Ngô đỏ, hay còn gọi là bắp đỏ, là loại cây lương thực có màu sắc độc đáo và giá trị dinh dưỡng cao, ngày càng được nhiều người ưa chuộng để trồng tại nhà hoặc canh tác quy mô nhỏ. Việc nắm vững cách trồng ngô đỏ không chỉ giúp bạn thu hoạch được những bắp ngô chất lượng mà còn mang lại trải nghiệm thú vị về nông nghiệp. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết các bước cần thiết để trồng ngô đỏ thành công, từ khâu chuẩn bị đến thu hoạch, giúp bạn tự tin bắt đầu hành trình làm vườn của mình.
Giới thiệu về Ngô Đỏ
Ngô đỏ (Zea mays) là một giống ngô đặc biệt, nổi bật với màu sắc đỏ thẫm, tím hoặc pha trộn trên hạt. Không chỉ được trồng làm cảnh hoặc phục vụ nhu cầu trang trí, ngô đỏ còn là nguồn cung cấp tinh bột, chất xơ, vitamin và đặc biệt là các hợp chất anthocyanin – chất chống oxy hóa mạnh mẽ tạo nên màu sắc đặc trưng của nó. Giống ngô này thích hợp với nhiều điều kiện khí hậu khác nhau ở Việt Nam, đặc biệt là các vùng có nắng nhiều và đất thoát nước tốt. Hiểu rõ đặc tính của ngô đỏ là bước đầu tiên quan trọng trong cách trồng ngô đỏ hiệu quả.
Chuẩn bị trước khi trồng ngô đỏ
Việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi gieo trồng sẽ quyết định lớn đến năng suất và chất lượng của bắp ngô đỏ. Giai đoạn này bao gồm việc lựa chọn loại hạt giống phù hợp và xử lý đất trồng một cách khoa học.
Lựa chọn hạt giống ngô đỏ
Chất lượng hạt giống là yếu tố tiên quyết. Bạn nên tìm mua hạt giống ngô đỏ từ các cửa hàng uy tín hoặc các trang web chuyên về nông nghiệp đáng tin cậy. Hạt giống cần đảm bảo nguồn gốc rõ ràng, không bị sâu bệnh, mốc hay sứt mẻ. Chọn giống ngô đỏ phù hợp với mục đích sử dụng (ăn tươi, làm cảnh, làm giống) và điều kiện khí hậu địa phương để tối ưu hóa khả năng sinh trưởng và phát triển. Việc sử dụng hạt giống chất lượng cao là nền tảng quan trọng trong cách trồng ngô đỏ đạt năng suất.
Chuẩn bị đất trồng ngô đỏ
Ngô đỏ không quá kén đất nhưng phát triển tốt nhất trên đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và có khả năng thoát nước tốt. Các loại đất thịt nhẹ, đất pha cát hoặc đất phù sa là lựa chọn lý tưởng. Trước khi trồng khoảng 10-15 ngày, bạn cần làm đất thật kỹ. Cày bừa, loại bỏ hết cỏ dại, rác thải và tàn dư thực vật vụ trước. Bón lót bằng vôi bột để khử chua và diệt mầm bệnh trong đất, sau đó phơi đất dưới nắng. Tiếp theo, trộn đều phân chuồng ủ hoai mục, phân hữu cơ hoặc phân lân vào đất để bổ sung dinh dưỡng. Nếu trồng tại nhà trong thùng xốp hoặc chậu, cần sử dụng đất sạch đã qua xử lý hoặc đất tribat, multi có bán sẵn, kết hợp bón lót tương tự. Độ pH lý tưởng cho đất trồng ngô đỏ là từ 6.0 đến 7.0.
Kỹ thuật gieo trồng ngô đỏ
Sau khi đã chuẩn bị xong hạt giống và đất trồng, chúng ta sẽ bắt đầu với các bước gieo trồng trực tiếp để hạt nảy mầm và cây con phát triển khỏe mạnh. Các kỹ thuật gieo trồng ban đầu ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ sống và sự đồng đều của cây ngô.
