Cách trồng cây hạnh nhân đang là chủ đề được nhiều người nông dân và những người yêu thích cây trồng quan tâm tại Việt Nam. Với giá trị dinh dưỡng vượt trội được mệnh danh là “nữ hoàng của các loại hạt”, hạt hạnh nhân mang lại tiềm năng kinh tế đáng kể. Bài viết này từ hatgiongnongnghiep1.vn sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về cách trồng và chăm sóc cây hạnh nhân để đạt năng suất cao ngay tại điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng của Việt Nam. Đây là hướng dẫn dành riêng cho những ai muốn tìm hiểu và áp dụng kỹ thuật trồng trọt loại cây giá trị này.
Đặc điểm chung của cây hạnh nhân
Cây hạnh nhân có tên khoa học là Prunus dulcis, thuộc họ hàng với các cây ăn quả quen thuộc như mơ và đào. Nguồn gốc ban đầu của cây được xác định ở khu vực Tây Nam Á, bao gồm Lưỡng Hà, Iran và các nước Trung Đông lân cận. Qua quá trình thuần hóa hàng nghìn năm, cây hạnh nhân đã từ bỏ đặc tính chứa cyanide gây độc ở hạt thô để trở thành nguồn dinh dưỡng quý giá như ngày nay.
Cây hạnh nhân là loại cây thân gỗ lâu năm, có thể đạt chiều cao từ 4 đến 10 mét và đường kính thân khi trưởng thành khoảng 25-30 cm. Cây có bộ tán lá khá rộng với nhiều cành nhánh. Cành non thường có màu xanh lục và chuyển dần sang màu tím sẫm hơn khi già đi, đặc biệt khi tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời. Hoa hạnh nhân là điểm nhấn nổi bật, thường nở rộ vào khoảng tháng 2 đến tháng 3 hàng năm với màu trắng tinh khôi hoặc hồng phớt nhẹ nhàng. Hoa có 5 cánh và thường mọc đơn lẻ dọc theo cành chứ không thành chùm. Về mặt thực vật học, quả hạnh nhân không phải là một loại quả hạch thông thường mà là một loại quả khô có lớp vỏ ngoài cứng. Phần “hạt” mà chúng ta sử dụng thực chất là phần nhân bên trong lớp vỏ cứng đó.
Cận cảnh hoa hạnh nhân màu trắng nở rộ trên cành
Cây hạnh nhân thân gỗ với tán lá xanh tốt
Trên thế giới, cây hạnh nhân được trồng phổ biến ở nhiều vùng khí hậu ôn hòa và Địa Trung Hải. Bang California, Hoa Kỳ là vựa hạnh nhân lớn nhất thế giới, chiếm hơn 80% tổng sản lượng toàn cầu. Tại Việt Nam, cây hạnh nhân cũng đã được đưa vào trồng thử nghiệm và nhân rộng ở các vùng như Bắc Trung Bộ và trung du miền núi phía Bắc, trong đó khu vực Tây Bắc được đánh giá là có điều kiện khá phù hợp cho sự phát triển của cây.
Tiềm năng giá trị kinh tế của cây hạnh nhân tại Việt Nam
Hạt hạnh nhân nổi tiếng toàn cầu nhờ hàm lượng dinh dưỡng đặc biệt cao. Chúng chứa nhiều vitamin E, magie, kali, kẽm, phốt pho, protein, chất xơ và các loại chất béo lành mạnh (chất béo không no đơn và đa). Nhờ hồ sơ dinh dưỡng ấn tượng này, hạt hạnh nhân không chỉ là thực phẩm bổ dưỡng mà còn được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp thực phẩm, mỹ phẩm và dược phẩm.
Những quả hạnh nhân chín trên cành, vỏ màu xanh và bắt đầu nứt
Tại Việt Nam, khi các cây trồng truyền thống như lúa hay khoai lang đang đối mặt với nhiều thách thức về hiệu quả kinh tế bền vững, cây hạnh nhân nổi lên như một hướng đi mới đầy hứa hẹn cho ngành nông nghiệp. So với một số loại cây ăn quả khác, hạnh nhân được đánh giá là tương đối dễ trồng và ít rủi ro hơn, đồng thời mang lại giá trị kinh tế cao hơn đáng kể. Từ khoảng năm 2017, nhiều địa phương ở Bắc Trung Bộ và Tây Bắc đã bắt đầu nhân rộng diện tích trồng cây hạnh nhân, học hỏi kinh nghiệm từ các vùng chuyên canh trên thế giới.
