Cây xạ đen là loại dược liệu quý giá, được nhiều người tìm trồng để sử dụng hoặc phát triển kinh tế. Một trong những phương pháp nhân giống phổ biến và mang lại hiệu quả cao là trồng cây xạ đen bằng cành. Phương pháp này không chỉ giúp cây con giữ nguyên đặc tính của cây mẹ mà còn cho thời gian bén rễ và phát triển nhanh chóng. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết từng bước cách trồng cây xạ đen bằng cành, giúp bạn tự tay nhân giống thành công loại cây thuốc quý này ngay tại vườn nhà.
Ưu điểm khi trồng cây xạ đen bằng cành
Việc lựa chọn phương pháp nhân giống xạ đen từ cành giâm mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người trồng, đặc biệt là khi muốn mở rộng diện tích hoặc trồng số lượng lớn. Những ưu điểm nổi bật khiến phương pháp này được ưa chuộng bao gồm:
Trước hết, thời gian nhân giống nhanh chóng. So với việc gieo hạt phải chờ đợi cây nảy mầm và lớn dần, giâm cành cho phép cây bén rễ và phát triển thành cây con chỉ trong vài tuần đến vài tháng. Điều này giúp tiết kiệm đáng kể thời gian và đẩy nhanh chu kỳ canh tác.
Kế đến, tỷ lệ sống sót của cây con thường cao hơn khi sử dụng cành giâm khỏe mạnh từ cây mẹ. Cành bánh tẻ đã có sẵn một lượng dinh dưỡng nhất định và cấu trúc tế bào vững chắc, giúp chúng dễ dàng ra rễ và thích nghi với môi trường mới tốt hơn so với cây non mọc từ hạt.
Cuối cùng và không kém phần quan trọng, đặc tính di truyền của cây mẹ được giữ ổn định. Cây con được trồng từ cành giâm sẽ thừa hưởng toàn bộ các đặc điểm về sinh trưởng, năng suất và chất lượng dược liệu như cây mẹ. Điều này đảm bảo tính đồng đều của vườn cây và chất lượng sản phẩm khi thu hoạch, đặc biệt quan trọng với cây dược liệu cần giữ vững hàm lượng hoạt chất.
Các cành xạ đen được chọn lọc để nhân giống
Hướng dẫn chi tiết quy trình trồng cây xạ đen bằng cành
Để trồng cây xạ đen bằng cành thành công, việc tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật là yếu tố then chốt. Dưới đây là các bước cụ thể cần thực hiện để giâm cành đạt tỷ lệ sống cao và cây phát triển tốt.
Lựa chọn và chuẩn bị cành giống
Bước đầu tiên và quan trọng nhất là chọn cành làm giống. Bạn nên chọn cành từ những cây xạ đen mẹ đã trưởng thành, khỏe mạnh, không có dấu hiệu sâu bệnh và đã từng cho thu hoạch nhiều lần. Lý tưởng nhất là chọn cây mẹ có tuổi đời từ 3 năm trở lên, đảm bảo nguồn gen tốt và sức sống mạnh mẽ.
Chọn những cành “bánh tẻ”, tức là cành không quá non cũng không quá già. Cành non thường mềm, dễ bị úng và khó ra rễ; cành già lại có tỷ lệ sống thấp do đã hóa gỗ. Cành bánh tẻ có vỏ hơi chuyển màu từ xanh sang nâu nhạt, độ dẻo vừa phải. Chiều dài cành giâm nên khoảng 20-25 cm, trên cành có ít nhất 2-3 mắt lá hoặc chồi ngủ.
Sau khi cắt cành từ cây mẹ, bạn cần xử lý nhanh chóng để giảm thiểu mất nước. Loại bỏ bớt lá ở phần gốc cành, chỉ giữ lại 1-2 lá ở ngọn (có thể cắt bớt phiến lá nếu lá to). Việc này giúp cây giảm thoát hơi nước, tập trung năng lượng để ra rễ. Sau đó, nhúng phần gốc cành (khoảng 2-3 cm) vào dung dịch kích thích ra rễ (ví dụ: IBA, NAA, Atonik pha loãng theo hướng dẫn) trong khoảng 2-3 giờ. Đây là bước giúp thúc đẩy quá trình hình thành rễ mới, tăng khả năng bén rễ.
Chuẩn bị giá thể và tiến hành giâm cành
Giá thể ươm cành xạ đen cần tơi xốp, thoát nước tốt nhưng vẫn giữ được độ ẩm cần thiết. Bạn có thể trộn hỗn hợp đất sạch với tro trấu, xơ dừa hoặc phân hữu cơ hoai mục theo tỷ lệ phù hợp (ví dụ: 2 phần đất, 1 phần tro trấu, 1 phần xơ dừa). Chuẩn bị các bầu đất hoặc khay ươm hạt giống nông nghiệp chuyên dụng, đổ đầy giá thể đã trộn vào. Tưới ẩm giá thể trước khi giâm, đảm bảo đất đủ ẩm nhưng không bị đọng nước.
