Dưa hấu từ lâu đã trở thành biểu tượng không thể thiếu trên mâm ngũ quả, mang theo ước vọng về sự sung túc, may mắn và trọn vẹn cho năm mới. Thay vì tìm mua những trái dưa không rõ nguồn gốc hay chất lượng, việc tự tay trồng dưa hấu đón Tết tại nhà đang ngày càng được nhiều người yêu thích. Đây không chỉ là trải nghiệm thú vị mà còn giúp bạn có được những trái dưa sạch, an toàn và mang đầy ý nghĩa. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cách trồng dưa hấu tết chi tiết, giúp bạn thu hoạch những trái dưa căng mọng, to tròn và ngọt lịm đúng dịp.
Thời gian trồng dưa hấu tết
Để có dưa hấu chín rộ và đẹp mắt đúng vào những ngày Tết Nguyên đán, việc xác định thời điểm gieo trồng là vô cùng quan trọng. Thông thường, vụ trồng dưa hấu chuyên biệt cho dịp Tết thường bắt đầu vào khoảng rằm tháng 10 âm lịch hàng năm. Thời điểm này được tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo cây có đủ thời gian sinh trưởng, phát triển và cho trái đạt chất lượng tối ưu khi Tết đến. Tuy nhiên, tùy thuộc vào giống dưa và điều kiện khí hậu cụ thể của từng vùng miền, bà con nông dân hoặc người làm vườn tại gia có thể điều chỉnh thời gian gieo hạt sớm hoặc muộn hơn một vài ngày để đảm bảo thu hoạch chính xác vào dịp mong muốn.
Chuẩn bị vật tư để trồng dưa hấu
Bước chuẩn bị vật tư kỹ lưỡng sẽ quyết định lớn đến sự thành công của việc trồng dưa hấu. Việc lựa chọn hạt giống, chậu trồng và đặc biệt là đất trồng phù hợp sẽ tạo nền tảng vững chắc cho cây phát triển khỏe mạnh và cho trái chất lượng.
Lựa chọn giống dưa hấu phù hợp
Thị trường hiện nay có rất nhiều giống dưa hấu khác nhau, đa dạng về màu sắc vỏ (xanh đậm, xanh nhạt, sọc vằn, vàng) và màu sắc ruột (đỏ tươi, đỏ đậm, vàng). Tùy thuộc vào sở thích và mục đích chưng Tết hoặc ăn quả, bạn có thể lựa chọn giống dưa phù hợp. Các giống dưa được lai tạo để có năng suất cao, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt và hương vị ngọt thơm thường được ưu tiên. Đảm bảo mua hạt giống từ các cửa hàng uy tín hoặc các website chuyên về hạt giống nông nghiệp như hatgiongnongnghiep1.vn để đảm bảo chất lượng hạt giống.
Ươm giống dưa hấu
Để tăng tỷ lệ nảy mầm và giúp cây con phát triển đồng đều, bạn nên thực hiện bước ươm giống trước khi gieo trực tiếp. Hạt dưa hấu cần được ngâm trong nước ấm khoảng 8 tiếng hoặc cho đến khi hạt nứt nhẹ (nứt nanh). Việc ngâm nước ấm giúp phá vỡ trạng thái ngủ nghỉ của hạt, kích thích quá trình nảy mầm diễn ra nhanh và mạnh mẽ hơn. Sau khi ngâm, bạn có thể ủ hạt trong khăn ẩm cho đến khi mầm xuất hiện rõ ràng trước khi đem đi gieo vào khay ươm hoặc bầu đất nhỏ.
Chọn chậu và đất trồng dưa hấu
Dưa hấu có bộ rễ phát triển khá mạnh, do đó cần không gian đủ lớn để rễ lan rộng và hút dinh dưỡng. Chọn chậu hoặc thùng có dung tích tối thiểu khoảng 20 lít. Các loại thùng sơn nhựa cũ có đục lỗ thoát nước ở đáy là một lựa chọn kinh tế và hiệu quả. Đảm bảo chậu có đủ lỗ thoát nước để tránh ngập úng, gây thối rễ.
Đất trồng là yếu tố cốt lõi quyết định đến chất lượng dưa hấu. Đất cần phải đảm bảo độ tơi xốp cao, khả năng thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng và đặc biệt là sạch mầm bệnh. Một công thức phối trộn đất lý tưởng cho cách trồng dưa hấu tết tại nhà có thể bao gồm: 3 phần đất sạch, 2 phần mụn dừa, 2 phần trấu hun và 3 phần phân trùn quế. Tỷ lệ này cung cấp đầy đủ dinh dưỡng hữu cơ, độ thông thoáng và khả năng giữ ẩm vừa phải. Ngoài ra, việc sử dụng các loại đất sạch hữu cơ chuyên dụng cho cây ăn quả như đất sạch hữu cơ Sfarm cũng là một giải pháp tiện lợi. Loại đất này thường đã được phối trộn sẵn các thành phần dinh dưỡng đa dạng và chứa hệ vi sinh vật có lợi, giúp cây dưa hấu phát triển khỏe mạnh ngay từ đầu. Khi sử dụng đất nền dinh dưỡng tốt, bạn chỉ cần bổ sung thêm phân bón trong giai đoạn cây ra hoa và đậu trái để đảm bảo quả phát triển to và ngọt.