Một trong những lợi thế của trồng cây hạnh nhân ở Việt Nam là thời gian thu hồi vốn nhanh chóng. Cây thường bắt đầu cho thu hoạch quả sau khoảng 9 tháng trồng nếu áp dụng đúng kỹ thuật. Năng suất ban đầu có thể chưa cao như các vùng chuyên canh lâu năm, nhưng tiềm năng thu nhập là rất lớn. Theo một số báo cáo, giá bán quả hạnh nhân thô có thể dao động từ 7.000 – 8.000 đồng/kg. Với 1 ha trồng hạnh nhân, sản lượng quả tươi thu được mỗi ngày có thể lên tới hơn 1 tấn trong mùa vụ chính. Sau khi trừ chi phí, người nông dân có thể thu về lợi nhuận đáng kể. Việc mở rộng diện tích trồng hạnh nhân không chỉ giúp tăng thu nhập cho nông dân mà còn tạo thêm nhiều việc làm cho lao động tại địa phương trong các công đoạn trồng, chăm sóc và thu hoạch.
Chùm quả hạnh nhân xanh trên cành chuẩn bị chín
Kỹ thuật trồng cây hạnh nhân chi tiết
Để cách trồng cây hạnh nhân đạt hiệu quả cao nhất tại Việt Nam, việc áp dụng đúng kỹ thuật là vô cùng quan trọng. Mặc dù cây hạnh nhân ưa khí hậu ôn hòa, nhưng với sự lựa chọn giống phù hợp và kỹ thuật canh tác hợp lý, chúng ta hoàn toàn có thể trồng thành công loại cây này tại các vùng có điều kiện thuận lợi ở nước ta.
Chọn giống cây hạnh nhân
Việc lựa chọn giống là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Bạn có thể trồng cây hạnh nhân bằng cách ươm hạt giống hoặc mua cây con từ các vườn ươm uy tín. Đối với điều kiện canh tác ở Việt Nam, việc mua cây con từ vườn ươm thường được khuyến khích hơn vì giúp tiết kiệm thời gian và giảm rủi ro ban đầu.
Khi chọn cây hạnh nhân giống, cần chú ý đến các tiêu chuẩn sau để đảm bảo cây khỏe mạnh và sinh trưởng tốt: Cây giống phải đạt chiều cao tối thiểu khoảng 80 cm. Đường kính thân cây nên đạt ít nhất 2 cm. Cây phải có thân thẳng, không bị cong vẹo hoặc sâu bệnh. Lá cây cần xanh tốt, không có dấu hiệu vàng úa hoặc tổn thương do côn trùng hay nấm bệnh. Nếu tự ươm từ hạt, nên chọn hạt từ những cây mẹ sai trái, cho quả chất lượng tốt, cây khỏe mạnh và không có dấu hiệu bệnh tật trong mùa vụ trước.
Chuẩn bị đất và vị trí trồng
Cây hạnh nhân không ưa bóng râm và đặc biệt kỵ úng nước. Do đó, vị trí trồng cần đảm bảo có đủ ánh nắng mặt trời trong phần lớn thời gian trong ngày. Đất trồng phải thoát nước tốt. Rễ cây hạnh nhân rất dễ bị thối nếu bị ngâm nước lâu ngày, đặc biệt là trong mùa mưa hoặc ở những vùng đất thấp trũng.
Nên chọn những khu vực đất cao ráo, có độ dốc nhẹ càng tốt để tránh ngập úng. Loại đất phù hợp nhất cho cây hạnh nhân là đất thịt nhẹ, đất cát pha hoặc đất phù sa giàu dinh dưỡng, có độ pH từ 6.0 đến 7.0. Trước khi trồng, đất cần được làm sạch cỏ dại, cày bừa tơi xốp và bón lót phân hữu cơ hoặc phân chuồng hoai mục để tăng độ phì nhiêu.
