Lan giáng hương (Aerides) là một chi lan đặc biệt, được nhiều người yêu thích không chỉ vì vẻ đẹp kiều diễm mà còn bởi hương thơm quyến rũ say đắm. Để cách trồng lan giáng hương đạt hiệu quả cao, cây phát triển khỏe mạnh, sai hoa và tỏa hương nồng nàn, người chơi lan cần nắm vững những kỹ thuật từ cơ bản đến nâng cao. Bài viết này sẽ đi sâu vào hướng dẫn chi tiết quy trình trồng và chăm sóc loài lan quý này tại nhà, giúp bạn tạo nên những giò lan đẹp như ý.
Giới thiệu chung về lan giáng hương
Chi lan Aerides có nguồn gốc từ các khu rừng nhiệt đới ẩm ở khu vực Đông Nam Á. Với hơn 20 giống được phân bố rộng rãi, trong đó Việt Nam là quê hương của 8 giống lan giáng hương phổ biến. Đặc điểm chung dễ nhận biết của chúng là cấu trúc thân đơn, sống chủ yếu bám trên các giá thể tự nhiên như cành cây, thân gỗ mục trong môi trường hoang dã.
Bộ rễ của lan giáng hương phát triển rất mạnh mẽ, chúng vươn ra không trung và bám chặt vào giá thể, đóng vai trò như những chiếc vòi hút nước và dinh dưỡng trực tiếp từ không khí, nước mưa. Lá cây thường dài và dày, mọc đối xứng dọc theo thân. Hoa mọc thành chùm rủ xuống từ nách lá, với hình dáng và màu sắc đa dạng tùy theo từng loại. Điểm chung nổi bật nhất chính là hương thơm đặc trưng, mỗi loại mang một sắc thái riêng biệt nhưng đều rất dễ chịu, tạo cảm giác thư thái và lôi cuốn.
Các loại lan giáng hương phổ biến tại Việt Nam
Tại Việt Nam, lan giáng hương rất được ưa chuộng và có nhiều giống khác nhau. Mỗi loại lại sở hữu vẻ đẹp và hương thơm độc đáo riêng, làm say lòng bao người yêu lan.
Lan giáng xuân (Aerides crassifolia)
Còn được biết đến với tên gọi lan giáng hương lá dày, loài này thường cao khoảng 20-30cm với lá dày, ngắn mọc đều hai bên thân. Cây con trưởng thành có thể nở 2-3 cành hoa, mỗi cành dài tới 30cm. Hoa có màu sắc chuyển dần từ nhạt ở ngoài sang đậm ở trong, với các tông màu như tím nhạt, tím đậm hoặc hồng. Lan giáng xuân thường nở rộ vào mùa xuân đến đầu hè, hoa khá lâu tàn và mang vẻ đẹp dịu dàng, tươi mới đúng như tên gọi của nó.
Lan giáng hương tam bảo sắc (Aerides falcata lindl)
Loại lan này gây ấn tượng với thân mềm, kích thước có thể đạt 50-80cm. Lá cây màu xanh sẫm, đặc điểm mỏng và dài hơn so với giáng xuân. Hoa tam bảo sắc nổi bật với sự kết hợp của ba màu sắc: vàng nhạt, tím và trắng, phân bố đều từ nhụy, nhị đến cánh hoa. Khi nở rộ, các cành hoa dài khoảng 30cm thường rủ xuống theo chiều lá, tạo nên một tấm màn hoa tuyệt đẹp và bắt mắt.
Lan giáng hương hồng nhạn (Aerides odorata var rosea)
Giáng hương hồng nhạn có chiều cao trung bình khoảng 30-40cm. Mỗi chùm hoa dài mang tới 25-30 bông nhỏ màu hồng tím nổi bật. Đôi khi, cành hoa có thể mọc xiên lên trên thay vì rủ xuống hoàn toàn. Mùa hoa nở rộ thường là vào mùa xuân, tô điểm cho không gian bằng sắc hồng tím rực rỡ và hương thơm dễ chịu.
