Bể thủy sinh không cần đất nền ngày càng phổ biến vì sự đơn giản và hiệu quả. Đối với những người mới bắt đầu hoặc muốn thiết lập một bể cá cảnh tối giản, việc tìm hiểu cách trồng cây nền thủy sinh mà không cần đến lớp nền chuyên dụng là giải pháp lý tưởng. Các loại cây này không chỉ dễ chăm sóc mà còn giúp tạo môi trường sống tự nhiên và đẹp mắt cho cá tép, ngay cả khi bể không có hệ thống CO2. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết các phương pháp trồng và chăm sóc hiệu quả.
Lợi ích của việc trồng cây thủy sinh không cần nền
Việc lựa chọn trồng cây nền thủy sinh mà bỏ qua lớp đất nền truyền thống mang lại nhiều ưu điểm đáng kể, đặc biệt là cho người mới chơi hoặc những người yêu thích sự đơn giản. Đầu tiên và quan trọng nhất là sự tiết kiệm chi phí, bởi đất nền thủy sinh chuyên dụng thường khá đắt đỏ. Thứ hai là quy trình thiết lập bể trở nên nhanh chóng và dễ dàng hơn nhiều, không cần xử lý hay trải nền phức tạp.
Thứ ba, việc vệ sinh bể không nền cũng thuận tiện hơn, dễ dàng hút cặn bẩn lắng đọng dưới đáy bể. Cuối cùng, bể không nền thường phù hợp với các hệ thống lọc đơn giản, ít đòi hỏi kỹ thuật cao, giúp người chơi dễ dàng duy trì chất lượng nước ổn định. Đây là lý do vì sao cách trồng cây nền thủy sinh này lại được ưa chuộng đến vậy.
Các loại cây thủy sinh phù hợp trồng không cần nền
Có hai nhóm cây thủy sinh chính có thể phát triển tốt mà không cần đến đất nền chuyên dụng. Nắm rõ đặc điểm của từng loại giúp bạn lựa chọn được loại cây phù hợp với điều kiện bể và sở thích của mình khi áp dụng cách trồng cây nền thủy sinh này.
Cây thủy sinh thả nổi
Các loại cây thả nổi sống hoàn toàn trên mặt nước hoặc lơ lửng trong cột nước. Chúng hấp thụ dinh dưỡng trực tiếp từ nước trong bể thông qua rễ và lá. Nhóm này cực kỳ dễ trồng, chỉ cần thả chúng vào bể là cây có thể tự sinh trưởng và phát triển. Các loại cây thả nổi phổ biến bao gồm Rong Đuôi Chó, Rong La Hán, Bèo Nhật, Bèo Tai Voi, Lục Bình mini, v.v. Một số loại rong như Rong Đuôi Chó có thể được buộc gốc vào đá để giữ cố định dưới đáy bể nếu bạn không muốn chúng nổi lềnh bềnh trên mặt nước.
Cây thủy sinh gắn đá, gắn lũa (Rhizome Plants)
Đây là nhóm cây có phần thân rễ (rhizome) phình ra, từ đó lá và rễ mọc ra. Đặc điểm quan trọng của nhóm này là phần thân rễ không được vùi lấp hoàn toàn trong nền, dù là nền chuyên dụng hay không nền. Việc vùi lấp thân rễ sẽ khiến chúng bị thối rữa và cây chết. Do đó, chúng thường được gắn lên các vật trang trí cứng như đá, lũa hoặc các phụ kiện khác trong bể. Rễ của chúng sẽ bám vào bề mặt vật thể đó và hút dinh dưỡng từ cột nước. Các loại cây phổ biến trong nhóm này bao gồm các loại Ráy (Anubias), Dương Xỉ (Java Fern, Windelov Fern), Bucephalandra (Bucep) và một số loại Rêu thủy sinh như Java Moss, Christmas Moss.
Hướng dẫn chi tiết cách trồng cây thủy sinh không cần nền
Việc trồng cây không nền khá đơn giản, nhưng mỗi nhóm cây lại có phương pháp thực hiện khác nhau.
Trồng cây thủy sinh thả nổi
Với các loại cây thả nổi như Rong Đuôi Chó hay các loại bèo, cách trồng cây nền thủy sinh này đơn giản nhất là chỉ cần nhẹ nhàng thả chúng vào bể. Cây sẽ tự điều chỉnh vị trí và bắt đầu quang hợp, hấp thụ dinh dưỡng từ nước. Nếu muốn giữ cây cố định dưới đáy, ví dụ như Rong Đuôi Chó, bạn có thể buộc nhẹ phần gốc (không phải thân rễ) vào một viên đá nhỏ hoặc một đoạn lũa. Khi buộc, lưu ý không siết quá chặt làm tổn thương cây. Sau khi buộc, đặt vật nặng đã gắn cây xuống đáy bể.