Thời vụ và kỹ thuật trồng cây
Thời điểm trồng cây hạnh nhân phù hợp nhất tại Việt Nam thường là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 5-6) hoặc cuối mùa khô, đầu mùa xuân (khoảng tháng 1-2), tùy thuộc vào từng vùng khí hậu cụ thể và khả năng tưới tiêu.
Khi trồng, tiến hành đào hố có kích thước vừa đủ lớn so với bầu đất của cây con, thường khoảng 40x40x40 cm. Khoảng cách giữa các hố trồng rất quan trọng để cây có đủ không gian phát triển và nhận đủ ánh sáng. Khoảng cách lý tưởng giữa các cây hạnh nhân trưởng thành nên là khoảng 6 mét. Đặt cây con vào giữa hố, nhẹ nhàng gỡ bỏ túi bầu (nếu có) mà không làm vỡ bầu đất hay tổn thương rễ. Lấp đất xung quanh gốc cây, nén nhẹ nhàng để đất tiếp xúc tốt với rễ. Vun gốc cho mặt đất quanh gốc cao hơn cổ rễ khoảng 3-5 cm để tránh đọng nước.
Cây hạnh nhân con mới trồng có cọc chống đỡ
Chăm sóc cây hạnh nhân sau khi trồng
Ngay sau khi trồng, việc tưới nước đầy đủ là bắt buộc. Tưới thật đẫm nước cho mỗi gốc cây, lượng nước tối thiểu khoảng 3 lít. Sau đó, duy trì chế độ tưới nước đều đặn mỗi tuần 1 lần trong giai đoạn cây còn non, đặc biệt vào mùa khô. Đảm bảo đất luôn đủ ẩm nhưng không bị ngập úng.
Về bón phân, trong năm đầu tiên, tập trung bón các loại phân giúp cây phát triển bộ rễ và tán lá như NPK tỷ lệ cân đối hoặc ưu tiên đạm. Vào mùa xuân, khi cây bắt đầu giai đoạn sinh trưởng mạnh và chuẩn bị ra hoa, là thời điểm thích hợp để bón phân thúc. Kết hợp phân NPK với phân Ure hoặc phân hữu cơ hoai mục. Sau khi bón phân, cần tưới nước ngay để phân tan và cây dễ dàng hấp thụ dinh dưỡng. Lượng phân bón và thời điểm bón cần điều chỉnh tùy thuộc vào tuổi cây, tình trạng sinh trưởng và loại đất.
Bên cạnh tưới nước và bón phân, việc cắt tỉa cành cũng rất quan trọng. Cắt tỉa giúp tạo tán cây thông thoáng, loại bỏ cành sâu bệnh, cành khô héo hoặc cành mọc chồng chéo để tập trung dinh dưỡng nuôi cành khỏe mạnh, tăng khả năng ra hoa kết quả. Thời điểm cắt tỉa thích hợp thường là sau khi thu hoạch quả. Cần thường xuyên kiểm tra cây để phát hiện sớm và phòng trừ sâu bệnh hại kịp thời, đảm bảo cây sinh trưởng khỏe mạnh.
Hình ảnh minh họa các bước trồng cây con
Hình ảnh cây hạnh nhân thực tế
Để giúp bạn dễ dàng nhận biết và hình dung về loại cây này, dưới đây là một số hình ảnh cây hạnh nhân trong các giai đoạn khác nhau, từ khi còn là cây con cho đến khi ra hoa và kết quả.
Cành hạnh nhân với lá xanh và quả non
Cận cảnh quả hạnh nhân chín đã nứt vỏ trên cây
Cây hạnh nhân đang ra hoa trắng hồng rực rỡ
Quả hạnh nhân đã thu hoạch, sẵn sàng tách vỏ
Hạt hạnh nhân đã tách vỏ màu nâu nhạt
Nắm vững cách trồng cây hạnh nhân và áp dụng kỹ thuật chăm sóc phù hợp sẽ giúp bạn khai thác tối đa tiềm năng kinh tế từ loại cây này. Mặc dù có những thách thức về khí hậu, nhưng với sự đầu tư đúng đắn vào giống và quy trình canh tác, cây hạnh nhân hoàn toàn có thể trở thành nguồn thu nhập bền vững cho người nông dân Việt Nam. Để tìm hiểu thêm về các loại hạt giống nông nghiệp hoặc vật tư cần thiết, bạn có thể truy cập hatgiongnongnghiep1.vn.