Cây lựu từ lâu đã trở thành lựa chọn yêu thích của nhiều gia đình Việt, không chỉ vì quả mọng đẹp mắt, giàu dinh dưỡng mà còn bởi vẻ đẹp duyên dáng khi ra hoa kết trái và ý nghĩa phong thủy tốt lành mà nó mang lại. Nắm vững cách trồng cây lựu đúng kỹ thuật và chăm sóc khoa học là yếu tố then chốt để cây phát triển khỏe mạnh, sai quả, tô điểm thêm cho không gian sống hoặc mang lại hiệu quả kinh tế. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức chi tiết từ A-Z để bạn có thể tự tay trồng và chăm sóc cây lựu thành công ngay tại nhà.
Chuẩn bị trước khi trồng cây lựu
Trước khi bắt tay vào việc trồng cây lựu, khâu chuẩn bị đóng vai trò cực kỳ quan trọng, quyết định đến sự thành công ban đầu và khả năng sinh trưởng về sau của cây. Việc lựa chọn thời điểm phù hợp, nguồn giống chất lượng và chuẩn bị đất trồng cẩn thận sẽ tạo nền tảng vững chắc cho cây.
Chọn thời vụ thích hợp để trồng
Lựu là loại cây thuộc vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, có khả năng thích nghi tương đối tốt với điều kiện khí hậu ở nhiều vùng miền tại Việt Nam. Do đặc tính ưa sáng và chịu hạn tốt, cây có thể được trồng vào nhiều thời điểm trong năm. Tuy nhiên, để cây con có tỷ lệ sống cao nhất và nhanh chóng bén rễ, phục hồi sau khi trồng, thời điểm lý tưởng nhất để bắt đầu là vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 4-6 dương lịch) hoặc cuối mùa thu (khoảng tháng 9-11 dương lịch). Đầu mùa mưa cung cấp độ ẩm tự nhiên dồi dào, giúp cây con dễ dàng hồi xanh. Cuối mùa thu với thời tiết mát mẻ, độ ẩm vừa phải cũng rất thuận lợi cho cây mới trồng ổn định trước khi bước vào mùa đông hoặc mùa khô.
Lựa chọn giống cây lựu phù hợp
Có hai phương pháp phổ biến để nhân giống cây lựu là gieo hạt và nhân giống vô tính (chiết cành, ghép cành). Mỗi phương pháp có những ưu nhược điểm riêng. Trồng bằng hạt thường cho cây phát triển chậm, thời gian ra quả kéo dài và có thể không giữ được phẩm chất tốt như cây mẹ. Ngược lại, phương pháp chiết cành hoặc ghép cành được ưa chuộng hơn hẳn vì cây con giữ nguyên đặc tính của cây mẹ, sinh trưởng nhanh, sớm cho quả và đặc biệt phù hợp với nhu cầu trồng tại nhà để làm cảnh hoặc lấy quả nhanh.
Khi chọn cây giống chiết hoặc ghép, cần ưu tiên những cây có bầu đất nguyên vẹn, rễ phát triển tốt, thân mập mạp, lá xanh tươi, không có dấu hiệu sâu bệnh hay nấm mốc. Cây giống có đủ mắt ghép khỏe mạnh hoặc vết chiết liền sẹo tốt sẽ đảm bảo khả năng sinh trưởng mạnh mẽ sau khi trồng.
Chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi trồng cây lựu giúp đảm bảo tỷ lệ sống và sự phát triển ban đầu của cây.
Làm đất và chuẩn bị hố trồng đạt chuẩn
Cây lựu không quá kén đất nhưng sinh trưởng tốt nhất trên các loại đất thịt giàu mùn, thoát nước tốt như đất phù sa, đất thịt nhẹ pha cát hoặc đất trộn hữu cơ hoai mục. Nếu trồng trong chậu, việc phối trộn giá thể trồng là cực kỳ quan trọng. Hỗn hợp đất trồng trong chậu lý tưởng thường bao gồm đất vườn tơi xốp trộn với phân hữu cơ hoai mục (phân chuồng ủ hoai, phân trùn quế, hoặc phân xanh) và các vật liệu giúp tăng độ thoát nước và tơi xốp như xơ dừa, trấu hun, perlite theo tỷ lệ phù hợp (ví dụ: 50% đất thịt + 30% phân hữu cơ + 20% xơ dừa/trấu hun).
