Việc tạo dựng một bể cá cảnh đẹp với cây thủy sinh không nhất thiết phải phức tạp hay tốn kém, đặc biệt là với các loại cây không yêu cầu đất nền. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những người mới bắt đầu hoặc muốn duy trì bể cá đơn giản mà vẫn có màu sắc tự nhiên. Bài viết này từ hatgiongnongnghiep1.vn sẽ hướng dẫn bạn chi tiết cách trồng và chăm sóc những loại cây thủy sinh đặc biệt này, giúp bạn dễ dàng tạo ra một không gian dưới nước sống động ngay cả khi không sử dụng đất nền. Bạn sẽ nắm được những kiến thức cần thiết để cây phát triển khỏe mạnh, phù hợp với môi trường bể cá không có CO2 và dinh dưỡng nền chuyên sâu.
Các Loại Cây Thủy Sinh Không Cần Đất Nền
Trên thực tế, có hai nhóm cây thủy sinh chính mà bạn có thể trồng trong bể cá mà không cần sử dụng đến đất nền chuyên dụng. Việc phân loại này giúp bạn dễ dàng lựa chọn và áp dụng phương pháp trồng phù hợp cho từng loại, đảm bảo cây có thể hấp thụ dinh dưỡng trực tiếp từ cột nước và phát triển khỏe mạnh trong môi trường bể cá cơ bản, thường không có hệ thống CO2 và phân nền giàu dinh dưỡng.
Nhóm đầu tiên là cây thủy sinh thả nổi. Đúng như tên gọi, những loại cây này sống lơ lửng trên mặt nước hoặc trong cột nước mà không cần cố định rễ xuống nền. Chúng hấp thụ ánh sáng trực tiếp từ đèn chiếu và dinh dưỡng hòa tan trong nước bể.
Nhóm thứ hai là cây thủy sinh gắn đá, gắn lũa. Đặc điểm nổi bật của nhóm này là rễ của chúng bám vào các bề mặt rắn như đá, gỗ lũa, hoặc thậm chí là kính bể, thay vì đâm sâu xuống nền. Thân rễ (rhizome) là phần quan trọng nhất và cần được giữ thông thoáng, không bị vùi lấp.
Cách Trồng Cây Thủy Sinh Thả Nổi
Đối với các loại cây thủy sinh thả nổi phổ biến như rong, bèo các loại (bèo tai tượng, bèo nhật, bèo tấm), phương pháp trồng đơn giản nhất là chỉ cần thả chúng trực tiếp vào bể cá. Rễ của chúng sẽ tự do lơ lửng trong nước, hút dinh dưỡng từ phân cá và các chất hữu cơ khác có trong cột nước. Loại cây này rất dễ sống và phát triển nhanh chóng, đôi khi bạn còn phải vớt bớt để tránh chúng che khuất ánh sáng của các cây bên dưới hoặc chiếm hết không gian mặt nước.
Trong trường hợp bạn muốn một số loại rong như rong đuôi chó chìm xuống đáy bể để tạo cảnh quan tầng thấp hơn, bạn có thể buộc nhẹ nhàng phần gốc hoặc một nhóm cây vào một viên đá nhỏ hoặc một khúc gỗ lũa có trọng lượng đủ nặng. Sau đó thả vật nặng này xuống bể, rong sẽ theo đó chìm xuống và vẫn tiếp tục phát triển bình thường. Lưu ý không buộc quá chặt làm tổn thương thân cây.
Cách Trồng Cây Thủy Sinh Gắn Đá/Lũa
Các loại cây gắn đá, lũa như ráy (Anubias), dương xỉ (Java Fern), Bucephalandra (bucep) là những lựa chọn tuyệt vời để trang trí đá và lũa trong bể cá. Tuy nhiên, cách trồng chúng đòi hỏi sự cẩn thận hơn một chút so với cây thả nổi. Phần quan trọng nhất của các loại cây này là thân rễ (rhizome) – một phần thân mập mạp, thường mọc ngang, từ đó lá và rễ mọc ra. Bạn tuyệt đối không được vùi lấp thân rễ này dưới bất kỳ loại nền nào, kể cả đất nền hay sỏi. Vùi thân rễ sẽ khiến chúng bị úng và thối rữa rất nhanh.
Có hai phương pháp chính để gắn các loại cây này lên đá hoặc lũa. Phương pháp truyền thống là sử dụng chỉ may hoặc sợi cước mỏng để buộc cố định thân rễ vào bề mặt bạn muốn gắn. Cách này đòi hỏi sự tỉ mỉ và có thể tốn khá nhiều thời gian, nhưng rất an toàn cho cây. Sau một thời gian, rễ cây sẽ bám chặt vào đá/lũa và bạn có thể gỡ bỏ hoặc để sợi chỉ/cước tự phân hủy.
