Việc tháo lắp điều hoà cũ là một công việc tương đối phức tạp, đòi hỏi người thực hiện phải có kiến thức nhất định về kỹ thuật điện lạnh, sử dụng đúng dụng cụ chuyên dụng và tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc an toàn. Nhu cầu tháo lắp điều hoà cũ thường phát sinh khi bạn cần di chuyển thiết bị sang vị trí khác, thay thế bằng một chiếc máy mới, hoặc đơn giản là cần bảo trì, sửa chữa sâu hơn. Tuy nhiên, nếu không thực hiện đúng cách, quá trình này có thể gây hư hỏng thiết bị, rò rỉ gas lạnh nguy hiểm, hoặc thậm chí là tai nạn điện giật. Do đó, việc hiểu rõ các bước thực hiện chuẩn xác là vô cùng quan trọng.
Tại sao cần tháo lắp điều hoà cũ đúng kỹ thuật?
Việc tháo lắp điều hoà cũ không đơn thuần là “gỡ” thiết bị ra khỏi vị trí lắp đặt. Hệ thống điều hòa hoạt động dựa trên nguyên lý tuần hoàn gas lạnh (môi chất làm lạnh) trong một mạch kín. Khi tháo dỡ, công đoạn quan trọng nhất là thu hồi toàn bộ gas lạnh về lại dàn nóng (hay còn gọi là bơm gas, pump down). Nếu không thực hiện bước này, gas lạnh sẽ bị xả thẳng ra môi trường, gây lãng phí, ảnh hưởng tiêu cực đến tầng ozon và sức khỏe con người. Hơn nữa, việc rò rỉ gas lạnh còn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ (đối với một số loại gas mới) và làm cho máy không thể hoạt động sau khi lắp lại.
Ngoài ra, việc tháo lắp điều hoà cũ đúng kỹ thuật còn giúp bảo vệ các bộ phận quan trọng của máy như ống đồng, dây điện, các mối nối… tránh bị cong vênh, gãy vỡ hay đứt, đảm bảo thiết bị có thể được lắp đặt và hoạt động lại bình thường ở vị trí mới hoặc sau khi bảo trì. Thực hiện đúng quy trình còn giúp người thao tác tránh được các rủi ro về điện giật do hệ thống điện vẫn kết nối, hoặc chấn thương do làm việc trên cao hay bê vác vật nặng không đúng tư thế. Do tính chất phức tạp và rủi ro cao, nhiều chuyên gia kỹ thuật điện lạnh thường khuyên người dùng nên nhờ đến dịch vụ chuyên nghiệp nếu không có đủ kiến thức, dụng cụ và kinh nghiệm cần thiết khi cần tháo lắp điều hoà cũ.
Dụng cụ cần thiết để tháo lắp điều hoà cũ
Trước khi bắt tay vào công việc tháo lắp điều hoà cũ, việc chuẩn bị đầy đủ dụng cụ chuyên dụng là điều kiện tiên quyết để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Các dụng cụ cơ bản bạn sẽ cần bao gồm:
- Bộ lục giác: Dùng để đóng các van gas trên dàn nóng. Kích thước phổ biến là 4, 5, 6 mm, tùy loại máy.
- Mỏ lết hoặc cờ lê: Dùng để tháo các đầu nối ống đồng, ốc vít cố định dàn nóng, dàn lạnh.
- Tua vít (vít pake và vít dẹp): Để tháo các vỏ nhựa, ốc vít cố định dàn lạnh, hộp điện.
- Kìm (kìm điện, kìm cắt, kìm mỏ nhọn): Dùng để xử lý dây điện, cắt dây rút, kẹp giữ…
- Đồng hồ đo gas (Manifold gauge): Dụng cụ quan trọng nhất để kiểm tra áp suất gas và thực hiện bước thu hồi gas (pump down) về dàn nóng. Cần có đồng hồ phù hợp với loại gas của máy (R22, R410A, R32…).
- Máy hút chân không mini (tùy chọn): Dùng để hút chân không đường ống sau khi tháo (nếu có kế hoạch lắp lại ngay).
- Băng dính cách điện: Dùng để bọc lại các đầu dây điện sau khi tháo.
