Cách Trồng Phật Thủ Chi Tiết Cho Năng Suất Cao

Phật thủ là loại cây cảnh, cây ăn quả độc đáo, không chỉ mang giá trị tâm linh sâu sắc trong văn hóa Việt Nam, đặc biệt vào dịp Tết Nguyên Đán, mà còn đem lại nguồn thu nhập kinh tế đáng kể cho người nông dân. Mặc dù được biết đến là loại cây “khó tính” do đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc tỉ mỉ, việc nắm vững cách trồng phật thủ chuẩn xác sẽ giúp bà con nông dân và người làm vườn tại Việt Nam thành công, đạt được năng suất cao và cho ra những trái đẹp mắt. Bài viết này từ hatgiongnongnghiep1.vn sẽ cung cấp một cẩm nang chi tiết, đi sâu vào từng khía cạnh của quy trình trồng và chăm sóc cây Phật thủ.

Giới thiệu về giống cây Phật thủ

Cây Phật thủ có tên khoa học là Citrus medica var. sarcodactylis, thuộc họ Cam chanh (Rutaceae). Đặc điểm nổi bật nhất của quả Phật thủ chính là hình dáng độc đáo với nhiều “ngón tay” xòe ra giống như bàn tay Phật, cùng với màu vàng tươi sáng khi chín và hương thơm đặc trưng. Quả Phật thủ không chỉ được sử dụng trong mâm ngũ quả ngày Tết để bày tỏ lòng thành kính và cầu mong may mắn, mà còn có thể dùng làm mứt hoặc ngâm rượu.

Cây Phật thủ thuộc nhóm cây thân gỗ nhỏ, thường đạt chiều cao trung bình từ 2 đến 2,5 mét khi trưởng thành. Cây có khả năng ra hoa và đậu quả quanh năm, tuy nhiên, để có quả chín đúng vào dịp Tết (tháng 12 âm lịch), thời điểm cây ra hoa tốt nhất thường rơi vào khoảng tháng 3 dương lịch.

Chuẩn bị các yếu tố cần thiết trước khi trồng

Thành công trong cách trồng phật thủ bắt đầu từ khâu chuẩn bị kỹ lưỡng. Việc lựa chọn giống cây và chuẩn bị môi trường trồng phù hợp là hai yếu tố tiên quyết.

Lựa chọn giống cây

Nhân giống Phật thủ phổ biến nhất hiện nay là bằng phương pháp chiết cành hoặc ghép cành. Khi tìm mua cây giống, bà con nên lựa chọn những cơ sở uy tín như hatgiongnongnghiep1.vn để đảm bảo cây giống khỏe mạnh, không mang mầm bệnh và có khả năng sinh trưởng tốt. Cành chiết hoặc cành ghép cần có mắt ghép/vết chiết liền tốt, thân cành mập mạp, lá xanh tốt, không có dấu hiệu sâu bệnh tấn công.

Chuẩn bị đất trồng

Đất là nền tảng cho sự phát triển của cây. Phật thủ sinh trưởng tốt nhất trên nền đất cát pha ven sông. Loại đất này thường giàu dinh dưỡng tự nhiên, có độ tơi xốp cao, thoáng khí và đặc biệt là khả năng thoát nước rất tốt. Cây Phật thủ ưa đất chua nhẹ với độ pH lý tưởng nằm trong khoảng 5,5 đến 6,5. Độ pH này giúp cây hấp thụ dinh dưỡng tối ưu từ đất.

Do Phật thủ là loại cây ưa ẩm nhưng lại cực kỳ mẫn cảm với tình trạng ngập úng, đất trồng cần đảm bảo không bị đọng nước. Hệ thống thoát nước tự nhiên của đất cát pha là một lợi thế lớn. Ngoài ra, cần chú ý đến hệ thống tưới tiêu hoặc vòi phun để cung cấp đủ nước cho cây, đặc biệt trong những đợt nắng nóng kéo dài, đồng thời tránh tưới quá nhiều gây úng.

