Trồng dâu tây tại các vùng khí hậu nóng như Việt Nam là một thách thức thú vị đối với nhiều người yêu cây cảnh và nông nghiệp. Khác với môi trường ôn đới là nơi cây dâu tây phát triển mạnh mẽ nhất, nắng gắt và nhiệt độ cao đòi hỏi những kỹ thuật chăm sóc đặc biệt để cây không bị sốc nhiệt, héo úa mà vẫn cho năng suất và chất lượng quả tốt. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn đọc hatgiongnongnghiep1.vn những kiến thức chuyên sâu về cách trồng dâu tây xứ nóng, giúp bạn biến ước mơ có vườn dâu sai quả ngay tại nhà thành hiện thực.
Chọn giống dâu tây phù hợp với điều kiện khí hậu nóng
Việc lựa chọn giống là bước cực kỳ quan trọng khi quyết định trồng dâu tây ở vùng nhiệt đới. Không phải giống dâu tây nào cũng có khả năng chống chịu tốt với nắng nóng. Dưới đây là một số giống được đánh giá là phù hợp hơn cho khí hậu này:
- Dâu Nhật: Giống này thường có cây lùn, lá nhỏ và mọc dày, tạo tán che bớt cho gốc. Khả năng chịu nhiệt của giống dâu Nhật cao hơn so với nhiều giống khác. Cây có xu hướng sai hoa, sai quả, mang lại năng suất tốt và quả thường có vị ngọt đặc trưng, phù hợp với khẩu vị người Việt. Kích thước nhỏ gọn cũng là lợi thế khi trồng trong chậu tại nhà.
- Dâu New Zealand và Dâu Mỹ: Những giống này thường có lá to hơn, thân cây cao hơn dâu Nhật. Hoa và quả cũng có kích thước lớn, hương vị thơm ngon. Tuy nhiên, chúng có xu hướng cho năng suất quả ít hơn dâu Nhật và khả năng chịu nhiệt kém hơn một chút. Chúng vẫn có thể trồng được nhưng cần chế độ chăm sóc và che chắn kỹ lưỡng hơn.
Ngoài ra, cần cân nhắc loại cây giống: cây giống nuôi cấy mô và cây ngó. Cây nuôi cấy mô có ưu điểm là sạch bệnh, cây khỏe mạnh từ đầu, khả năng đẻ nhánh và cho hoa quả rất tốt, thường được dùng làm cây mẹ để nhân giống. Cây này cho quả sau khoảng 4 tháng trồng. Cây ngó là cây con được tách ra từ cây mẹ. Cây ngó phát triển nhanh hơn do được nuôi dưỡng ban đầu từ cây mẹ. Ngó F1 (tách trực tiếp từ cây mẹ) có phẩm chất tốt và cho quả sớm hơn (khoảng 3 tháng). Tuy nhiên, càng về các đời ngó sau (F2, F3…), khả năng ra hoa kết quả sẽ giảm dần. Do đó, chỉ nên sử dụng ngó F1 hoặc F2 để trồng nhằm đảm bảo năng suất.
Chuẩn bị giá thể trồng dâu tây tối ưu cho xứ nóng
Giá thể là yếu tố quyết định sự phát triển của bộ rễ và sức khỏe tổng thể của cây dâu tây, đặc biệt quan trọng trong điều kiện nóng ẩm. Một giá thể lý tưởng phải thật tơi xốp, đảm bảo thoát nước cực nhanh nhưng vẫn giữ được độ ẩm cần thiết và cung cấp đủ không khí cho rễ “thở”. Dâu tây ưa ẩm nhưng rất sợ ngập úng, dễ gây thối rễ và nấm bệnh.
Nguyên liệu phổ biến để làm giá thể bao gồm: đất thịt màu mỡ, xơ dừa xay nhỏ, trấu hun và phân lân bột. Đất thịt cần được đập nhỏ, có thể xay tơi hoặc sàng qua lưới để loại bỏ cục đất lớn và tạp chất. Sau đó, phơi đất dưới ánh nắng mặt trời để khử trùng tự nhiên, tiêu diệt mầm bệnh và nấm hại.
Xơ dừa xay nhỏ cần được xử lý kỹ để khử chát (tanin và lignin) bằng cách ngâm nước vôi trong hoặc xả nước nhiều lần, nếu không chất chát sẽ ức chế sự phát triển của rễ. Trấu hun giúp tăng độ tơi xốp và khả năng thoát nước, nên chọn loại trấu chỉ hun sơ, vỏ trấu còn nguyên vẹn chứ không vụn nát. Phân lân bột (ví dụ: Supe Lân) là nguồn cung cấp phốt pho, rất quan trọng cho sự phát triển của bộ rễ và kích thích ra hoa. Nó không gây “nóng” cho cây nên có thể trộn lượng tương đối, khoảng 0.5kg lân cho 100 bầu đất là phù hợp. Tỷ lệ trộn tham khảo thường là 5 phần đất, 3 phần xơ dừa đã xử lý và 2 phần trấu hun, cùng với lượng phân lân. Việc trộn đều các thành phần này sẽ tạo nên một hỗn hợp giá thể lý tưởng, giúp bộ rễ dâu tây phát triển mạnh mẽ và khỏe mạnh trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt.
