Cách trồng cây quýt đường hiệu quả tại nhà không chỉ mang lại nguồn trái cây tươi ngon, giàu dinh dưỡng mà còn góp phần làm đẹp không gian sống. Quýt đường, với hương vị ngọt thanh đặc trưng, là loại cây ăn quả được nhiều người yêu thích và lựa chọn để tự trồng. Việc hiểu rõ kỹ thuật trồng và chăm sóc đóng vai trò then chốt để cây sinh trưởng tốt, cho năng suất cao và ít sâu bệnh. Bài viết này sẽ đi sâu vào từng bước cụ thể để bạn có thể tự tin bắt tay vào việc trồng quýt đường ngay từ hôm nay.
Tổng quan về Cây Quýt Đường
Cây quýt đường, tên khoa học Citrus reticulata Blanco, là một loại cây ăn quả thuộc họ Cam chanh, phổ biến ở các khu vực khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Đặc điểm nổi bật của loại quýt này là vị ngọt đậm, ít chua và hương thơm dịu nhẹ.
Cây quýt đường thường có chiều cao trung bình từ 3 đến 4 mét khi trưởng thành. Lá cây hình bầu dục, màu xanh đậm, dài khoảng 5-10 cm, mọc rậm rạp tạo nên tán lá xanh tốt. Hoa của cây quýt nhỏ, có màu trắng tinh khôi và tỏa ra mùi thơm thoang thoảng, rất dễ chịu, thường nở rộ vào mùa xuân.
Quả quýt đường khi chín có màu cam sáng bắt mắt. Vỏ quả mỏng, rất dễ bóc, bên ngoài có lớp sừng chứa nhiều túi tinh dầu nhỏ li ti, tạo nên mùi thơm đặc trưng khi bóc vỏ. Hình dáng quả thường là cầu dẹt ở hai đầu, phần đỉnh và đáy trái hơi lõm vào. Bên trong, múi quýt mọng nước, có thể có hạt hoặc không tùy thuộc vào giống cụ thể và điều kiện thụ phấn.
Ngoài việc thưởng thức tươi, quýt đường còn được sử dụng rộng rãi để chế biến nước ép, mứt, hoặc làm nguyên liệu cho các món ăn và đồ uống. Đặc biệt, vào dịp Tết Nguyên Đán, những trái quýt vàng rực thường được bày trên mâm ngũ quả như biểu tượng của sự sung túc, may mắn và thịnh vượng.
Chuẩn bị trước khi trồng
Để trồng cây quýt đường thành công, khâu chuẩn bị ban đầu là cực kỳ quan trọng. Việc lựa chọn vị trí, thời điểm, giống cây và chuẩn bị đất kỹ lưỡng sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của cây về sau.
Lựa chọn vị trí và thời điểm trồng
Quýt đường là cây ưa sáng, cần nhiều ánh nắng mặt trời để quang hợp và phát triển, ra hoa đậu quả tốt. Do đó, nên chọn vị trí trồng có đủ ánh sáng, thoáng đãng, tránh những nơi bị che khuất hoặc quá râm mát. Đồng thời, cần tránh những khu vực trũng, thấp có nguy cơ bị ngập úng vào mùa mưa, bởi rễ quýt rất nhạy cảm với tình trạng úng nước. Nếu trồng trong vườn nhà, hãy đảm bảo khoảng cách giữa các cây tối thiểu 4-5 mét để tán cây có đủ không gian phát triển mà không bị cạnh tranh ánh sáng và dinh dưỡng.
Thời điểm lý tưởng nhất để tiến hành cách trồng cây quýt đường là vào đầu mùa mưa, thường là khoảng tháng 5-6 dương lịch. Lúc này, lượng mưa tự nhiên dồi dào sẽ giúp cung cấp độ ẩm cần thiết cho cây con bén rễ nhanh chóng và phát triển ổn định trong giai đoạn đầu. Nếu không thể trồng vào đầu mùa mưa, bạn cũng có thể chọn thời điểm cuối mùa mưa, khoảng tháng 10-11, khi thời tiết mát mẻ và độ ẩm còn duy trì. Tránh trồng vào giữa mùa khô nóng hoặc giữa mùa đông rét đậm.