Đối với trồng lựu ngoài vườn, cần làm sạch cỏ dại, tàn dư thực vật và cày xới đất kỹ lưỡng để đất được thông thoáng, tơi xốp. Kết hợp bón vôi để khử chua, sát khuẩn nếu cần thiết. Sau khi làm đất, tiến hành đào hố trồng. Kích thước hố tiêu chuẩn thường là 40x40x40cm. Khoảng cách giữa các cây cần được tính toán hợp lý tùy theo mục đích trồng (lấy quả hay làm cảnh, trồng đơn hay trồng hàng rào) để đảm bảo đủ không gian cho cây phát triển tán lá và bộ rễ, tránh cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng. Sau khi đào hố, nên phơi hố vài ngày dưới ánh nắng để diệt mầm bệnh trong đất.
Kỹ thuật trồng cây lựu đạt tiêu chuẩn
Sau khi đã chuẩn bị đất và cây giống, việc thực hiện các bước trồng đúng kỹ thuật sẽ giúp cây nhanh chóng bén rễ và bắt đầu giai đoạn sinh trưởng mới. Cách trồng cây lựu không quá phức tạp, nhưng đòi hỏi sự cẩn thận và nhẹ nhàng.
Đầu tiên, đối với cây giống bầu, nhẹ nhàng dùng dao rạch bỏ lớp nilon hoặc vỏ bầu bao quanh. Thao tác này cần hết sức nhẹ nhàng, tránh làm vỡ bầu đất vì có thể gây tổn thương cho bộ rễ non, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng hồi phục của cây. Sau khi bóc vỏ bầu, từ từ đặt bầu cây vào giữa hố đã đào sẵn. Độ sâu của bầu cây nên ngang bằng hoặc cao hơn mặt đất một chút để tránh ngập úng gốc sau này.
Tiếp theo, lấp đất đầy xung quanh gốc cây. Dùng tay hoặc chân nhẹ nhàng nén chặt lớp đất quanh gốc. Việc nén đất giúp loại bỏ các túi khí trong đất, đảm bảo rễ cây tiếp xúc tốt với đất trồng, tránh tình trạng cây bị lung lay hoặc đổ sau khi trồng. Đồng thời, chỉnh cho cây đứng thẳng theo phương thẳng đứng. Nếu cần thiết, có thể cắm cọc và buộc cố định cây non vào cọc để cây không bị gió làm đổ trong giai đoạn đầu rễ chưa bám chắc.
Ngay sau khi trồng xong, tưới đẫm nước cho cây. Lượng nước đủ sẽ giúp bầu đất và đất mới lấp kết nối với nhau, cung cấp độ ẩm cần thiết cho rễ và kích thích quá trình ra rễ mới. Đây là bước quan trọng để cây con nhanh chóng hồi xanh và bắt đầu phát triển.
Thực hiện đúng kỹ thuật trồng cây lựu giúp cây nhanh bén rễ và phát triển khỏe mạnh.
Hướng dẫn cách chăm sóc cây lựu
Trồng đúng cách mới chỉ là bước khởi đầu. Để cây lựu cho năng suất và vẻ đẹp tối ưu, việc chăm sóc định kỳ và đúng phương pháp là điều không thể thiếu. Cách chăm sóc cây lựu bao gồm nhiều khía cạnh như tưới nước, làm cỏ, tỉa cành, tạo tán và phòng trừ sâu bệnh.
Tưới nước đầy đủ và hợp lý
Đặc tính của cây lựu là ưa sáng và cần độ ẩm đầy đủ, đặc biệt là trong giai đoạn cây con và khi cây đang ra hoa, kết trái. Sau khi trồng, cần duy trì độ ẩm cho đất bằng cách tưới nước đều đặn hàng ngày, đặc biệt là trong thời tiết khô hạn. Lượng nước tưới cần đủ ẩm nhưng tránh gây ngập úng rễ. Có thể kiểm tra độ ẩm đất bằng cách dùng ngón tay chọc sâu vào đất khoảng 3-5cm, nếu thấy đất khô thì cần tưới.