Phương pháp hiện đại và nhanh chóng hơn là sử dụng keo dán thủy sinh chuyên dụng. Loại keo này an toàn cho cá và môi trường bể. Dưới đây là các bước chi tiết khi sử dụng keo:
Cách trồng cây thủy sinh không cần đất nền trong bể cá cảnh
-
Chuẩn bị cây: Khi mua cây ráy, dương xỉ hay bucep, chúng thường được bán trong cốc nhỏ với bông hoặc len khoáng quấn quanh gốc. Nhẹ nhàng lấy cây ra khỏi cốc. Từ từ gỡ bỏ lớp bông hoặc len khoáng này khỏi thân và rễ. Bạn có thể rửa nhẹ dưới vòi nước sạch để loại bỏ hết vật liệu cũ bám vào, tránh làm tổn thương rễ. Lưu ý rằng trong một cốc có thể có nhiều cây nhỏ dính lại với nhau, hãy tách chúng ra một cách cẩn thận.
-
Xác định vị trí gắn: Nhìn vào cây để xác định phần thân rễ chính – đây là nơi bạn sẽ gắn vào đá hoặc lũa. Rễ sẽ mọc ra từ thân rễ này. Nếu bạn muốn trồng cây này xuống nền bể (sỏi, cát), chỉ được phép vùi phần rễ xuống dưới, tuyệt đối không được để thân rễ bị lấp.
-
Chọn điểm gắn: Xác định vị trí cụ thể trên tảng đá hoặc khúc lũa mà bạn muốn đặt cây. Đảm bảo bề mặt này tương đối sạch sẽ.
-
Lau khô cây: Keo dán thủy sinh thường hoạt động tốt nhất trên bề mặt khô ráo. Dùng khăn giấy hoặc vải mềm lau nhẹ phần thân rễ mà bạn định dán để loại bỏ nước bám vào.
-
Sử dụng keo: Mở tuýp keo dán thủy sinh. Nếu là tuýp mới, dùng đầu nhọn trên nắp để chọc thủng lớp niêm phong ở miệng tuýp. Bóp nhẹ một lượng keo vừa đủ (một lớp mỏng) lên điểm đã chọn trên đá hoặc lũa. Không cần quá nhiều keo.
-
Gắn cây: Ngay lập tức đặt phần thân rễ đã lau khô vào vị trí vừa bôi keo. Nhấn nhẹ và giữ nguyên trong khoảng 30 giây đến 1-2 phút. Thời gian giữ tùy thuộc vào loại keo và độ khô của bề mặt. Khi keo khô lại, cây sẽ dính chặt vào đá/lũa.
-
Tiếp tục với cây khác: Nếu có nhiều cây, lặp lại quy trình này với từng cây hoặc nhóm cây nhỏ. Cố gắng hoàn thành việc gắn cây trong vòng 10-15 phút, vì cây thủy sinh khi ở ngoài môi trường nước sẽ nhanh chóng bị khô.
-
Hoàn thành: Sau khi tất cả cây đã được gắn xong và keo đã khô hoàn toàn, bạn có thể đặt các tảng đá hoặc khúc lũa đã gắn cây vào vị trí mong muốn trong bể cá. Cây sẽ dần dần thích nghi và bắt đầu phát triển rễ mới bám sâu hơn vào vật chủ.
Cách Chăm Sóc Cây Thủy Sinh Không Cần Đất Nền
Việc chăm sóc các loại cây thủy sinh không cần đất nền nhìn chung là khá đơn giản, biến chúng thành lựa chọn phổ biến cho người chơi thủy sinh ở mọi cấp độ. Tuy nhiên, hiểu rõ nhu cầu của từng nhóm cây sẽ giúp chúng phát triển tối ưu và giữ được vẻ đẹp lâu dài trong bể của bạn.
Chăm Sóc Cây Thả Nổi
Cây thủy sinh thả nổi trong bể cá không cần nền đất
Các loại cây thả nổi như rong hoặc bèo thường rất dễ tính và không yêu cầu quá nhiều sự chăm sóc đặc biệt. Rong đuôi chó, ví dụ, có thể sống tốt trong hầu hết mọi điều kiện bể, từ ánh sáng thấp đến cao, có hoặc không có dòng chảy mạnh. Chúng hút dinh dưỡng trực tiếp từ nước và phát triển rất nhanh. Đối với các loại bèo, mặc dù dễ sống, chúng thường cần ánh sáng tương đối đầy đủ để phát triển mạnh mẽ và không bị teo nhỏ hoặc úa vàng. Chỉ cần đảm bảo chúng có đủ ánh sáng và dinh dưỡng trong nước (từ chất thải của cá), chúng sẽ sinh sôi nảy nở. Đôi khi, việc quản lý số lượng bèo để tránh che phủ toàn bộ mặt nước là công việc chăm sóc chính bạn cần làm.
Chăm Sóc Cây Gắn Đá/Lũa
Mặc dù phức tạp hơn một chút so với cây thả nổi trong khâu trồng ban đầu, các loại cây gắn đá, lũa như ráy, dương xỉ, bucep lại là những loại cây cực kỳ dễ chăm sóc về lâu dài. Chúng có tốc độ sinh trưởng chậm, điều này vừa là ưu điểm (không cần cắt tỉa thường xuyên) vừa là nhược điểm (dễ bị rêu hại tấn công).
