Lan Đại Ý Thảo, hay còn gọi là Lan Hạc Vỹ (tên khoa học: Dendrobium aphyllum), là một loài lan hoàng thảo thân thòng được nhiều người yêu lan ưa chuộng bởi vẻ đẹp mềm mại và hương thơm dịu nhẹ khi nở hoa. Để thành công với cách trồng đại ý thảo, người chơi lan cần hiểu rõ đặc tính sinh trưởng và áp dụng kỹ thuật chăm sóc phù hợp theo từng giai đoạn. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết để trồng và chăm sóc lan đại ý thảo từ khi chọn giống đến lúc cây ra hoa rực rỡ.
Đặc điểm sinh trưởng của lan Đại Ý Thảo
Lan Đại Ý Thảo là dòng hoàng thảo thuộc nhóm Dendrobium nobile thân thòng. Cây có đặc điểm nổi bật là rụng lá vào mùa thu đông và trải qua một giai đoạn nghỉ ngơi rõ rệt trước khi phân hóa mầm hoa. Trong tự nhiên, Đại Ý Thảo thường mọc bám trên các thân cây gỗ lớn trong rừng, ở độ cao từ 400m đến 1500m. Đây là loài ưa sáng mạnh, cần rất nhiều nước và dinh dưỡng trong mùa phát triển (xuân hè), nhưng lại cần điều kiện khô ráo và cắt nước hoàn toàn trong giai đoạn nghỉ để kích thích ra hoa. Thời điểm Đại Ý Thảo ra hoa thường là vào khoảng cuối đông đến đầu xuân, với những chùm hoa sai trĩu rủ xuống từ thân cây.
Chọn giống và chuẩn bị lan Hạc Vỹ rừng
Việc lựa chọn cây giống ban đầu rất quan trọng, đặc biệt khi bạn mua lan rừng.
Chọn lan Đại Ý Thảo (Hạc Vỹ) khỏe mạnh từ rừngNên chọn mua lan Hạc Vỹ vào cuối thu hoặc đầu đông, khi cây đang trong giai đoạn rụng lá và chuẩn bị đi vào mùa nghỉ. Tránh mua những cây đã bắt đầu phát triển mầm mới quá sớm, vì mầm này khó thích nghi với môi trường mới và dễ bị chột hoặc phát triển kém. Quan sát kỹ màu sắc thân cây; thân Đại Ý Thảo khỏe mạnh trong giai đoạn này thường có màu xám bạc, lá ngả vàng và đang rụng. Thân cây phải khô ráo, không bị dập nát hay có dấu hiệu ẩm ướt, thối nhũn, bởi ẩm ướt dễ dẫn đến nấm bệnh.
Sau khi mua về, cần thực hiện cắt tỉa vệ sinh cho cây. Cắt bỏ toàn bộ phần rễ cũ, chỉ để lại khoảng 2-3cm ở gốc. Việc này giúp loại bỏ những phần rễ bị tổn thương hoặc có mầm bệnh tiềm ẩn trong quá trình khai thác và vận chuyển. Nên làm việc này càng sớm càng tốt ngay sau khi đưa cây về.
Xử lý và thuần hóa lan giống
Để giúp cây lan phục hồi, loại bỏ mầm bệnh và thích nghi với môi trường mới, việc xử lý thuốc là bước không thể bỏ qua. Lan Đại Ý Thảo sau khi cắt tỉa rễ cần được ngâm trong hỗn hợp dung dịch gồm B1, N3M (chất kích thích sinh trưởng), Ridomil gold, Alitte và Regan (thuốc phòng nấm, khuẩn và côn trùng) theo chỉ dẫn trên nhãn thuốc của từng loại. Ngâm ngập cây trong dung dịch khoảng 5 phút.
Sau khi ngâm thuốc, vớt cây ra và treo ngược ở nơi khô thoáng trong khoảng 3-5 ngày. Treo ngược giúp các vết cắt khô se miệng nhanh chóng, tránh tình trạng đọng nước gây thối nhũn và tạo điều kiện cho nấm bệnh tấn công. Giai đoạn này cây chưa cần nước hay dinh dưỡng, chủ yếu là để ổn định và lành vết thương.
Chuẩn bị giá thể và ghép lan
Giá thể lý tưởng nhất cho lan Đại Ý Thảo là những khúc gỗ đã bóc vỏ hoàn toàn hoặc gỗ lũa. Gỗ có đặc tính thoát nước tốt, giữ ẩm vừa phải và độ thoáng khí cao, rất phù hợp với môi trường sống tự nhiên của loài lan này. Các loại gỗ nhãn thường được sử dụng phổ biến ở miền Bắc.
Để chuẩn bị giá thể gỗ, bạn cần ngâm chúng trong nước sạch khoảng 7 ngày. Điều này giúp gỗ ngậm đủ nước, tránh tình trạng sau khi ghép lan vào, gỗ sẽ hút ngược độ ẩm từ rễ lan, khiến cây bị mất nước. Có thể pha thêm nước vôi loãng vào nước ngâm để diệt trừ nấm mốc và mầm bệnh có sẵn trên gỗ. Sau khi ngâm, vớt gỗ ra và để ráo trước khi ghép.
Kỹ thuật ghép lan Hạc Vỹ (Đại Ý Thảo) lên giá thể gỗKhi ghép lan Đại Ý Thảo lên gỗ, bạn có thể sử dụng đinh ghim thép chữ U và súng bắn ghim. Đặt cây lan vào vị trí mong muốn trên khúc gỗ, dùng tay cố định phần gốc và rễ. Dùng súng bắn ghim giữ chặt khoảng 1/3 đến 1/5 tổng số rễ vào gỗ, đảm bảo cây cố định chắc chắn, không bị lung lay khi di chuyển hoặc tưới nước. Sự ổn định là yếu tố quan trọng giúp rễ mới phát triển tốt.