Trồng cây thủy sinh gắn đá/lũa
Cách trồng cây nền thủy sinh gắn đá/lũa đòi hỏi sự tỉ mỉ hơn một chút, đặc biệt là ở bước chuẩn bị và gắn cây. Các loại cây như Ráy, Dương Xỉ, Bucep thường được bán trong các cốc nhỏ chứa bông giữ ẩm.
Đầu tiên, khi mua cây về, bạn cần nhẹ nhàng nhấc cây ra khỏi cốc. Cẩn thận gỡ bỏ hết phần bông quấn quanh thân rễ và rễ cây. Bạn có thể rửa cây dưới vòi nước chảy nhẹ để loại bỏ bông dễ dàng hơn và làm sạch cây. Thường trong một cốc có thể có 2-3 cây nhỏ riêng biệt.
Tiếp theo, xác định rõ phần thân rễ (phần cứng phình ra giữa lá và rễ). Đây là phần quan trọng nhất và là nơi bạn sẽ gắn cây vào đá hoặc lũa. Cần lưu ý lại rằng, nếu muốn đặt cây dưới đáy bể không nền, bạn chỉ được đặt rễ cây xuống, tuyệt đối không được vùi lấp toàn bộ thân rễ, nếu không thân rễ sẽ bị thối.
Chọn vị trí trên đá hoặc lũa mà bạn muốn gắn cây vào. Vị trí này nên nhận được ánh sáng phù hợp với yêu cầu của loại cây đó. Lau khô hoàn toàn phần thân rễ cây và bề mặt đá/lũa tại vị trí gắn để keo dán có thể bám dính tốt nhất.
Mở tuýp keo dán thủy sinh chuyên dụng. Loại keo này an toàn cho môi trường nước và cá. Sử dụng đầu nhọn của nắp để chọc thủng miệng tuýp. Bóp một lượng keo vừa đủ, tạo thành một lớp mỏng trên bề mặt đá hoặc lũa đã chọn. Nhanh chóng đặt phần thân rễ của cây lên lớp keo vừa bóp. Nhấn giữ nhẹ nhàng cây tại vị trí đó trong khoảng 1 đến 2 phút để keo khô và cố định cây vào vật trang trí.
Sau khi cây đã bám chắc vào bề mặt, bạn có thể tiếp tục thực hiện với các cây khác hoặc các vị trí khác trên cùng một tảng đá/lũa. Cố gắng hoàn thành việc gắn cây trong vòng 10 đến 15 phút bởi cây thủy sinh sẽ bị khô khá nhanh khi ở ngoài môi trường nước quá lâu. Khi tất cả cây đã được gắn xong, bạn có thể đặt tảng đá hoặc thanh lũa có gắn cây vào trong bể thủy sinh của mình. Theo thời gian, cây sẽ tiếp tục phát triển rễ mới bám sâu hơn vào vật thể, giúp cây càng thêm chắc chắn.
Cách chăm sóc cây thủy sinh không cần nền hiệu quả
Mặc dù việc trồng cây nền thủy sinh không cần nền khá dễ dàng, nhưng để cây phát triển xanh tốt và khỏe mạnh lâu dài, bạn vẫn cần chú ý đến việc chăm sóc cơ bản.
Chăm sóc cây thủy sinh thả nổi
Các loại cây thả nổi thường là những loài cực kỳ dễ sống và phát triển nhanh. Đối với các loại rong như Rong Đuôi Chó, chúng có thể thích nghi với hầu hết các điều kiện môi trường trong bể, từ ánh sáng thấp đến ánh sáng cao, có dòng chảy hay không. Tuy nhiên, với các loại bèo, bạn nên đảm bảo chúng nhận được đủ ánh sáng trực tiếp từ đèn bể. Do khả năng sinh trưởng nhanh, đôi khi bạn cần vớt bớt cây thả nổi để tránh chúng che kín hết mặt nước, ảnh hưởng đến lượng ánh sáng và oxy trong bể.
Chăm sóc cây thủy sinh gắn đá/lũa
Các loại cây gắn đá, lũa như Ráy, Dương Xỉ, Bucep thường có tốc độ sinh trưởng chậm hơn so với các loại cây thân đốt cắm nền. Tuy nhiên, chúng vẫn rất dễ chăm sóc và là lựa chọn tuyệt vời cho bể không nền.