Sau một chu kỳ sống của cây Phật thủ trên một diện tích đất nhất định, để đảm bảo sức khỏe cho đất và phòng ngừa mầm bệnh tích lũy, nên cân nhắc chuyển sang vùng đất mới hoặc thực hiện luân canh. Trồng luân canh với các cây họ đậu trong vài năm là một giải pháp cải tạo đất hiệu quả và an toàn. Các cây họ đậu có khả năng cố định đạm trong đất, giúp bổ sung nguồn dinh dưỡng tự nhiên và cải thiện cấu trúc đất trước khi trồng lại Phật thủ.

Chuẩn bị hố trồng

Kích thước hố trồng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo không gian cho bộ rễ phát triển. Kích thước hố tiêu chuẩn thường là 0,6m x 0,6m x 0,6m (chiều dài x chiều rộng x chiều sâu). Đối với những vùng đất trũng, có nguy cơ ngập úng cao, việc đắp mô trồng là cần thiết để nâng cao gốc cây khỏi mặt đất và tăng khả năng thoát nước. Mô trồng nên có chiều cao từ 0,5m và rộng từ 0,8 đến 1m. Ở những vùng đất cao hoặc bằng phẳng hơn, có thể đắp mô thấp hơn, khoảng 0,3 – 0,8m, với chiều rộng tương tự (0,8 – 1m) và tạo độ dốc nhẹ trên mặt mô.

Trước khi đặt cây con vào hố, cần tiến hành bón lót cho đất. Hỗn hợp bón lót lý tưởng bao gồm vôi bột (để khử trùng và điều chỉnh pH nếu cần), phân chuồng hoai mục, phân hữu cơ hoai mục và phân lân. Lượng bón lót khuyến cáo khoảng 10kg hỗn hợp này cho mỗi hố. Sau khi bón lót, lấp đất và phơi ải hố trong khoảng 15 – 20 ngày. Quá trình phơi ải giúp xử lý các mầm bệnh, tuyến trùng và cỏ dại tiềm ẩn trong đất, tạo môi trường sạch sẽ cho cây con. Hỗn hợp phân bón lót nên được đặt xuống đáy hố, sau đó lấp một lớp đất mỏng lên trên trước khi đặt cây con để tránh rễ non tiếp xúc trực tiếp với phân bón chưa phân hủy hoàn toàn.

Khoảng cách và mật độ trồng

Mật độ trồng ảnh hưởng trực tiếp đến sự cạnh tranh ánh sáng, không khí và dinh dưỡng giữa các cây, cũng như sự thuận tiện trong việc chăm sóc và thu hoạch. Sau khi mua cành chiết hoặc cây giống nhỏ về, bà con thường tiến hành giâm cành hoặc ương cây trong vườn ươm trước khi trồng chính thức ra ruộng. Giai đoạn giâm cành/ương cây, khoảng cách hàng cách hàng khoảng 50cm, cây cách cây 40cm là phù hợp. Có thể giâm trên luống hoặc trong chậu. Khi cây con đã phát triển được 4 – 5 tháng, đạt chiều cao khoảng 1 mét và bộ rễ cứng cáp, đã ra được 1-2 đợt lộc mới và lá đã cứng, đây là thời điểm thích hợp để chuyển cây ra trồng đại trà.

Khi trồng cây Phật thủ ra ruộng, mật độ trồng phổ biến là cây cách cây từ 3 đến 3,2 mét và hàng cách hàng từ 4 đến 4,2 mét. Khoảng cách này đảm bảo mỗi cây có đủ không gian để phát triển tán lá, nhận đủ ánh sáng mặt trời và không bị cạnh tranh quá mức. Mật độ hợp lý cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại chăm sóc, bón phân, phun thuốc và thu hoạch sau này, góp phần tối ưu hóa cách trồng phật thủ để đạt năng suất.

