Trồng dâu tằm trong chậu là một giải pháp tuyệt vời để bạn có thể thưởng thức những trái dâu tươi ngon ngay tại nhà, ngay cả khi không có vườn rộng. Loại cây này không chỉ dễ trồng, ít kén đất mà còn cho năng suất khá tốt nếu được chăm sóc đúng kỹ thuật. Việc tự tay trồng và thu hoạch quả dâu tằm không chỉ mang lại nguồn thực phẩm sạch mà còn là một thú vui tao nhã, giúp bạn thư giãn sau những giờ làm việc căng thẳng.
Thông Tin Cơ Bản Về Cây Dâu Tằm
Cây dâu tằm (Moraceae family, chi Morus) là loài thực vật thân gỗ quen thuộc ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt phổ biến ở châu Á. Tại Việt Nam, cây dâu gắn liền với nghề nuôi tằm truyền thống, lá dâu là thức ăn chính cho loài côn trùng này. Ngoài ra, trái dâu tằm từ lâu đã được biết đến với nhiều công dụng đối với sức khỏe, thường được dùng làm thuốc hoặc chế biến thành các món ăn, thức uống bổ dưỡng. Quả dâu tằm là loại quả có giá trị dinh dưỡng cao, chứa nhiều vitamin C, K, E, sắt, kali và chất xơ.
Có ba loại dâu tằm chính được phân loại dựa trên màu sắc quả khi chín: dâu tằm trắng (Morus alba), dâu tằm đỏ (Morus rubra) và dâu tằm đen (Morus nigra). Dâu tằm đen và một số giống dâu tằm đỏ thường có vị ngọt đậm, mọng nước hơn khi chín hoàn toàn so với dâu tằm trắng, vốn có vị ngọt thanh hoặc hơi chua tùy giống. Cây dâu tằm có khả năng thích nghi tốt với nhiều điều kiện khí hậu khác nhau, từ ôn đới đến cận nhiệt đới và nhiệt đới khô hạn. Tuy nhiên, cây phát triển và cho nhiều quả nhất ở các vùng có đủ ánh sáng mặt trời. Kích thước cây và hương vị quả có thể thay đổi đáng kể tùy theo giống.
Lựa Chọn Giống Dâu Tằm Phù Hợp Cho Chậu
Tại Việt Nam, có nhiều giống dâu tằm được trồng phổ biến, bao gồm cả các giống truyền thống và các giống nhập nội cho năng suất cao. Khi trồng dâu tằm trong chậu, bạn nên ưu tiên chọn những giống có khả năng sinh trưởng tốt, dễ quản lý kích thước và cho quả sớm. Thay vì gieo hạt (tỷ lệ nảy mầm thấp và cây trồng từ hạt rất lâu mới cho quả, thậm chí có thể là cây đực không có quả), phương pháp tốt nhất và được khuyến khích là mua cây giống dâu tằm ghép hoặc giâm cành từ các cơ sở uy tín.
Mua cây ghép giúp đảm bảo bạn có một cây cho quả, đồng thời cây sẽ bắt đầu kết trái chỉ sau 1-2 năm trồng, thay vì chờ đợi 5-9 năm như khi trồng từ hạt. Các cây giống dâu tằm có nguồn gốc rõ ràng từ các vườn ươm đáng tin cậy sẽ giúp bạn an tâm hơn về chất lượng và khả năng sinh trưởng của cây. Bạn cũng có thể nhân giống từ giâm cành đối với một số giống dễ ra rễ. Tuy nhiên, đối với người mới bắt đầu trồng dâu tằm trong chậu, việc mua cây giống sẵn là lựa chọn tối ưu nhất.
Chuẩn Bị Chậu Và Đất Trồng Dâu Tằm
Việc lựa chọn chậu và chuẩn bị đất là hai yếu tố quan trọng quyết định sự thành công khi trồng dâu tằm trong chậu. Ban đầu, bạn không cần sử dụng chậu quá lớn. Nên bắt đầu với chậu có đường kính và chiều sâu khoảng 25-30cm. Khi cây lớn dần và bộ rễ phát triển, bạn sẽ cần thay chậu lớn hơn, có thể là 40-50cm hoặc hơn, tùy thuộc vào không gian bạn có và tốc độ sinh trưởng của cây. Điều quan trọng nhất là chậu phải có lỗ thoát nước tốt ở đáy để tránh tình trạng ngập úng gây thối rễ.
