Cây dong riềng, quen thuộc với nhiều tên gọi khác như khoai đao hay khương vu, từ lâu đã trở thành loài cây phổ biến tại Việt Nam. Không chỉ được biết đến với giá trị dinh dưỡng từ củ và ứng dụng trong y học cổ truyền, cây dong riềng với những bông hoa rực rỡ còn ngày càng được ưa chuộng làm cây cảnh trang trí. Nếu bạn đang tìm hiểu cách trồng cây dong riềng để vừa thu hoạch củ, vừa tô điểm cho khu vườn, bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cẩm nang chi tiết, dễ hiểu từ khâu chuẩn bị đến chăm sóc, giúp bạn thành công ngay từ lần đầu.
Cây Dong Riềng: Đặc Điểm Và Giá Trị
Cây dong riềng có tên khoa học là Canna edulis Ker, thuộc họ Cannaceae. Loài cây thân thảo này có nguồn gốc từ khu vực Nam Mỹ và đã được du nhập, trồng rộng rãi ở nhiều vùng nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Ở nước ta, dong riềng đặc biệt phổ biến tại các tỉnh miền núi, trung du và đồng bằng Bắc Bộ.
Cây thường đạt chiều cao từ 1 đến 1.5 mét và có chu kỳ sống hàng năm. Lá dong riềng khá lớn, dài khoảng 30-50cm và rộng 20-30cm, có hình trứng hoặc bầu dục với gốc lá không cuống. Lá mọc so le trên thân, thường có màu lục tím đặc trưng, mép lá hơi gợn sóng và hệ gân lá nổi rõ ở mặt dưới. Hoa dong riềng mọc thành chùm hoặc bông ở ngọn thân, với nhiều màu sắc như trắng hoặc đỏ tươi (đối với dong riềng lấy củ) hoặc các màu sặc sỡ hơn như vàng, cam, hồng, đỏ (đối với dong riềng cảnh). Hoa có cấu tạo lưỡng tính không đều, với 3 răng đài hoa và các nhị lép biến đổi trông giống như cánh hoa. Quả dong riềng là dạng nang có gai mềm, bên trong chứa hạt rắn hình cầu.
Phần có giá trị kinh tế và dinh dưỡng chính là củ dong riềng, được hình thành từ thân rễ phình to dưới mặt đất. Củ có nhiều lớp vảy mỏng bao quanh và thường có màu tím tương tự thân cây. Cây dong riềng ưa sáng và thích nghi tốt với khí hậu ẩm, đặc biệt phù hợp với điều kiện thời tiết tại các vùng trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam.
Cây dong riềng giống trồng sẵn trong bầu đất
Công Dụng Và Ý Nghĩa Của Cây Dong Riềng
Dong riềng đã gắn bó với đời sống con người từ hàng ngàn năm, chủ yếu với vai trò là nguồn thực phẩm giàu năng lượng. Củ dong riềng chứa lượng tinh bột dồi dào, là nguyên liệu chính để làm miến dong – một món ăn truyền thống và được yêu thích. Ngoài ra, củ có thể luộc, nướng hoặc chế biến thành các món ăn khác. Trong y học dân gian, rễ và củ dong riềng còn được sử dụng với một số mục đích như hỗ trợ giải độc gan, lợi tiểu, giảm sốt.
Những năm gần đây, nhờ vào vẻ đẹp của hoa và tán lá, cây dong riềng, đặc biệt là các giống dong riềng cảnh, đã trở thành lựa chọn phổ biến để trang trí cảnh quan. Chúng thường được trồng thành bụi trong vườn, dọc lối đi, hàng rào, hoặc trong các bồn hoa để tạo điểm nhấn màu sắc và mảng xanh sinh động. Sự đa dạng về màu sắc hoa (vàng, cam, hồng, đỏ rực) mang đến nhiều lựa chọn cho người làm vườn.
Không chỉ có giá trị thực tế, cây dong riềng còn mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp trong phong thủy và đời sống tinh thần. Với khả năng sinh trưởng mạnh mẽ, nảy mầm nhanh chóng và ít bị sâu bệnh, cây dong riềng tượng trưng cho sức sống bền bỉ, khả năng vượt qua khó khăn và sự kiên cường. Trồng cây dong riềng quanh nhà còn được quan niệm là mang lại may mắn, thu hút tài lộc và tạo năng lượng tích cực cho không gian sống.
