Bầu và bí là những loại quả quen thuộc, giàu dinh dưỡng, rất được ưa chuộng trong bữa ăn gia đình Việt. Việc tự tay trồng bầu bí trong chậu tại nhà không chỉ mang đến nguồn rau sạch mà còn là một trải nghiệm thú vị. Với không gian hạn chế như ban công, sân thượng hay khu vườn nhỏ, trồng bầu bí trong chậu hoặc thùng xốp là lựa chọn lý tưởng. Bài viết này từ hatgiongnongnghiep1.vn sẽ hướng dẫn chi tiết bạn cách trồng bầu bí trong chậu để cây sinh trưởng tốt và cho năng suất cao.
Giới thiệu chung về cây bầu bí và tiềm năng trồng chậu
Bầu và bí thuộc họ Bầu bí (Cucurbitaceae), là cây thân leo phát triển nhanh chóng. Chúng cho quả sai và có giá trị dinh dưỡng cao. Đặc điểm thân leo giúp bầu bí rất phù hợp để trồng theo phương pháp làm giàn, tận dụng không gian theo chiều dọc. Cây bầu bí có khả năng sinh trưởng mạnh mẽ và thích nghi tốt với điều kiện khí hậu ở Việt Nam. Chúng không quá kén đất, chỉ cần đảm bảo đủ ẩm và thoát nước tốt là có thể phát triển. Điều này làm cho việc trồng bầu bí tại nhà, ngay cả trong chậu hoặc thùng xốp, trở nên hoàn toàn khả thi và mang lại hiệu quả.
Chuẩn bị chậu trồng và hỗn hợp đất tối ưu
Để bắt đầu cách trồng bầu bí trong chậu, khâu chuẩn bị dụng cụ và đất trồng là rất quan trọng. Bạn nên chọn các loại chậu hoặc thùng xốp có kích thước lớn và chắc chắn để đủ không gian cho bộ rễ cây phát triển và chứa đủ đất giữ ẩm. Kích thước chậu tối thiểu nên khoảng 40-50 lít. Chậu hoặc thùng xốp cần được đục nhiều lỗ thoát nước ở đáy để tránh tình trạng úng ngập, gây hại cho rễ cây.
Hỗn hợp đất trồng đóng vai trò quyết định sự phát triển của cây. Một hỗn hợp đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt là lý tưởng. Bạn có thể trộn đất theo tỷ lệ sau: khoảng 50% đất thịt hoặc đất phù sa, 30% phân hữu cơ đã ủ hoai (phân bò hoai, phân gà hoai, phân trùn quế), và 20% các vật liệu tạo độ tơi xốp và thoát nước như xơ dừa đã xử lý, trấu hun, hoặc tro bếp. Trước khi trồng, nên phơi đất dưới nắng để diệt trừ nấm bệnh và vi khuẩn gây hại. Sau đó, trộn đều các thành phần và cho vào chậu đã chuẩn bị.
Các phương pháp trồng bầu bí trong chậu
Có hai phương pháp phổ biến để trồng bầu bí trong chậu: trồng từ hạt giống và trồng bằng cây con. Mỗi phương pháp có những ưu điểm riêng và đều mang lại hiệu quả tốt nếu được thực hiện đúng kỹ thuật.
Trồng từ hạt giống
Trồng bầu bí từ hạt giống mang lại trải nghiệm từ giai đoạn đầu tiên của cây. Để đạt tỷ lệ nảy mầm cao, bạn nên chọn mua hạt giống bầu bí chất lượng tốt tại các cửa hàng uy tín hoặc từ các nguồn đáng tin cậy như hatgiongnongnghiep1.vn. Hạt giống cần được ngâm ủ trước khi gieo.
Đầu tiên, bạn cắt nhẹ một đầu của hạt (phần đối diện với mầm) để giúp hạt dễ hút nước và nảy mầm nhanh hơn. Sau đó, ngâm hạt trong nước ấm (khoảng 40-50 độ C, pha theo tỷ lệ 2 sôi : 3 lạnh) khoảng 3-4 tiếng. Tiếp theo, vớt hạt ra và ủ trong khăn ẩm hoặc giấy ăn ẩm ở nhiệt độ phòng. Giữ ẩm cho khăn/giấy ủ hàng ngày. Sau khoảng 2-3 ngày, hạt sẽ nứt nanh hoặc nhú mầm.
