Dưa gang là loại quả quen thuộc và được nhiều người yêu thích bởi hương thơm dịu mát cùng vị ngọt thanh đặc trưng. Tự tay trồng dưa gang tại nhà không chỉ mang đến nguồn trái sạch an toàn mà còn là một trải nghiệm làm vườn đầy thú vị. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách trồng dưa gang từ lúc chuẩn bị, gieo hạt cho đến khi thu hoạch, giúp bạn đọc, đặc biệt là những người mới bắt đầu, có thể thành công có được những trái dưa gang chất lượng ngay trong không gian sống của mình, dù là vườn nhà hay trên sân thượng.
Giống và điều kiện trồng dưa gang
Trước khi bắt đầu cách trồng dưa gang, việc tìm hiểu về giống và điều kiện sinh trưởng phù hợp là bước đầu tiên quan trọng. Trên thị trường phổ biến một số giống dưa gang, trong đó có giống dưa gang vỏ xanh sáng và giống dưa bở vỏ vàng sọc xanh hoặc trắng. Dưa gang và dưa bở có thể trồng được quanh năm nếu đảm bảo điều kiện thích hợp.
Cây dưa gang ưa thích khí hậu ấm áp, khô ráo và cần nhiều ánh sáng mặt trời để phát triển tốt và cho năng suất cao. So với dưa hấu, dưa gang thường ít sâu bệnh hơn và dễ trồng hơn. Tuy nhiên, điều kiện thời tiết mưa ẩm kéo dài hoặc nhiệt độ quá thấp sẽ ảnh hưởng xấu đến cây, khiến cây sinh trưởng kém, dễ bị bệnh thối rễ hoặc thậm chí là chết rét. Do đó, cần chú ý chọn thời điểm trồng và có biện pháp che chắn phù hợp nếu trồng vào mùa mưa.
Chuẩn bị đất và dụng cụ trồng
Đất là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của cách trồng dưa gang. Loại đất lý tưởng cho dưa gang là đất tơi xốp, thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng và đặc biệt là có hàm lượng lân cao. Bạn có thể sử dụng hỗn hợp đất thịt nhẹ trộn với phân hữu cơ hoai mục (như phân trùn quế, phân bò ủ hoai) và một chút tro trấu hoặc xơ dừa để tăng độ tơi xốp và dinh dưỡng cho đất.
Dưa gang có thể trồng trực tiếp trên luống ngoài vườn hoặc trồng trong các loại chậu, thùng xốp lớn tại nhà. Nếu trồng trong chậu hoặc thùng xốp, hãy chọn loại có kích thước đủ lớn để cây có không gian phát triển bộ rễ mạnh mẽ, từ đó nuôi được nhiều trái và trái có kích thước lớn. Điều cực kỳ quan trọng khi trồng trong chậu/thùng là phải đục lỗ thoát nước ở đáy. Rễ dưa gang rất dễ bị thối nếu đất bị ngập úng, việc có đủ lỗ thoát nước sẽ giúp tránh tình trạng này, đảm bảo cây khỏe mạnh. Mỗi chậu hoặc thùng lớn có thể trồng từ 1 đến 2 cây là phù hợp.
Kỹ thuật ngâm ủ và gieo hạt
Để bắt đầu cách trồng dưa gang tại nhà, việc lựa chọn hạt giống chất lượng là rất quan trọng. Bạn có thể tìm mua hạt giống uy tín tại hatgiongnongnghiep1.vn. Sau khi có hạt giống tốt, bạn cần tiến hành xử lý hạt trước khi gieo để tăng tỷ lệ nảy mầm và giúp cây con khỏe mạnh.
Bước đầu tiên là ngâm hạt giống trong nước ấm (khoảng 45-50 độ C, pha theo tỷ lệ 2 sôi : 3 lạnh) trong khoảng 4-5 tiếng. Sau khi ngâm, vớt hạt ra và ủ vào khăn ẩm, đặt ở nơi có nhiệt độ ấm áp. Giữ ẩm cho khăn trong vòng 1 ngày để hạt nứt nanh. Đất để ươm hạt nên là hỗn hợp đất sạch trộn với phân trùn hoặc phân chuồng hoai mục để cung cấp đủ dinh dưỡng ban đầu cho cây con. Gieo hạt đã nứt nanh vào bầu ươm hoặc khay ươm, phủ một lớp đất mỏng khoảng 0.5 – 1cm lên trên. Đặt bầu ươm ở nơi râm mát và duy trì độ ẩm cho đất bằng cách tưới phun sương nhẹ nhàng.
