Húng cây, còn được biết đến với tên gọi bạc hà nam hay húng thơm, là một loại rau gia vị phổ biến trong ẩm thực Việt Nam. Với mùi thơm đặc trưng, the mát dịu nhẹ, húng cây không chỉ làm tăng hương vị cho các món ăn mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Nắm vững cách trồng húng cây tại nhà sẽ giúp bạn luôn có sẵn nguồn rau sạch, tươi ngon để sử dụng, đồng thời là một trải nghiệm làm vườn thú vị, phù hợp cho cả người mới bắt đầu. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết các bước để bạn có thể tự tay trồng và chăm sóc húng cây thành công.
Tổng quan về Húng Cây
Húng cây (Mentha arvensis var. orientalis) thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae), cùng họ với nhiều loại thảo mộc quen thuộc khác. Đây là cây thân thảo sống lâu năm, thường mọc thấp thành bụi, chiều cao trung bình khoảng 20-40 cm. Thân cây có tiết diện vuông, màu hơi tím. Lá húng cây có màu xanh nhạt, hình bầu dục nhọn ở đầu, mép lá có răng cưa và bề mặt phủ một lớp lông tơ mịn, tạo cảm giác hơi nhăn. Lá mọc đối xứng qua thân, mỗi nách lá thường có chồi non hoặc hoa. Hoa húng cây nhỏ, mọc thành cụm ở nách lá, có màu tím nhạt. Cây có mùi thơm đặc trưng, dịu nhẹ và khác biệt so với bạc hà cay (peppermint) hay các loại bạc hà khác.
Bộ rễ của húng cây phát triển rất mạnh, bao gồm cả rễ chùm và thân rễ ngầm dưới đất. Đặc điểm này giúp cây dễ dàng lan rộng và phục hồi nhanh chóng sau khi cắt. Thậm chí, ngay tại các mắt lá trên thân cũng có khả năng mọc rễ non khi tiếp xúc với môi trường ẩm. Điều này giải thích tại sao phương pháp giâm cành lại là cách trồng húng cây phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay.
Lợi ích và Ứng dụng của Húng Cây
Húng cây là một loại rau gia vị không thể thiếu trong nhiều món ăn truyền thống của người Việt. Nó thường được sử dụng để ăn sống kèm với các loại rau khác trong các món cuốn, món nộm, gỏi cá, thịt chó, lòng heo hoặc đơn giản là ăn kèm với bún chả, phở. Mùi thơm thanh mát của húng cây giúp cân bằng hương vị, giảm cảm giác ngán và làm tăng sự hấp dẫn của món ăn. Đặc biệt, húng cây còn là bạn đồng hành không thể thiếu của món cà pháo chấm mắm tôm.
Ngoài giá trị ẩm thực, húng cây còn được biết đến với các công dụng trong y học cổ truyền. Nhờ các hợp chất thơm như menthol (tuy hàm lượng không cao bằng bạc hà cay), tinh dầu và các flavonoid, húng cây có tác dụng giúp làm ấm cơ thể, giảm cảm giác buồn nôn, hỗ trợ tiêu hóa. Theo kinh nghiệm dân gian, lá húng cây vò nát có thể dùng để xoa vào vùng da bị mẩn ngứa, côn trùng cắn giúp giảm khó chịu. Tinh dầu húng cây cũng có thể được dùng để xông hơi, giúp giảm ngạt mũi, hỗ trợ trị cảm cúm nhẹ và giảm ho, đồng thời hạn chế các mùi tanh khó chịu.
Luống húng cây xanh tươi sau khi trồng
Kỹ thuật Trồng Húng Cây Thành Công
Việc áp dụng đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt để có những luống húng cây phát triển xanh tốt, cho năng suất cao. Dưới đây là các bước chi tiết trong cách trồng húng cây từ chuẩn bị đến chăm sóc.