Kỹ thuật trồng cây dâu tây con đúng cách
Trồng cây dâu tây con vào chậu hoặc luống cần thực hiện cẩn thận để đảm bảo cây nhanh chóng bén rễ và phát triển. Đầu tiên, cho giá thể đã chuẩn bị vào khoảng 2/3 chậu hoặc bầu trồng. Đặt nhẹ nhàng cây giống vào giữa, sau đó tiếp tục thêm giá thể vào. Lượng giá thể mới nên lấp đầy khoảng một nửa phần còn lại, để chừa lại một khoảng trống nhỏ so với mép chậu để khi tưới nước, đất không bị trôi ra ngoài.
Một kỹ thuật quan trọng là đảm bảo phần gốc (cổ rễ) của cây con nằm ngang bằng với mặt giá thể. Nếu trồng sâu quá, giá thể có thể lấp vào phần ngọn, gây thối thân hoặc cản trở sự phát triển của lá non. Nếu trồng nông quá, cây dễ bị lung lay, khó bám rễ vững chắc và có thể bị khô gốc nhanh hơn trong khí hậu nóng. Sau khi đã cho đủ giá thể, nhẹ nhàng cầm vào hai bên mép chậu hoặc bầu, nhấc lên khoảng 1-2cm rồi thả xuống vài lần. Thao tác này giúp giá thể lèn xuống đều, loại bỏ các túi khí xung quanh rễ, giúp rễ tiếp xúc tốt hơn với đất và hút nước, dinh dưỡng hiệu quả.
Đặt chậu và che chắn hợp lý cho dâu tây xứ nóng
Vị trí đặt chậu dâu tây có ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh trưởng và ra quả của cây trong điều kiện nhiệt độ cao. Cây dâu tây cần ánh nắng để quang hợp và phát triển, nhưng ánh nắng gay gắt buổi trưa và buổi chiều ở vùng nhiệt đới có thể gây hại nghiêm trọng.
Nơi lý tưởng để đặt chậu là khu vực nhận được ánh nắng trực tiếp vào buổi sáng (khoảng từ bình minh đến 10-11 giờ trưa). Ánh nắng buổi sáng dịu nhẹ hơn và cung cấp đủ năng lượng cho cây mà không gây bỏng lá hoặc sốc nhiệt. Vào buổi trưa và chiều, cây cần được che chắn cẩn thận. Nếu trồng ngoài trời hoặc ban công hướng Tây, cần sử dụng lưới che nắng màu đen có độ che phủ khoảng 50-70% để giảm cường độ ánh sáng và nhiệt độ. Việc che chắn không chỉ giúp bảo vệ lá khỏi bị cháy xém mà còn giữ cho giá thể mát mẻ hơn, giảm bốc hơi nước và bảo vệ bộ rễ nhạy cảm của cây dâu tây. Đảm bảo khu vực trồng luôn thoáng gió, không bị bí hơi nóng, điều này cũng giúp hạn chế nấm bệnh phát triển.
Chế độ chăm sóc toàn diện để dâu tây xứ nóng sai quả
Chăm sóc cây dâu tây ở khí hậu nóng đòi hỏi sự tỉ mỉ và điều chỉnh linh hoạt theo thời tiết.
Tưới nước
Sau khi trồng, tưới nước là bước cần thiết. Thay vì tưới trực tiếp vào gốc, nên dùng cốc hoặc bình tưới có vòi nhẹ nhàng tưới xung quanh mép chậu, cách gốc khoảng 3cm, rồi di chuyển dần vào trong cho đến khi mặt giá thể ẩm đều. Tưới cách này giúp rễ dâu tây, vốn tập trung nhiều ở thành chậu và đáy chậu, nhận đủ nước mà không làm ẩm ướt trực tiếp phần cổ rễ và lá non, tránh nguy cơ thối rễ hoặc nấm bệnh. Trong khí hậu nóng, cây thoát hơi nước nhanh, nên tưới 2 lần mỗi ngày vào sáng sớm và chiều tối (khoảng 5 giờ). Tuyệt đối không tưới nước lên hoa để tránh ảnh hưởng đến quá trình thụ phấn và đậu quả. Luôn kiểm tra độ ẩm giá thể trước khi tưới; nếu thấy đất còn ẩm thì có thể bỏ qua lần tưới đó để tránh thừa nước.
Che phủ và bảo vệ
Khi cây con mới trồng, chúng còn yếu ớt. Việc che chắn bằng lưới đen hoặc đặt ở nơi mát mẻ trong vài ngày đầu giúp cây phục hồi sau khi chuyển chậu và nhanh chóng bén rễ. Vào mùa đông ở những vùng khí hậu có thể có sương muối hoặc sương giá, cần che phủ cây bằng nilon trắng để bảo vệ lá. Sương muối có thể làm hỏng lá, còn sương dày có thể cản trở thụ phấn khi cây ra hoa. Khi trời mưa phùn, nếu cây chưa có hoa, để cây tắm mưa sẽ có lợi. Nhưng khi cây đã nở hoa, cần che chắn để bảo vệ hoa và quả non khỏi bị đọng nước, dễ gây nấm mốc. Vào chiều tối sau khi tưới, có thể dùng nilon che kín chậu, chỉ để hở một đầu (không để đầu hở hướng gió lùa) để giữ ẩm và nhiệt độ cho cây qua đêm; sáng sớm hôm sau lại mở ra.