- Băng quấn ống đồng: Dùng để quấn lại đầu ống đồng sau khi tháo để tránh bụi bẩn, côn trùng vào trong.
- Thùng hoặc túi đựng ốc vít: Để đựng các loại ốc vít đã tháo, tránh thất lạc.
- Thang chữ A hoặc thang leo: Để tiếp cận dàn nóng, dàn lạnh ở trên cao.
- Găng tay bảo hộ, kính bảo hộ: Bảo vệ tay và mắt khỏi các vật sắc nhọn hoặc bụi bẩn.
- Thiết bị đo điện (Bút thử điện hoặc đồng hồ vạn năng): Để kiểm tra chắc chắn nguồn điện đã ngắt hoàn toàn trước khi thao tác với dây điện.
Việc thiếu bất kỳ dụng cụ nào trong danh sách này, đặc biệt là đồng hồ đo gas, có thể khiến bạn không thể thực hiện đúng quy trình thu hồi gas, gây ra những hậu quả nghiêm trọng đã đề cập ở trên. Do đó, hãy đảm bảo bạn đã chuẩn bị đầy đủ trước khi bắt đầu.
Quy trình tháo lắp điều hoà cũ chi tiết
Quá trình tháo lắp điều hoà cũ bao gồm các bước chính sau. Hãy thực hiện một cách cẩn thận và tuần tự.
Bước 1: Ngắt nguồn điện
Đây là bước quan trọng nhất để đảm bảo an toàn tính mạng. Tìm đến cầu dao hoặc aptomat cấp điện cho điều hòa và ngắt hoàn toàn. Sử dụng bút thử điện hoặc đồng hồ vạn năng để kiểm tra lại tại vị trí đấu nối dây điện ở cả dàn nóng và dàn lạnh để chắc chắn không còn dòng điện chạy qua trước khi chạm vào bất kỳ dây dẫn nào. Bỏ qua bước này có thể dẫn đến tai nạn điện giật chết người. Hãy luôn kiểm tra kỹ lưỡng.
Bước 2: Thu hồi gas lạnh về dàn nóng (Pump down)
Đây là kỹ thuật chuyên môn nhất trong quá trình tháo lắp điều hoà cũ. Mục đích là dồn toàn bộ gas đang lưu thông trong hệ thống (bao gồm cả trong dàn lạnh và ống đồng) về lại bình chứa gas bên trong dàn nóng.
- Bật máy điều hòa hoạt động ở chế độ làm lạnh với nhiệt độ thấp nhất để gas được lưu thông.
- Tìm vị trí các van gas trên dàn nóng. Thường có hai van: van nhỏ (ống đẩy, đường lỏng) và van lớn (ống hút, đường gas về).
- Kết nối đồng hồ đo gas vào van lớn (ống hút) thông qua cổng dịch vụ.
- Sử dụng lục giác vặn chặt van nhỏ (ống đẩy). Lúc này, máy vẫn đang chạy, dàn nóng vẫn tiếp tục bơm gas đi nhưng không có đường về từ dàn lạnh. Toàn bộ gas sẽ dần được thu hồi về dàn nóng.
- Theo dõi áp suất trên đồng hồ đo gas. Khi kim đồng hồ chỉ về mức áp suất âm (dưới 0 PSI hoặc -10 tới -20 inHg tùy thang đo), điều này báo hiệu rằng gần như toàn bộ gas đã được thu hồi về dàn nóng và đường ống đã gần như chân không. Quá trình này thường mất khoảng 30 giây đến 1 phút, tùy công suất máy và độ dài ống đồng.
- Ngay lập tức vặn chặt van lớn (ống hút).
- Tắt máy điều hòa bằng remote hoặc công tắc trên dàn lạnh.
- Rút đồng hồ đo gas ra.
- Đậy nắp bảo vệ các van gas lại.
Nếu không có đồng hồ đo gas và không biết kỹ thuật này, tuyệt đối không tự ý tháo ống đồng vì gas sẽ xì ra ngoài rất mạnh và nguy hiểm. Việc thu hồi gas sai cách có thể làm hỏng máy nén hoặc thất thoát hết gas. Đây là lý do chính khiến việc tháo lắp điều hoà cũ cần sự chuyên nghiệp.