Về cắt tỉa, do tốc độ phát triển chậm, bạn không cần cắt tỉa chúng thường xuyên. Khi cây lớn hơn và thân rễ dài ra, hoặc khi có quá nhiều lá cũ, bạn có thể cắt bỏ những lá già hoặc cắt một phần thân rễ có kèm lá và rễ để nhân giống hoặc trồng sang vị trí khác. Việc cắt tỉa giúp cây thông thoáng và tập trung dinh dưỡng nuôi các lá mới.
Về ánh sáng, các loại cây gắn đá/lũa không đòi hỏi cường độ ánh sáng quá cao. Bạn không cần đầu tư vào các loại đèn thủy sinh công suất lớn hay đắt tiền. Ánh sáng quá mạnh đôi khi còn gây hại cho bể bằng cách thúc đẩy rêu hại bùng phát, nhất là trên các lá già của Ráy hoặc Dương Xỉ. Chỉ cần chiếu sáng từ 8 đến 10 tiếng mỗi ngày với đèn có cường độ trung bình là đủ để cây quang hợp và phát triển khỏe mạnh. Sử dụng bộ hẹn giờ sẽ giúp bạn kiểm soát thời gian chiếu sáng một cách chính xác và ổn định.
Về CO2 và dinh dưỡng, việc bổ sung CO2 không phải là bắt buộc đối với các loại cây này. Chúng vẫn có thể phát triển tốt mà không cần CO2, đặc biệt trong các bể có lượng cá vừa phải cung cấp một ít CO2 tự nhiên. Tuy nhiên, nếu có bổ sung CO2, cây chắc chắn sẽ phát triển nhanh và sung mãn hơn đáng kể.
Đối với dinh dưỡng, vì không có đất nền chứa phân bón, cây gắn đá/lũa chủ yếu hấp thụ dinh dưỡng từ cột nước. Mặc dù cá và các chất thải hữu cơ khác có thể cung cấp một phần, lượng này thường không đủ cho sự phát triển tối ưu của cây lâu dài, đặc biệt là trong các bể ít cá hoặc đã hoạt động một thời gian. Do đó, việc châm thêm phân nước là rất cần thiết. Bạn có thể sử dụng các loại phân nước tổng hợp (all-in-one) chuyên dụng cho thủy sinh. Liều lượng và tần suất sử dụng nên tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất, tuy nhiên, châm phân nước một lần mỗi tuần sau khi thay nước định kỳ thường là đủ.
Kiểm soát rêu hại là một thách thức phổ biến trong các bể trồng cây phát triển chậm như Ráy, Dương Xỉ. Rêu hại rất thích bám trên bề mặt lá cứng cáp của chúng. Lý do là bởi các loại cây này hấp thụ dinh dưỡng trong nước chậm hơn rêu, tạo điều kiện cho rêu phát triển mạnh khi có dinh dưỡng dư thừa và ánh sáng. Để ngăn chặn rêu hại, ngoài việc kiểm soát ánh sáng (không chiếu quá 8-10 tiếng/ngày và tránh ánh sáng trực tiếp quá mạnh chiếu vào lá cây), bạn nên thay nước bể hàng tuần (khoảng 20-30% lượng nước) để loại bỏ dinh dưỡng dư thừa trong cột nước, cắt nguồn “thức ăn” của rêu. Kết hợp với việc thả thêm các loại động vật ăn rêu như Ốc Nerita, Tép Amano hoặc một số loại cá ăn rêu phù hợp sẽ giúp kiểm soát rêu hại hiệu quả hơn.
Để tìm mua các loại cây thủy sinh phù hợp cho bể không nền, bạn có thể tham khảo tại các cửa hàng uy tín hoặc trên các trang web chuyên về thủy sinh như hatgiongnongnghiep1.vn.
Việc áp dụng cách trồng cây nền thủy sinh không cần đất nền là một phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả, mang lại vẻ đẹp tự nhiên và sức sống cho bể cá cảnh của bạn. Bằng cách lựa chọn đúng loại cây và áp dụng các bước chăm sóc cơ bản về ánh sáng, dinh dưỡng và kiểm soát rêu hại, bạn hoàn toàn có thể tạo ra một hệ sinh thái thủy sinh xanh tốt mà không cần đầu tư quá nhiều vào nền hay CO2. Đây là lựa chọn tuyệt vời cho người mới bắt đầu, giúp họ dễ dàng tận hưởng niềm vui chơi thủy sinh.