Khi giá thể đã sẵn sàng, tiến hành giâm cành. Cắm nhẹ nhàng từng cành xạ đen đã xử lý vào giữa bầu hoặc khay ươm theo góc nghiêng khoảng 45 độ. Độ sâu cắm cành khoảng 5-7 cm, đảm bảo phần gốc cành tiếp xúc tốt với giá thể. Dùng ngón tay ấn nhẹ đất xung quanh gốc cành để giữ cố định và loại bỏ túi khí, giúp cành giâm tiếp xúc chặt chẽ với giá thể, tạo điều kiện thuận lợi cho rễ phát triển.
Giâm cành xạ đen vào bầu đất đã chuẩn bị
Chăm sóc sau khi giâm cành
Sau khi giâm, đặt các bầu hoặc khay ươm ở nơi râm mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Để tạo môi trường có độ ẩm cao, bạn có thể dùng lưới che hoặc phủ túi nilon lên trên khu vực ươm. Điều này giúp giảm thoát hơi nước từ cành và giá thể, duy trì độ ẩm lý tưởng cho quá trình ra rễ.
Trong giai đoạn đầu (khoảng 2-3 tuần sau giâm), cần phun sương nhẹ nhàng đều đặn 2-3 lần mỗi ngày để giữ ẩm bề mặt lá và giá thể. Tránh tưới đẫm nước gây úng. Khi thấy cành bắt đầu xuất hiện chồi non hoặc rễ trắng nhú ra (kiểm tra bằng cách nhổ nhẹ một vài cành mẫu cẩn thận), đó là dấu hiệu cây đã bén rễ. Lúc này, giảm dần số lần phun sương/tưới nước để cây thích nghi với môi trường khô hơn. Có thể mở dần lưới che hoặc túi nilon để cây làm quen với ánh sáng tự nhiên (tránh nắng gắt).
Khi cây con đã ra lá non ổn định, có thể bón thúc nhẹ bằng phân hữu cơ lỏng hoặc dung dịch phân NPK pha loãng với nồng độ rất thấp để kích thích cây phát triển thân lá.
Hình ảnh cành xạ đen sẵn sàng để giâm cành
Giai đoạn chuyển cây con ra vườn và chăm sóc
Sau khoảng 2-3 tháng kể từ khi giâm, khi cây xạ đen con đã phát triển cứng cáp, có bộ rễ khỏe mạnh và thân lá xanh tốt, đó là thời điểm thích hợp để chuyển cây ra vườn trồng cố định.
Chuẩn bị đất trồng ở vườn bằng cách dọn sạch cỏ dại, cày xới tơi xốp. Đào hố trồng có kích thước khoảng 30x30x30 cm. Bón lót dưới đáy hố bằng phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ với lượng vừa đủ. Trộn đều phân với lớp đất mặt rồi lấp lại một phần hố. Nhẹ nhàng bóc bầu hoặc lấy cây con ra khỏi khay ươm, tránh làm vỡ bầu đất và tổn thương rễ. Đặt cây con vào giữa hố, lấp đất xung quanh gốc và ấn nhẹ. Tưới nước ngay sau khi trồng để đất ẩm, giúp rễ cây con nhanh chóng tiếp xúc với đất vườn và phục hồi sau khi chuyển vị trí.
Sau khi trồng, tiếp tục chăm sóc cây bằng cách tưới nước đều đặn (tùy thuộc vào điều kiện thời tiết), bón phân định kỳ (phân hữu cơ hoặc NPK theo hướng dẫn), làm cỏ và phòng trừ sâu bệnh hại (nếu có). Đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng (xạ đen ưa sáng) và được bảo vệ khỏi gió mạnh hoặc sương muối nếu trồng ở vùng có khí hậu khắc nghiệt.
Trồng cây xạ đen bằng cành là phương pháp hiệu quả và tiết kiệm chi phí để nhân giống loại dược liệu này. Bằng việc thực hiện đúng các bước từ chọn cành, xử lý, giâm cành đến chăm sóc và trồng ra vườn, bạn hoàn toàn có thể tự tay tạo ra những cây xạ đen con chất lượng cao. Những thông tin chi tiết trong bài viết hy vọng đã cung cấp cho bạn đầy đủ kiến thức cần thiết để bắt đầu hành trình trồng xạ đen của mình. Nếu bạn cần thêm tư vấn về hạt giống nông nghiệp hoặc cây giống chất lượng, hãy truy cập http://hatgiongnongnghiep1.vn/.