Chọn giống và Chuẩn bị hom giống
Để đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh, bạn nên chọn những cành húng cây tươi tốt, không sâu bệnh, có thân mập mạp và lá xanh non. Tốt nhất là chọn những cành đã trưởng thành nhưng chưa ra hoa. Sử dụng dao hoặc kéo sắc để cắt các đoạn cành dài khoảng 10-15 cm từ phần thân chính hoặc cành nhánh. Loại bỏ bớt lá ở phía gốc cành, chỉ giữ lại khoảng 2-3 cặp lá ở phía ngọn. Việc này giúp giảm sự thoát hơi nước, tập trung dinh dưỡng để cành nhanh ra rễ.
Chuẩn bị đất trồng lý tưởng
Đất là nền tảng quan trọng trong kỹ thuật trồng húng cây. Húng cây không quá kén đất nhưng để cây đạt năng suất cao, bạn nên chọn đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và đặc biệt là phải thoát nước tốt. Đất thịt nhẹ, đất pha cát hoặc đất phù sa là những lựa chọn lý tưởng. Nếu trồng trong chậu, bạn có thể trộn đất thịt với trấu hun, xơ dừa hoặc phân hữu cơ hoai mục để tăng độ tơi xốp và dinh dưỡng. pH đất thích hợp cho húng cây thường nằm trong khoảng 6.0-7.0.
Đối với việc trồng luống ngoài vườn, cần cày bừa đất kỹ lưỡng, loại bỏ cỏ dại và tàn dư thực vật. Sau đó, tiến hành bón lót phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ. Lượng bón lót khuyến cáo khoảng 1,5-2 tấn phân chuồng hoặc tương đương cho diện tích 1000m2. Ngoài ra, có thể bổ sung thêm 10-15 kg lân nung chảy để cung cấp dinh dưỡng cho rễ phát triển. Sau khi bón lót, cần làm tơi đất lại và lên luống cao khoảng 15-20 cm, rộng khoảng 1-1,2m để đảm bảo thoát nước tốt, tránh ngập úng làm thối rễ. Bạn có thể tìm hiểu thêm về các loại vật tư nông nghiệp hữu ích như phân bón tại hatgiongnongnghiep1.vn.
Kỹ thuật Giâm cành Húng Cây
Giâm cành là phương pháp nhân giống vô tính giúp cây con giữ nguyên đặc tính của cây mẹ và cho thu hoạch nhanh. Sau khi đã chuẩn bị đất và hom giống, tiến hành giâm cành theo các bước sau: Dùng tay hoặc que nhỏ tạo các lỗ trên luống đất hoặc trong chậu với độ sâu khoảng 7-10 cm. Đặt nhẹ nhàng hom giống đã chuẩn bị vào lỗ sao cho phần gốc cành được vùi lấp khoảng 2/3 chiều dài, chỉ chừa lại khoảng 1/3 phía ngọn với các lá non. Khoảng cách giữa các cành trong cùng một hàng nên là 10-15 cm, khoảng cách giữa các hàng là 20 cm. Sau khi đặt cành, dùng tay ấn nhẹ phần đất xung quanh gốc để cành được cố định, không quá chặt cũng không quá lỏng. Cuối cùng, tưới nước nhẹ nhàng để làm ẩm đất và giúp cành tiếp xúc tốt với đất, tạo điều kiện thuận lợi cho rễ non phát triển.
Chăm sóc Húng Cây Giai đoạn đầu
Sau khi giâm cành khoảng một tuần, nếu thấy các cành húng cây bắt đầu có dấu hiệu tươi tắn trở lại và nhú chồi non ở nách lá, điều đó chứng tỏ cành đã bén rễ và bắt đầu phát triển. Đây là thời điểm thích hợp để bắt đầu bón thúc nhằm cung cấp dinh dưỡng cho cây sinh trưởng nhanh. Giai đoạn đầu, bạn có thể tưới phân urê hoặc bánh dầu đã pha loãng. Nồng độ ban đầu nên thấp, khoảng 300-500 gam urê hoặc bánh dầu pha với lượng nước đủ tưới cho 100 m2. Cần tưới đều quanh gốc, tránh tưới trực tiếp lên lá non vì phân có thể làm cháy lá. Dần dần, khi cây đã cứng cáp hơn, có thể tăng nhẹ nồng độ phân tưới.