Ngâm ủ hạt giống ngô đỏ
Để hạt giống ngô đỏ nảy mầm nhanh và đồng đều, bạn nên tiến hành ngâm ủ trước khi gieo. Ngâm hạt giống vào nước ấm (khoảng 30-35°C, tỷ lệ 2 sôi : 3 lạnh) trong khoảng 6-8 tiếng. Sau đó, vớt hạt ra, rửa lại bằng nước sạch và gói vào khăn ẩm hoặc vải cotton. Ủ hạt ở nhiệt độ phòng (khoảng 20-25°C) trong vòng 1 đêm. Kiểm tra hạt sau khi ủ, khi thấy hạt bắt đầu nứt nanh hoặc nhú mầm nhỏ, hạt đã sẵn sàng để gieo. Bước này giúp phá vỡ trạng thái ngủ nghỉ của hạt và kích thích quá trình nảy mầm.
Gieo hạt và chăm sóc cây con
Có thể gieo hạt trực tiếp ra ruộng, chậu hoặc bầu đất tùy thuộc vào quy mô và điều kiện trồng. Nếu gieo vào bầu hoặc khay ươm, sử dụng đất tơi xốp, sạch mầm bệnh. Tạo các lỗ sâu khoảng 1-1.5cm, gieo 1-2 hạt đã ủ vào mỗi lỗ và phủ một lớp đất mỏng lên trên. Tưới ẩm nhẹ sau khi gieo. Đặt bầu/khay ươm ở nơi có ánh sáng nhẹ và giữ ẩm đều đặn. Cây con ngô đỏ thường nảy mầm sau 3-5 ngày. Khi cây con đạt 2-3 lá thật, cứng cáp, bạn có thể tiến hành chuyển trồng ra nơi cố định. Để phòng trừ kiến hoặc côn trùng gây hại hạt giống, có thể rải một ít thuốc Basudin hoặc tương đương xung quanh khu vực gieo.
Trồng cây ngô đỏ con
Thời điểm tốt nhất để trồng cây ngô đỏ con là vào buổi chiều mát hoặc khi trời âm u. Nếu trồng trên ruộng, cần lên luống cao khoảng 20-30cm, đảm bảo rãnh thoát nước tốt, đặc biệt vào mùa mưa để tránh ngập úng, đây là yếu tố quan trọng trong cách trồng ngô đỏ ở vùng trũng. Khoảng cách trồng cây tùy thuộc vào giống và điều kiện canh tác, thông thường hàng cách hàng khoảng 60-70cm, cây cách cây 25-30cm (có thể trồng 2 cây/hốc hoặc 1 cây/hốc). Tạo hố trồng, nhẹ nhàng bứng cây con từ bầu ươm, đặt cây vào hố sao cho bầu rễ nằm gọn, sau đó lấp đất và ấn nhẹ xung quanh gốc để cây đứng vững. Tưới nước nhẹ ngay sau khi trồng để giữ ẩm cho đất và giúp cây nhanh chóng hồi phục. Trong 7-10 ngày đầu, nên tưới nước đều đặn 1-2 lần/ngày và che phủ nhẹ nếu nắng gắt để cây con thích nghi.
Chăm sóc cây ngô đỏ giai đoạn sinh trưởng
Sau khi cây ngô đỏ bén rễ và bắt đầu phát triển, giai đoạn chăm sóc sẽ tập trung vào việc cung cấp đủ nước, dinh dưỡng và bảo vệ cây khỏi sâu bệnh để đảm bảo cây sinh trưởng khỏe mạnh và cho bắp to, đều.
Tưới nước cho ngô đỏ
Ngô đỏ là cây chịu hạn khá tốt nhờ bộ rễ phát triển sâu, tuy nhiên cây vẫn cần độ ẩm nhất định để sinh trưởng tối ưu. Giai đoạn đầu sau khi trồng, cần tưới đều để cây hồi phục. Khi cây đã lớn, có thể giảm tần suất tưới xuống 2-3 ngày/lần tùy vào điều kiện thời tiết và độ ẩm của đất. Quan trọng nhất là đảm bảo cung cấp đủ nước vào các giai đoạn cây phát triển mạnh, chuẩn bị ra hoa và trổ cờ, cũng như giai đoạn hình thành và vào hạt của bắp. Tránh tưới quá nhiều gây ngập úng thối rễ hoặc để đất quá khô khiến cây còi cọc, bắp nhỏ. Cách trồng ngô đỏ hiệu quả luôn chú trọng đến việc quản lý nước tưới.
