Lan đùi gà tròn, với vẻ đẹp kiều diễm và hương thơm đặc trưng, là lựa chọn yêu thích của nhiều người chơi lan để làm đẹp không gian sống. Việc nắm vững cách trồng lan đùi gà tròn không chỉ giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh mà còn đảm định kỳ ra hoa rực rỡ. Tại hatgiongnongnghiep1.vn, chúng tôi hiểu rằng mỗi người yêu lan đều mong muốn thành công với loại cây này. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết, từ việc chọn giá thể đến kỹ thuật chăm sóc, để bạn tự tin trồng và thưởng thức vẻ đẹp của lan đùi gà tròn ngay tại nhà.
Tìm hiểu về lan đùi gà tròn
Lan đùi gà tròn là một dòng lan đặc sắc thuộc chi Dendrobium, nổi bật trong họ phong lan bởi sức sống mãnh liệt và khả năng ra hoa ấn tượng. Đây là loài lan thân phụ sinh, tức là chúng bám vào cây khác trong tự nhiên để sinh trưởng, nhưng hoàn toàn có thể trồng được trong chậu với giá thể phù hợp. Điểm thu hút của lan đùi gà tròn nằm ở những chùm hoa dày đặc, mang sắc tím hồng pha trắng hoặc vàng, và đặc biệt là hương thơm dịu ngọt, sảng khoái lan tỏa khắp không gian.
Thân của lan đùi gà tròn có dạng hình trụ hoặc hơi bầu dục, mọc vươn thẳng, thường dài từ 10 đến 60 cm và có đường kính khoảng 1,3 cm. Phần thân này ít phân nhánh, đôi khi các đốt hơi phình to, tạo nên hình dáng được ví như “đùi gà”. Lá cây có màu xanh da, hình thuôn dài, kích thước khoảng 6-11 cm dài và 1-3 cm rộng, đầu lá nhọn hoặc chia hai thùy không đều. Bẹ lá ôm sát gốc thân.
Chùm hoa của lan đùi gà tròn thường mọc ra từ phần giữa của thân giả hành đã già, có thể còn lá hoặc đã rụng hết lá. Mỗi chùm hoa có thể dài 2-4 cm và mang từ 1 đến 4 bông hoa. Cuống chùm hoa dài khoảng 5-15 mm. Những giả hành khỏe mạnh có thể cho ra tới 30-50 bông hoa trên một chùm, tạo nên cảnh tượng vô cùng quyến rũ.
Thời gian nở hoa của lan đùi gà tròn khá lâu, thông thường kéo dài từ 6 đến 8 tuần. Nếu được chăm sóc đúng kỹ thuật và duy trì các điều kiện môi trường tối ưu, thời gian khoe sắc của hoa có thể kéo dài hơn, lên đến 12-13 tuần. Hoa có màu sắc phong phú, từ tím nhạt đến hồng đậm, thường có phần chóp hoặc lưỡi hoa màu tương phản, tạo điểm nhấn hút mắt.
Hoa lan đùi gà tròn với thân giả hành đặc trưng và chùm nụ hoa
Phân biệt lan đùi gà tròn và lan đùi gà dẹt
Trong dòng lan đùi gà, có hai loại phổ biến được nhiều người ưa chuộng là lan đùi gà tròn và lan đùi gà dẹt. Mặc dù cùng tên gọi, chúng lại có những đặc điểm nhận dạng và ưu điểm riêng biệt.
Điểm khác biệt rõ rệt nhất giữa hai loại này nằm ở hình dáng của thân giả hành. Như tên gọi, lan đùi gà tròn có thân hình trụ tròn hoặc hơi bầu dục, mập mạp hơn. Trong khi đó, lan đùi gà dẹt lại sở hữu thân hình dẹt, mảnh mai hơn. Ngay cả khi cùng được trồng trong điều kiện như nhau, thân của lan đùi gà dẹt thường có xu hướng thấp và nhỏ hơn so với lan đùi gà tròn.
Về hoa, lan đùi gà tròn thường được ưa chuộng hơn bởi hoa có kích thước lớn hơn và hương thơm nồng nàn, dễ chịu hơn so với hoa của lan đùi gà dẹt. Tuy nhiên, cả hai loại đều có vẻ đẹp riêng và phù hợp với sở thích khác nhau của người chơi lan. Việc phân biệt đúng loại lan sẽ giúp bạn áp dụng kỹ thuật chăm sóc phù hợp để cây phát triển tốt nhất.