Thời vụ trồng

Cây Phật thủ có thể trồng được quanh năm ở Việt Nam, tùy thuộc vào điều kiện khí hậu cụ thể của từng vùng. Tuy nhiên, có hai vụ trồng chính được khuyến cáo để cây có điều kiện phát triển tốt nhất:

• Vụ Đông – Xuân: Trồng vào khoảng tháng 2 đến tháng 3 dương lịch. Thời điểm này thời tiết thường ấm áp dần lên sau mùa đông, thuận lợi cho cây con bén rễ và phát triển.
• Vụ Thu – Đông: Trồng vào khoảng tháng 8 đến tháng 10 dương lịch. Vụ này giúp cây có thời gian sinh trưởng và tích lũy dinh dưỡng tốt trước khi bước vào mùa đông (ở miền Bắc) hoặc mùa khô (ở miền Nam), chuẩn bị cho vụ quả năm sau.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Phật thủ

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ đất và cây giống, việc áp dụng đúng kỹ thuật trồng và chăm sóc sẽ quyết định sự thành công của vườn Phật thủ.

Kỹ thuật trồng cây

Tiến hành đào một hốc nhỏ ở giữa mô hoặc hố đã chuẩn bị sẵn. Nhẹ nhàng tháo bỏ túi bầu hoặc bao đựng bầu cây con, tránh làm vỡ bầu đất và tổn thương rễ. Đặt cây con thẳng đứng vào giữa hốc, đảm bảo gốc cây ngang bằng hoặc cao hơn mặt đất một chút để tránh đọng nước. Sau đó, lấp đất xung quanh bầu cây và nén nhẹ nhàng để đất tiếp xúc chặt với rễ, giúp cây đứng vững. Cắm cọc giữ cây cố định để tránh cây bị lung lay do gió hoặc tác động bên ngoài trong giai đoạn đầu bén rễ.

Sau khi trồng, tưới nước ngay để giữ ẩm cho đất. Trong những tuần đầu tiên sau khi trồng, cây con cần được tưới nước đều đặn hơn để bộ rễ nhanh chóng phục hồi và phát triển. Tần suất tưới có thể là 3 – 5 ngày/lần tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và độ ẩm của đất. Sau khi cây đã bén rễ và bắt đầu ra lộc mới (thường sau 2-3 tuần), có thể giảm dần tần suất tưới xuống còn khoảng 7 – 10 ngày/lần, chỉ tưới khi thấy đất bắt đầu khô. Duy trì độ ẩm vừa phải là chìa khóa, tránh để đất quá khô hoặc quá ẩm.

Tỉa cành và tạo tán

Việc tỉa cành và tạo tán có vai trò quan trọng trong việc định hình cây, cải thiện thông thoáng cho tán lá, tăng cường khả năng quang hợp và phân bổ dinh dưỡng hợp lý, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng quả. Bà con cần thường xuyên kiểm tra vườn để cắt tỉa loại bỏ những cành vượt, cành tăm, cành già cỗi, cành bị sâu bệnh hoặc khô héo. Nên vít các cành khỏe mạnh xuống để tạo tán cây thông thoáng, giúp ánh sáng dễ dàng chiếu vào bên trong tán, hạn chế sâu bệnh và tạo điều kiện cho quả phát triển.

Phật thủ thuộc nhóm cây có cành khá mềm, có xu hướng bò lan. Khi cây đạt chiều cao nhất định, khoảng 1,7 – 1,8 mét, cần làm giàn để nâng đỡ cành cây. Giàn tre hoặc giàn bằng vật liệu khác với kích thước tham khảo 1,8m x 1,8m và cao 1,6m là phù hợp. Giàn giúp các cành mang quả không chạm đất, tránh nấm bệnh và giúp quả phát triển hình dáng đẹp hơn.

Trong giai đoạn cây con, khi cây ra các đợt lộc mới (mỗi đợt ra 2-3 lá non), đây là thời điểm lá còn non và rất hấp dẫn đối với các loại sâu bệnh hại phổ biến như sâu vẽ bùa, rệp sáp, bọ trĩ, và các loại côn trùng chích hút khác. Cần tiến hành phun thuốc phòng ngừa sâu bệnh kịp thời theo đúng khuyến cáo để bảo vệ lộc non, đảm bảo cây sinh trưởng khỏe mạnh.