Cắt tỉa
Do tốc độ phát triển chậm, bạn không cần phải cắt tỉa các loại cây này quá thường xuyên. Khi cây đã lớn và phần thân rễ phát triển dài, bạn có thể cắt ngang thân rễ để tách thành các cây con mới. Mỗi phần thân rễ có lá và rễ đều có thể được gắn hoặc buộc vào vị trí mới trong bể để tiếp tục phát triển.
Ánh sáng
Nhu cầu ánh sáng của ráy, dương xỉ, và bucep không cao. Chúng có thể phát triển tốt dưới điều kiện ánh sáng trung bình hoặc thậm chí thấp. Sử dụng đèn thủy sinh công suất vừa phải là đủ. Việc chiếu sáng quá mạnh cho những loại cây phát triển chậm này có thể là nguyên nhân chính dẫn đến bùng phát rêu hại trong bể, đặc biệt là rêu bám trên lá. Hạn chế thời gian chiếu sáng từ 8 đến 10 tiếng mỗi ngày là lý tưởng cho các loại cây này.
CO2 và Dinh dưỡng
Các loại cây gắn đá/lũa không yêu cầu phải có hệ thống CO2 để sống. Chúng vẫn có thể quang hợp và phát triển dựa vào lượng CO2 hòa tan tự nhiên trong nước. Tuy nhiên, nếu bể có châm CO2, tốc độ tăng trưởng và màu sắc của cây có thể được cải thiện đáng kể.
Dinh dưỡng là yếu tố quan trọng hơn. Mặc dù cây có thể hấp thụ một phần dinh dưỡng từ chất thải của cá, lượng này thường không đủ về lâu dài, đặc biệt trong các bể chỉ sử dụng sỏi hoặc cát mà không có phân nền. Thiếu dinh dưỡng có thể khiến cây bị yếu đi, lá nhỏ, vàng hoặc thậm chí là chết dần. Để đảm bảo cây khỏe mạnh, bạn cần bổ sung dinh dưỡng định kỳ bằng cách châm phân nước thủy sinh. Các loại phân nước “all-in-one” chứa đầy đủ các nguyên tố đa và vi lượng cần thiết là lựa chọn tiện lợi. Chỉ cần châm phân nước theo liều lượng khuyến cáo của nhà sản xuất, thường là một lần mỗi tuần sau mỗi lần thay nước, là đủ để duy trì sức sống cho cây. Việc tìm mua các loại phân nước chất lượng có thể thực hiện dễ dàng tại các cửa hàng chuyên về thủy sinh hoặc trên các trang thương mại điện tử của các đơn vị uy tín trong ngành nông nghiệp và cây cảnh như hatgiongnongnghiep1.vn.
Kiểm soát rêu hại
Rêu hại là kẻ thù chính của các loại cây phát triển chậm như ráy, dương xỉ, bucep. Do cây hấp thụ dinh dưỡng chậm, một lượng đáng kể dinh dưỡng trong nước sẽ còn lại, tạo điều kiện thuận lợi cho rêu phát triển. Lá của ráy, dương xỉ, bucep thường dày và cứng, trở thành bề mặt lý tưởng cho rêu bám. Ban đầu, rêu có thể không gây hại trực tiếp, nhưng khi mảng rêu dày lên, chúng sẽ che khuất ánh sáng, ngăn cản cây quang hợp và cuối cùng làm cây suy yếu.
Để ngăn chặn rêu hại bùng phát và bảo vệ cây, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:
Dùng keo dán gắn cây thủy sinh ráy lên đá trang trí
- Điều chỉnh ánh sáng: Không đặt bể ở nơi có ánh sáng mặt trời trực tiếp chiếu vào. Sử dụng bộ hẹn giờ cho đèn chiếu sáng để duy trì thời gian chiếu sáng hợp lý (khoảng 8-10 tiếng/ngày) và đều đặn. Tránh chiếu sáng quá mạnh.
- Kiểm soát dinh dưỡng: Thực hiện thay nước bể định kỳ hàng tuần (khoảng 20-30% lượng nước) để loại bỏ lượng dinh dưỡng dư thừa trong cột nước, cắt giảm nguồn thức ăn cho rêu. Nếu châm phân nước, hãy tuân thủ đúng liều lượng khuyến cáo, tránh châm quá liều.
- Vệ sinh định kỳ: Khi thấy rêu bắt đầu xuất hiện trên lá cây, dùng bàn chải đánh răng mềm hoặc tay nhẹ nhàng lau sạch rêu bám.
Với những hướng dẫn chi tiết về cách trồng và chăm sóc như trên, việc có một bể cá thủy sinh xanh mát mà không cần đến đất nền phức tạp hoàn toàn nằm trong tầm tay bạn. Chúc bạn thành công trong việc tạo dựng không gian dưới nước ấn tượng của riêng mình.