Lan giáng hương bạch nhạn (Aerides odorata var alba)
Đúng như tên gọi, lan giáng hương bạch nhạn sở hữu những chùm hoa trắng tinh khôi với hương thơm dịu nhẹ, thanh tao. Cành hoa mọc ra từ nách lá, có thể mang từ 10-15 bông, thậm chí 30 bông trên một cành nếu cây sinh trưởng tốt. Thân cây nhỏ và tròn, lá màu xanh nhạt mọc đều hai bên, hơi khum vào phía trong, tạo dáng vẻ thanh thoát cho cây.
Lan giáng hương quế (Aerides odorata)
Là một trong những loại giáng hương có kích thước lớn hơn, cây có thể cao từ 50-100cm, với lá dài tới 40cm và rộng 4cm. Hoa thường nở vào cuối mùa xuân và đầu hè. Mỗi cây khỏe mạnh có thể cho 2-3 cành hoa, mỗi cành mang tới 30-40 bông hoa nhỏ màu tím nhạt, tỏa ra hương thơm đặc trưng, nồng nàn của hoa quế.
Lan giáng hương quế nâu (Aerides houlletiana)
Lan giáng hương quế nâu có chiều cao khoảng 40cm và đặc trưng bởi lá dày, cứng, dài khoảng 25cm. Điểm khác biệt rõ nhất là màu sắc hoa nâu vàng hoặc nâu nhạt, tạo nên nét độc đáo so với đa số các loài giáng hương khác. Mỗi cành hoa thường có 15-20 bông mọc so le. Mùa hoa của giáng hương quế nâu thường là vào đầu mùa hạ.
Lan giáng hương môi quạt (Aerides flabellata)
Loại lan này nổi bật với kích thước hoa khá to so với các giống khác, do đó mỗi cành thường chỉ mang 3-7 bông. Hoa có màu vàng ấn tượng và tỏa hương khá thơm. Giáng hương môi quạt thường nở vào cuối mùa xuân. Cây có chiều cao khoảng 30cm với lá cong, dài khoảng 15cm.
Lan giáng hương nhiều hoa (Aerides multiflora)
Còn được gọi là giáng hương sóc Lào, loài này có kích thước trung bình, chiều cao khoảng 30cm. Lá cây dày và khá cứng cáp. Điểm mạnh của giáng hương nhiều hoa là khả năng ra hoa rất sai, mỗi cành có thể mang tới hơn 50 bông nhỏ. Hoa có màu tím nhạt và sở hữu hương thơm nồng nàn, thường nở rộ vào mùa hè.
Lan giáng hương đuôi cáo (Aerides rosea Loddiges)
Lan đuôi cáo có thân ngắn và lá cứng, nhưng đặc điểm nổi bật nhất là chùm hoa dài ấn tượng, thậm chí dài hơn cả lá. Mặc dù tên gọi dễ gây nhầm lẫn với lan đuôi chồn, nhưng đây là hai loài hoàn toàn khác biệt. Hoa lan đuôi cáo có màu hồng tím, cánh dày và mọc sát nhau, tạo thành những chùm hoa dày đặc dài tới 30-40cm với khoảng 30-50 bông mỗi chùm. Loài này thường nở hoa vào cả mùa xuân và mùa hè.
Kỹ thuật trồng lan giáng hương hiệu quả
Để có được những giò lan giáng hương phát triển tốt, ra hoa đều và đẹp, việc áp dụng đúng kỹ thuật trồng là vô cùng quan trọng.
Chuẩn bị giá thể
Lan giáng hương là loài lan đơn thân, sống phụ sinh trên cây khác trong tự nhiên. Do đó, việc lựa chọn và xử lý giá thể phù hợp là bước đầu tiên và rất quan trọng trong cách trồng lan giáng hương. Bạn có thể ghép cây lên các khúc gỗ khô, gỗ lũa như gỗ nhãn, gỗ vú sữa, hoặc trồng trong chậu.
Nếu trồng vào chậu, nên ưu tiên chậu đất nung hoặc chậu gỗ có đường kính khoảng 24cm. Các loại chậu này có nhiều lỗ thoáng khí, giúp rễ lan hô hấp tốt hơn. Vì rễ lan giáng hương chủ yếu lấy dưỡng chất và độ ẩm từ không khí, bạn không cần lấp đầy chậu bằng giá thể mà chỉ cần sử dụng vài miếng gỗ mục hoặc than củi lớn để cố định cây.
