Cỏ voi (Pennisetum purpureum) là một trong những giống cỏ chăn nuôi phổ biến nhất nhờ khả năng sinh trưởng nhanh, năng suất chất xanh vượt trội và độ thích nghi tốt. Nắm vững cách trồng cỏ voi đúng kỹ thuật sẽ giúp bà con nông dân và các chủ trang trại tối ưu hóa nguồn thức ăn thô xanh cho vật nuôi, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế. Bài viết này cung cấp cẩm nang chi tiết về kỹ thuật trồng, chăm sóc và thu hoạch cỏ voi để đạt năng suất cao nhất.
Tìm hiểu chung về giống cỏ Voi
Cỏ voi, hay còn gọi là cỏ napier, có nguồn gốc từ vùng Nam Phi và thuộc họ Hòa thảo quen thuộc. Đặc trưng của giống cỏ này là thân đứng, cứng cáp, chia thành nhiều đốt rõ rệt, với chiều cao ấn tượng có thể đạt từ 2 mét đến 4 mét khi trưởng thành. Lá cỏ voi có màu xanh tươi tốt, kích thước khá lớn, dài khoảng 60cm và rộng khoảng 2cm, mọc xum xuê dọc theo thân.
Giống cỏ voi nổi bật với nhiều ưu điểm trong canh tác, đặc biệt là khả năng sinh trưởng và phát triển cực kỳ nhanh chóng, cho phép thu hoạch liên tục quanh năm nếu điều kiện thuận lợi. Tuy nhiên, giống cỏ này cũng có những yêu cầu cụ thể về môi trường sống. Cỏ voi phát triển tốt nhất trên các loại đất có độ màu mỡ cao, tơi xốp và thoáng khí. Ngược lại, nó khá nhạy cảm với tình trạng ngập úng kéo dài cũng như hạn hán nghiêm trọng, đây là những yếu tố cần lưu ý khi lựa chọn địa điểm và phương pháp canh tác.
Đặc điểm cây cỏ voi thân đứng, nhiều đốt, chiều cao 2-4m
Ưu và nhược điểm khi trồng cỏ Voi
Giống cỏ voi mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người chăn nuôi, làm cho nó trở thành lựa chọn hàng đầu của nhiều trang trại. Ưu điểm đầu tiên cần kể đến là tốc độ sinh trưởng đáng kinh ngạc. Chỉ sau khoảng 60 ngày trồng ban đầu, bà con đã có thể thu hoạch đợt đầu tiên, và các lứa tiếp theo chỉ cách nhau khoảng 30 – 45 ngày tùy theo điều kiện thời tiết và chăm sóc. Điều này đảm bảo nguồn thức ăn xanh liên tục.
Bên cạnh khả năng sinh trưởng nhanh, cỏ voi còn nổi tiếng với năng suất chất xanh cực kỳ cao. Bình quân, mỗi hecta có thể cho năng suất từ 400 đến 500 tấn mỗi năm dưới điều kiện canh tác thông thường, thậm chí có thể đạt tới 800 tấn/ha/năm nếu áp dụng kỹ thuật thâm canh tiên tiến. Đặc biệt, chỉ cần trồng một lần, đồng cỏ voi có thể cho năng suất cao và ổn định trong vòng 3 đến 4 năm, thậm chí kéo dài tới 5-6 năm nếu được chăm sóc tốt và thâm canh đúng cách. Điều này giúp tiết kiệm đáng kể chi phí và công sức tái đầu tư.
Ngoài ra, cỏ voi còn có khả năng chống chịu tốt với một số loại sâu bệnh thông thường và thích ứng được với điều kiện khí hậu khắc nghiệt ở nhiều vùng miền Việt Nam. Ngay cả khi nhiệt độ xuống thấp chỉ còn 2 – 3 độ C, lá cỏ vẫn giữ được màu xanh và không bị cháy lạnh, một lợi thế lớn so với nhiều giống cây trồng khác. Thời gian lưu gốc lâu, trung bình từ 3-4 năm, cũng là một điểm cộng quan trọng, giảm thiểu công sức làm đất và trồng lại. Chi phí mua giống cỏ voi cũng tương đối thấp, giúp bà con dễ dàng tiếp cận và mở rộng diện tích canh tác. Cỏ voi có thể trồng bằng hom hoặc bằng hạt, trong đó hạt giống tiện lợi hơn cho việc vận chuyển so với hom giống.
Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm vượt trội, cỏ voi cũng có những nhược điểm cần cân nhắc khi đưa vào khẩu phần ăn của vật nuôi. Khi cây già, thân lá cỏ voi có xu hướng trở nên cứng hơn và vị cũng nhạt hơn so với nhiều giống cỏ khác, khiến gia súc có thể không thực sự ưa thích. Quan trọng hơn, hàm lượng dinh dưỡng trong cỏ voi thấp hơn đáng kể so với các loại cỏ cao cấp khác. Việc vật nuôi chỉ ăn cỏ voi có thể khiến tốc độ tăng trưởng bị hạn chế.
Do đó, lời khuyên cho bà con là không nên phụ thuộc hoàn toàn vào cỏ voi làm nguồn thức ăn duy nhất. Chỉ nên trồng một diện tích cỏ voi nhất định để đảm bảo nguồn thức ăn bổ sung dồi dào, đặc biệt hữu ích trong những giai đoạn khan hiếm các loại thức ăn khác nhờ năng suất cao và khả năng sinh trưởng tốt của nó. Đồng thời, bà con nên kết hợp trồng thêm các giống cỏ khác có hàm lượng dinh dưỡng cao và vị ngon hơn như cỏ sả lá lớn Mombasa Ghine, cỏ cao lương Super BMR, cỏ Mulato II, cỏ Ubon Paspalum (chịu ngập) hay cỏ Stylo… Việc đa dạng hóa các loại cỏ trong trang trại sẽ giúp cung cấp chế độ dinh dưỡng cân bằng, kích thích vật nuôi ăn ngon miệng hơn và thúc đẩy tốc độ tăng trưởng, mang lại hiệu quả chăn nuôi tốt hơn.
Ưu điểm vượt trội của giống cỏ voi trong chăn nuôi
Kỹ thuật trồng cỏ voi chi tiết
Để có một vụ mùa cỏ voi bội thu với năng suất chất xanh cao nhất, việc áp dụng đúng kỹ thuật trồng là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Có hai phương pháp chính để nhân giống cỏ voi là trồng bằng hom hoặc bằng hạt. Lượng hom giống cần thiết thường dao động từ 8 đến 10 tấn cho mỗi hecta.
Chuẩn bị đất và giống
Thời điểm lý tưởng nhất để trồng cỏ voi là từ tháng 2 đến tháng 5 dương lịch hàng năm, tức là vào đầu mùa mưa. Giai đoạn này có độ ẩm đất phù hợp, rất thuận lợi cho hạt hoặc hom cỏ nảy mầm và bén rễ phát triển. Việc lựa chọn đất trồng có ý nghĩa quyết định đến năng suất. Cỏ voi ưa thích đất giàu dinh dưỡng, tơi xốp và có độ thoáng khí tốt. Độ ẩm đất nên ở mức vừa phải, tránh đất quá khô hoặc quá ẩm. Độ pH của đất từ 6 đến 7 là lý tưởng nhất cho sự phát triển của cỏ voi, giúp cây dễ dàng hấp thu các dưỡng chất cần thiết từ đất.
Trước khi trồng, cần tiến hành làm đất thật kỹ. Cày sâu và bừa kỹ giúp đất tơi xốp tối đa, phá vỡ các lớp đất cứng, cải thiện khả năng thoát nước và thông khí cho bộ rễ. Sau đó, nhặt sạch toàn bộ cỏ dại và tàn dư thực vật để giảm thiểu sự cạnh tranh dinh dưỡng. San bằng mặt đất giúp việc trồng và chăm sóc sau này được dễ dàng hơn. Tiếp theo, tiến hành rạch luống sâu khoảng 15 – 20cm. Hướng luống nên theo chiều đông – tây để cây nhận được ánh sáng mặt trời đều đặn trong ngày.