Về đất trồng, cây dâu tằm không quá kén chọn nhưng phát triển tốt nhất trong đất tơi xốp, giàu mùn và có khả năng thoát nước cao. Bạn có thể sử dụng hỗn hợp đất tribat hoặc phối trộn đất thịt nhẹ với phân hữu cơ hoai mục, trấu hun, xơ dừa theo tỷ lệ phù hợp để tạo độ tơi xốp và dinh dưỡng. Độ pH lý tưởng cho đất trồng dâu tằm là từ 6.0 đến 7.0 (hơi chua đến trung tính). Đất màu mỡ, giàu dinh dưỡng sẽ giúp cây khỏe mạnh và cho năng suất cao. Để có nguồn đất trộn sẵn chất lượng, bạn có thể tham khảo các sản phẩm tại hatgiongnongnghiep1.vn.
Điều Kiện Lý Tưởng Khi Trồng Dâu Tằm Bằng Chậu
Để cây dâu tằm trồng chậu phát triển khỏe mạnh và cho nhiều quả, việc cung cấp các điều kiện môi trường phù hợp là điều cần thiết.
Ánh Sáng
Cây dâu tằm, giống như hầu hết các loại cây ăn quả, cần rất nhiều ánh sáng mặt trời để quang hợp và tạo quả. Hãy đặt chậu cây ở vị trí nhận được ít nhất 6-8 giờ nắng trực tiếp mỗi ngày. Ánh nắng đầy đủ không chỉ giúp cây tổng hợp dinh dưỡng mà còn thúc đẩy quá trình ra hoa và kết trái. Nếu bạn sống ở vùng khí hậu nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới rất nóng, có thể cân nhắc đặt chậu ở nơi có bóng râm nhẹ vào buổi chiều trong những tháng hè gay gắt để tránh cây bị cháy lá. Đồng thời, đảm bảo vị trí đặt chậu có luồng không khí tốt giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nấm mốc.
Tưới Nước
Tưới nước đều đặn là yếu tố sống còn, đặc biệt trong giai đoạn đầu cây mới trồng và khi cây đang ra hoa, kết quả. Tuy nhiên, việc tưới quá nhiều nước lại là nguyên nhân chính gây hại cho cây dâu tằm trồng chậu, dẫn đến thối rễ. Hãy kiểm tra độ ẩm của đất trước khi tưới bằng cách dùng ngón tay chọc sâu khoảng 2.5cm vào lớp đất mặt. Nếu đất ở độ sâu này cảm thấy khô, đó là lúc bạn cần tưới. Mục tiêu là giữ cho đất ẩm đều nhưng không bị sũng nước. Giảm tần suất tưới vào mùa đông hoặc khi thời tiết lạnh hơn, cây chuyển sang giai đoạn nghỉ ngơi.
Kỹ Thuật Chăm Sóc Dâu Tằm Trồng Chậu
Chăm sóc cây dâu tằm trong chậu tương đối đơn giản nếu bạn nắm vững các kỹ thuật cơ bản.
Bón Phân
Bón phân giúp cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho cây phát triển và ra quả. Trong giai đoạn cây con và khi cây đang sinh trưởng mạnh, bạn có thể bón phân hữu cơ hoặc phân vô cơ cân đối (ví dụ: NPK 15-15-15) định kỳ 4-6 tuần một lần. Sử dụng phân hữu cơ hoai mục hoặc các loại phân bón hữu cơ tan chậm rất tốt cho cây dâu tằm trồng chậu, giúp cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng bền vững. Tránh bón quá nhiều phân, đặc biệt là phân đạm, có thể khiến cây phát triển lá mạnh nhưng ít quả.
Cắt Tỉa
Cắt tỉa là kỹ thuật quan trọng giúp kiểm soát kích thước cây khi trồng trong chậu, tạo tán thông thoáng và kích thích cây ra quả. Thời điểm tốt nhất để cắt tỉa là vào cuối mùa đông hoặc đầu mùa xuân khi cây đang trong giai đoạn nghỉ hoặc ngay sau khi thu hoạch quả xong (đối với vùng nhiệt đới). Cắt bỏ những cành khô héo, bị bệnh, cành yếu hoặc mọc chồng chéo vào nhau. Bạn cũng có thể tỉa ngọn để khuyến khích cây phân cành, tạo tán bụi và tăng số lượng cành mang quả cho mùa sau.