Bón phân cho ngô đỏ
Ngô đỏ là cây cần nhiều dinh dưỡng để phát triển thân lá và tạo bắp. Chế độ bón phân hợp lý chia làm nhiều đợt sẽ giúp cây sinh trưởng tốt.
- Bón thúc lần 1 (Khi cây có 3-4 lá thật, khoảng 10-15 ngày sau trồng): Sử dụng phân đạm (Urê) hoặc DAP pha loãng với nước tưới quanh gốc. Kết hợp làm cỏ, vun nhẹ gốc.
- Bón thúc lần 2 (Khi cây có 7-9 lá thật, khoảng 30-35 ngày sau trồng): Đây là giai đoạn cây phát triển thân lá mạnh. Bón hỗn hợp NPK kết hợp Urê hoặc phân chuồng ủ hoai mục xung quanh gốc, sau đó vun đất lấp phân.
- Bón thúc lần 3 (Trước khi cây trổ cờ, khoảng 45-50 ngày sau trồng): Bón hỗn hợp NPK có hàm lượng Kali cao hoặc kết hợp Urê, Kali để hỗ trợ cây ra hoa, thụ phấn và nuôi bắp.
Ngoài ra, có thể phun thêm phân bón lá định kỳ (7-10 ngày/lần) các loại như Komix, HVP, Budat để bổ sung vi lượng, giúp cây khỏe mạnh và tăng cường khả năng chống chịu.
Hình ảnh minh họa quả bí đỏ trong bài viết hướng dẫn cách trồng ngô đỏ{: .align-center}
Làm cỏ và tỉa lá
Thường xuyên làm cỏ xung quanh gốc để tránh cạnh tranh dinh dưỡng với cây ngô đỏ. Khi cây ngô đỏ phát triển, có thể xuất hiện các chồi non mọc từ gốc hoặc nách lá. Nên tỉa bỏ bớt các chồi yếu, chỉ giữ lại 1-2 chồi khỏe nhất nếu muốn cây đẻ nhánh, hoặc chỉ để thân chính nếu muốn tập trung dinh dưỡng cho bắp lớn. Tỉa bỏ các lá già, lá bị sâu bệnh ở phía dưới gốc để tạo độ thông thoáng cho cây, hạn chế nấm bệnh phát triển và giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi bắp. Việc này giúp tối ưu hóa nguồn lực của cây trong cách trồng ngô đỏ lấy hạt.
Phòng trừ sâu bệnh hại ngô đỏ
Mặc dù ngô đỏ tương đối khỏe mạnh, cây vẫn có thể bị tấn công bởi một số loại sâu bệnh phổ biến. Các đối tượng gây hại thường gặp bao gồm sâu đục thân ngô, sâu cắn lá, rệp sáp, nhện đỏ, và các bệnh như khô vằn, đốm lá, gỉ sắt.
- Phòng ngừa: Thực hiện luân canh cây trồng để cắt đứt vòng đời sâu bệnh. Vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ sau mỗi vụ. Trồng cây với mật độ phù hợp để tạo độ thông thoáng. Chăm sóc cây khỏe mạnh giúp tăng sức đề kháng.
- Trị bệnh: Thường xuyên kiểm tra ruộng ngô để phát hiện sớm sâu bệnh. Khi phát hiện, sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật đặc trị theo hướng dẫn trên bao bì. Nên ưu tiên các loại thuốc sinh học hoặc có nguồn gốc an toàn nếu trồng tại nhà. Việc phòng trừ sâu bệnh kịp thời là yếu tố quan trọng bảo vệ năng suất khi áp dụng cách trồng ngô đỏ.
Giai đoạn ra hoa, thụ phấn và tạo bắp
Đây là giai đoạn quyết định đến năng suất của vụ ngô đỏ. Sự thành công trong việc ra hoa và thụ phấn sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng hạt trên bắp.