Chọn giống quýt đường phù hợp
Chất lượng của cây giống ảnh hưởng trực tiếp đến sức sống, khả năng chống chịu sâu bệnh và năng suất sau này. Bạn nên tìm mua cây giống tại các vườn ươm, cửa hàng bán cây giống uy tín để đảm bảo nguồn gốc và chất lượng.
Khi chọn cây con, hãy quan sát kỹ. Cây giống khỏe mạnh thường có chiều cao lý tưởng từ 20-30 cm, thân thẳng, lá xanh tươi, bóng mượt, không có dấu hiệu vàng úa, đốm lá hay vết sâu bệnh. Kiểm tra bầu đất xem rễ có phát triển tốt, không bị thối hay quấn rễ quá chặt.
Cây quýt đường thường được nhân giống bằng hai phương pháp chính là ghép cành và chiết cành. Phương pháp ghép cành phổ biến hơn vì giúp kết hợp được ưu điểm của gốc ghép (thường là cây có bộ rễ khỏe, chống chịu tốt) với cành ghép (mang đặc tính tốt về quả của cây mẹ). Cây ghép thường cho năng suất cao hơn và ổn định hơn so với cây chiết cành. Việc lựa chọn phương pháp nhân giống phù hợp cũng là một phần quan trọng trong cách trồng cây quýt đường tối ưu.
Chọn giống cây quýt đường khỏe mạnh từ nhà vườn uy tín
Chuẩn bị đất trồng lý tưởng
Đất là môi trường sống chính của cây, cung cấp dinh dưỡng và neo giữ bộ rễ. Cây quýt đường phát triển tốt nhất trên nền đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và đặc biệt quan trọng là có khả năng thoát nước tốt. Đất thịt pha cát, đất phù sa hoặc đất đỏ bazan đã qua xử lý là những lựa chọn phù hợp.
Trước khi trồng, đất cần được cày bừa kỹ hoặc đào hố, làm tơi xốp. Bạn nên trộn thêm các loại phân hữu cơ đã ủ hoai mục như phân chuồng hoai, phân xanh, hoặc sử dụng các loại đất trộn sẵn chuyên dụng cho cây ăn quả để tăng cường dinh dưỡng và cải thiện cấu trúc đất.
Độ pH của đất cũng là yếu tố cần lưu ý. Quýt đường ưa đất có tính axit nhẹ đến trung tính, với độ pH lý tưởng từ 5.5 đến 6.5. Nếu đất quá chua hoặc quá kiềm, cây sẽ khó hấp thụ dinh dưỡng. Bạn có thể kiểm tra độ pH của đất và điều chỉnh bằng cách bón vôi (nếu đất chua) hoặc thêm chất hữu cơ (nếu đất kiềm). Đối với người trồng tại nhà hoặc trên sân thượng, việc sử dụng các loại đất trồng chuyên dụng như đất trồng cây ăn quả đã được phối trộn sẵn các thành phần tối ưu về dinh dưỡng và độ thoáng khí là một lựa chọn tiện lợi. Các sản phẩm đất trồng từ hatgiongnongnghiep1.vn thường đảm bảo độ tơi xốp và thoát nước tốt, rất thích hợp cho việc trồng quýt đường.
Đất trồng cây quýt đường tơi xốp, giàu dinh dưỡng
Các bước trồng cây quýt đường chi tiết
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết, chúng ta sẽ tiến hành các bước cách trồng cây quýt đường vào vị trí cố định. Dù trồng dưới đất hay trong chậu, các kỹ thuật cơ bản đều tương đồng và cần thực hiện cẩn thận để không làm tổn thương bộ rễ non nớt.
Nếu trồng trong chậu, hãy chọn chậu có kích thước phù hợp với cây con và có lỗ thoát nước ở đáy. Đổ lớp đất trồng đã chuẩn bị vào chậu, tạo một lớp nền khoảng 1/3 chiều cao chậu. Nếu trồng trực tiếp xuống đất, đào một hố có kích thước khoảng 50x50x50 cm (chiều dài, rộng, sâu) tùy thuộc vào kích thước bầu cây giống.