Khi hạt đã nảy mầm, bạn tiến hành gieo hạt vào chậu đã chuẩn bị đất. Đào một hố nhỏ sâu khoảng 1-2 cm ở trung tâm chậu (gieo 1-2 hạt/chậu để chọn cây khỏe nhất sau này). Đặt hạt mầm vào hố và phủ một lớp đất mỏng lên trên. Tưới nhẹ để đất ẩm. Đặt chậu ở nơi có ánh sáng nhẹ và giữ ẩm đều cho đất. Sau vài ngày, hạt sẽ mọc thành cây con với vài lá thật. Đây là giai đoạn cây còn non yếu, cần được bảo vệ khỏi sâu bọ như ốc sên.
Cây bầu bí con sẵn sàng cho việc trồng trong chậu
Trồng bằng cây con
Nếu muốn tiết kiệm thời gian hoặc đảm bảo tỷ lệ thành công cao hơn, bạn có thể mua cây con bầu bí tại các vườn ươm hoặc cửa hàng cây trồng. Chọn những cây con khỏe mạnh, thân mập mạp, có từ 3-4 lá thật và không có dấu hiệu sâu bệnh.
Trước khi trồng, làm tơi xốp lại lớp đất trên mặt chậu và tưới nhẹ cho đất ẩm. Nhẹ nhàng tách bầu đất của cây con khỏi túi ươm, tránh làm vỡ bầu đất và tổn thương rễ. Đào một hố vừa đủ lớn ở trung tâm chậu. Đặt bầu cây con vào hố sao cho mặt bầu ngang với mặt đất trong chậu. Vun đất xung quanh gốc và ấn nhẹ để cố định cây, tránh bị nghiêng đổ. Tưới nước nhẹ nhàng xung quanh gốc cây để cây nhanh chóng bén rễ và phục hồi sau khi trồng. Sau khi trồng, đặt chậu ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp gay gắt trong vài ngày đầu để cây thích nghi.
Trồng cây bầu bí con vào chậu lớn
Hướng dẫn chăm sóc bầu bí trong chậu chi tiết
Trồng bầu bí trong chậu đòi hỏi sự chăm sóc đều đặn và kỹ lưỡng hơn so với trồng dưới đất. Tuy nhiên, với những kỹ thuật đơn giản, bạn hoàn toàn có thể giúp cây phát triển xanh tốt và đậu nhiều quả.
Tưới nước và bón phân đúng cách
Tưới nước là khâu chăm sóc hàng ngày không thể bỏ qua. Cây bầu bí cần nhiều nước, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển thân lá, ra hoa và đậu quả. Bạn nên tưới nước đều đặn ít nhất 1 lần mỗi ngày vào sáng sớm hoặc chiều mát. Quan sát độ ẩm của đất bằng cách dùng ngón tay kiểm tra sâu vào đất khoảng 2-3 cm; nếu thấy khô thì cần tưới. Tránh tưới vào buổi trưa nắng gắt hoặc vào buổi tối muộn, điều này có thể tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển. Lượng nước tưới cần đủ ẩm cho toàn bộ đất trong chậu nhưng không để chậu bị ngập úng.
Bên cạnh nước, việc bổ sung dinh dưỡng định kỳ giúp cây bầu bí có đủ sức để sinh trưởng và nuôi trái. Khoảng 1-1.5 tháng sau khi trồng, khi cây đã bén rễ và bắt đầu phát triển mạnh, bạn nên bắt đầu bón phân. Duy trì bón phân định kỳ khoảng 2 tuần một lần. Ưu tiên sử dụng các loại phân hữu cơ kết hợp với phân vô cơ có hàm lượng kali cao hơn trong giai đoạn ra hoa và đậu quả để thúc đẩy cây cho nhiều trái và trái ngon hơn. Có thể dùng phân bón lá kết hợp với tưới gốc để cây hấp thu dinh dưỡng hiệu quả.
Làm giàn và tỉa nhánh cho cây bầu bí
Do là cây thân leo, làm giàn là bước bắt buộc khi trồng bầu bí trong chậu. Giàn không chỉ giúp cây có chỗ bám leo mà còn tạo không gian thông thoáng, giảm sâu bệnh và giúp quả phát triển thẳng, đẹp. Khi cây đạt chiều cao khoảng 30-40 cm và bắt đầu vươn ngọn, bạn nên làm giàn ngay. Có thể dùng tre nứa, sắt, lưới thép hoặc dây kẽm để tạo thành giàn chữ A, giàn mái hoặc giàn đứng tùy theo không gian. Giàn cần chắc chắn để chịu được trọng lượng của cây và nhiều quả sau này.
