Cải cầu vồng, hay còn gọi là Swiss chard, là một loại rau lá độc đáo và đầy màu sắc thuộc họ nhà cải. Không chỉ mang lại vẻ đẹp rực rỡ cho khu vườn, cải cầu vồng còn là nguồn cung cấp dinh dưỡng dồi dào, rất tốt cho sức khỏe. Trồng cải cầu vồng tại nhà không hề phức tạp như bạn nghĩ. Bài viết này từ hatgiongnongnghiep1.vn sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết từng bước để tự tay trồng và thu hoạch những luống cải cầu vồng tươi tốt ngay trong khu vườn hoặc trên sân thượng nhà mình.
Tìm hiểu chung về cải cầu vồng
Cải cầu vồng (Beta vulgaris subsp. cicla) có nguồn gốc từ các đảo thuộc Đại Tây Dương như quần đảo Canary và khu vực Địa Trung Hải. Điểm đặc trưng nhất của loại cải này là phần bẹ lá (cuống lá) có màu sắc vô cùng đa dạng và bắt mắt, từ trắng, vàng, cam, hồng cho đến đỏ tươi.
Bên cạnh vẻ ngoài thu hút, cải cầu vồng còn nổi tiếng với hàm lượng dinh dưỡng ấn tượng. Loại rau này có lượng calo thấp nhưng lại cực kỳ giàu các loại vitamin thiết yếu như Vitamin A, C và K. Ngoài ra, cải cầu vồng chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa mạnh mẽ như carotenoid, betalain và polyphenol. Các chất này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của các gốc tự do, giúp ngăn ngừa bệnh tật và giảm viêm nhiễm, góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể.
Đặc điểm sinh trưởng của cải cầu vồng
Cải cầu vồng là loại cây có khả năng sinh trưởng tương đối mạnh mẽ và thích nghi với nhiều điều kiện khác nhau. Nhiệt độ lý tưởng cho cải cầu vồng phát triển tốt nhất là từ 18 độ C đến 30 độ C. Đây là khoảng nhiệt độ phổ biến ở Việt Nam, cho phép cây sinh trưởng thuận lợi.
Cây yêu cầu ánh sáng mặt trời vừa phải, khoảng 4-6 tiếng nắng mỗi ngày là đủ để cây quang hợp và phát triển. Tránh trồng ở nơi có nắng gắt cả ngày, đặc biệt vào mùa hè. Một điểm đặc biệt của cải cầu vồng là nếu được chăm sóc đúng cách và trong điều kiện thuận lợi, cây có thể sống và cho thu hoạch lá kéo dài đến 2 năm, khác với nhiều loại rau ăn lá chỉ thu hoạch một lần.
Thời vụ trồng cải cầu vồng
Cải cầu vồng có thể được trồng quanh năm ở hầu hết các vùng khí hậu tại Việt Nam, đặc biệt là ở những khu vực có nhiệt độ ôn hòa. Tuy nhiên, thời điểm lý tưởng nhất để bắt đầu gieo trồng là từ tháng 6 đến tháng 10. Giai đoạn này thường có nhiệt độ và lượng mưa phù hợp, giúp hạt giống dễ nảy mầm và cây con phát triển khỏe mạnh trước khi bước vào những tháng lạnh hơn (nếu có).
Trong những tháng thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh, bạn vẫn có thể trồng cải cầu vồng nhưng cần chú ý điều chỉnh việc tưới nước và che chắn phù hợp để cây không bị sốc nhiệt.
Luống cải cầu vồng tươi tốt được trồng tại nhà
Chuẩn bị trước khi trồng cải cầu vồng
Công tác chuẩn bị kỹ lưỡng là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công khi trồng cải cầu vồng tại nhà. Bạn cần chú ý đến việc lựa chọn vị trí, chuẩn bị hạt giống, đất trồng và dụng cụ trồng phù hợp.
Vị trí trồng cải cầu vồng
Chọn vị trí trồng cải cầu vồng có ánh sáng mặt trời vừa phải, nhận được nắng khoảng 4-6 tiếng mỗi ngày. Vị trí này có thể là một góc trong vườn, trên sân thượng hoặc ban công. Điều quan trọng nữa là đảm bảo vị trí trồng có khả năng thoát nước tốt. Đất hoặc giá thể bị úng nước sẽ làm rễ cây bị thối và chết.
