vật liệu giữ ẩm (mulch) dày khoảng 2-3 inch xung quanh gốc cây (tránh sát thân cây) để giúp đất giữ ẩm tốt hơn.
Hệ thống rễ dày và lan rộng của cây hoàng hậu gây hại
Trong mùa đầu tiên, hãy tưới cây hàng tuần với lượng nước khoảng 2-3 gallon cho mỗi inch đường kính thân cây. Duy trì chế độ tưới này cho đến mùa thu. Sau khi cây đã phát triển tốt, việc tưới nước bổ sung thường không còn cần thiết nữa do khả năng hút nước mạnh của nó.
Nhiệt Độ Và Độ Ẩm
Cây hoàng hậu có khả năng chịu đựng thời tiết khá tốt. Chúng có thể chịu được nhiệt độ thấp đến -10 độ F (-23 độ C) và nhiệt độ cao lên đến 120 độ F (49 độ C). Tuy nhiên, những con số này có thể gây hiểu lầm. Rễ cây cứng hơn thân cây rất nhiều. Hoa và lá có thể bị chết ở 0 độ F (-18 độ C), và toàn bộ thân cây có thể chết ở -10 độ F nếu nhiệt độ cực lạnh kéo dài.
Phân Bón
Thông thường, không cần bón phân cho cây hoàng hậu. Loài cây này sinh trưởng rất dễ dàng trong hầu hết các điều kiện và không cần thêm động lực để phát triển. Nó được biết đến như một loài tiên phong (pioneer species), có nghĩa là nó là loài thực vật đầu tiên có khả năng phát triển và sinh sống trong một hệ sinh thái đã bị phá hủy hoặc gián đoạn, nơi các loài khác không thể tồn tại.
Cắt Tỉa
Việc cắt tỉa cây hoàng hậu không chỉ là công việc định hình cây mà còn là biện pháp quan trọng để ngăn ngừa thiệt hại cho tài sản và cố gắng quản lý tốc độ tăng trưởng cực nhanh của nó. Bạn nên thường xuyên dọn sạch các cành cây có vẻ yếu, dễ bị gãy do gió, tuyết hoặc các mối nguy hiểm tiềm tàng khác.
Tuy nhiên, cần cẩn thận khi cắt tỉa. Gỗ của cây hoàng hậu nổi tiếng là yếu, và kỹ thuật cắt tỉa không đúng cách có thể làm cho gỗ càng yếu hơn.
Để kiểm soát sự phát triển mạnh mẽ của cây, có nhiều kỹ thuật cắt tỉa tùy thuộc vào mục tiêu của bạn. Nếu muốn hạn chế chiều cao và giữ cây ở kích thước có thể kiểm soát (khoảng 5 feet), bạn có thể áp dụng kỹ thuật đốn gốc (coppicing) vào mỗi mùa thu. Kỹ thuật này khuyến khích cây mọc lại từ gốc vào mùa xuân và tiếp tục ra hoa.
Cây hoàng hậu sau khi cắt tỉa theo kỹ thuật đốn gốc (coppicing)
Nếu bạn không quan tâm đến hoa mà chỉ muốn có một bụi cây với tán lá rộng hấp dẫn, bạn có thể cắt cây sát mặt đất. Làm như vậy sẽ ngăn cây ra hoa và đậu quả, nhưng sẽ tạo ra những bộ lá rất ấn tượng. Việc lựa chọn loại cây phù hợp với không gian và mục tiêu làm vườn là rất quan trọng. Tìm hiểu thông tin và chọn lọc hạt giống chất lượng tại hatgiongnongnghiep1.vn có thể giúp bạn đưa ra quyết định tốt nhất cho khu vườn của mình.
Cây Hoàng Hậu Có Độc Không?
Thông tin từ bài viết gốc cho biết cây hoàng hậu (Paulownia tomentosa) không được ghi nhận là có độc đối với con người hoặc vật nuôi. Tuy nhiên, điều này không làm giảm đi các lo ngại về tính xâm lấn và tác động môi trường của nó.
Thay vì lựa chọn cây hoàng hậu tiềm ẩn nhiều vấn đề, đặc biệt là tính xâm lấn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái và cảnh quan xung quanh, bạn có thể cân nhắc các loài cây bản địa hoặc không xâm lấn khác có đặc điểm tương tự về vẻ đẹp hoa hoặc tán lá. Ví dụ, bài viết gốc gợi ý cây chó đẻ (Dogwood) hoặc thiết mộc lan (Magnolia) là những lựa chọn thay thế tốt, ít sâu bệnh và không mang tính xâm hại. Lựa chọn cây trồng phù hợp không chỉ mang lại vẻ đẹp bền vững cho khu vườn mà còn góp phần bảo vệ môi trường tự nhiên.