Trong mùa khô hoặc những ngày nắng nóng kéo dài, tần suất và lượng nước tưới cần tăng cường. Biện pháp giữ ẩm cho gốc cây như phủ rơm rạ, cỏ khô, vỏ trấu, hoặc bạt chuyên dụng quanh gốc cũng rất hiệu quả, giúp hạn chế bốc hơi nước từ đất và giữ cho nhiệt độ đất ổn định.
Đặc biệt lưu ý tưới đủ nước khi cây đang mang quả. Thiếu nước trong giai đoạn này sẽ làm quả nhỏ, khô, chất lượng giảm sút. Tuy nhiên, cũng tránh tưới quá nhiều gây nứt quả khi quả đã già. Việc điều chỉnh lượng nước tưới dựa trên điều kiện thời tiết, loại đất và giai đoạn sinh trưởng của cây là chìa khóa để cây lựu phát triển tốt.
Làm cỏ và xới xáo đất thường xuyên
Cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng, nước và ánh sáng với cây lựu, đồng thời có thể là nơi trú ngụ của sâu bệnh. Do đó, việc làm sạch cỏ trong vườn hoặc trong chậu trồng là rất cần thiết. Nên nhổ cỏ thường xuyên, đặc biệt là sau các đợt mưa lớn khi cỏ phát triển mạnh.
Kết hợp việc làm cỏ với xới xáo nhẹ lớp đất mặt xung quanh gốc cây. Xới xáo giúp đất thông thoáng hơn, tăng khả năng trao đổi khí và hấp thụ dinh dưỡng của bộ rễ. Tuy nhiên, cần xới nhẹ nhàng, tránh làm tổn thương rễ cây, đặc biệt là rễ nông. Nên thực hiện xới xáo đất 2-3 lần mỗi năm, kết hợp với các đợt bón phân để phân được trộn đều vào đất.
Tỉa cành, tạo tán và thúc chồi
Cây lựu có tốc độ phát triển cành lá khá nhanh và mạnh mẽ. Việc tỉa cành, tạo tán định kỳ không chỉ giúp cây có dáng đẹp, thông thoáng mà còn tập trung dinh dưỡng cho cành khỏe mạnh, kích thích ra hoa và đậu quả.
Nên tiến hành cắt tỉa vào cuối mùa đông hoặc đầu mùa xuân, khi cây đang trong giai đoạn ngủ nghỉ. Loại bỏ các cành yếu, cành tăm, cành khô héo, cành sâu bệnh, cành mọc chen chúc, cành vượt không cần thiết và các chồi gốc. Chỉ giữ lại các cành chính khỏe mạnh, phân bố đều để tạo bộ khung tán đẹp, giúp ánh sáng dễ dàng chiếu vào bên trong tán, tăng cường quang hợp và giảm thiểu nấm bệnh.
Trong giai đoạn cây ra hoa, có thể áp dụng biện pháp “thúc chồi” bằng cách ngắt bỏ các chồi ngọn không mang hoa hoặc các chồi non mọc không đúng vị trí. Điều này giúp dinh dưỡng tập trung vào các chồi hoa và cành mang quả, tăng khả năng đậu quả và năng suất.
Chăm sóc cây lựu định kỳ giúp cây khỏe mạnh, sai quả và phòng ngừa sâu bệnh hiệu quả.
Quy định bón phân khi trồng cây lựu
Dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu cho sự sinh trưởng và phát triển của cây lựu. Việc bón phân đúng loại, đúng liều lượng và đúng thời điểm sẽ giúp cây khỏe mạnh, ra hoa đậu quả đều và cho chất lượng quả tốt. Bón phân cho cây lựu bao gồm bón lót và bón thúc.