Chuẩn bị hạt giống cải cầu vồng
Hạt giống cải cầu vồng có lớp vỏ khá dày, do đó việc xử lý hạt trước khi gieo sẽ giúp tăng tỷ lệ và tốc độ nảy mầm. Bạn nên ngâm hạt giống trong nước ấm (pha theo tỷ lệ 2 phần nước sôi với 3 phần nước lạnh) khoảng 6 đến 8 tiếng. Sau khi ngâm, vớt hạt ra và ủ trong khăn ẩm khoảng 2 ngày. Thường xuyên kiểm tra và xịt nước để giữ cho khăn luôn ẩm. Quá trình ủ giúp hạt trương nở và nứt vỏ, sẵn sàng cho quá trình nảy mầm. Lựa chọn hạt giống chất lượng từ các nguồn cung cấp uy tín như hatgiongnongnghiep1.vn cũng là một bước quan trọng để đảm bảo cây con khỏe mạnh.
Chuẩn bị đất trồng
Cải cầu vồng phát triển tốt nhất trong loại đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và có khả năng thoát nước tốt. Hỗn hợp đất lý tưởng có thể được phối trộn từ đất thịt, phân chuồng hoai mục, xơ dừa và tro trấu theo tỷ lệ bằng nhau (1:1:1:1).
Hỗn hợp giá thể này cần được xử lý trước khi gieo hạt để loại bỏ các mầm bệnh tiềm ẩn và hạt cỏ dại. Các phương pháp xử lý phổ biến bao gồm phơi khô dưới nắng gắt hoặc trộn với vôi nông nghiệp. Đối với người mới bắt đầu hoặc muốn tiết kiệm thời gian, việc sử dụng đất sạch được phối trộn sẵn với công thức phù hợp cho rau ăn lá cũng là một lựa chọn tiện lợi và an toàn.
Chuẩn bị chậu trồng
Do cải cầu vồng có kích thước cây và bộ lá khá lớn khi trưởng thành, bạn nên chọn chậu trồng có đường kính tối thiểu khoảng 25cm để cây có đủ không gian phát triển. Có thể tận dụng các loại vật liệu sẵn có như thùng xốp, chậu nhựa cũ.
Điều bắt buộc là chậu trồng phải có đủ lỗ thoát nước ở đáy. Lỗ thoát nước giúp ngăn ngừa tình trạng úng nước, bảo vệ rễ cây và đảm bảo môi trường đất thông thoáng cho cây phát triển.
Tiến hành gieo trồng cải cầu vồng
Sau khi hạt giống đã nứt nanh qua quá trình ủ, bạn có thể tiến hành gieo. Gieo hạt vào các khay ươm nhỏ hoặc trực tiếp vào chậu đã chuẩn bị. Nếu gieo vào khay ươm, mỗi ô chỉ nên gieo một hạt để tránh cây con mọc chen chúc. Phủ một lớp giá thể mỏng khoảng 0.5 – 1 cm lên hạt và tưới nước nhẹ nhàng đủ ẩm.
Đặt khay ươm hoặc chậu mới gieo hạt ở nơi có ánh sáng nhẹ hoặc trong bóng râm. Duy trì tưới nước 2 lần mỗi ngày vào sáng sớm và chiều mát để giữ ẩm cho giá thể. Khoảng 7-10 ngày sau, hạt sẽ nảy mầm và cây con bắt đầu phát triển.
Khi cây con đạt khoảng 3 đến 4 lá thật, thường là sau khoảng 30 ngày gieo, cây đủ cứng cáp để mang ra trồng ở chậu lớn hơn hoặc luống đất cố định. Trồng cây con theo hàng với khoảng cách tối thiểu giữa các cây là 20×20 cm. Khoảng cách này đảm bảo cây có đủ không gian để rễ phát triển, tán lá xòe rộng và nhận đủ ánh sáng, giúp cây sinh trưởng nhanh và khỏe mạnh.
Chăm sóc cải cầu vồng sau khi trồng
Chăm sóc định kỳ là yếu tố then chốt để có được những luống cải cầu vồng sai lá và màu sắc rực rỡ. Chú trọng vào việc tưới nước, bón phân và phòng trừ sâu bệnh sẽ giúp cây phát triển tối ưu.
Tưới nước cho cải cầu vồng
Cải cầu vồng là loại cây ưa ẩm, đòi hỏi lượng nước tương đối nhiều để duy trì sự phát triển của bộ lá. Cần duy trì độ ẩm trong đất hoặc giá thể trồng từ 70 đến 80%. Bạn nên tưới nước cho cây 2 lần mỗi ngày vào thời điểm sáng sớm và chiều mát.