Chống rét cho cây Phật thủ

Cây Phật thủ có khả năng chịu rét kém, nhiệt độ sinh trưởng tối ưu là từ 22°C đến 26°C. Khi nhiệt độ giảm thấp, cây dễ bị rụng lá, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng quang hợp và nuôi quả. Nếu số lượng lá rụng quá nhiều (hơn một nửa số lá), cây sẽ rất khó phục hồi và có thể mất khả năng cho quả trong vụ đó. Do đó, việc giữ lá cho cây trong mùa đông là cực kỳ quan trọng.

Khi thời tiết trở lạnh, cần kịp thời tỉa bớt các chồi ngọn để tập trung dinh dưỡng nuôi lá già và giữ lá. Việc tưới nước trong mùa đông cũng cần điều chỉnh. Khi nhiệt độ thấp, nhu cầu nước của cây giảm, chỉ nên tưới 3 – 4 ngày/lần, giữ cho đất ẩm vừa phải, tránh tưới quá nhiều gây lạnh rễ và úng. Vào mùa hè nắng nóng, nhiệt độ cao, cây cần nhiều nước hơn, có thể tưới 1 lần/ngày vào sáng sớm hoặc chiều mát, tuyệt đối không tưới vào buổi trưa nắng gắt vì dễ gây sốc nhiệt cho cây và nước bốc hơi nhanh không hiệu quả.

Bón phân cho cây Phật thủ

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong cách trồng phật thủ đạt năng suất và chất lượng cao. Nhu cầu dinh dưỡng của cây thay đổi theo từng giai đoạn phát triển.

• Bón lót khi giâm cành: Trước khi giâm cành trên luống hoặc trong chậu, bón lót bằng hỗn hợp phân hữu cơ hoai mục (10-15kg), tro trấu hoai (10-15kg) và phân lân (1kg) cho mỗi luống hoặc hố nhỏ. Lấp đất nhẹ trước khi đặt cành chiết. Khi cành chiết ra được đợt lộc đầu tiên và lá đã cứng cáp, có thể bón nhẹ một lượng nhỏ phân đạm Urê để kích thích cây phát triển thân lá.

• Bón lót khi trồng xuống hố: Như đã đề cập ở phần chuẩn bị hố, việc bón lót với vôi, phân chuồng, phân hữu cơ hoai mục và phân lân trước khi trồng chính thức là bắt buộc. Lượng khoảng 10kg/hố và phơi ải 15-20 ngày giúp xử lý mầm bệnh. Phân bón lót được đặt dưới đáy hố, lấp đất rồi mới đặt cây con. Song song với việc bón phân, cần luôn giữ sạch cỏ dại xung quanh gốc cây.

• Bón thúc năm đầu tiên: Sau khi cây con trồng xuống đất đã bén rễ và ra được đợt lộc đầu tiên, đợi khi lộc đã cứng, tiến hành bón thúc để cây phát triển thân lá mạnh mẽ. Giai đoạn này ưu tiên các loại phân có hàm lượng đạm cao như Urê hoặc NPK có tỷ lệ đạm cao. Có thể hòa phân với nước để tưới hoặc bón trực tiếp quanh gốc theo đường kính tán. Liều lượng tham khảo là khoảng 10-15g NPK/10 lít nước hoặc 50-70g NPK/gốc/lần khi bón khô. Kết hợp bổ sung các loại phân bón lá chứa trung vi lượng hoặc các chế phẩm hữu cơ sinh học như Đạm cá Neptune Harvest + Humic Acid theo định kỳ 3-4 lần/năm để cây phát triển toàn diện.