Song song với làm giàn là kỹ thuật tỉa lá và bấm ngọn. Tỉa bớt các lá già, lá vàng úa hoặc những cành nhánh mọc quá dày để tạo độ thông thoáng cho cây, giúp ánh sáng và không khí lưu thông tốt, hạn chế nấm bệnh. Đặc biệt, ngắt đọt hay bấm ngọn là kỹ thuật quan trọng để kích thích cây ra nhiều nhánh phụ. Cây bầu bí thường cho quả trên các nhánh phụ. Khi dây chính đã leo lên giàn được một đoạn nhất định hoặc đạt chiều dài mong muốn, bạn có thể bấm ngọn chính để dồn dinh dưỡng nuôi các nhánh bên. Khi các nhánh bên cũng vươn dài, có thể tiếp tục bấm ngọn chúng sau khi chúng ra được 1-2 quả hoặc một số lá nhất định để khuyến khích ra thêm nhánh con, từ đó tăng số lượng quả.
Phòng trừ sâu bệnh hại trên bầu bí trồng chậu
Cây bầu bí trồng chậu tuy ít bị sâu bệnh hơn so với trồng ngoài đồng, nhưng vẫn có thể gặp phải một số loại phổ biến như rệp sáp, nhện đỏ, bọ phấn, bệnh phấn trắng, hay nguy hiểm nhất là ruồi vàng đục quả. Để phòng trừ hiệu quả, nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa là chính.
Kiểm tra cây thường xuyên để phát hiện sớm dấu hiệu sâu bệnh. Giữ vệ sinh khu vực trồng, loại bỏ lá cây, cỏ dại xung quanh chậu. Nếu phát hiện sâu bệnh, có thể dùng tay bắt trực tiếp (với sâu ăn lá, ốc sên) hoặc sử dụng các biện pháp sinh học an toàn. Các dung dịch tự chế từ tỏi, ớt, gừng pha loãng, hoặc nước xà phòng pha loãng có thể phun lên lá để phòng trừ rệp và nhện. Đối với ruồi vàng, biện pháp hiệu quả nhất là bao bọc quả non bằng túi chuyên dụng hoặc túi nilon thông thường khi quả còn nhỏ để ngăn ruồi chích và đẻ trứng. Tránh lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, đặc biệt là khi cây đang ra hoa đậu quả.
Thu hoạch quả bầu bí trồng tại nhà
Thời điểm và cách thu hoạch bầu bí
Cây bầu bí trồng chậu thường cho quả sau khoảng 1.5 đến 2 tháng kể từ khi trồng, tùy thuộc vào giống và điều kiện chăm sóc. Sau khi hoa thụ phấn thành công, quả non bắt đầu phát triển. Quả bầu bí thường phát triển khá nhanh.
Thời điểm thu hoạch lý tưởng là khi quả đạt kích thước mong muốn và vỏ quả còn non, bóng. Nếu để quả quá già, vỏ sẽ cứng, ruột nhiều hạt và ăn kém ngon. Đối với bầu, thường thu hoạch sau khi đậu quả khoảng 15-20 ngày. Khi thu hoạch, nên dùng dao hoặc kéo sắc cắt cuống quả, để lại một đoạn cuống ngắn dính vào quả. Việc cắt cuống gọn gàng giúp vết cắt mau lành, hạn chế nấm bệnh xâm nhập vào thân cây. Sau khi thu hoạch quả đầu tiên, cây sẽ tiếp tục ra hoa và đậu quả liên tục trong khoảng 1-2 tháng nếu được chăm sóc tốt và bổ sung dinh dưỡng đầy đủ. Thu hoạch định kỳ cũng khuyến khích cây ra thêm nhiều quả mới.
Áp dụng cách trồng bầu bí trong chậu theo những hướng dẫn chi tiết trên sẽ giúp bạn có những chậu bầu bí xanh tốt, sai quả ngay tại nhà. Chúc bạn thành công với khu vườn nhỏ của mình!