Hình ảnh cây dong riềng cảnh hoa vàng cam đóng túi tiện lợi
Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Trồng Cây Dong
Trồng cây dong riềng được đánh giá là khá đơn giản vì cây có khả năng thích nghi và sinh trưởng tốt. Tuy nhiên, để cây phát triển mạnh mẽ, cho năng suất củ cao hoặc ra hoa rực rỡ, bạn cần chú ý đến một số kỹ thuật cơ bản. Dưới đây là cách trồng cây dong riềng chi tiết:
Thời Điểm Trồng Lý Tưởng
Cây dong riềng có thể trồng được ở nhiều thời điểm trong năm, nhưng thời vụ tốt nhất để đảm bảo cây sinh trưởng thuận lợi và đạt năng suất cao là vào khoảng từ tháng 2 đến tháng 5 dương lịch. Đây là giai đoạn có khí hậu ấm áp, độ ẩm cao và đủ ánh sáng, rất thích hợp cho củ giống nảy mầm và phát triển ban đầu. Tránh trồng vào những thời điểm quá nóng, quá lạnh hoặc có mưa bão lớn vì có thể ảnh hưởng xấu đến cây con.
Chọn Và Chuẩn Bị Củ Giống
Việc chọn củ giống chất lượng là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của vụ trồng. Nên chọn những củ dong riềng khỏe mạnh, không bị sâu bệnh hay trầy xước. Ưu tiên chọn những củ đã có mầm mọc sẵn hoặc có nhiều “mắt” (điểm nảy mầm) rõ ràng. Củ giống nên được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát trước khi trồng. Nếu cần, bạn có thể cắt củ thành nhiều phần, mỗi phần chứa ít nhất 1-2 mắt mầm, sau đó để vết cắt khô se lại trước khi trồng để tránh thối củ.
Chuẩn Bị Đất Trồng
Đất trồng cho cây dong riềng cần đảm bảo tơi xốp, giàu chất hữu cơ và đặc biệt là khả năng thoát nước tốt. Cây không chịu được úng ngập. Các loại đất thịt nhẹ, đất cát pha hoặc đất phù sa đều phù hợp, miễn là được cải tạo tốt. Bạn có thể trộn thêm phân hữu cơ hoai mục (phân chuồng ủ hoai, phân xanh, compost) vào đất để tăng độ phì nhiêu và độ tơi xốp. Độ pH lý tưởng cho đất trồng dong riềng là từ 5.5 đến 7.5. Nếu đất chua (pH thấp), có thể bổ sung vôi bột để điều chỉnh.
Kỹ Thuật Trồng Cây Dong Riềng
Sau khi đã chuẩn bị củ giống và đất trồng, tiến hành trồng theo các bước sau:
- Đào hố: Đào các hố trồng có độ sâu khoảng 10-15 cm.
- Đặt củ: Đặt củ giống (hoặc miếng củ có mầm) vào giữa hố, lưu ý đặt mầm hướng lên trên nếu mầm đã nhú rõ.
- Lấp đất: Nhẹ nhàng lấp đất lên trên củ, tạo thành một lớp đất mỏng khoảng 5-7 cm.
- Ém chặt: Ém nhẹ đất xung quanh gốc để củ tiếp xúc tốt với đất, nhưng không nén quá chặt.
- Tưới nước: Tưới nước nhẹ ngay sau khi trồng để cung cấp độ ẩm cho đất, giúp củ nhanh chóng bén rễ.
- Khoảng cách trồng: Nếu trồng nhiều cây, cần đảm bảo khoảng cách giữa các hố ít nhất 50-60 cm để cây có đủ không gian phát triển củ và tán lá.
Minh họa các bước trong cách trồng cây dong riềng đạt năng suất cao
Chăm Sóc Để Cây Dong Riềng Phát Triển Tốt Và Ra Hoa Đẹp
Cách trồng cây dong riềng thành công không chỉ dừng lại ở khâu chuẩn bị và trồng ban đầu mà còn phụ thuộc rất nhiều vào quá trình chăm sóc sau đó. Cây dong riềng tương đối dễ tính nhưng việc chăm sóc đúng cách sẽ giúp cây khỏe mạnh, đạt năng suất cao hơn.
