Cây an xoa là thảo dược quý được biết đến với nhiều công dụng hỗ trợ sức khỏe, đặc biệt là với gan. Với mong muốn chủ động nguồn dược liệu sạch và chất lượng, ngày càng nhiều người tìm hiểu cách trồng cây an xoa tại nhà. Bài viết này từ hatgiongnongnghiep1.vn sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết từ khâu chuẩn bị hạt giống đến chăm sóc và thu hoạch, giúp bạn tự tay gây trồng thành công loại cây “thần dược” này ngay trong vườn nhà mình.
Giới thiệu chung về cây an xoa
Cây an xoa, còn gọi là cây tổ kén cái, dó lông hay thâu kén lông, thuộc loại thân gỗ nhỏ, thường mọc thành bụi hoặc từng cụm. Chiều cao trung bình của cây an xoa dao động từ 1 đến 2 mét khi trưởng thành trong điều kiện tự nhiên. Lá cây an xoa khá to, xấp xỉ kích thước bàn tay, bề mặt lá phủ một lớp lông trắng và cứng đặc trưng. Hoa của cây có màu tím nổi bật, còn quả thì thon dài giống hình con sâu. Ban đầu, quả an xoa non có màu xanh, nhưng khi già đi sẽ chuyển dần sang màu nâu sẫm. Cây thường ra quả vào mùa nắng và ưa sống ở những vùng đất ẩm ướt, đặc biệt phổ biến ở các tỉnh như Bình Phước, Lâm Đồng và một số tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam như Hòa Bình, Ninh Bình.
Người dân trồng cây an xoa tại vườn
Công dụng và thành phần nổi bật của cây an xoa
Cây an xoa được biết đến rộng rãi nhờ những tác dụng tích cực đối với sức khỏe, đặc biệt là trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh về gan. Các hoạt chất quý giá có trong cây an xoa như alcoloid (một chất được nghiên cứu về khả năng kháng ung thư, hỗ trợ ngăn chặn sự phát triển khối u) và flavonoid (có tác dụng chống oxy hóa mạnh mẽ, bảo vệ tế bào gan) đóng vai trò quan trọng trong công dụng này. Nhờ những thành phần này, an xoa được sử dụng để hỗ trợ phục hồi chức năng gan, ngăn ngừa tích tụ mỡ trong gan, và hỗ trợ phòng ngừa các bệnh lý như viêm gan B, C, men gan cao, thậm chí cả ung thư gan. Ngoài ra, dân gian cũng sử dụng an xoa để hỗ trợ giảm đau lưng, nhức mỏi, cải thiện tình trạng mất ngủ và mệt mỏi do sử dụng rượu bia hay ăn đồ nhiều dầu mỡ.
Cây an xoa mọc thành bụi nơi ẩm ướt
Chuẩn bị trước khi trồng cây an xoa
Để bắt đầu trồng cây an xoa tại nhà, việc chuẩn bị kỹ lưỡng là bước đầu tiên quan trọng. An xoa ưa ẩm nhưng không chịu được ngập úng, đồng thời cần ánh sáng gián tiếp. Do đó, bạn nên chọn vị trí có bóng râm hoặc có thể làm giàn che thưa để cây tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp gay gắt. Diện tích đất trồng cần đủ rộng để cây có không gian phát triển thành bụi sau này. Đất trồng nên tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt.
An xoa khô dùng làm dược liệu
Việc chuẩn bị hạt giống cũng rất đặc biệt. Quả an xoa khi chín có màu nâu, cần được thu hoạch cẩn thận. Khi tách lấy hạt, bạn cần bẻ đôi quả, đổ hạt ra và có thể dùng mũi dao nhỏ để tách những hạt còn kẹt trong các lỗ của quả. Sau khi có hạt, bạn tiến hành ươm hạt trước khi trồng trực tiếp ra vườn để tăng tỷ lệ nảy mầm và đảm bảo cây con khỏe mạnh. Đây là công đoạn đòi hỏi sự tỉ mỉ để không làm hỏng hạt giống quý.
An xoa khô được chuẩn bị để sắc nước uống
Hướng dẫn chi tiết các bước gieo trồng an xoa
Quy trình gieo trồng cây an xoa bắt đầu từ việc chuẩn bị đất ươm. Đầu tiên, bạn cần xới đất ươm thật đều và làm cho đất tơi xốp. Sau đó, tưới nước đủ ẩm cho đất.