Nhẹ nhàng xé bỏ lớp túi nilon hoặc vỏ bầu xung quanh bầu đất của cây giống. Thực hiện thao tác này cẩn thận, tránh làm vỡ bầu đất hoặc đứt rễ cây. Đặt cây con vào giữa hố hoặc chậu sao cho phần gốc cây (nơi nối giữa rễ và thân) ngang bằng hoặc hơi cao hơn so với mặt đất xung quanh một chút. Điều này giúp tránh tình trạng đọng nước gây thối gốc sau này.
Lấp đất từ từ xung quanh gốc cây, dùng tay ấn nhẹ để đất bám chặt vào bầu rễ, loại bỏ các túi khí. Đảm bảo không lấp đất quá cao lên phần thân cây. Sau khi lấp đất xong, tưới nước thật đẫm để đất ẩm đều, giúp rễ cây nhanh chóng tiếp xúc và bám chặt vào môi trường mới.
Trong trường hợp trồng ở khu vực có gió mạnh, nên cắm thêm cọc và dùng dây mềm buộc cố định thân cây vào cọc. Việc này giúp cây non đứng vững, không bị lung lay gốc gây tổn thương rễ trong thời gian đầu khi rễ chưa bám sâu vào đất. Duy trì tưới nước đều đặn trong 1-2 tháng đầu tiên sau khi trồng để cây phục hồi và bắt đầu phát triển.
Hướng dẫn các bước cách trồng cây quýt đường chi tiết
Kỹ thuật chăm sóc cây quýt đường sau trồng
Sau khi đã hoàn thành việc trồng, giai đoạn chăm sóc đóng vai trò quyết định đến sự sinh trưởng, khả năng ra hoa đậu quả và tuổi thọ của cây. Chăm sóc đúng kỹ thuật bao gồm việc tưới nước, bón phân, cắt tỉa và phòng trừ sâu bệnh một cách hợp lý.
Chế độ tưới nước
Nước là yếu tố thiết yếu cho sự sống của cây, nhưng việc tưới quá nhiều hoặc quá ít đều gây hại. Giai đoạn cây con sau khi trồng, cần tưới nước đều đặn hàng ngày, đặc biệt vào mùa khô để giữ ẩm cho đất. Lượng nước tưới tùy thuộc vào kích thước cây, loại đất và điều kiện thời tiết, nhưng đảm bảo đất luôn ẩm mát chứ không bị sũng nước. Có thể phủ thêm một lớp vật liệu giữ ẩm như rơm rạ, cỏ khô hoặc mùn cưa quanh gốc cây để hạn chế thoát hơi nước.
Khi cây đã lớn và bộ rễ phát triển, nhu cầu nước có thể giảm bớt. Tuy nhiên, vào các giai đoạn quan trọng như khi cây ra hoa, đậu quả non hoặc trong các đợt khô hạn kéo dài, cần tăng cường lượng nước tưới để cây có đủ độ ẩm nuôi dưỡng hoa và trái. Quan sát đất và tình trạng lá cây để điều chỉnh lượng nước cho phù hợp. Lá héo rũ vào buổi sáng là dấu hiệu cây thiếu nước.
Tưới nước đầy đủ cho cây quýt đường phát triển
Bón phân cho từng giai đoạn phát triển
Cây quýt đường cần một lượng dinh dưỡng đáng kể để phát triển thân cành, lá và nuôi trái. Việc bón phân cần được thực hiện định kỳ và phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng của cây.
Trong 1-2 năm đầu sau khi trồng, cây chủ yếu tập trung phát triển bộ rễ và khung tán. Giai đoạn này, cây cần nhiều đạm (N) và lân (P) để thúc đẩy sự phát triển của thân, cành và lá. Nên sử dụng phân hữu cơ hoai mục kết hợp với phân NPK theo tỷ lệ đạm và lân cao hơn. Bón phân định kỳ 1-2 tháng/lần với liều lượng vừa phải, tránh bón quá liều gây “sốc” cho cây.