Đặc điểm hoa ngô đỏ
Ngô là cây có hoa đực và hoa cái riêng biệt trên cùng một cây (đơn tính cùng gốc). Hoa đực mọc ở ngọn cây (gọi là cờ ngô), chứa phấn hoa. Hoa cái mọc ở nách lá phía dưới (tạo thành râu ngô), là nơi nhận phấn. Thông thường, cờ ngô sẽ xuất hiện và tung phấn trước khi râu ngô xuất hiện và chín. Thời gian trổ cờ và phun râu phụ thuộc vào giống và điều kiện thời tiết.
Thụ phấn cho ngô đỏ
Ngô chủ yếu thụ phấn nhờ gió. Phấn từ cờ ngô rơi xuống và bám vào râu ngô. Mỗi sợi râu ngô nối với một hạt ngô tiềm năng trên bắp. Khi râu ngô nhận được hạt phấn tương thích, quá trình thụ tinh diễn ra và hạt ngô bắt đầu hình thành. Để đảm bảo tỷ lệ đậu bắp cao, đặc biệt khi trồng trong điều kiện ít gió hoặc quy mô nhỏ, bạn có thể hỗ trợ thụ phấn bằng tay. Vào buổi sáng sớm (khi phấn hoa nhiều nhất), rung nhẹ cờ ngô để phấn rơi xuống râu ngô phía dưới, hoặc dùng cọ mềm thu phấn từ cờ và quét lên râu ngô. Việc hỗ trợ thụ phấn rất quan trọng trong cách trồng ngô đỏ để đảm bảo bắp đầy hạt.
Chăm sóc bắp ngô đỏ
Sau khi thụ phấn thành công, bắp ngô đỏ bắt đầu phát triển và vào hạt. Giai đoạn này cây cần rất nhiều dinh dưỡng và nước. Đảm bảo cung cấp đủ ẩm và bón thúc lần cuối như đã nêu ở phần bón phân để hạt ngô mẩy, đầy đặn. Tỉa bỏ bớt các bắp nhỏ, dị dạng nếu cây ra quá nhiều bắp trên một thân (thường chỉ để 1-2 bắp/cây) để tập trung dinh dưỡng cho các bắp còn lại. Quan sát sự phát triển của bắp và phòng trừ kịp thời các loại sâu đục bắp hoặc bệnh hại ảnh hưởng đến chất lượng hạt.
Thu hoạch ngô đỏ
Thời điểm thu hoạch ngô đỏ phụ thuộc vào giống và mục đích sử dụng. Thông thường, sau khi trồng khoảng 80-100 ngày, ngô đỏ có thể bắt đầu cho thu hoạch.
Nếu muốn thu hoạch ngô non để ăn tươi hoặc luộc, bạn có thể thu hoạch khi râu ngô bắt đầu khô và hạt ngô còn mềm, bấm móng tay vào hạt thấy sữa chảy ra. Nếu muốn thu hoạch ngô già để làm giống, phơi khô hoặc bảo quản lâu dài, hãy đợi đến khi cả cây và lá chuyển sang màu vàng khô, bẹ bắp khô hoàn toàn và hạt ngô cứng lại, màu sắc đỏ đặc trưng đã ổn định.
Khi thu hoạch, dùng dao hoặc tay bẻ ngang bắp ngô. Nếu muốn giữ giống cho vụ sau, chọn những bắp ngô đỏ điển hình của giống, hạt đều, không sâu bệnh, để già khô tự nhiên trên cây hoặc phơi khô sau khi thu hoạch. Sau đó, tách hạt, làm sạch và bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát. Áp dụng đúng cách trồng ngô đỏ sẽ mang lại vụ mùa bội thu. Bạn có thể tìm mua hạt giống ngô đỏ và các vật tư nông nghiệp khác tại hatgiongnongnghiep1.vn để đảm bảo chất lượng cho vụ trồng.
Việc trồng ngô đỏ mang lại nhiều lợi ích, từ việc cung cấp thực phẩm sạch cho gia đình đến việc trải nghiệm niềm vui làm nông nghiệp. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và áp dụng đúng cách trồng ngô đỏ theo hướng dẫn chi tiết, bạn hoàn toàn có thể tự tay trồng và thu hoạch những bắp ngô đỏ đẹp mắt, giàu dinh dưỡng ngay tại khu vườn hoặc sân thượng nhà mình.