Chăm sóc Định kỳ và Phòng trừ sâu bệnh
Để húng cây phát triển liên tục và cho năng suất cao, việc chăm sóc định kỳ là rất quan trọng. Duy trì độ ẩm thích hợp cho đất bằng cách tưới nước đều đặn, đặc biệt là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Tránh để đất bị khô hạn lâu hoặc bị ngập úng. Thường xuyên làm cỏ xung quanh gốc để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và tạo môi trường thông thoáng cho cây. Bón thúc định kỳ sau mỗi đợt thu hoạch hoặc khoảng 10-15 ngày một lần bằng phân đạm (urê) kết hợp với phân lân hoặc kali, hoặc sử dụng các loại phân hữu cơ đã ngâm ủ. Pha loãng phân và tưới cách gốc cây một khoảng để rễ có thể hấp thụ.
Húng cây nhìn chung ít bị sâu bệnh hại nghiêm trọng. Tuy nhiên, trong điều kiện thời tiết bất lợi hoặc chăm sóc không đúng cách, cây có thể bị rệp, nhện đỏ hoặc bệnh nấm nhẹ. Quan sát thường xuyên để phát hiện sớm sâu bệnh. Nếu có, ưu tiên sử dụng các biện pháp phòng trừ sinh học hoặc hữu cơ như phun dịch tỏi ớt gừng, dung dịch xà phòng loãng để đảm bảo an toàn khi sử dụng rau làm gia vị.
Thời điểm và Cách Thu hoạch Húng Cây
Sau khi trồng khoảng một tháng và được chăm sóc tốt, húng cây sẽ đạt chiều cao khoảng 20-30 cm và có thể bắt đầu thu hoạch lứa đầu tiên. Cách thu hoạch húng cây đúng kỹ thuật sẽ giúp cây tiếp tục ra chồi mới và cho nhiều đợt thu hoạch sau. Dùng kéo hoặc dao sắc cắt sát gốc, chừa lại phần thân gốc khoảng 3-5 cm. Việc chừa lại đoạn gốc này rất quan trọng vì nó chứa các mắt ngủ sẽ nhanh chóng nảy chồi mới, giúp cây phục hồi và phát triển cành lá nhanh hơn.
Sau khi thu hoạch lứa đầu, cần tưới nước để phục hồi cho cây. Khoảng 2 ngày sau, tiến hành bón thúc để cung cấp dinh dưỡng cho đợt phát triển tiếp theo. Có thể hòa khoảng 1,5-2 kg bánh dầu hoặc 300 gram urê với nước để tưới cho 100m2. Tiếp tục tưới nước và bón phân định kỳ khoảng 10-15 ngày một lần. Khoảng 15-20 ngày sau đợt thu hoạch đầu tiên, húng cây sẽ sẵn sàng cho lứa thu hoạch thứ hai. Với điều kiện đất tốt và chăm sóc đầy đủ, mỗi lứa húng cây có thể cho thu hoạch liên tục 7-10 đợt hoặc thậm chí nhiều hơn, tùy thuộc vào sức sống của cây và điều kiện môi trường. Năng suất mỗi lần thu hoạch trên 100m2 đất có thể đạt 40-50 kg rau tươi. Nếu nhận thấy năng suất giảm đáng kể (ví dụ chỉ còn khoảng 70% so với lứa trước) và thân cây bắt đầu hóa gỗ, đây là dấu hiệu cho thấy cây đã già cỗi và nên chuẩn bị trồng lứa mới để đảm bảo năng suất và chất lượng.
Tóm lại, nắm vững cách trồng húng cây từ việc chọn giống, chuẩn bị đất, kỹ thuật giâm cành đến chăm sóc và thu hoạch là chìa khóa để bạn có được những luống húng cây xanh tốt quanh năm. Việc tự tay trồng và chăm sóc loại cây gia vị này không chỉ mang lại nguồn thực phẩm sạch mà còn là một trải nghiệm tuyệt vời, giúp bạn thêm yêu thiên nhiên và công việc làm vườn. Hãy bắt tay vào thực hiện ngay hôm nay để tận hưởng mùi thơm và hương vị tuyệt vời của húng cây nhà trồng!