Tưới Nước
Cây dong riềng ưa ẩm nhưng không chịu được ngập úng. Cần tưới nước đều đặn để duy trì độ ẩm cho đất, đặc biệt là trong giai đoạn cây con và khi cây đang phát triển mạnh. Tần suất tưới phụ thuộc vào điều kiện thời tiết và loại đất. Vào mùa khô, có thể cần tưới hàng ngày. Vào mùa mưa, giảm tần suất tưới hoặc dừng hẳn nếu đất đã đủ ẩm. Cách kiểm tra độ ẩm đơn giản là dùng tay bốc một nắm đất, nếu thấy đất hơi ẩm và không bị vón cục chặt là được. Nên tưới vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát.
Bón Phân
Bón phân định kỳ giúp cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cây. Giai đoạn đầu, khi cây con mới mọc, nên bón thúc bằng phân hữu cơ hoai mục hoặc phân NPK có tỷ lệ đạm (N) cao để kích thích cây ra lá và thân. Khi cây bắt đầu hình thành củ (thường sau 2-3 tháng trồng) hoặc chuẩn bị ra hoa, chuyển sang bón phân có tỷ lệ lân (P) và kali (K) cao hơn để hỗ trợ phát triển củ và hoa. Bón phân theo liều lượng khuyến cáo trên bao bì và xới nhẹ đất để phân ngấm đều. Có thể bón định kỳ 3-4 tuần/lần.
Vun Gốc Và Làm Cỏ
Khi cây phát triển cao và bắt đầu hình thành củ, việc vun gốc là cần thiết. Vun đất quanh gốc giúp cây đứng vững hơn, đặc biệt khi gặp gió bão, và còn khuyến khích củ phát triển to hơn dưới lớp đất vun lên. Thường xuyên làm sạch cỏ dại xung quanh gốc cây để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và không gian sống.
Kiểm Tra Và Phòng Trừ Sâu Bệnh
Cây dong riềng khá ít bị sâu bệnh tấn công nghiêm trọng. Tuy nhiên, vẫn cần kiểm tra định kỳ để phát hiện sớm các loại sâu ăn lá phổ biến như sâu xanh hoặc bọ lẹt. Nếu số lượng ít, có thể bắt bằng tay. Đối với dong riềng cảnh trồng chậu hoặc số lượng ít, việc kiểm tra và loại bỏ bằng tay là phương pháp hiệu quả và an toàn. Đảm bảo cây được trồng ở nơi thông thoáng, có đủ ánh sáng và tránh tưới nước quá nhiều là cách phòng ngừa sâu bệnh tốt nhất.
Lưu ý quan trọng về cách chăm sóc cây dong riềng khỏe mạnh
Dong riềng hoa đỏ rực rỡ trồng trong bồn làm cảnh quan sân vườn
Trồng cây dong riềng dọc hàng rào tạo mảng xanh tự nhiên
Ý nghĩa phong thủy tốt lành của cây hoa dong riềng
Thu Hoạch Và Bảo Quản
Thời gian thu hoạch củ dong riềng phụ thuộc vào mục đích sử dụng. Nếu muốn thu hoạch củ non để ăn tươi hoặc làm rau, có thể thu hoạch sau khoảng 6-8 tháng trồng. Nếu muốn thu hoạch củ già để chế biến tinh bột (bột dong), cần chờ khoảng 10-12 tháng, khi thân lá bắt đầu tàn úa. Khi thu hoạch, dùng cuốc hoặc xẻng đào cẩn thận xung quanh gốc để lấy củ, tránh làm củ bị dập nát. Củ sau khi thu hoạch cần được làm sạch đất, có thể rửa qua nước. Đối với việc chế biến bột dong, củ được rửa sạch, xay hoặc sát lấy bột, lọc kỹ nhiều lần với nước để loại bỏ bã, sau đó phơi khô hoặc sấy khô phần tinh bột lắng đọng.
Hy vọng với những hướng dẫn chi tiết về cách trồng cây dong riềng được chia sẻ trên đây, bạn đã có thêm kiến thức và tự tin để bắt tay vào trồng loại cây giàu giá trị này. Từ việc chọn giống, chuẩn bị đất đến chăm sóc và thu hoạch, mỗi bước đều đóng góp vào sự thành công của vụ mùa. Trồng dong riềng không chỉ mang lại nguồn thực phẩm và dược liệu quý mà còn tô điểm cho không gian sống của bạn. Hãy áp dụng những kỹ thuật này để có được những luống dong riềng xanh tốt, sai củ và nở hoa rực rỡ nhé. Nếu bạn cần vật tư nông nghiệp hoặc hạt giống chất lượng, hãy ghé thăm hatgiongnongnghiep1.vn để được tư vấn và hỗ trợ.