Bón lót cho hố trồng
Việc bón lót được thực hiện trước khi trồng cây con xuống hố khoảng 2-3 tuần. Mục đích của bón lót là cung cấp nguồn dinh dưỡng ban đầu cho cây khi bộ rễ còn yếu, đồng thời cải tạo cấu trúc đất, tăng độ mùn và khả năng giữ ẩm.
Loại phân bón lót phổ biến và hiệu quả là phân hữu cơ hoai mục. Có thể sử dụng phân chuồng ủ hoai kỹ, phân trùn quế hoặc các loại phân hữu cơ chế biến như Organic 1 hoặc Organic Gold. Liều lượng bón lót thông thường khoảng 1 – 3kg phân hữu cơ hoai mục cho mỗi hố trồng. Sau khi cho phân xuống đáy hố, cần trộn đều với lớp đất mặt và lấp lại. Thời gian chờ 2-3 tuần giúp phân hữu cơ phân hủy bớt, tránh gây “sốc” hoặc cháy rễ cho cây con khi mới trồng.
Bón phân đúng cách là yếu tố then chốt để cây lựu sinh trưởng tốt và cho năng suất cao.
Bón thúc định kỳ cho cây lựu
Bón thúc là việc bổ sung dinh dưỡng trong suốt quá trình sinh trưởng của cây nhằm đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng ở từng giai đoạn khác nhau. Liều lượng và loại phân bón thúc cho cây lựu thay đổi theo tuổi cây và giai đoạn phát triển.
- Năm đầu tiên sau khi trồng: Cây con cần dinh dưỡng để phát triển bộ rễ và thân lá. Nên bón thúc khoảng 3 lần trong năm, mỗi lần cách nhau khoảng 3 tháng. Sử dụng phân NPK cân đối như NPK 20-20-15 hoặc NPK 16-16-8 hoặc các loại phân bón lá chứa NPK và vi lượng. Liều lượng khoảng 0.2 – 0,3kg/ cây/ lần. Có thể kết hợp bón thêm phân hữu cơ pha loãng hoặc phân trùn quế để bổ sung dinh dưỡng hữu cơ.
- Từ năm thứ 2 trở đi (giai đoạn kiến thiết cơ bản và kinh doanh): Cây đã lớn hơn, bộ rễ phát triển mạnh và bắt đầu ra hoa, kết quả. Bón thúc thường được thực hiện 2 đợt chính mỗi năm. Đợt 1 vào cuối mùa khô hoặc đầu mùa mưa (khoảng tháng 2-3) để kích thích cây ra lộc xuân và chuẩn bị cho mùa hoa. Đợt 2 sau khi thu hoạch quả (khoảng tháng 9-10) để phục hồi sức cây, bồi dưỡng cho vụ sau. Liều lượng bón thúc khoảng 0.3 – 0,5 kg/ cây/ lần tùy thuộc vào kích thước và năng suất của cây, sử dụng các loại phân NPK phù hợp như NPK 20-20-15, NPK 16-16-8, hoặc phân chuyên dùng cho cây ăn quả có tỷ lệ Kali cao hơn một chút khi cây đang nuôi quả. Việc bón thúc cần được kết hợp với xới xáo đất nhẹ và tưới nước đủ ẩm để phân tan và ngấm vào đất hiệu quả.
Ngoài ra, cần chú ý quan sát tình trạng của cây để bổ sung dinh dưỡng vi lượng nếu cây có biểu hiện thiếu chất như vàng lá, xoăn lá.
Trồng và chăm sóc cây lựu đòi hỏi sự tỉ mỉ và tuân thủ kỹ thuật ở từng giai đoạn. Từ khâu chuẩn bị đất, chọn giống, kỹ thuật trồng ban đầu, cho đến các biện pháp chăm sóc định kỳ như tưới nước, làm cỏ, tỉa cành, bón phân đều có vai trò quan trọng. Áp dụng đúng cách trồng cây lựu và các kỹ thuật chăm sóc sẽ giúp bạn có được những cây lựu khỏe mạnh, sai quả, mang lại niềm vui và giá trị cho gia đình. Để tìm hiểu thêm về các loại hạt giống chất lượng và vật tư nông nghiệp, bạn có thể truy cập website hatgiongnongnghiep1.vn.