Bước 3: Tháo kết nối điện và ống đồng ở dàn nóng
- Sử dụng tua vít tháo nắp hộp điện ở dàn nóng.
- Ghi nhớ hoặc chụp ảnh sơ đồ đấu nối dây điện. Tháo các dây điện kết nối giữa dàn nóng và dàn lạnh. Sử dụng băng dính cách điện bọc kín từng đầu dây đã tháo để tránh chạm chập.
- Sử dụng mỏ lết hoặc cờ lê để nới lỏng và tháo các đầu nối ống đồng ở cả hai van (van nhỏ và van lớn). Khi tháo, có thể sẽ có một lượng gas rất nhỏ còn sót lại thoát ra ngoài, điều này là bình thường nếu bước thu hồi gas đã được thực hiện đúng.
- Nhanh chóng dùng băng quấn chuyên dụng hoặc băng dính để bịt kín các đầu ống đồng vừa tháo ở dàn nóng và cả đầu ống đồng từ dàn lạnh để ngăn bụi bẩn, hơi ẩm, côn trùng xâm nhập vào bên trong hệ thống.
Bước 4: Tháo dàn nóng
Sau khi đã ngắt điện, thu hồi gas và tháo kết nối, dàn nóng đã sẵn sàng để tháo khỏi giá đỡ.
- Kiểm tra các ốc vít hoặc bulong cố định dàn nóng với giá đỡ. Sử dụng mỏ lết hoặc cờ lê phù hợp để nới lỏng và tháo chúng.
- Nếu dàn nóng đặt trên cao, hãy cẩn thận khi tháo. Nên có ít nhất hai người cùng thực hiện để đảm bảo an toàn. Một người giữ dàn nóng, người kia tháo ốc.
- Nhẹ nhàng nhấc dàn nóng ra khỏi giá đỡ. Cẩn thận với trọng lượng của thiết bị.
- Di chuyển dàn nóng đến vị trí an toàn, bằng phẳng.
Bước 5: Tháo kết nối điện và ống đồng ở dàn lạnh
Di chuyển vào vị trí dàn lạnh trong nhà.
- Kiểm tra lại nguồn điện đã ngắt chưa.
- Tìm vị trí nắp hộp điện trên dàn lạnh, thường nằm ở phía bên phải hoặc bên trái. Mở nắp hộp điện.
- Tương tự như dàn nóng, ghi nhớ hoặc chụp ảnh sơ đồ đấu nối dây điện giữa dàn lạnh và dàn nóng. Tháo các dây điện và bọc kín đầu dây bằng băng dính cách điện.
- Tìm vị trí các đầu nối ống đồng và ống thoát nước ngưng ở phía sau hoặc bên hông dàn lạnh.
- Sử dụng mỏ lết hoặc cờ lê để tháo các đầu nối ống đồng.
- Tháo ống thoát nước ngưng. Lưu ý có thể còn một lượng nước nhỏ trong ống, chuẩn bị sẵn khăn hoặc xô nhỏ để hứng.
- Sử dụng băng quấn bịt kín các đầu ống đồng và ống thoát nước ngưng trên dàn lạnh.
Bước 6: Tháo dàn lạnh
Dàn lạnh thường được cố định trên tường bằng một tấm giá đỡ bằng kim loại.
- Kiểm tra kỹ các ốc vít hoặc lẫy cài cố định dàn lạnh vào tấm giá đỡ.
- Với hầu hết các loại máy dân dụng, bạn chỉ cần đẩy dàn lạnh nhích lên một chút rồi kéo nhẹ ra ngoài. Dàn lạnh sẽ trượt ra khỏi các lẫy trên giá đỡ.
- Cẩn thận nhấc dàn lạnh xuống. Dàn lạnh nhẹ hơn dàn nóng nhưng vẫn cần cẩn thận để không làm rơi hoặc va đập mạnh.
- Cuốn gọn ống đồng và dây điện đã tháo theo dàn lạnh một cách ngăn nắp.