Phân bón lót đóng vai trò cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cây. Bón lót bằng hỗn hợp phân chuồng hoai mục và phân hóa học theo tỷ lệ khuyến cáo: 15 – 20 tấn phân chuồng hoai mục kết hợp với 250kg – 300kg super lân và 150kg – 200kg sulphát kali cho mỗi hecta. Lượng phân này giúp cung cấp đầy đủ các nguyên tố đa lượng và trung vi lượng cần thiết cho giai đoạn cây con.
Các bước trồng cụ thể
Nếu sử dụng hạt giống để trồng, bà con gieo hạt theo hàng, đảm bảo khoảng cách giữa các hàng là 60cm. Lượng hạt giống cần sử dụng sẽ theo khuyến cáo của nhà cung cấp để đảm bảo mật độ cây phù hợp.
Đối với phương pháp trồng bằng hom, việc chọn hom giống chất lượng rất quan trọng. Nên chọn những cây mẹ mập mạp, khỏe mạnh, đang ở giai đoạn bánh tẻ (cây đạt khoảng 80 – 100 ngày tuổi). Chặt cây thành từng đoạn hom vát chéo, mỗi hom dài khoảng 25 – 30cm và phải có từ 3 đến 5 mắt mầm khỏe mạnh. Khi đặt hom, đặt bụi cách bụi khoảng 40cm và hàng cách hàng 60cm. Khoảng cách này đảm bảo đủ không gian cho cây phát triển tán lá và bộ rễ, đồng thời thuận tiện cho việc chăm sóc và thu hoạch sau này. Sau khi đặt hom hoặc gieo hạt, tiến hành lấp đất dầy khoảng 5cm cho mặt luống phẳng lại. Mục đích là để che phủ hom/hạt, giữ ẩm và bảo vệ mầm, đồng thời vẫn để một phần hom (khoảng 10cm) nhô lên khỏi mặt đất.
Một lưu ý cực kỳ quan trọng trong kỹ thuật trồng cỏ voi là phải lấp đất lên lớp phân lót trước khi đặt hom hoặc gieo hạt. Nếu để hom hoặc hạt tiếp xúc trực tiếp với phân hóa học, đặc biệt là phân urê hoặc lân, chúng rất dễ bị “xót” (bỏng do nồng độ muối cao) và không thể nảy mầm được, gây thiệt hại về giống và công sức.
Hom giống và hạt giống cỏ voi dùng để trồng
Chăm sóc cỏ Voi sau trồng
Sau khi hoàn tất việc trồng, giai đoạn chăm sóc ban đầu đóng vai trò quyết định tỷ lệ sống và tốc độ phát triển của cây con. Khoảng 10 – 15 ngày sau khi trồng, bà con cần kiểm tra kỹ lưỡng tỷ lệ nảy mầm của hạt hoặc hom. Những vị trí hom/hạt không nảy mầm hoặc cây con bị chết cần được tiến hành trồng dặm ngay lập tức bằng hom/hạt dự phòng. Việc trồng dặm sớm giúp đảm bảo mật độ cây trên đồng ruộng, từ đó tối ưu hóa năng suất chất xanh.
Song song với việc trồng dặm, cần tiến hành làm sạch cỏ dại trên toàn bộ diện tích. Cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng, ánh sáng và nước với cỏ voi non, làm chậm quá trình sinh trưởng. Sau khi làm cỏ, xới nhẹ đất giữa các hàng và quanh gốc cây giúp đất tơi xốp, tăng cường sự thông khí cho bộ rễ và cải thiện khả năng hấp thụ nước, phân bón của cây.
Khoảng 30 ngày sau khi trồng, khi cây đã bén rễ và bắt đầu phát triển mạnh, tiến hành bón phân thúc đợt 1. Sử dụng phân urê theo tỷ lệ khoảng 100kg/ha. Phân urê cung cấp lượng lớn nguyên tố Đạm (N), rất cần thiết cho sự phát triển thân lá của cỏ voi. Việc bón thúc đúng thời điểm giúp cây bật chồi, đẻ nhánh mạnh, tạo nền tảng cho năng suất cao sau này.