Cách gieo trồng dưa hấu
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ vật tư, bạn có thể tiến hành gieo hạt hoặc trồng cây con. Có hai phương pháp phổ biến: gieo hạt trực tiếp vào chậu hoặc ươm cây con rồi cấy.
Gieo hạt trực tiếp hoặc ươm cây con
Gieo hạt trực tiếp vào chậu trồng có ưu điểm là tiết kiệm công chuyển bầu, cây ít bị “sốc” môi trường và dễ thích nghi ngay từ đầu. Tuy nhiên, phương pháp này có thể tốn nhiều hạt giống hơn vì tỷ lệ nảy mầm và sống sót có thể không cao bằng ươm bầu.
Ươm cây con vào khay hoặc bầu đất nhỏ trước khi cấy ra chậu lớn giúp bạn chọn lọc được những cây con khỏe mạnh nhất để trồng, từ đó nâng cao tỷ lệ thành công và chất lượng trái. Phương pháp này giúp tiết kiệm hạt giống và dễ quản lý giai đoạn cây non. Sau khoảng 7-10 ngày ươm, khi cây con đã có 1-2 lá thật và rễ ổn định, bạn có thể nhẹ nhàng chuyển cây ra chậu trồng đã chuẩn bị sẵn. Khi cấy cây, cần chú ý không làm tổn thương rễ và tưới nước nhẹ nhàng sau khi trồng để cây nhanh chóng bén rễ.
Lựa chọn vị trí trồng phù hợp
Dưa hấu là loại cây ưa sáng mạnh. Để cây quang hợp tốt, ra hoa đậu trái nhiều và quả đạt độ ngọt cao, bạn cần chọn vị trí trồng có đầy đủ ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp ít nhất 6-8 tiếng mỗi ngày. Sân thượng, ban công hướng Nam hoặc những khu vực thoáng đãng trong vườn là những lựa chọn lý tưởng để trồng dưa hấu. Ánh sáng đầy đủ cũng giúp hạn chế nấm bệnh phát triển trên lá và thân cây.
Cách chăm sóc dưa hấu cho năng suất cao
Việc chăm sóc đúng kỹ thuật là yếu tố quyết định đến sự phát triển của cây và chất lượng trái dưa hấu. Các công đoạn tưới nước, tỉa nhánh, thụ phấn và tuyển trái cần được thực hiện cẩn thận và đúng thời điểm.
Tưới nước đúng cách
Tưới nước là khâu quan trọng bậc nhất trong cách trồng dưa hấu tết. Lượng nước và tần suất tưới cần thay đổi theo từng giai đoạn phát triển của cây.
- Giai đoạn cây con (từ khi trồng đến 20 ngày): Rễ cây còn yếu, cần tưới nhẹ nhàng 2 lần/ngày vào sáng sớm và chiều mát. Nên dùng bình tưới vòi hoa sen hoặc hệ thống tưới nhỏ giọt để tránh làm dập cây con.
- Giai đoạn cây sinh trưởng mạnh (25 ngày sau trồng đến khi đậu trái nhỏ): Cây cần nhiều nước hơn để phát triển thân lá và rễ. Tưới đều đặn 2 lần/ngày. Tưới xa gốc để kích thích rễ lan rộng tìm nguồn nước và dinh dưỡng. Tránh tưới trực tiếp lên lá để ngăn ngừa nấm bệnh. Duy trì độ ẩm đất vừa phải, tránh để đất quá khô hoặc quá ẩm, vì cả hai đều có thể gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển và chất lượng trái (khô quá làm trái chai, nứt trái; ẩm quá tạo điều kiện nấm bệnh và làm nhạt trái).
- Giai đoạn trái đang lớn: Cần duy trì độ ẩm ổn định, không để đất bị khô đột ngột.
- 10 ngày trước thu hoạch: Giảm dần lượng nước tưới.
- 5 ngày trước thu hoạch: Ngừng tưới nước hoàn toàn. Việc cắt nước trong những ngày cuối cùng giúp dưa hấu tập trung đường, làm tăng độ ngọt và hương vị đặc trưng.