Vào những ngày mưa hoặc trời âm u, độ ẩm không khí cao, bạn có thể giảm bớt hoặc bỏ qua việc tưới nước để tránh làm đất quá ẩm dẫn đến ngập úng. Quan sát bề mặt đất và lá cây để điều chỉnh lượng nước tưới cho phù hợp với điều kiện thời tiết thực tế.
Bón phân cho cải cầu vồng
Cung cấp dinh dưỡng đầy đủ giúp cải cầu vồng phát triển mạnh mẽ và cho năng suất cao. Trong giai đoạn cây con đến khi bắt đầu thu hoạch, bạn nên bón thúc khoảng 2 đến 3 lần. Các loại phân hữu cơ như phân trùn quế, đạm cá, hoặc phân bón lá hữu cơ rất phù hợp. Thời điểm bón thúc có thể là sau 15 ngày, 30 ngày và 45 ngày sau khi trồng cây con.
Khi cây bắt đầu cho thu hoạch và quá trình này kéo dài, việc bổ sung dinh dưỡng định kỳ là cần thiết. Tiếp tục bón phân trùn quế, đạm cá và có thể bổ sung thêm dịch chuối (giàu kali, tốt cho chất lượng lá và bẹ) cứ 15 đến 20 ngày một lần. Việc bón phân đều đặn trong giai đoạn thu hoạch giúp cây phục hồi nhanh, ra lá mới liên tục và kéo dài thời gian thu hoạch.
Phòng trừ sâu bệnh trên cải cầu vồng
So với một số loại rau họ cải khác, cải cầu vồng có xu hướng ít bị sâu bệnh hơn. Tuy nhiên, loài gây hại phổ biến nhất đối với loại cây này là ốc sên. Ốc sên có thể ăn lá và làm hỏng bộ lá của cây, ảnh hưởng đến năng suất và thẩm mỹ.
Cách phòng trừ ốc sên khá đơn giản và thân thiện với môi trường. Bạn có thể sử dụng phương pháp đặt bẫy bằng vỏ trái cây. Vào buổi chiều tối, hãy đặt vỏ trái cây như vỏ dưa hấu, vỏ cam hoặc bưởi vào gần gốc cây hoặc xung quanh chậu trồng. Đến buổi tối, khi ốc sên hoạt động mạnh, chúng sẽ tập trung đến ăn mồi. Lúc này, bạn chỉ việc thu gom vỏ trái cây kèm theo ốc sên và loại bỏ chúng. Thực hiện liên tục trong 3 ngày đầu tiên có thể giảm đáng kể số lượng ốc sên. Sau đó, duy trì đặt bẫy định kỳ để kiểm soát số lượng ốc sên trong vườn.
Thu hoạch cải cầu vồng
Thời điểm thu hoạch lứa đầu tiên của cải cầu vồng thường là sau khoảng 45 đến 50 ngày kể từ khi trồng cây con. Đặc điểm nổi trội của cải cầu vồng là cho thu hoạch kéo dài. Thay vì nhổ cả cây như các loại cải khác, bạn sẽ thu hoạch bằng cách cắt những lá trưởng thành bên ngoài.
Chọn những lá có kích thước lớn hơn bàn tay và màu sắc rực rỡ. Sử dụng kéo hoặc dao sắc cắt nhẹ nhàng sát gốc, cẩn thận không làm tổn thương thân hoặc các lá non bên trong. Việc cắt lá theo kiểu này giúp cây tiếp tục sinh trưởng, đẻ nhánh và ra lá mới liên tục. Sau mỗi lần cắt, cây sẽ cần thời gian để phục hồi và cho lứa thu hoạch tiếp theo. Nên chế biến cải cầu vồng ngay sau khi thu hoạch để đảm bảo độ tươi ngon và giữ trọn vẹn hàm lượng dinh dưỡng.
Việc trồng cải cầu vồng tại nhà không chỉ mang lại nguồn rau sạch, giàu dinh dưỡng cho bữa ăn gia đình mà còn tô điểm thêm sắc màu cho không gian sống của bạn. Hy vọng với những hướng dẫn chi tiết này, bạn sẽ thành công trong việc tự tay trồng và chăm sóc những luống cải cầu vồng rực rỡ ngay tại nhà.