Quan trọng nhất là giá thể (gỗ ghép hoặc vật liệu lót chậu) cần được xử lý sát khuẩn trước khi trồng. Ngâm chúng trong dung dịch Physan với liều lượng 1 muỗng canh pha trong 4 lít nước, ngâm khoảng 10 phút. Việc này giúp loại bỏ nấm bệnh và vi khuẩn gây hại tiềm ẩn trong giá thể, bảo vệ cây lan non khi mới trồng.
Xử lý cây giống khi mới mua về
Cây giống lan giáng hương mới mua về thường trải qua quá trình vận chuyển và có thể bị sốc hoặc mang mầm bệnh. Việc xử lý trước khi trồng là bước cần thiết để đảm bảo cây phục hồi nhanh và phát triển khỏe mạnh.
Hãy nhẹ nhàng rửa sạch toàn bộ cây, bao gồm thân, lá và đặc biệt là bộ rễ. Loại bỏ những phần rễ già cỗi, lá vàng úa hoặc bị dập nát, hư hỏng bằng kéo đã được khử trùng sạch sẽ. Sau khi cắt, nên bôi keo liền sẹo vào các vết cắt để ngăn ngừa vi khuẩn hoặc nấm xâm nhập gây thối nhũn.
Tiếp theo, ngâm cây giống vào dung dịch Physan pha loãng (1 muỗng canh/4 lít nước) trong khoảng 5-10 phút để khử trùng bề mặt cây, loại bỏ mầm bệnh bám trên lá và rễ. Sau khi ngâm, buộc túm phần gốc các cây lại và treo ngược chúng ở nơi thoáng mát, khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp và mưa. Đây là giai đoạn phục hồi, giúp cây khô ráo vết thương và quen dần với môi trường mới.
Để kích thích cây ra rễ mới nhanh hơn, phun dung dịch Vitamin B1 pha loãng (1ml/1 lít nước) định kỳ khoảng 7 ngày/lần vào buổi sáng sớm. Đồng thời, phun sương nước nhẹ nhàng mỗi ngày một lần vào sáng sớm để duy trì độ ẩm cần thiết cho cây trong thời gian chờ ra rễ.
Tiến hành trồng hoa
Sau khi cây giống đã phục hồi và bắt đầu nhú rễ mới (thường sau khoảng 1-2 tuần xử lý), bạn có thể tiến hành trồng vào chậu hoặc ghép lên gỗ.
Trồng hoa vào chậu
Khi trồng vào chậu, người ta thường kết hợp 4-5 cây trong một chậu để tạo thành giò lan đầy đặn, cho hoa sum suê hơn. Đặt phần gốc cây sát xuống đáy chậu rỗng, sau đó nhẹ nhàng uốn các sợi rễ xung quanh thành chậu theo chiều kim đồng hồ. Lưu ý thao tác cẩn thận để không làm đứt rễ non rất dễ gãy trong giai đoạn này. Sử dụng dây kẽm hoặc dây nilon để cố định thân lan vào dây treo chậu, giữ cho cây đứng vững.
Sử dụng các miếng gỗ mục hoặc than củi đã xử lý chèn vào khoảng trống giữa các gốc cây, không lấp đầy chậu. Mục đích là tạo điểm tựa cho cây, giúp giữ ẩm vừa đủ và cung cấp một phần nhỏ dinh dưỡng phân hủy từ gỗ mục. Sau khi trồng xong, phun sương giữ ẩm cho cây và treo chậu lan ở vị trí thoáng mát, có ánh sáng nhẹ. Với chế độ chăm sóc đúng cách, cây sẽ nhanh chóng bén rễ, xanh tốt và bắt đầu giai đoạn sinh trưởng mạnh mẽ sau khoảng 1 tháng.
Trồng hoa vào khúc gỗ
Phương pháp cách trồng lan giáng hương vào khúc gỗ rất phổ biến vì tính đơn giản, hiệu quả và mô phỏng môi trường sống tự nhiên của lan. Chọn các khúc gỗ đã xử lý sát khuẩn. Đặt các cây giống xung quanh khúc gỗ sao cho sau này khi ra hoa, chùm hoa sẽ tỏa đều về các hướng, tạo hiệu ứng thị giác đẹp mắt.