Tỉa nhánh dưa hấu
Tỉa nhánh giúp tập trung dinh dưỡng nuôi thân chính và các nhánh khỏe, từ đó dồn lực cho việc ra hoa và đậu trái. Khi cây dưa hấu phát triển được một thời gian, bạn nên tỉa bỏ các nhánh phụ yếu, chỉ giữ lại 1 thân chính và khoảng 2 nhánh phụ khỏe mạnh nhất. Thực hiện tỉa nhánh sớm khi nhánh phụ còn nhỏ (khoảng 5-7 cm) sẽ giúp cây ít mất sức và vết cắt nhanh lành. Việc tỉa bỏ bớt cũng giúp vườn dưa thông thoáng, hạn chế sâu bệnh hại.
Thụ phấn cho dưa hấu
Dưa hấu có cả hoa đực và hoa cái trên cùng một cây. Để cây đậu trái, cần phải có quá trình thụ phấn chéo hoặc tự thụ phấn. Trong điều kiện trồng tại nhà, đặc biệt ở khu vực ít côn trùng, việc thụ phấn nhân tạo là cần thiết để đảm bảo cây đậu quả. Thời điểm tốt nhất để thụ phấn là từ 7-9 giờ sáng, khi phấn hoa đực đang ở trạng thái tốt nhất.
Cách làm: Ngắt một bông hoa đực (thường có cuống nhỏ hơn và không có bầu nhỏ ở dưới đài hoa). Nhẹ nhàng chấm phần nhị chứa phấn màu vàng lên nhụy hoa cái (thường có cuống to hơn và có bầu nhỏ hình dưa hấu ở dưới đài hoa). Lặp lại quá trình này cho các bông hoa cái nở cùng ngày.
Tuyển trái dưa hấu
Đối với mục đích trồng dưa hấu để chưng Tết hoặc muốn có những trái dưa thật to, đẹp và chất lượng đồng đều, việc tuyển trái là rất quan trọng. Khoảng 40-45 ngày sau khi gieo hạt, cây dưa hấu sẽ bắt đầu ra trái nhỏ. Khi trái non có kích thước tương đương quả chanh hoặc nắm tay, bạn nên tiến hành tuyển chọn. Trên mỗi dây dưa, chỉ nên giữ lại 1 trái duy nhất. Trái được chọn thường là trái thứ 3 trên thân chính hoặc nhánh phụ khỏe mạnh (vị trí khoảng giữa lá thứ 14-20 đếm từ gốc). Chọn trái có hình dáng cân đối, không bị sâu bệnh hoặc biến dạng. Loại bỏ tất cả các trái còn lại để dinh dưỡng tập trung nuôi dưỡng trái được chọn. Sau khi chọn trái, nên lót rơm rạ, tấm xốp hoặc vật liệu khác bên dưới trái dưa để tránh trái tiếp xúc trực tiếp với đất, giúp ngăn ngừa nấm bệnh xâm nhập và giữ cho vỏ dưa sạch, đẹp.
Thu hoạch dưa hấu đón Tết
Sau khoảng 80-90 ngày kể từ khi gieo hạt (thời gian có thể thay đổi tùy giống và điều kiện thời tiết), trái dưa hấu sẽ đạt độ chín và sẵn sàng để thu hoạch. Để biết chính xác thời điểm thu hoạch cho mục đích chưng Tết, bạn cần tính toán lùi lại khoảng thời gian này so với ngày Tết Nguyên đán.
Một trong những cách phổ biến để kiểm tra độ chín của dưa hấu là dùng ngón tay gõ nhẹ lên bề mặt trái. Nếu nghe thấy tiếng “bộp bộp” vang và trầm đục, đó là dấu hiệu cho thấy ruột dưa đã chắc và chín tới. Ngược lại, nếu tiếng kêu còn thanh và rỗng, dưa có thể chưa chín hoặc đã quá già. Quan sát cuống và lá gần trái cũng là một cách kiểm tra khác; cuống héo nhẹ và lá chân bị vàng đi thường là dấu hiệu dưa đã chín. Khi thu hoạch, dùng dao hoặc kéo sắc cắt đứt cuống cách trái khoảng 2-3 cm, tránh làm dập nát cuống và trái.
Trồng dưa hấu đón Tết tại nhà không hề khó nếu bạn nắm vững cách trồng dưa hấu tết và chăm sóc đúng kỹ thuật. Bằng việc tự tay vun trồng, bạn không chỉ có được những trái dưa hấu an toàn, tươi ngon mà còn cảm nhận trọn vẹn niềm vui và ý nghĩa của thành quả lao động, góp phần làm cho mâm ngũ quả ngày Tết thêm phần đủ đầy và đặc biệt. Hy vọng với hướng dẫn chi tiết này, bạn sẽ tự tin bắt đầu hành trình trồng dưa hấu của mình và gặt hái thành công.