Điều kiện sinh trưởng lý tưởng cho lan đùi gà tròn
Để trồng lan đùi gà tròn thành công và kích thích cây ra hoa đều đặn, việc cung cấp các điều kiện môi trường sống lý tưởng là yếu tố tiên quyết. Lan đùi gà tròn đòi hỏi sự cân bằng về giá thể, ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm.
Giá thể và chậu trồng lan đùi gà tròn
Lan đùi gà tròn, với đặc tính rễ bám, yêu cầu một loại giá thể đặc biệt. Hỗn hợp giá thể tốt nhất cần đảm bảo hai yếu tố quan trọng: độ thoáng khí cao và khả năng thoát nước cực tốt. Rễ lan cần được “thở” và không chịu úng nước. Các vật liệu phổ biến và phù hợp để làm giá thể cho lan đùi gà tròn bao gồm vỏ thông thô, xơ dừa đã qua xử lý hoặc rêu giữ ẩm như rêu than bùn hoặc dớn. Hỗn hợp này cố gắng mô phỏng môi trường bám tự nhiên của lan trên cây gỗ.
Một nguyên tắc quan trọng khi sử dụng giá thể là giữ cho hỗn hợp luôn ẩm nhưng không bao giờ bị sũng nước. Việc đọng nước kéo dài sẽ gây thối rễ và tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển.
Về chậu trồng, bạn có thể sử dụng chậu đất sét nung hoặc chậu nhựa. Chậu đất sét có ưu điểm giữ ẩm tốt hơn và thoáng khí tự nhiên qua thành chậu. Chậu nhựa nhẹ hơn và dễ vệ sinh. Tuy nhiên, dù chọn loại nào, điều quan trọng là chậu phải có nhiều lỗ thoát nước ở đáy và tốt nhất là cả ở thành chậu. Các lỗ này không chỉ giúp thoát nước nhanh mà còn tăng cường lưu thông không khí cho bộ rễ, vốn là yếu tố sống còn đối với phong lan. Việc lựa chọn đất trồng chuyên dụng cho lan từ các cửa hàng vật tư nông nghiệp như hatgiongnongnghiep1.vn là cách đơn giản để có được hỗn hợp giá thể phù hợp.
Chậu lan đùi gà tròn trong giá thể vỏ thông và dớn
Ánh sáng cần thiết cho lan đùi gà tròn
Ánh sáng là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định sự phát triển khỏe mạnh và khả năng ra hoa của lan đùi gà tròn. Cây cần nhận được đủ ánh sáng, bao gồm vài giờ nắng trực tiếp mỗi ngày, nhưng không phải là nắng gắt cả ngày. Ánh sáng mạnh giúp cây quang hợp tốt, tích lũy năng lượng cho việc ra hoa.
Tuy nhiên, cần hết sức cẩn thận vào giữa mùa hè hoặc những ngày nắng gay gắt. Ánh nắng trực tiếp quá mạnh có thể gây cháy lá lan. Dấu hiệu của việc cây bị “say nắng” bao gồm lá chuyển vàng, nhăn nheo, hoặc xuất hiện các đầu lá khô cháy màu nâu. Nếu thấy những dấu hiệu này, bạn cần di chuyển chậu lan ra xa cửa sổ có nắng trực tiếp hoặc cung cấp lưới che bớt ánh sáng.
Môi trường lý tưởng cho lan đùi gà tròn là nơi có ánh sáng mạnh nhưng được che bớt vào giờ nắng gắt, hay còn gọi là ánh sáng tán xạ. Ở những vùng khí hậu mát mẻ như Đà Lạt, cây có thể phát triển tốt ngoài trời với điều kiện có bóng râm một phần vào buổi trưa. Bạn có thể đặt chậu lan ở hiên nhà, ban công, hoặc dưới lưới che có độ xuyên sáng phù hợp (thường là 30-50%).
Lan đùi gà tròn được trồng dưới mái che nhận ánh sáng tán xạ
Nhiệt độ lý tưởng cho lan đùi gà tròn
Nhiệt độ đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích lan đùi gà tròn ra hoa hàng năm. Trong giai đoạn sinh trưởng mạnh (từ mùa xuân đến mùa hè), nhiệt độ phòng trung bình là phù hợp. Nhiệt độ lý tưởng cho sự phát triển và ra hoa của loại lan này dao động trong khoảng 18°C đến 30°C.
Điểm đặc biệt của cách trồng lan đùi gà tròn để kích thích ra hoa chính là giai đoạn ngủ nghỉ vào cuối mùa thu và mùa đông. Nhiệt độ ban đêm mát mẻ hơn, khoảng 10°C đến 15°C, là yếu tố quan trọng giúp cây “cảm nhận” được sự chuyển mùa và kích thích hình thành mầm hoa.