Khoảng 2 ngày sau khi ươm, hạt sẽ bắt đầu nảy mầm. Tiếp tục tưới nước vừa đủ để giữ ẩm, tránh để đất quá khô hoặc quá ướt. Sau khoảng 8-10 ngày, cây con sẽ có từ 2 đến 3 lá thật, sẵn sàng cho bước tiếp theo.
Trồng cây con và làm giàn
Khi cây dưa gang con đã đạt khoảng 4 tuần tuổi và có 2-3 lá thật khỏe mạnh, đây là thời điểm thích hợp để chuyển cây ra trồng chính thức. Nếu trồng trên ruộng, bạn cần lên luống rộng khoảng 1.5 – 2m, cao 25 – 30cm, và rãnh rộng 30 – 35cm để đảm bảo thoát nước và không gian bò cho cây.
Dưa gang thuộc nhóm cây thân bò, nên việc để cây bò tự nhiên trên mặt đất thường cho hiệu quả tốt và tiết kiệm chi phí hơn so với làm giàn cầu kỳ, đặc biệt khi trồng trên diện tích lớn. Khi trồng trên luống, khoảng cách giữa các cây nên là 50 – 70cm và hàng cách hàng 1 – 2m. Tạo hố trồng sâu vừa đủ, nhẹ nhàng nhấc cây con ra khỏi bầu ươm (rạch bỏ túi nylon nếu có), đặt bầu cây vào hố và vùi kín bầu dưới đất. Nén nhẹ đất xung quanh gốc để cây đứng vững. Để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại, bạn có thể phủ rơm rạ, cỏ khô hoặc gỗ mùn quanh gốc cây trong thời gian đầu.
 Cây dưa gang sai trái phát triển tốt trên luống, minh họa cách trồng dưa gang hiệu quả |
|---|
Nếu trồng trong thùng xốp hoặc chậu tại nhà, khi cây bắt đầu vươn dài, bạn cần làm giá đỡ hoặc giàn đơn giản để cây bám vào. Điều này giúp cây leo lên, tiết kiệm không gian và giữ trái sạch sẽ hơn. Dây leo đến đâu nên được buộc cố định nhẹ nhàng để tránh cây bị đổ hoặc gãy do gió hoặc trọng lượng của trái. Nên trồng cây vào buổi chiều mát mẻ khi nắng đã dịu. Sau khi trồng xong, tưới nước đẫm 2 lần mỗi ngày và che chắn tạo bóng râm cho cây con trong khoảng 1 tuần đầu để giúp cây nhanh chóng hồi sức và bén rễ.
Chăm sóc cây dưa gang
Chăm sóc là giai đoạn quan trọng để đảm bảo cây dưa gang phát triển khỏe mạnh và cho nhiều trái chất lượng. Việc tưới nước, bón phân, bấm ngọn và phòng trừ sâu bệnh cần được thực hiện đúng kỹ thuật và định kỳ.
Tưới nước
Cây dưa gang cần nước đều đặn, đặc biệt là ở giai đoạn cây ra hoa và nuôi trái. Tưới nước mỗi ngày là cần thiết để duy trì độ ẩm cho đất. Tuy nhiên, khi trái dưa gang đã lớn và bắt đầu chuyển sang giai đoạn chín, bạn nên hạn chế tưới nước. Tưới quá nhiều nước trong thời điểm này không chỉ lãng phí mà còn có thể làm trái bị nhạt, giảm chất lượng hoặc thậm chí là bị thối, ảnh hưởng đến hương vị của dưa. Quan sát độ ẩm của đất và tình trạng cây để điều chỉnh lượng nước tưới cho phù hợp.