Chăm sóc ban đầu sau khi ghép
Trong khoảng 3-7 ngày đầu tiên sau khi ghép, tuyệt đối không tưới nước trực tiếp lên cây. Điều này tiếp tục giúp các vết thương do cắt tỉa hoặc thao tác ghép được khô và lành miệng hoàn toàn, ngăn ngừa nhiễm trùng. Đặt giò lan ở nơi thoáng gió và duy trì độ ẩm nền phía dưới (có thể để chậu nước hoặc lớp dớn ẩm dưới gốc giò nhưng không tiếp xúc trực tiếp với rễ lan) để làm mát và tạo độ ẩm không khí xung quanh cây.
Nếu bạn ghép cây vào đúng mùa nghỉ (cuối thu – đông), chỉ cần thi thoảng phun sương nhẹ lên thân cây để giữ ẩm ở mức tối thiểu, tránh tưới đẫm gây thối. Mùa này cây cần khô để kích thích ra hoa.
Chế độ dinh dưỡng cho lan Đại Ý Thảo
Giai đoạn cây mới ghép hoặc mầm mới nhú nhưng chưa ra rễ là thời kỳ cây đang sử dụng nguồn dinh dưỡng dự trữ từ thân già để phát triển. Do đó, chưa cần thiết phải bón phân. Việc bón phân sớm khi mầm còn non và chưa có rễ có thể gây thối mầm do đọng nước phân bón.
Chỉ bắt đầu bón phân khi cây đã nhú ra những chiếc rễ mới khỏe mạnh. Sử dụng phân bón lá NPK có tỷ lệ Đạm (N) cao như 30-10-10 + TE (trace elements – nguyên tố vi lượng) của Growmore hoặc tương tự. Pha phân với liều lượng 1g cho 4 lít nước, phun ướt đều cả hai mặt lá và thân cây. Thực hiện bón phân này định kỳ từ tháng 4 đến tháng 10, đây là giai đoạn cây phát triển thân lá mạnh mẽ.
Lan Đại Ý Thảo (Hạc Vỹ) ra hoa tuyệt đẹp khi chăm sóc đúng cáchĐến tháng 8, chuyển sang phun loại phân bón có tỷ lệ Lân (P) và Kali (K) cao hơn như 6-30-30 + TE Growmore, nồng độ 1g/4 lít nước. Loại phân này giúp cây tích lũy năng lượng và chuẩn bị cho quá trình phân hóa mầm hoa. Từ tháng 10 trở đi, dừng hoàn toàn việc bón phân để cây bước vào giai đoạn nghỉ ngơi tự nhiên, chuẩn bị cho mùa hoa.
Phòng ngừa sâu bệnh
Trong môi trường nuôi trồng, nguy cơ mắc bệnh hại là luôn hiện hữu. Do đó, việc phun thuốc phòng bệnh định kỳ cho lan Đại Ý Thảo là cần thiết. Sử dụng hỗn hợp thuốc Ridomil gold, Alitte, Regan pha theo chỉ dẫn trên nhãn và phun phòng định kỳ khoảng 15 ngày một lần trong mùa cây phát triển (từ tháng 4 đến tháng 10).
Từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau, do điều kiện thời tiết khắc nghiệt hơn, sâu bệnh cũng hoạt động ít hơn, bạn có thể tạm dừng việc phun thuốc phòng bệnh, chỉ xử lý khi phát hiện có dấu hiệu bệnh hại cụ thể.
Kỹ thuật điều khiển lan Đại Ý Thảo ra hoa
Để lan Đại Ý Thảo ra hoa đúng vụ và sai hoa, việc điều khiển các yếu tố môi trường, đặc biệt là ánh sáng và chế độ tưới nước, đóng vai trò quyết định, bắt chước chu kỳ tự nhiên của cây trong rừng.
Về ánh sáng, từ tháng 10 trở đi, hãy đưa cây ra nơi có cường độ ánh sáng mạnh hơn, khoảng 80% ánh sáng tự nhiên. Ánh sáng mạnh là một trong những yếu tố kích thích cây phân hóa mầm hoa.
Quan trọng nhất là chế độ tưới nước. Từ mùa đông và đầu xuân, cần cắt nước hoàn toàn cho cây. Giai đoạn khô hạn kéo dài này là tín hiệu mạnh mẽ giúp cây hiểu rằng đã đến lúc tích lũy và chuyển sang giai đoạn sinh sản (ra hoa) thay vì phát triển thân lá. Chỉ khi nào cây bắt đầu nhú rõ nụ hoa và mầm gốc mới thì mới bắt đầu tưới nước trở lại một cách nhẹ nhàng, sau đó tăng dần lượng nước khi hoa nở và mầm mới phát triển.
Kết hợp với chế độ phân bón 6-30-30+TE vào tháng 8, việc đảm bảo môi trường hanh, khô, nhiều gió và đủ ánh sáng từ tháng 10 trở đi sẽ giúp Đại Ý Thảo tập trung năng lượng cho việc ra hoa.
Thành công với cách trồng đại ý thảo đòi hỏi sự kiên trì và hiểu biết về chu kỳ sinh trưởng của cây. Bằng việc tuân thủ các bước từ chọn giống, chuẩn bị giá thể, chăm sóc dinh dưỡng đến điều khiển ra hoa dựa trên đặc tính tự nhiên, bạn hoàn toàn có thể sở hữu những giò lan Đại Ý Thảo sai hoa, rực rỡ tô điểm cho không gian sống. Nắm vững kỹ thuật và áp dụng đúng lúc sẽ mang lại phần thưởng xứng đáng là vẻ đẹp quyến rũ của loài hoa này.