Quấn nhẹ nhàng các cọng rễ của cây quanh bề mặt khúc gỗ. Sử dụng dây nilon hoặc dây buộc mềm để cố định chắc chắn phần thân và rễ của cây lan vào khúc gỗ. Đảm bảo cây được giữ chặt để rễ mới có thể bám vào gỗ dễ dàng mà không bị lung lay.
Sau khi ghép xong, treo giò lan đã trồng ở nơi khô thoáng, có ánh sáng nhẹ và độ ẩm phù hợp. Việc chăm sóc định kỳ bao gồm tưới nước và phun phân sẽ giúp cây nhanh chóng bám rễ vào giá thể gỗ và phát triển tốt.
Lan giáng hương ra hoa rực rỡ sau khi trồng đúng cách
Cách chăm sóc lan giáng hương đúng chuẩn
Sau khi cây đã bám rễ và phát triển ổn định, việc chăm sóc định kỳ là yếu tố quyết định đến sự sinh trưởng và khả năng ra hoa của lan giáng hương.
Tưới nước
Lan giáng hương ưa độ ẩm cao do nguồn gốc từ rừng nhiệt đới ẩm. Do đó, việc tưới nước đều đặn hàng ngày là cần thiết. Nên sử dụng bình phun sương để tưới ẩm toàn bộ cây, đặc biệt vào buổi sáng sớm khi thời tiết còn mát mẻ. Tưới vào sáng sớm giúp cây hấp thụ nước tốt và lá, rễ kịp khô ráo trước khi trời tối, hạn chế nguy cơ nấm bệnh.
Vào những ngày nắng nóng, khô hạn, độ ẩm không khí giảm, bạn cần tăng cường biện pháp cấp ẩm. Có thể đặt chậu lan trên một lớp sỏi ẩm hoặc đặt một chậu nước lớn bên dưới giò lan để hơi nước bốc lên, tăng độ ẩm cục bộ cho khu vực trồng. Trồng kết hợp cây thủy sinh như hoa súng, bèo cám dưới giò lan cũng là một giải pháp hiệu quả để tăng độ ẩm.
Bón phân
Lan giáng hương, với bản chất sống phụ sinh, hấp thụ phần lớn dinh dưỡng từ không khí và nước mưa. Do đó, chúng không đòi hỏi lượng phân bón quá cao.
Trong giai đoạn đầu khi cây mới trồng hoặc mới ghép, không nên bón phân ngay. Chờ cho cây ra rễ mới và bắt đầu sinh trưởng ổn định. Khi cây đã có bộ rễ khỏe, bạn có thể bắt đầu bón phân với nồng độ loãng. Phân NPK 20-20-20 là lựa chọn phù hợp, cung cấp cân đối các yếu tố đa lượng cho cây. Hòa 1/2 muỗng cà phê phân bột NPK 20-20-20 trong 4 lít nước và phun đẫm lên toàn bộ lá và rễ cây khoảng 15 ngày/lần vào buổi sáng.
Ngoài phân hóa học, bạn có thể bổ sung phân hữu cơ tan chậm. Sử dụng túi lưới nhỏ chứa phân hữu cơ (như phân trùn quế viên nén chuyên dùng cho lan) và đặt lên những miếng gỗ mục trong chậu hoặc đính quanh thân khúc gỗ. Phân hữu cơ cung cấp dinh dưỡng từ từ, an toàn và lâu dài cho cây. Thay túi phân hữu cơ khoảng 3 tháng/lần. Lựa chọn phân trùn quế chất lượng từ các nguồn cung cấp đáng tin cậy như hatgiongnongnghiep1.vn sẽ giúp đảm bảo cây nhận được nguồn dinh dưỡng an toàn và đầy đủ cho sự phát triển.
Nắm vững cách trồng lan giáng hương từ khâu chuẩn bị giá thể, xử lý cây giống đến việc tưới nước, bón phân khoa học sẽ giúp bạn tạo ra những giò lan giáng hương tuyệt đẹp. Áp dụng đúng kỹ thuật chăm sóc, những chùm hoa giáng hương không chỉ mang màu sắc rực rỡ mà còn lan tỏa hương thơm quyến rũ, làm bừng sáng không gian sống của bạn. Chúc bạn thành công và có được những giò lan giáng hương như mong đợi!