Lan rừng mang vẻ đẹp hoang dã, thu hút nhiều người yêu cây cảnh. Tuy nhiên, việc chăm sóc chúng sau khi đưa về môi trường vườn nhà không hề đơn giản và đòi hỏi kỹ thuật nhất định. Hiểu rõ cách trồng lan rừng mới mua là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đảm bảo cây có thể thích nghi, sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh. Bài viết này từ hatgiongnongnghiep1.vn sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết từng bước, giúp bạn xử lý cây và giá thể đúng cách, tránh các rủi ro thường gặp như thối rễ, nấm bệnh hay suy yếu cây.
Chuẩn bị gì trước khi trồng lan rừng mới mua?
Khi mang lan rừng về nhà, cây thường trải qua giai đoạn sốc do thay đổi môi trường sống đột ngột từ rừng tự nhiên sang vườn nhà. Chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi trồng là cực kỳ quan trọng để giảm thiểu tình trạng này và ngăn ngừa mầm bệnh tiềm ẩn từ rừng lây lan sang các cây khác trong vườn. Việc xử lý đúng cách giúp cây hồi phục nhanh hơn và sẵn sàng cho quá trình sinh trưởng. Đầu tiên, cần tách riêng những cây mới mua để dễ dàng theo dõi và xử lý.
Xử lý cây lan rừng khi mới mua về
Ngay sau khi mua, bạn nên treo lan rừng ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp. Giữ cây ở trạng thái này trong vài giờ đầu giúp cây bớt sốc. Sau khoảng 30 phút đến 1 giờ, tiến hành phun dung dịch chống sốc cho cây. Các sản phẩm chứa Rong Biển Canada thường được khuyên dùng vì giúp cây tăng cường sức đề kháng và phục hồi nhanh chóng.
Ngày thứ hai, để phòng ngừa các bệnh nấm mốc thường gặp khi thay đổi môi trường, hãy phun thuốc gốc đồng (Cu). Một sản phẩm phổ biến là Norshield 86.2 WG có thể sử dụng theo hướng dẫn trên bao bì. Tiếp theo, để sát khuẩn và ngăn ngừa các bệnh do vi khuẩn như thối ngọn, thối gốc, bạn nên phun Agrilife 100SL lên toàn bộ cây. Trong khoảng một tuần đầu, tuyệt đối không bón bất kỳ loại phân bón nào để tránh làm tổn thương rễ cây còn yếu hoặc đang trong giai đoạn phục hồi. Chỉ khi quan sát thấy cây bắt đầu nhú rễ mới, bạn mới nên bắt đầu chu trình bón phân loãng, ưu tiên phân bón đa trung vi lượng với tỷ lệ NPK cao như Hakaphos 30-10-10 của Đức, giúp kích thích sinh trưởng phần thân lá.
Chuẩn bị giá thể trồng lan rừng đúng cách
Giá thể là nền tảng cho sự phát triển của rễ lan, do đó việc xử lý giá thể trước khi trồng là vô cùng quan trọng để loại bỏ nấm mốc, vi khuẩn, và côn trùng gây hại. Nếu không xử lý kỹ, giá thể có thể trở thành nguồn bệnh gây thối rễ, đen đầu rễ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cây lan.
Đối với các loại giá thể như vỏ thông, sỏi nhẹ, than củi, rêu, bạn nên ngâm chúng trong nước sạch vài ngày để loại bỏ bụi bẩn và tạp chất. Sau đó, rửa sạch lại và để ráo nước. Công đoạn tiếp theo là phun thuốc sát khuẩn như Altracol 70WP để tiêu diệt nấm bệnh còn sót lại. Đối với giá thể gỗ lũa hoặc dớn, phương pháp xử lý hiệu quả là luộc hoặc ngâm trong dung dịch nước vôi trong pha loãng khoảng 2-4 giờ. Một lựa chọn khác là ngâm với dung dịch Agrilife 100SL của Mỹ, giúp sát khuẩn mạnh mẽ. Đảm bảo giá thể được xử lý kỹ lưỡng sẽ tạo môi trường an toàn cho rễ lan phát triển.
Chậu gáo dừa trồng lan rừng mới mua
Kỹ thuật trồng lan rừng mới mua vào chậu hoặc ghép gỗ
Sau khi cây lan và giá thể đã được xử lý sẵn sàng, tiến hành trồng hoặc ghép cây. Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất là không trồng vùi gốc và rễ cây quá sâu vào trong giá thể. Việc này dễ gây úng nước, dẫn đến thối rễ và thối gốc, làm cây chết nhanh chóng. Rễ lan cần sự thông thoáng để hô hấp.
Khi ghép cây lên giá thể gỗ lũa hoặc dớn, chỉ cần cột hoặc buộc nhẹ nhàng để cố định cây vào giá thể. Tránh buộc quá chặt vì có thể gây gãy, dập thân hoặc rễ cây. Nên sử dụng dây mềm hoặc kẹp chuyên dụng cho lan. Đối với lan rừng mua về nguyên chậu, quy trình xử lý cây vẫn áp dụng như trên. Nếu chậu hoặc giá thể cũ đã quá nhỏ, mục nát hoặc có dấu hiệu bệnh, bạn nên mạnh dạn thay chậu và giá thể mới đã qua xử lý.
