Đậu bí, hay còn gọi là bí hạt đậu, là loại cây dễ trồng, cho quả có thịt dày, dẻo và rất thơm ngon khi chế biến. Với khả năng sinh trưởng khỏe mạnh, ít sâu bệnh và cho thu hoạch sớm, đậu bí đang ngày càng được ưa chuộng trồng tại nhà. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách trồng đậu bí từ A-Z, giúp bạn có được những vụ mùa bội thu ngay tại khu vườn của mình.
Chuẩn bị trước khi trồng đậu bí
Để quá trình trồng trọt diễn ra thuận lợi và đạt hiệu quả cao nhất, việc chuẩn bị kỹ lưỡng là vô cùng quan trọng. Điều này bao gồm việc lựa chọn hạt giống đậu bí và chuẩn bị môi trường đất phù hợp.
Chọn lựa hạt giống đậu bí chất lượng
Chất lượng hạt giống quyết định phần lớn đến tỷ lệ nảy mầm, sức sống của cây và năng suất cuối cùng. Bạn nên tìm mua hạt giống đậu bí tại các cửa hàng uy tín, có nguồn gốc rõ ràng để đảm bảo hạt không bị sâu bệnh hay kém chất lượng. Hạt giống tốt sẽ giúp cây con khỏe mạnh ngay từ đầu, là nền tảng cho sự phát triển sau này. Việc đầu tư vào hạt giống chất lượng ngay từ ban đầu sẽ tiết kiệm công sức chăm sóc và mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Bạn có thể tham khảo các loại hạt giống tại các địa chỉ cung cấp hạt giống nông nghiệp đáng tin cậy như hatgiongnongnghiep1.vn để đảm bảo nguồn gốc và chất lượng.
Chuẩn bị đất trồng phù hợp
Đậu bí là loại cây không quá kén đất, có thể sinh trưởng tốt trên nhiều loại nền đất khác nhau. Tuy nhiên, để cây phát triển tối ưu và cho năng suất cao, đất cần tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt. Bạn có thể sử dụng hỗn hợp đất trộn sẵn hoặc tự trộn đất với các loại phân hữu cơ hoai mục như phân gà, phân bò, phân cá, phân trùn quế theo tỷ lệ hợp lý. Đảm bảo đất sạch mầm bệnh và cỏ dại trước khi gieo trồng. Việc cung cấp đủ dinh dưỡng cho đất ngay từ đầu sẽ giúp cây con có đủ sức để phát triển bộ rễ và thân lá khỏe mạnh.
Kỹ thuật gieo trồng đậu bí
Sau khi đã chuẩn bị xong hạt giống và đất, chúng ta sẽ bắt đầu vào các bước gieo trồng cụ thể. Các bước này tuy đơn giản nhưng đòi hỏi sự cẩn thận để đảm bảo tỷ lệ nảy mầm cao nhất.
Ngâm và ủ hạt giống (Tăng tỷ lệ nảy mầm)
Ngâm và ủ hạt là bước quan trọng giúp phá vỡ trạng thái ngủ nghỉ của hạt giống, kích thích hạt nảy mầm nhanh và đều hơn. Nhiệt độ nước ngâm lý tưởng cho hạt giống đậu bí là khoảng 50 – 52 độ C. Nếu không có nhiệt kế, bạn có thể pha 2 phần nước sôi với 3 phần nước nguội thông thường để đạt được nhiệt độ này. Thời gian ngâm hạt khoảng 2 – 3 giờ. Sau khi ngâm, vớt hạt ra và tiến hành ủ trong khăn ẩm. Đặt khăn ủ hạt ở nơi ấm áp, tránh ánh sáng trực tiếp, duy trì nhiệt độ khoảng 28 – 30 độ C. Thời gian ủ thường kéo dài khoảng 2 ngày hoặc cho đến khi bạn thấy hạt bắt đầu nứt nanh hoặc nhú mầm.