Bước 7: Tháo ống đồng và dây điện (nếu cần)
Sau khi tháo cả dàn nóng và dàn lạnh, phần ống đồng và dây điện kết nối giữa hai dàn vẫn còn trên tường. Tùy thuộc vào mục đích tháo dỡ (có lắp lại ở vị trí khác hay không), bạn có thể quyết định có nên tháo luôn phần ống này hay không.
- Nếu muốn tháo, cẩn thận kéo hoặc luồn ống đồng và dây điện ra khỏi lỗ tường.
- Ống đồng có thể bị uốn cong trong quá trình lắp đặt ban đầu. Hãy cẩn thận khi duỗi thẳng hoặc kéo ống để tránh làm gãy ống.
- Dây điện thường được luồn chung với ống đồng và quấn băng. Tháo băng quấn nếu cần.
Bước 8: Tháo giá đỡ dàn nóng và dàn lạnh
Cuối cùng, bạn có thể tháo các tấm giá đỡ đã cố định dàn nóng và dàn lạnh trên tường.
- Sử dụng tua vít hoặc cờ lê để tháo các ốc vít hoặc bulong cố định giá đỡ.
- Tháo giá đỡ ra khỏi tường.
Quá trình tháo lắp điều hoà cũ đã hoàn tất. Bây giờ bạn có thể di chuyển các bộ phận đến vị trí mới hoặc xử lý chúng tùy theo mục đích.
Những rủi ro và lưu ý khi tự tháo lắp điều hoà cũ
Như đã nhấn mạnh, việc tháo lắp điều hoà cũ tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được thực hiện đúng kỹ thuật và thiếu cẩn trọng.
- Rò rỉ gas lạnh: Nguy hiểm nhất là việc gas bị xả ra môi trường do không thực hiện đúng kỹ thuật thu hồi gas (pump down). Gas lạnh có thể gây ngạt thở nếu ở nồng độ cao trong không gian kín, một số loại gas mới như R32 còn có khả năng cháy nhẹ.
- Điện giật: Nếu không ngắt nguồn điện hoàn toàn hoặc kiểm tra kỹ trước khi thao tác với dây điện, nguy cơ điện giật là rất cao.
- Hư hỏng thiết bị: Làm gãy, móp ống đồng, làm hỏng các đầu côn nối ống, làm đứt dây điện, làm rơi vỡ dàn nóng/dàn lạnh trong quá trình tháo dỡ…
- Chấn thương cá nhân: Ngã từ thang, bị vật nặng rơi vào, bị trầy xước do các cạnh sắc của vỏ máy hoặc giá đỡ…
- Thiếu dụng cụ chuyên dụng: Đặc biệt là đồng hồ đo gas, khiến việc thu hồi gas không thể thực hiện được, dẫn đến thất thoát gas và máy không hoạt động sau khi lắp lại.
Nhiều trường hợp tự tháo lắp điều hoà cũ tại nhà thường bỏ qua bước thu hồi gas hoặc thực hiện sai kỹ thuật, dẫn đến việc phải gọi thợ đến nạp gas lại hoặc sửa chữa những hư hỏng phát sinh, đôi khi chi phí còn tốn kém hơn cả việc thuê dịch vụ trọn gói ban đầu. Do đó, nếu bạn không chắc chắn về khả năng của mình, tốt nhất nên cân nhắc thuê dịch vụ tháo lắp điều hoà cũ chuyên nghiệp. Họ có đầy đủ dụng cụ, kinh nghiệm và quy trình để đảm bảo an toàn cho người và thiết bị, đồng thời bảo vệ môi trường. Các đơn vị uy tín như asanzovietnam.net cung cấp dịch vụ tháo lắp điều hòa với đội ngũ kỹ thuật viên lành nghề, giúp bạn giải quyết vấn đề này một cách nhanh chóng và hiệu quả. Việc giao phó công việc này cho các chuyên gia sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian, công sức và tránh được những rủi ro không đáng có.
Khi nào nên tự tháo lắp và khi nào nên gọi thợ?
Quyết định tự tháo lắp điều hoà cũ hay gọi thợ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chủ yếu là kiến thức kỹ thuật, kinh nghiệm, sự cẩn thận và mức độ sẵn có của dụng cụ chuyên dụng.