Khi cây bắt đầu ra hoa và đậu quả (thường từ năm thứ 3-4 trở đi), nhu cầu dinh dưỡng chuyển sang giai đoạn nuôi trái. Lúc này, cây cần nhiều kali (K) hơn để giúp trái ngọt hơn, to hơn và có màu sắc đẹp hơn. Tiếp tục sử dụng phân hữu cơ kết hợp với phân NPK có tỷ lệ kali cao hơn, ví dụ công thức 15-15-15 hoặc tương đương. Bón phân trước khi cây ra hoa và sau khi đậu quả non là rất cần thiết. Có thể bổ sung thêm các loại phân bón lá chứa vi lượng để tăng cường sức đề kháng và chất lượng trái.
Việc bón phân cần kết hợp với xới đất nhẹ quanh gốc để phân được vùi lấp, tránh bị rửa trôi hoặc bay hơi. Lưu ý bón phân cách gốc cây một khoảng nhất định, tránh bón trực tiếp vào gốc làm cháy rễ.
Cắt tỉa và tạo tán
Cắt tỉa là kỹ thuật quan trọng trong cách trồng cây quýt đường giúp cây phát triển cân đối, thông thoáng, hạn chế sâu bệnh và kích thích ra hoa đậu quả đồng đều. Công việc này nên được thực hiện định kỳ, đặc biệt sau mỗi vụ thu hoạch.
Khi cây còn non, mục tiêu cắt tỉa là tạo khung tán cơ bản. Sau khi trồng 1-2 tháng và cây bắt đầu ra đọt non, chọn giữ lại khoảng 3-4 cành cấp 1 khỏe mạnh, phân bố đều quanh thân chính và ở độ cao phù hợp (khoảng 30-40 cm tính từ mặt đất). Cắt bỏ các cành yếu, mọc sát gốc, mọc vượt hoặc mọc quá dày vào phía trong tán.
Đối với cây trưởng thành, việc cắt tỉa nhằm loại bỏ các cành khô héo, cành bị sâu bệnh, cành mọc chồng chéo, cành tăm, cành vượt. Việc này giúp ánh sáng và không khí lưu thông tốt hơn vào bên trong tán, giảm độ ẩm, từ đó hạn chế sự phát triển của nấm bệnh. Cắt tỉa cũng giúp cây tập trung dinh dưỡng vào các cành khỏe mạnh có khả năng ra hoa đậu quả cao. Sau mỗi vụ thu hoạch, tiến hành cắt tỉa nhẹ để loại bỏ các cành đã mang trái và kích thích cây ra cành non mới cho vụ sau. Sử dụng kéo cắt tỉa sắc bén và vệ sinh sạch sẽ để tránh lây lan mầm bệnh.
Cắt tỉa cành cho cây quýt đường thông thoáng
Phòng trừ sâu bệnh hại phổ biến
Cây quýt đường, như nhiều loại cây có múi khác, thường bị tấn công bởi một số loại sâu bệnh gây ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và năng suất. Việc thường xuyên kiểm tra vườn cây để phát hiện sớm và có biện pháp phòng trừ kịp thời là rất quan trọng.
Một số sâu hại phổ biến trên cây quýt đường bao gồm rầy chổng cánh (là vật trung gian truyền bệnh vàng lá gân xanh rất nguy hiểm), sâu vẽ bùa (gây hại trên lá non), bọ trĩ (làm sần vỏ trái), nhện đỏ, rệp sáp… Các bệnh thường gặp có thể là bệnh vàng lá gân xanh, bệnh thối gốc chảy mủ, bệnh loét sẹo, bệnh đốm đồng tiền, bệnh phấn trắng…
Để phòng trừ hiệu quả, nên áp dụng tổng hợp các biện pháp:
- Vệ sinh vườn cây sạch sẽ, thu gom và tiêu hủy tàn dư cây bệnh.
- Cắt tỉa tạo tán thông thoáng.
- Tưới tiêu hợp lý, tránh ẩm thấp hoặc khô hạn kéo dài.
- Sử dụng các biện pháp sinh học như nuôi thiên địch (bọ rùa, ong ký sinh…) để kiểm soát côn trùng gây hại.