Hạt đậu bí đã ủ nảy mầm sẵn sàng gieo trồng
Gieo hạt đậu bí
Có hai phương pháp gieo hạt đậu bí: gieo trực tiếp vào thùng xốp/luống đất hoặc gieo vào bầu ươm rồi mới cấy ra trồng. Gieo vào bầu ươm thường giúp kiểm soát tốt hơn điều kiện nảy mầm và giảm thiểu rủi ro mất hạt. Sau khi đặt hạt đã ủ hoặc hạt khô (nếu bỏ qua bước ủ) vào vị trí gieo, bạn phủ một lớp đất mỏng vừa đủ lấp hạt. Độ sâu gieo khoảng 1-2cm. Sử dụng vòi phun nhẹ để tưới đẫm nước cho đất ẩm đều. Duy trì tưới 2 lần mỗi ngày vào sáng sớm và chiều mát cho đến khi hạt nảy mầm và cây con bắt đầu phát triển.
Trồng cây con đậu bí (Cấy cây ra chậu/đất)
Khi cây đậu bí con đạt khoảng 7-10 ngày tuổi và có từ 2-3 lá nhám thật, đây là thời điểm thích hợp để cấy cây ra vị trí trồng cố định. Bạn có thể trồng cây vào các thùng xốp, chậu lớn hoặc luống đất đã chuẩn bị. Khi cấy cây, nhẹ nhàng nhấc cả bầu đất (nếu gieo trong bầu) hoặc bứng cây con một cách cẩn thận để tránh làm tổn thương bộ rễ. Đặt cây vào hố đã đào sẵn, lấp đất và ấn nhẹ xung quanh gốc. Sau khi cấy xong, tưới nước ngay để đất ôm chặt rễ và giúp cây nhanh chóng phục hồi. Trong khoảng 1 tuần đầu tiên sau khi cấy, nên che phủ cây con bằng lưới hoặc vật liệu phù hợp để tránh ánh nắng trực tiếp gay gắt làm cháy lá non.
Cây con đậu bí sau khi trồng vào chậu
Chăm sóc cây đậu bí phát triển
Giai đoạn chăm sóc đóng vai trò then chốt giúp cây đậu bí sinh trưởng khỏe mạnh, ra hoa đậu quả sai và đạt năng suất như mong đợi. Việc chăm sóc cần đều đặn và đúng kỹ thuật.
Tưới nước cho cây đậu bí
Cung cấp đủ nước là điều kiện tiên quyết cho sự phát triển của cây đậu bí, đặc biệt là trong giai đoạn cây ra hoa và phát triển quả. Nên tưới nước đều đặn 2 lần mỗi ngày vào sáng sớm và chiều mát bằng vòi phun nhẹ. Tránh tưới vào buổi trưa nắng gắt hoặc buổi tối muộn dễ gây nấm bệnh. Trong mùa mưa, cần chú ý kiểm tra và đảm bảo hệ thống thoát nước tốt để tránh tình trạng ngập úng, gây thối rễ cho cây. Độ ẩm đất lý tưởng cho cây đậu bí là ẩm đều nhưng không đọng nước.
Bấm ngọn và tỉa cành lá
Khi thân chính của cây đậu bí dài khoảng 1 mét hoặc khi cây có từ 5-6 nhánh thật, bạn nên tiến hành bấm ngọn để cây tập trung dinh dưỡng nuôi các nhánh khỏe mạnh. Chỉ nên giữ lại từ 2-4 nhánh chính khỏe nhất để cây ra hoa đậu quả tập trung. Việc bấm ngọn giúp hạn chế cây phát triển thân lá quá sum suê mà ít quả. Ngoài ra, thường xuyên kiểm tra và tỉa bỏ bớt các lá già, lá vàng úa hoặc lá bị sâu bệnh ở gốc cây. Việc này giúp tạo độ thông thoáng cho gốc và thân cây, hạn chế nấm bệnh phát triển, đồng thời giúp ong bướm dễ dàng tiếp cận hoa để thụ phấn, tăng tỷ lệ đậu quả tự nhiên.
Đắp đất và làm giàn (nếu cần)
Khi thân cây đậu bí bắt đầu vươn dài, khoảng 1 mét, bạn nên tiến hành vun gốc hoặc đắp thêm đất vào phần thân bò lan trên mặt đất. Việc này khuyến khích cây ra thêm rễ phụ, giúp tăng cường khả năng hút chất dinh dưỡng và nước từ đất, từ đó giúp cây sinh trưởng tốt hơn và nuôi quả mập mạp. Đối với một số giống hoặc nếu muốn tiết kiệm diện tích, bạn có thể làm giàn cho cây đậu bí leo, tuy nhiên bí hạt đậu thường được trồng bò lan tự nhiên trên mặt đất.