Ở những khu vực có mùa đông lạnh giá, đặc biệt là miền Bắc Việt Nam, nhiệt độ có thể xuống rất thấp. Trong trường hợp này, bạn cần cung cấp nhiệt nhân tạo để giữ nhiệt độ cho cây, tránh bị sốc lạnh hoặc ngừng phát triển. Việc sử dụng bóng đèn sợi đốt hoặc các thiết bị sưởi nhẹ có thể giúp duy trì nhiệt độ phù hợp vào ban đêm lạnh giá. Nếu bạn chăm sóc đúng cách, tuân thủ các điều kiện nhiệt độ, lan đùi gà tròn thường sẽ bắt đầu ra hoa vào khoảng tháng Giêng hoặc tháng Hai.
Độ ẩm thích hợp cho lan đùi gà tròn
Lan đùi gà tròn ưa độ ẩm tương đối cao, lý tưởng nhất là từ 50% đến 70%. Việc duy trì độ ẩm phù hợp là một phần quan trọng trong cách trồng lan đùi gà tròn để cây phát triển khỏe mạnh.
Có nhiều cách để tăng độ ẩm xung quanh chậu lan. Bạn có thể phun sương nhẹ nhàng lên lá và bộ rễ lộ ra ngoài (tránh phun trực tiếp vào hoa khi cây đang nở). Đặt chậu lan trên một khay có chứa sỏi và nước (đảm bảo đáy chậu không chạm trực tiếp vào nước) là một phương pháp hiệu quả để tạo ra môi trường ẩm cục bộ xung quanh cây. Việc nhóm các chậu lan lại gần nhau cũng giúp tăng độ ẩm tổng thể trong khu vực trồng.
Tuy nhiên, độ ẩm cao cần đi kèm với lưu thông không khí tốt. Điều kiện ẩm ướt và bí gió có thể khiến lan đùi gà tròn dễ bị nấm bệnh và thối rễ. Do đó, hãy đảm bảo nơi đặt lan được thông gió tốt.
Vào mùa đông, khi nhiệt độ xuống thấp, bạn cần kiểm tra độ ẩm cẩn thận hơn. Việc chăm sóc lan đùi gà tròn vào mùa lạnh thường bao gồm việc giảm tần suất tưới nước và phun sương để tránh tình trạng ẩm thấp gây hại cho rễ và thân cây. Luôn giữ cho cây lan đùi gà tròn tránh xa những luồng gió lạnh trực tiếp hoặc hơi nóng từ máy sưởi, điều hòa.
Tăng độ ẩm cho lan đùi gà tròn bằng cách đặt chậu trên khay sỏi ẩm
Cách trồng và nhân giống lan đùi gà tròn
Nhân giống lan đùi gà tròn chủ yếu được thực hiện bằng phương pháp tách chiết giả hành (thường gọi là “cành giâm” trong một số tài liệu hoặc “phân chia thân rễ”). Giả hành (pseudobulb) là phần thân phình to tích trữ dinh dưỡng của cây lan. Trên thân mẹ, đôi khi sẽ xuất hiện các giả hành con (kei-ki) mọc ra từ các đốt giữa các lá hoặc mắt ngủ.
Để nhân giống thành công, bạn nên chờ cho đến khi giả hành con này đã phát triển ít nhất bốn rễ dài khỏe mạnh trước khi tách khỏi cây mẹ. Quá trình tách cần thực hiện cẩn thận để hạn chế làm đứt rễ non. Sử dụng một con dao hoặc kéo sắc đã được khử trùng sạch sẽ để cắt qua phần nối giả hành con với thân mẹ. Việc khử trùng giúp ngăn ngừa lây lan mầm bệnh.
Sau khi tách, bạn có thể trồng giả hành con vào một chậu mới với giá thể trồng lan phù hợp như đã mô tả ở trên. Lần đầu tiên sau khi trồng, hãy tưới nước thật đẫm để làm ẩm giá thể và giúp rễ non bám chặt. Đặt chậu lan mới tách ở nơi có ánh sáng sáng nhưng tránh nắng trực tiếp ngay lập tức để cây có thời gian phục hồi và bén rễ.
Tưới nước cho lan đùi gà tròn đúng cách
Hướng dẫn chăm sóc lan đùi gà tròn
Sau khi đã nắm vững cách trồng lan đùi gà tròn và các điều kiện môi trường cần thiết, việc chăm sóc định kỳ đóng vai trò then chốt để cây phát triển bền vững và ra hoa đẹp.