- Khi phát hiện sâu bệnh, ưu tiên sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học hoặc các chế phẩm an toàn để phun trừ, tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng, liều lượng và thời gian cách ly. Chỉ khi sâu bệnh bùng phát mạnh và các biện pháp khác không hiệu quả mới cân nhắc sử dụng thuốc hóa học, nhưng cần lựa chọn loại thuốc phù hợp và luân phiên để tránh kháng thuốc.
Phòng trừ sâu bệnh hại cây quýt đường
Thu hoạch trái quýt đường
Sau khoảng 3-4 năm chăm sóc theo cách trồng cây quýt đường đúng kỹ thuật, cây ghép hoặc chiết sẽ bắt đầu cho những lứa trái đầu tiên. Thời gian thu hoạch chính của quýt đường ở Việt Nam thường rơi vào khoảng tháng 11 đến tháng 12 dương lịch, tùy thuộc vào vùng khí hậu và giống cụ thể.
Dấu hiệu nhận biết trái quýt đã chín và sẵn sàng để thu hoạch là khi vỏ quả chuyển sang màu cam sáng rực rỡ, căng bóng, vỏ mỏng và dễ dàng bóc ra. Trái khi đó cũng đạt độ ngọt tối đa. Nên hái trái vào buổi sáng sớm khi trời còn mát mẻ và khô ráo, tránh hái vào lúc trời mưa hoặc còn sương đọng.
Khi thu hoạch, sử dụng kéo hoặc dao sắc để cắt cuống trái, tránh làm tổn thương cành mang quả hoặc làm dập vỏ trái. Để lại một đoạn cuống nhỏ (khoảng 0.5-1 cm) sẽ giúp trái bảo quản được lâu hơn. Xếp nhẹ nhàng trái vào sọt hoặc thùng chứa, tránh làm trầy xước vỏ, vì vết xước có thể tạo điều kiện cho nấm bệnh xâm nhập, gây thối hỏng.
Giá trị dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe từ quýt đường
Quýt đường không chỉ là loại trái cây ngon miệng mà còn là nguồn cung cấp dồi dào các vitamin và khoáng chất thiết yếu, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người. Hàm lượng dinh dưỡng trong quýt rất phong phú.
Đặc biệt, quýt đường chứa lượng lớn Vitamin C, một chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. So với nhiều loại trái cây khác như lê, hàm lượng protein, photpho, canxi, vitamin B1, vitamin C và vitamin B2 trong quýt đều cao hơn đáng kể.
Các thành phần chống oxy hóa khác có trong quýt cũng góp phần ngăn chặn sự phát triển của các loại u bướu và hỗ trợ chống lại sự phá vỡ acid uric trong máu. Các loại acid hữu cơ và vitamin tự nhiên có trong quýt giúp điều hòa chức năng trao đổi chất trong cơ thể, rất tốt cho sức khỏe, đặc biệt là những người lớn tuổi hoặc có tiền sử bệnh tim mạch.
Ngoài ra, có một quan niệm phổ biến cho rằng trồng cây quýt trong nhà hoặc văn phòng còn giúp chống lại tác hại của tia bức xạ từ máy tính. Điều này được giải thích là nhờ hàm lượng Vitamin A và Beta-Caroten cao trong quýt, vốn là những chất có lợi cho da và mắt, đặc biệt hữu ích cho những người thường xuyên làm việc với màn hình máy tính. Việc tự tay trồng cây quýt đường và thưởng thức trái cây do mình làm ra càng nhân đôi giá trị và niềm vui.
Giá trị dinh dưỡng phong phú trong trái quýt đường
Cách trồng cây quýt đường không quá phức tạp nếu bạn nắm vững các kỹ thuật cơ bản và dành thời gian chăm sóc cho cây. Bằng việc lựa chọn giống tốt, chuẩn bị đất phù hợp, và áp dụng đúng các bước chăm sóc như tưới nước, bón phân, cắt tỉa và phòng trừ sâu bệnh, bạn hoàn toàn có thể có một vườn quýt đường sai trái, chất lượng ngay tại không gian sống của mình. Chúc bạn thành công với khu vườn quýt của mình!