Bón phân
Khoảng 15 ngày sau khi trồng, khi cây bắt đầu bò dài khoảng 20-30 cm, bạn nên tiến hành lấp thêm đất vào gốc (vun gốc) để khuyến khích bộ rễ phát triển thêm và giúp cây hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn. Cần bón thúc lần đầu bằng phân hữu cơ hoai mục, tốt nhất là phân bò ủ hoai để cung cấp dinh dưỡng chậm cho cây. Tiếp tục bón thúc thêm 2 lần nữa, mỗi lần cách nhau khoảng 20 ngày.
Dưa gang không ưa nhiều phân hóa học. Bón quá nhiều phân hóa học, đặc biệt là phân đạm, có thể ảnh hưởng đến chất lượng và hương vị của quả dưa gang. Ưu tiên sử dụng phân hữu cơ và chỉ bón phân hóa học với liều lượng thấp và cân đối nếu cần thiết dựa trên tình trạng sinh trưởng của cây và kết quả phân tích đất.
Bấm ngọn và tỉa quả
Để cây dưa gang ra nhiều trái, việc bấm ngọn đúng thời điểm là rất quan trọng. Bấm ngọn sẽ kích thích cây phân nhánh nhiều hơn, và trái thường đậu trên các nhánh phụ. Khoảng 15 ngày sau khi trồng, khi cây đã có vài lá thật và bắt đầu vươn dài, bạn nên bấm ngọn chính lần đầu tiên. Sau khi bấm ngọn, có thể sử dụng một lượng nhỏ phân urê hòa loãng để kích thích các nhánh phụ phát triển mạnh.
Khi cây ra hoa và đậu quả, nếu thấy quá nhiều quả đậu trên một cây, bạn nên ngắt bỏ bớt, chỉ để lại khoảng 3-5 quả trên mỗi cây. Việc này giúp cây tập trung dinh dưỡng để nuôi những quả còn lại, đảm bảo trái to, ngọt và chất lượng hơn. Cần sử dụng rơm rạ hoặc vật liệu khác để phủ dưới những trái dưa gang non đang phát triển, tránh trái tiếp xúc trực tiếp với đất ẩm dễ bị thối hoặc côn trùng gây hại. Tỉa bớt lá già, lá bị bệnh hoặc lá quá rậm rạp cũng giúp cây thông thoáng, giảm sâu bệnh và tập trung dinh dưỡng nuôi trái.
Phòng trừ sâu bệnh
Mặc dù dưa gang ít sâu bệnh hơn một số loại dưa khác, nhưng vẫn cần chủ động phòng ngừa và kiểm tra cây thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh hại hoặc côn trùng gây hại (như rệp, bọ trĩ, nấm). Thực hiện các biện pháp phòng trừ định kỳ bằng các loại thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc hóa học phù hợp khi cần thiết, tuân thủ nguyên tắc an toàn và thời gian cách ly.
Thu hoạch dưa gang
Thời gian từ lúc gieo hạt đến khi cây dưa gang cho thu hoạch khá nhanh, thường chỉ mất khoảng 2 tháng tùy thuộc vào giống và điều kiện chăm sóc. Khi chín, mỗi trái dưa gang thường đạt cân nặng từ 0.5 đến 1.5 kg.
Dấu hiệu nhận biết dưa gang chín là vỏ trái chuyển sang màu vàng hoặc vàng cam tùy giống, có mùi thơm đặc trưng nồng nàn và cuống trái bắt đầu xuất hiện vết nứt hoặc tự nứt rời ra. Hái dưa khi cuống đã rạn nứt hoặc nứt rời ra sẽ đảm bảo trái đã chín hoàn toàn và có hương vị ngon ngọt nhất. Thu hoạch vào buổi sáng sớm sau khi sương đã tan là thời điểm tốt nhất.
Tự tay trồng dưa gang và thưởng thức thành quả do mình làm ra là một niềm hạnh phúc giản dị. Với những hướng dẫn chi tiết về cách trồng dưa gang từ khâu chuẩn bị, gieo hạt, chăm sóc cho đến thu hoạch, hy vọng bạn đọc sẽ có thể áp dụng thành công và sớm được tận hưởng hương vị thơm ngon, mát lành của những trái dưa gang do chính mình vun trồng.