Bạn có thể cân nhắc tự tháo lắp nếu:
- Bạn có kinh nghiệm làm việc với các thiết bị điện lạnh hoặc đã được đào tạo bài bản về vấn đề này.
- Bạn có đầy đủ dụng cụ chuyên dụng, đặc biệt là đồng hồ đo gas phù hợp với loại gas của máy.
- Bạn hiểu rõ nguyên lý hoạt động của hệ thống lạnh và kỹ thuật thu hồi gas.
- Bạn làm việc ở vị trí dễ tiếp cận, không quá cao và có người hỗ trợ.
- Bạn chấp nhận rủi ro có thể xảy ra nếu thực hiện sai.
Bạn nên gọi thợ chuyên nghiệp khi:
- Bạn hoàn toàn không có kiến thức về kỹ thuật điện lạnh và không biết cách thu hồi gas.
- Bạn thiếu các dụng cụ chuyên dụng, đặc biệt là đồng hồ đo gas.
- Vị trí lắp đặt dàn nóng/dàn lạnh quá cao, khó tiếp cận hoặc nguy hiểm.
- Bạn muốn đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bản thân, thiết bị và môi trường.
- Bạn không có thời gian hoặc không muốn tốn công sức vào việc này.
- Bạn muốn thiết bị sau khi tháo lắp được đảm bảo hoạt động ổn định.
Chi phí thuê dịch vụ tháo lắp điều hoà cũ của các đơn vị uy tín thường dao động tùy thuộc vào công suất máy, độ khó vị trí lắp đặt và khoảng cách di chuyển (nếu có lắp lại). Tuy nhiên, khoản chi phí này thường xứng đáng so với những rủi ro và hư hỏng có thể xảy ra khi bạn tự làm mà không đủ kiến thức và kỹ năng.
Xử lý ống đồng và dây điện sau khi tháo
Sau khi đã tháo xong dàn nóng và dàn lạnh, phần ống đồng và dây điện kết nối giữa hai dàn có thể cần được xử lý tùy thuộc vào kế hoạch của bạn.
- Nếu lắp lại ở vị trí mới: Bạn cần bảo quản ống đồng và dây điện cẩn thận. Cuốn gọn ống đồng thành vòng lớn, tránh làm gãy gập hoặc móp méo. Bịt kín hai đầu ống bằng băng quấn để ngăn bụi bẩn lọt vào. Dây điện cũng cần được cuốn gọn và bảo quản khô ráo. Kiểm tra tình trạng của ống đồng và dây điện, nếu thấy có dấu hiệu hư hỏng nặng (nứt, gãy, vỏ dây điện bị rách) thì nên thay mới khi lắp lại.
- Nếu không lắp lại: Bạn có thể cuộn gọn ống đồng và dây điện để dễ dàng vận chuyển hoặc thanh lý. Ống đồng có giá trị tái chế.
Lưu ý, ống đồng là bộ phận quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của máy. Việc ống đồng bị móp, gãy gập sẽ làm cản trở lưu thông gas, giảm hiệu suất làm lạnh, thậm chí gây tắc nghẽn hệ thống. Do đó, cần hết sức cẩn thận khi xử lý ống đồng trong quá trình tháo lắp điều hoà cũ.
Tổng kết
Việc tháo lắp điều hoà cũ là một công việc kỹ thuật cần được thực hiện với sự cẩn trọng tối đa. Từ việc chuẩn bị dụng cụ đầy đủ, ngắt nguồn điện an toàn, thực hiện đúng kỹ thuật thu hồi gas, cho đến việc tháo dỡ các bộ phận một cách cẩn thận và xử lý ống đồng đúng cách, mỗi bước đều quan trọng để đảm bảo an toàn cho người thực hiện và bảo vệ thiết bị. Nếu bạn không có đủ kiến thức chuyên môn và dụng cụ cần thiết, lựa chọn an toàn và hiệu quả nhất là thuê dịch vụ từ các đơn vị uy tín. Họ sẽ giúp bạn thực hiện công việc tháo lắp điều hoà cũ một cách nhanh chóng, an toàn và đảm bảo máy có thể hoạt động bình thường sau này.