Cách tưới nước cho lan đùi gà tròn
Tưới nước là một trong những khâu quan sóc quan trọng nhất trong chăm sóc lan đùi gà tròn. Giống như nhiều loại lan khác, lan đùi gà tròn không chịu được ngập úng nhưng cũng không được để giá thể khô hạn hoàn toàn quá lâu. Tần suất tưới nước cần điều chỉnh linh hoạt dựa trên nhiều yếu tố như nhiệt độ môi trường, độ ẩm không khí, loại chậu sử dụng, loại giá thể và kích thước bộ rễ của cây.
Vào những tháng mùa hè nóng ẩm, cây sinh trưởng mạnh và giá thể nhanh khô hơn, bạn có thể cần tưới nước mỗi tuần một lần, hoặc thậm chí thường xuyên hơn nếu thời tiết quá nóng và khô, hoặc chậu được đặt ở nơi thoáng gió mạnh. Ngược lại, vào mùa đông lạnh giá, cây ở giai đoạn ngủ nghỉ và giá thể giữ ẩm lâu hơn, tần suất tưới cần giảm đáng kể, có thể chỉ 1-2 tuần một lần tùy điều kiện cụ thể.
Dấu hiệu nhận biết khi nào cần tưới nước là kiểm tra độ ẩm của giá thể. Bạn có thể dùng ngón tay hoặc que cắm vào giá thể khoảng vài cm, nếu cảm thấy bề mặt đã khô ráo hoặc giá thể đã nhẹ đi đáng kể, đó là lúc cần tưới. Khi tưới, hãy tưới đẫm cho đến khi nước chảy hết qua đáy chậu, đảm bảo toàn bộ bộ rễ được làm ẩm. Một mẹo hữu ích là chỉ tưới nước khi bầu giá thể gần như khô hoàn toàn và không bao giờ để chậu ngập trong nước đọng.
Bón phân cho lan đùi gà tròn
Bón phân cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho sự sinh trưởng và ra hoa của lan đùi gà tròn. Bạn nên bón phân định kỳ một đến hai tuần một lần trong suốt mùa xuân và mùa hè – giai đoạn cây phát triển mạnh nhất. Sử dụng các loại phân bón chuyên dụng cho hoa lan, có thể tìm mua tại các cửa hàng vật tư nông nghiệp hoặc trực tuyến tại hatgiongnongnghiep1.vn.
Nên ngừng bón phân cho cây từ tháng 9 đến tháng 2 năm sau, giai đoạn cây chuẩn bị bước vào hoặc đang trong thời kỳ ra hoa và ngủ nghỉ. Việc bón phân đúng lịch trình là yếu tố quan trọng để kích thích cây ra hoa trở lại vào mùa vụ tiếp theo.
Mặc dù không cần bón quá nhiều, nhưng trong thời kỳ cây đang hình thành nụ hoặc nở hoa, bạn có thể sử dụng phân bón có tỷ lệ Phospho (P) cao hơn, ví dụ như phân bón NPK 20-10-20 hoặc công thức tương tự (lưu ý NPK 20-10-20 có tỷ lệ N cao hơn P và K, nên có thể dùng luân phiên với các loại phân kích hoa có tỷ lệ P/K cao hơn). Việc bón quá nhiều phân, đặc biệt là phân có tỷ lệ Đạm (N) quá cao, có thể khiến cây chỉ tập trung phát triển lá và thân mà ít ra hoa.
Sau khi hoa đã tàn, bạn có thể bón phân trở lại với liều lượng và tần suất phù hợp để khuyến khích cây phát triển những giả hành mới khỏe mạnh ở gốc, làm nền tảng cho mùa hoa năm sau. Luôn pha loãng phân bón theo đúng hướng dẫn trên bao bì, thậm chí pha loãng hơn một chút so với khuyến cáo chung để tránh nguy cơ “cháy rễ”. Quá nhiều phân bón có thể làm hỏng bộ rễ và thậm chí gây chết cây.
Bón phân NPK cho lan đùi gà tròn
Phòng trừ sâu bệnh hại lan đùi gà tròn
Nếu bạn áp dụng đúng cách trồng lan đùi gà tròn và duy trì các điều kiện chăm sóc tối ưu, cây sẽ phát triển khỏe mạnh và có sức đề kháng tốt, ít khi bị sâu bệnh tấn công nghiêm trọng. Tuy nhiên, một số vấn đề vẫn có thể xảy ra, chủ yếu liên quan đến nấm hoặc vi khuẩn do điều kiện chăm sóc chưa phù hợp.