Hỗ trợ thụ phấn cho hoa bí
Bí hạt đậu có cả hoa đực và hoa cái trên cùng một cây. Hoa cái có bầu nhỏ phía dưới, còn hoa đực thì không. Để tăng tỷ lệ đậu quả, đặc biệt trong điều kiện ít côn trùng thụ phấn, bạn có thể hỗ trợ thụ phấn thủ công. Vào buổi sáng sớm khi hoa nở rộ, ngắt một bông hoa đực, bỏ hết cánh và đài hoa, sau đó nhẹ nhàng dùng nhị hoa đực quét lên vòi nhụy của hoa cái. Bạn cũng có thể để tự nhiên cho ong bướm làm công việc này.
Bón phân cho đậu bí
Bón phân cung cấp nguồn dinh dưỡng thiết yếu cho cây đậu bí trong suốt quá trình sinh trưởng và phát triển, từ khi cây con đến khi ra hoa đậu quả.
Các loại phân bón phù hợp
Đối với cây đậu bí trồng tại nhà hoặc canh tác hữu cơ, sử dụng các loại phân hữu cơ là lựa chọn tối ưu. Phân hữu cơ như phân dơi, phân gà hoai mục, phân trùn quế cung cấp đầy đủ các nguyên tố đa và vi lượng cần thiết cho cây, giúp cải tạo đất, thân thiện với môi trường và an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng. Các loại phân hữu cơ giúp đất tơi xốp hơn, tăng khả năng giữ ẩm và dinh dưỡng, tạo điều kiện thuận lợi cho hệ vi sinh vật có lợi phát triển.
Lịch bón phân định kỳ
Thời điểm bón phân thúc đợt đầu tiên là khi cây đậu bí con được khoảng 15 ngày tuổi. Sử dụng các loại phân hữu cơ đã chuẩn bị để bón xung quanh gốc cây, tránh bón quá sát gốc. Sau đó, cứ khoảng 20 ngày một lần, bạn tiến hành bón phân đợt tiếp theo để bổ sung dinh dưỡng cho cây trong giai đoạn ra hoa và nuôi quả. Lượng phân bón tùy thuộc vào độ màu mỡ của đất và tình trạng sinh trưởng của cây. Quan sát sự phát triển của cây để điều chỉnh lượng phân bón cho phù hợp.
Thu hoạch đậu bí đúng lúc
Thời điểm thu hoạch đậu bí phụ thuộc vào mục đích sử dụng và mong muốn của người trồng. Thông thường, đậu bí sẽ cho thu hoạch sau khoảng 3 tháng kể từ khi gieo trồng.
Xác định thời điểm thu hoạch
Quả đậu bí có thể được thu hoạch non sau khoảng 30 ngày đậu quả để sử dụng trong các món canh, xào. Nếu muốn thu hoạch trái già để cất trữ được lâu hơn hoặc dùng làm hạt giống, bạn cần đợi đến khi quả đạt độ chín hoàn toàn. Dấu hiệu nhận biết quả già là vỏ quả chuyển sang màu vàng đậm hoặc cam, vỏ cứng và có thể xuất hiện một lớp phấn trắng mỏng trên bề mặt. Cuống quả lúc này cũng thường chuyển sang màu vàng và bắt đầu khô lại. Thu hoạch đúng thời điểm quả già sẽ giúp đậu bí bảo quản được lâu hơn và hương vị cũng đậm đà hơn.
Quả đậu bí chín vàng, chuẩn bị thu hoạch
Áp dụng cách trồng đậu bí theo các bước hướng dẫn chi tiết trên đây, bạn hoàn toàn có thể tự tay trồng và thu hoạch những trái đậu bí thơm ngon, giàu dinh dưỡng ngay tại nhà. Việc tự trồng không chỉ mang lại nguồn thực phẩm sạch, an toàn mà còn là một trải nghiệm thú vị và bổ ích.