Ghép lan rừng mới mua lên gỗ lũa
Theo kinh nghiệm dân gian, môi trường lý tưởng nhất cho lan rừng phát triển là bám vào cây tươi nơi thoáng gió và có ánh sáng tán xạ, ít ánh nắng chói chang. Khi đưa lan vào trồng trong chậu, cần cho cây làm quen dần với môi trường mới. Tránh bón phân hóa học quá sớm hoặc quá liều. Nếu lan được lấy từ rừng về còn bám trên vỏ gỗ mục, bạn có thể bó cả phần vỏ gỗ đó lại, để nơi thoáng mát và tưới phun sương đều đặn vài lần mỗi ngày cho cả lá, thân và rễ. Sau khoảng một tháng, khi cây đã có dấu hiệu hồi phục và nhú rễ mới, bạn có thể chiết thành nhánh và trồng vào giò hoặc ghép lên giá thể cố định. Khi lót giá thể vào giò (như mùn cưa hay xơ dừa), lưu ý không nén chặt để đảm bảo độ thông thoáng.
Chăm sóc lan rừng mới trồng để cây phục hồi và phát triển
Lan là loài cây ưa ẩm và bóng râm, có khả năng chịu cớm (ít ánh sáng) cao, nhưng đồng thời cũng cần đủ ánh sáng để quang hợp và ra hoa. Ánh nắng trực tiếp, đặc biệt là nắng gay gắt buổi chiều, là “kẻ thù” của lan rừng, có thể khiến cây lụi tàn nhanh chóng dù được tưới nước đầy đủ. Do đó, việc kiểm soát ánh sáng là yếu tố then chốt.
Đối với phong lan (lan mọc bám trên cây): Tuyệt đối không để ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp vào giò lan, bụi lan hoặc toàn bộ giá thể. Lan rất kỵ nắng quái chiều và gió khô nóng. Nếu trồng số lượng lớn, bạn cần làm giàn che bằng lưới nilon có độ che sáng phù hợp (thường là lưới Thái Lan 50-70%) để ánh sáng được lọc bớt. Việc tưới nước cần tuân thủ nguyên tắc “2 ướt 1 khô” trong ngày (vào thời điểm trước bình minh và sau hoàng hôn). Lượng nước tưới cần đủ làm mát cây, làm ẩm rễ và giá thể nhưng không được để đọng nước quá lâu. Tưới phun sương là phương pháp tốt nhất cho lan mới trồng.
Chăm sóc tưới nước cho lan rừng mới mua
Đối với địa lan (lan mọc dưới đất): Ngoài việc kiểm soát ánh sáng tương tự phong lan, cần đảm bảo đất nền luôn tơi xốp và giàu chất hữu cơ đang hoai mục. Có thể bổ sung thêm 10-20% vụn gỗ mục (cả vỏ) và 10-20% các mẩu than gỗ nhỏ vào giá thể. Các mẩu than này giúp giữ ẩm và tạo môi trường lý tưởng để rễ lan bám vào (quen gọi là “hồ rễ”). Tránh gió khô lùa trực tiếp vào phần thân lá phía trên. Làm mát đất bằng cách tưới nước loang theo bóng tán cây. Thường xuyên kiểm tra và loại bỏ ngay những lá già, úa vàng để ngăn chặn sâu bệnh lây lan. Tỉa bớt cành khô, rễ chết không còn chức năng hấp thụ nước và dinh dưỡng.
Về phân bón, không nên sử dụng các loại NPK chuyên dùng cho cây hoa màu hay cây lương thực với lan rừng. Để cây phát triển khỏe mạnh, lá xanh tốt và hoa đẹp, bền màu, bạn có thể tận dụng các nguồn dinh dưỡng tự nhiên như nước gạo mới vo hoặc nước ngâm tro hoai. Xỉ than cũng là một nguồn cung cấp phân vi lượng tổng hợp tốt cho lan. Nếu có điều kiện, có thể dùng bông hoặc vải cotton nhúng vào dung dịch glycerin 10-15% cuốn quanh cổ rễ lan để giữ ẩm, đặc biệt trong mùa khô.
Một số kinh nghiệm chăm sóc khác
Nếu muốn thúc đẩy lan ra hoa vào dịp đặc biệt như Tết, bạn có thể sử dụng các loại phân bón lá chuyên dụng cho hoa lan. Tuy nhiên, cần rất hạn chế việc bón thúc ra hoa đột ngột vì sau mỗi đợt thúc như vậy, cây sẽ bị yếu sức và cần thời gian để phục hồi. Đối với một số phương pháp trồng sử dụng giá thể mau mục như xơ dừa hoặc mạt cưa, kinh nghiệm cho thấy nên thay lót giò khoảng hai tháng một lần để giữ cho giá thể luôn thông thoáng và sạch bệnh. Sau khi hoa tàn, hãy cắt ngay cuống hoa để cây tập trung dinh dưỡng nuôi thân, lá và phục hồi sức. Với chế độ tưới nước nhẹ đều đặn vài ba lần mỗi ngày và đủ ánh sáng, không gian thông thoáng, cây lan rừng của bạn hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh mà không cần lạm dụng phân bón.
Việc nắm vững cách trồng lan rừng mới mua là chìa khóa để biến những cây lan hoang dã thành những giò hoa rực rỡ trong khu vườn của bạn. Bằng sự kiên nhẫn, áp dụng đúng kỹ thuật xử lý cây và giá thể ban đầu, cùng chế độ chăm sóc phù hợp về ánh sáng, nước và dinh dưỡng, bạn sẽ giúp cây lan phục hồi nhanh chóng và phát triển bền vững. Chúc bạn thành công với niềm đam mê trồng lan của mình!