Hầu hết các bệnh nấm và vi khuẩn có thể được ngăn ngừa bằng cách kiểm soát tốt việc tưới nước và đảm bảo lưu thông không khí. Tưới nước quá nhiều, giá thể bị úng nước hoặc môi trường trồng quá ẩm ướt, bí gió là điều kiện thuận lợi cho các mầm bệnh này phát triển.
Dấu hiệu phổ biến của nhiễm nấm hoặc vi khuẩn bao gồm sự xuất hiện của các đốm đen hoặc nâu trên lá, thân, hoặc hoa; thân cây bị thối nhũn; lá bị khô héo bất thường. Nếu phát hiện cây bị bệnh, bạn cần hành động nhanh chóng. Cắt bỏ ngay lập tức các bộ phận bị bệnh bằng dụng cụ sắc bén đã khử trùng. Trong trường hợp nặng, bạn có thể cần thay chậu hoàn toàn, loại bỏ hết giá thể cũ, rửa sạch rễ và trồng lại bằng giá thể mới. Sử dụng thêm các loại thuốc diệt nấm hoặc vi khuẩn chuyên dụng cho lan theo hướng dẫn.
Đôi khi, lá cây bị vàng có thể là dấu hiệu của sâu bệnh, nhưng cũng có thể do các vấn đề khác như tưới nước quá nhiều hoặc quá ít, hoặc cây bị thiếu chất dinh dưỡng. Trước khi kết luận cây bị sâu bệnh, hãy kiểm tra lại kỹ thuật tưới nước, bón phân và điều kiện ánh sáng để loại trừ các nguyên nhân này. Việc phòng ngừa luôn hiệu quả hơn chữa trị, vì vậy hãy ưu tiên việc tạo môi trường sống tốt cho lan đùi gà tròn ngay từ đầu.
Kiểm tra lan đùi gà tròn để phát hiện sâu bệnh sớm
Thay chậu cho lan đùi gà tròn
Lan đùi gà tròn thuộc loại lan ưa thích bị “bó rễ” một chút, tức là chúng phát triển tốt hơn khi bộ rễ hơi chật chội trong chậu. Vì vậy, bạn không cần phải thay chậu thường xuyên. Thời điểm thích hợp để chuyển chậu cho lan đùi gà tròn thường là khoảng hai năm một lần.
Các dấu hiệu cho thấy cây cần được thay chậu bao gồm: giá thể thoát nước kém đi đáng kể, bộ rễ mọc ra ngoài chậu quá nhiều hoặc bộ rễ chiếm đa số thể tích chậu, lượng giá thể còn lại quá ít.
Thời điểm tốt nhất để thay chậu lan đùi gà tròn là sau khi cây đã ngừng ra hoa và trước khi bắt đầu chu kỳ sinh trưởng mới (thường là vào cuối mùa đông hoặc đầu mùa xuân). Việc thay chậu vào thời điểm này sẽ tạo điều kiện tốt nhất cho cây phục hồi và phát triển bộ rễ mới trong giá thể mới.
Khi thay chậu, hãy cẩn thận lấy toàn bộ cây ra khỏi chậu cũ. Nhẹ nhàng loại bỏ hết giá thể cũ bám quanh rễ, có thể rửa sạch bộ rễ dưới vòi nước nhẹ. Kiểm tra bộ rễ để phát hiện các rễ bị hư hỏng, thối hoặc khô héo và cắt bỏ chúng bằng kéo sắc đã khử trùng. Chọn một chiếc chậu mới có đường kính lớn hơn chậu cũ khoảng 5 cm là phù hợp nhất. Đặt cây vào chậu mới, thêm giá thể mới lấp đầy các khoảng trống quanh bộ rễ, vỗ nhẹ thành chậu để giá thể lèn chặt hơn (nhưng không quá nén). Sau khi trồng xong, tưới nước thật kỹ lần đầu tiên. Thay chậu cũng là thời điểm lý tưởng để kết hợp tách chiết, nhân giống lan đùi gà tròn nếu cây có giả hành con đủ tiêu chuẩn.
Việc trồng lan đùi gà tròn và chăm sóc chúng đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ, nhưng kết quả là hoàn toàn xứng đáng khi bạn được ngắm nhìn những chùm hoa rực rỡ, ngát hương. Bằng cách tuân thủ các hướng dẫn chi tiết về giá thể, ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, tưới nước, bón phân và phòng trừ sâu bệnh, bạn hoàn toàn có thể tự tay tạo nên những tác phẩm nghệ thuật sống động từ loài lan này. Hãy bắt đầu hành trình làm vườn của mình với lan đùi gà tròn ngay hôm nay và tận hưởng niềm vui mà chúng mang lại!