Lớp Phủ và Che Chắn
Sử dụng lớp phủ hữu cơ (như rơm rạ, vỏ trấu, mùn cưa, hoặc lớp phân compost mỏng) trên bề mặt chậu giúp giữ ẩm cho đất, ngăn ngừa cỏ dại và điều hòa nhiệt độ đất, rất hữu ích cho cây dâu tằm trồng chậu trong cả mùa hè nóng bức lẫn mùa đông lạnh. Vào mùa đông ở những vùng có khí hậu lạnh, bạn có thể dùng vật liệu cách nhiệt như màng bọc bong bóng hoặc vải bố quấn quanh chậu để bảo vệ bộ rễ khỏi bị đóng băng.
Phòng Trừ Sâu Bệnh Và Bảo Vệ Quả
Cây dâu tằm nhìn chung khá ít bị sâu bệnh hại. Tuy nhiên, một số vấn đề thường gặp bao gồm bệnh nấm mốc, đốm lá và thối rễ (do tưới thừa nước hoặc đất thoát nước kém). Đảm bảo hệ thống thoát nước của chậu hoạt động tốt và chỉ tưới nước khi đất khô là cách hiệu quả nhất để phòng tránh thối rễ. Với các bệnh nấm, có thể sử dụng các loại thuốc trừ nấm hữu cơ hoặc dung dịch tự nhiên như dung dịch baking soda pha loãng để phun phòng.
Các loài sâu hại phổ biến trên cây dâu tằm bao gồm bọ trĩ, ruồi trắng, rệp và nhện đỏ. Khi trồng trong chậu, việc kiểm tra cây thường xuyên để phát hiện sớm sâu bệnh rất dễ dàng. Bạn có thể loại bỏ chúng bằng tay, phun nước mạnh vào mặt dưới lá, hoặc sử dụng các loại thuốc trừ sâu sinh học như dịch chiết từ cây neem.
Đặc biệt, quả dâu tằm khi chín rất hấp dẫn các loài chim. Nếu bạn muốn thu hoạch quả, việc sử dụng lưới chắn chim là biện pháp bảo vệ hiệu quả và thân thiện với môi trường nhất. Bọc lưới quanh tán cây khi quả bắt đầu chuyển màu sẽ giúp bạn giữ trọn thành quả chăm sóc của mình.
Thu Hoạch Dâu Tằm Trồng Chậu
Thời điểm thu hoạch quả dâu tằm phụ thuộc vào giống và điều kiện khí hậu, thường là từ cuối mùa xuân đến cuối mùa hè. Dấu hiệu nhận biết quả dâu tằm chín hoàn toàn là khi chúng chuyển sang màu sẫm nhất, thường là màu tím đậm hoặc đen tùy giống. Quả càng sẫm màu thì càng ngọt và mọng nước. Dâu tằm xanh có màu đỏ và vị chua, lúc này hàm lượng vitamin C cao nhất.
Thu hoạch quả dâu tằm cần nhẹ nhàng vì quả chín khá mềm. Bạn có thể hái từng quả hoặc trải một tấm bạt dưới gốc cây và rung nhẹ cành để quả chín rụng xuống. Quả dâu tằm chín rất nhanh hỏng, nên thu hoạch vào buổi sáng sớm sau khi sương tan và sử dụng hoặc chế biến ngay. Nếu không ăn hết, bạn có thể bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh được vài ngày hoặc chế biến thành siro, mứt, rượu dâu để dùng lâu dài.
Ứng Dụng Đa Dạng Của Quả Dâu Tằm
Ngoài việc ăn tươi, quả dâu tằm có thể chế biến thành rất nhiều món ngon và bổ dưỡng. Siro dâu tằm là một thức uống giải khát tuyệt vời và dễ làm tại nhà. Mứt dâu tằm có thể dùng ăn kèm bánh mì hoặc làm nhân bánh. Rượu dâu tằm là một loại rượu truyền thống được nhiều người yêu thích.
Quả dâu tằm xanh chua có thể ăn cùng kem để cân bằng vị béo ngọt. Đối với trẻ nhỏ, dâu tằm chín là món ăn dặm cung cấp chất xơ và vitamin rất tốt. Nhìn chung, từ khi quả còn xanh đến khi chín mọng, dâu tằm đều mang lại những giá trị sử dụng phong phú.
Việc trồng dâu tằm trong chậu không đòi hỏi kỹ thuật phức tạp nhưng mang lại thành quả đáng kinh ngạc. Với những hướng dẫn chi tiết về cách chọn giống, chuẩn bị đất chậu, và chăm sóc như tưới nước, bón phân, cắt tỉa, bạn hoàn toàn có thể sở hữu những chậu dâu tằm sai trĩu quả ngay tại ban công hay sân thượng nhà mình. Chúc bạn thành công và có những mùa dâu bội thu với cây dâu tằm tự trồng!