Tiếp theo, để tăng cường dinh dưỡng và độ mùn cho đất, bạn có thể rải đều khoảng 2 bao bã đậu lên khu vực đất ươm. Tưới thêm một lượt nước lên lớp bã đậu này.
Sau đó, tiến hành xới trộn đều bã đậu vào đất để tạo hỗn hợp đất ươm giàu dinh dưỡng. Đây là môi trường lý tưởng cho hạt giống an xoa nảy mầm.
Bắt đầu gieo hạt giống an xoa đã chuẩn bị xuống đất đã trộn bã đậu. Sau khi gieo, hãy tưới nhẹ lên hạt giống bằng dung dịch nước pha với thuốc kích thích sinh trưởng như gói Atonik theo hướng dẫn trên bao bì. Việc tưới nước hàng ngày 2-3 lần, giữ ẩm cho đất ươm là rất quan trọng để hạt nhanh chóng nảy mầm.
Thu hoạch quả an xoa lấy hạt giống
Chăm sóc cây an xoa sau khi trồng
Khoảng 5 đến 10 ngày sau khi gieo, hạt giống an xoa sẽ bắt đầu nảy mầm và cây con sẽ đạt chiều cao khoảng 10cm. Lúc này, cây đã sẵn sàng để bứng ra trồng ở vị trí cố định. Khi bứng cây, cần nhẹ nhàng đào cả bầu đất xung quanh rễ để tránh làm tổn thương bộ rễ non yếu. Chọn nơi trồng có không gian rộng rãi và đảm bảo có ánh sáng tán xạ hoặc bóng râm như đã chuẩn bị ban đầu. An xoa là loại cây mọc theo bụi, nên để cây phát triển tốt và tận dụng không gian, bạn có thể trồng khoảng 5-7 cây vào một chỗ, các bụi cây cách nhau khoảng 1 mét.
Chăm sóc cây an xoa bao gồm việc tưới nước đều đặn, đặc biệt quan trọng trong giai đoạn cây con và mùa khô. Nên sử dụng bình phun sương hoặc hệ thống tưới nhỏ giọt để tránh làm xói mòn đất và gây tổn thương cây. Cây an xoa trồng tại nhà có thể phát triển chậm hơn so với cây mọc tự nhiên. Để thúc đẩy cây sinh trưởng, bạn có thể bón thêm phân lân hoặc phân chuồng đã ủ hoai mục. Ngoài ra, cần thường xuyên kiểm tra để phát hiện sớm và phòng trừ sâu bệnh hại lá kịp thời, bảo vệ cây khỏi bị ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng dược liệu.
Thu hoạch và bảo quản cây an xoa
Thời gian từ khi trồng đến khi cây an xoa đủ thành phần để thu hoạch làm dược liệu thường mất khoảng 1.5 năm đối với cây trồng tại nhà, chậm hơn so với cây tự nhiên. Khi cây đã trưởng thành và thân cành đủ tiêu chuẩn, bạn có thể tiến hành thu hoạch. Cách thu hoạch hiệu quả là chặt ngang thân cây, để lại gốc khoảng 7cm. Gốc cây còn lại sẽ tiếp tục đâm chồi mới và phát triển cho những lần thu hoạch tiếp theo. Một gốc an xoa khỏe mạnh và được chăm sóc tốt có thể cho thu hoạch từ 3 đến 5 lần trước khi cần trồng mới.
Thành phẩm an xoa khô sau thu hoạch
Sau khi thu hoạch, toàn bộ phần thân, cành, lá và quả (nếu có) của cây an xoa đều có thể được sử dụng. Để bảo quản và sử dụng lâu dài, bạn nên phơi khô cây dưới ánh nắng mặt trời hoặc sấy khô. An xoa khô cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc. Trước khi sử dụng, an xoa khô thường được rửa sạch, sao vàng hạ thổ để tăng hiệu quả dược tính và loại bỏ độc tố nhỏ (nếu có).
Việc nắm vững cách trồng cây an xoa không chỉ giúp bạn có nguồn thảo dược quý ngay tại nhà mà còn mang lại niềm vui từ công việc làm vườn. Với những hướng dẫn chi tiết từ hatgiongnongnghiep1.vn, hy vọng bạn sẽ thành công trong việc gây trồng và chăm sóc cây an xoa, góp phần bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.