Trong quá trình chăm sóc, nếu kiểm tra thấy độ pH của đất thấp hơn 5 (đất bị chua), cần bổ sung vôi bột để cải thiện độ chua của đất. Đất quá chua sẽ hạn chế khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây cỏ voi. Lượng vôi bón tùy thuộc vào mức độ chua của đất, thường từ 500kg đến 1 tấn vôi/ha, bón theo hướng dẫn cụ thể cho từng loại đất.
Kỹ thuật thu hoạch cỏ Voi
Giai đoạn thu hoạch là lúc bà con tận hưởng thành quả của quá trình canh tác. Đối với đợt thu hoạch đầu tiên sau khi trồng, nên đợi cỏ đạt độ chín sinh lý phù hợp, thường là sau khoảng 2,5 đến 3 tháng. Không nên thu hoạch quá non ở đợt đầu tiên, vì cây cần thời gian đủ dài để phát triển bộ rễ vững chắc và tích lũy dinh dưỡng trong thân gốc, tạo tiền đề cho những lần tái sinh trưởng mạnh mẽ sau này.
Từ những lần thu hoạch thứ hai trở đi, thời gian giữa các lứa thu hoạch sẽ rút ngắn lại đáng kể, chỉ còn khoảng 30 – 45 ngày tùy thuộc vào tốc độ sinh trưởng của cỏ và điều kiện chăm sóc.
Khi thu hoạch, kỹ thuật cắt cỏ đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng đến khả năng tái sinh của cây. Cắt thân cỏ cách mặt đất khoảng 5cm. Việc để lại gốc cỏ với chiều cao này sẽ giúp cây nhanh chóng bật mầm mới từ các mắt ngủ phía dưới. Cắt sạch toàn bộ thân lá, không để lại mầm cây lẻ tẻ trên đồng ruộng giúp cỏ mọc lại đều và dễ quản lý hơn. Sau mỗi lần thu hoạch, cần tiến hành bón phân thúc ngay lập tức để cung cấp dinh dưỡng cho cây tái sinh trưởng. Lượng phân urê bón thúc cho mỗi lần thu hoạch thường cao hơn lần đầu, khoảng 300kg – 400kg/ha. Việc bón thúc sau cắt giúp cỏ nhanh chóng phục hồi và phát triển, đảm bảo chu kỳ thu hoạch ngắn và năng suất ổn định cho những lứa tiếp theo.
Nơi mua giống cỏ Voi uy tín
Để đảm bảo chất lượng giống cỏ voi và nhận được sự tư vấn kỹ thuật tận tình, việc lựa chọn nhà cung cấp uy tín là điều cần thiết. Bà con nông dân và các chủ trang trại có nhu cầu tìm mua giống cỏ voi chất lượng, cả hom và hạt, có thể liên hệ các đơn vị chuyên nhập khẩu và phân phối hạt giống nông nghiệp lâu năm trên thị trường. Một trong những đơn vị uy tín hàng đầu được nhiều bà con tin tưởng là hatgiongnongnghiep1.vn. Với kinh nghiệm nhiều năm trong ngành, hatgiongnongnghiep1.vn cung cấp đa dạng các loại giống cỏ chăn nuôi, trong đó có cỏ voi, đảm bảo nguồn gốc rõ ràng và chất lượng cao, giúp bà con yên tâm trong quá trình canh tác.
Việc nắm vững cách trồng cỏ voi theo đúng quy trình kỹ thuật từ chuẩn bị đất, chọn giống, gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch là chìa khóa để đạt được năng suất tối đa. Bằng cách áp dụng những hướng dẫn chi tiết này, bà con không chỉ đảm bảo nguồn thức ăn thô xanh dồi dào, chất lượng cho đàn vật nuôi mà còn tối ưu hóa hiệu quả kinh tế của trang trại. Đầu tư vào kỹ thuật canh tác chính là đầu tư vào sự phát triển bền vững của ngành chăn nuôi.