Bón phân
Chế độ dinh dưỡng cần điều chỉnh theo giai đoạn phát triển của cây. Khi cây chưa ra hoa, tập trung vào phát triển lá và bộ rễ bằng cách tưới phân đạm hòa tan với liều lượng loãng, khoảng một tuần một lần. Khi cây dâu tây đã phát triển mạnh và bắt đầu đẻ ngó (trên 5 ngó), chuyển sang pha hỗn hợp phân đạm và phân kali theo tỷ lệ 1:1 (ví dụ: NPK có tỷ lệ tương đương) để kích thích cây phân hóa mầm hoa và chuẩn bị cho giai đoạn ra quả. Tiếp tục duy trì chế độ bón này trong suốt thời kỳ cây ra hoa và kết quả. Bên cạnh đó, có thể kết hợp phun thêm phân bón lá với nồng độ rất loãng để bổ sung vi lượng, giúp cây khỏe mạnh và tăng khả năng đậu quả. Luôn bón phân sau khi đã tưới nước để tránh làm cháy rễ.
Phòng trừ sâu bệnh và tỉa lá
Trong khí hậu nóng ẩm, nấm bệnh và sâu hại có xu hướng phát triển mạnh. Cần chủ động phòng ngừa. Sau khi trồng khoảng 3 ngày, hòa thuốc diệt nấm phổ rộng như Daconil để tưới hoặc phun cho cây, lặp lại mỗi tháng một lần để phòng các bệnh nấm phổ biến. Nhện đỏ là một loại sâu hại thường gặp trên cây dâu tây, đặc biệt là trong điều kiện khô nóng xen kẽ. Sau trồng khoảng một tuần, kiểm tra kỹ mặt dưới lá và tiến hành phun thuốc trị nhện đỏ nếu phát hiện (đặc biệt khi trồng số lượng lớn). Lặp lại mỗi tháng một lần cho đến khi cây chuẩn bị ra hoa hoặc đã có quả thì dừng sử dụng thuốc hóa học.
Tỉa bớt lá già, lá sâu bệnh hoặc lá mọc quá dày ở phía gốc là việc cần làm thường xuyên. Chỉ nên để lại khoảng 6-8 cặp lá khỏe mạnh trên mỗi cây chính. Tỉa lá giúp tăng độ thông thoáng cho gốc và giá thể, giảm thiểu nguy cơ nấm bệnh, đồng thời tập trung dinh dưỡng nuôi các lá non khỏe mạnh và thân cây. Khi cây đẻ ngó, nếu không có nhu cầu nhân giống, chỉ nên giữ lại khoảng 4-6 cây con ngó khỏe nhất để làm cây dự phòng hoặc trồng ở chậu khác. Việc để quá nhiều ngó sẽ làm cây dâu tây mẹ bị kiệt sức, ảnh hưởng đến khả năng ra hoa và cho quả. Cắt ngó khi cây con trên ngó đã có khoảng 5 lá và bắt đầu ra rễ.
Hình ảnh cây dâu tây phát triển tốt trong vườn, minh họa cách trồng dâu tây ở vùng khí hậu nóng
Một lưu ý quan trọng là tránh bật đèn chiếu sáng cho cây dâu tây vào ban đêm. Nhiều giống dâu tây là cây ngày ngắn, tức là chúng cần một khoảng thời gian đêm dài không có ánh sáng để phân hóa mầm hoa. Chiếu sáng ban đêm sẽ làm kéo dài thời gian chiếu sáng tổng cộng trong ngày, khiến cây chỉ tập trung phát triển lá mà không ra hoa, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.
Trồng dâu tây trong khí hậu nóng đòi hỏi sự kiên trì và áp dụng đúng các kỹ thuật chăm sóc đặc thù. Từ việc chọn giống dâu tây phù hợp, chuẩn bị giá thể tơi xốp, nắm vững kỹ thuật trồng, đến việc điều chỉnh chế độ tưới tiêu, bón phân và phòng trừ sâu bệnh, mỗi bước đều quan trọng để đảm bảo cây dâu tây có thể sinh trưởng khỏe mạnh và cho quả ngọt ngay cả trong điều kiện tưởng chừng không lý tưởng. Áp dụng những kinh nghiệm trên sẽ giúp bạn thành công với vườn dâu tây xứ nóng của mình. Để tìm mua các loại hạt giống và vật tư nông nghiệp chất lượng cho cây dâu tây và nhiều loại cây khác, bạn có thể tham khảo tại hatgiongnongnghiep1.vn. Hãy bắt tay vào thử nghiệm và tận hưởng thành quả là những trái dâu mọng nước tự trồng tại nhà!