• Bón thúc năm thứ hai trở đi: Khi cây đã trưởng thành và bắt đầu cho quả ổn định (thường từ năm thứ 2), nhu cầu dinh dưỡng sẽ cân bằng hơn hoặc thiên về lân và kali để hỗ trợ ra hoa, đậu quả và phát triển trái. Sử dụng các loại NPK có hàm lượng đạm và lân cao như NPK 20-20-15+TE hoặc NPK 16-16-8+TE. Liều lượng hòa tưới có thể là 10-15g NPK/10 lít hoặc bón gốc 50-70g NPK/gốc/lần, bón theo đường chiếu tán. Mỗi lần bón thúc, nên kết hợp thêm các chế phẩm Humic Acid dạng hạt hoặc dạng bột, hoặc pha chung với Đạm cá Neptune’s Harvest theo tỷ lệ khuyến cáo. Tưới dung dịch phân bón cho cây với liều lượng 3-4 lít/gốc.

• Lưu ý bổ sung khi bón phân: Sau mỗi lần bón thúc bằng phân hóa học, nên tưới lại một lần nước lã để rửa trôi lượng phân còn đọng trên lá hoặc thân, tránh gây cháy lá. Nếu đất quá khô hoặc trời nắng gắt, nên tưới ẩm đất trước khi bón phân để tránh sốc cho rễ và giúp phân dễ hòa tan. Ngoài phân hóa học, định kỳ bón bổ sung phân hữu cơ hoai mục cho cây. Việc thêm một lớp đất mới dày 2-3 cm vào tán cây kết hợp với bón phân hữu cơ cũng rất có lợi.

Trong thời kỳ kiến thiết cơ bản (những năm đầu khi cây chưa cho thu hoạch chính), có thể trồng xen các loại cây rau màu ngắn ngày hoặc cây họ đậu trong vườn Phật thủ. Việc này không chỉ giúp cải tạo đất, tăng độ phì nhiêu mà còn giúp bà con có thêm thu nhập trong thời gian chờ cây cho quả. hatgiongnongnghiep1.vn cung cấp đa dạng các loại hạt giống rau màu chất lượng tốt, phù hợp cho việc trồng xen canh.

Thu hoạch quả Phật thủ

Cây Phật thủ trồng từ cành chiết hoặc ghép thường bắt đầu cho thu hoạch lứa quả đầu tiên sau khoảng 1 đến 1,5 năm chăm sóc. Cây có thể tiếp tục cho quả ổn định trong vòng 5 đến 6 năm tiếp theo, tùy thuộc vào kỹ thuật chăm sóc và dinh dưỡng. Thời điểm thu hoạch quả lý tưởng là khi quả đã chuyển sang màu vàng tươi sáng, da căng bóng và phát ra mùi thơm đặc trưng.

Nên tiến hành thu hoạch vào những ngày trời mát mẻ, tốt nhất là vào buổi sáng hoặc chiều tối. Tránh thu hoạch quả sau cơn mưa hoặc khi có sương mù dày đặc, vì độ ẩm cao bám trên bề mặt quả có thể tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển, dẫn đến thối hỏng trong quá trình bảo quản và vận chuyển.

Một quả Phật thủ được coi là đạt chuẩn là quả có hình dáng cân đối, các ngón tay xòe đều, dài và móng nhọn đặc trưng. Vỏ quả phải rắn chắc, tươi sáng, không bị dập nát, không có dấu hiệu sâu bệnh tấn công, và đặc biệt là phải có hương thơm dịu nhẹ đặc trưng của Phật thủ. Thu hoạch đúng thời điểm và kỹ thuật giúp đảm bảo chất lượng quả, từ đó nâng cao giá trị kinh tế.

Việc nắm vững và áp dụng đúng cách trồng phật thủ từ khâu chuẩn bị, trồng, chăm sóc đến thu hoạch đòi hỏi sự kiên trì và tỉ mỉ. Tuy nhiên, với những kỹ thuật chi tiết đã được trình bày, bà con hoàn toàn có thể xây dựng một vườn Phật thủ sai quả, cho năng suất và chất lượng vượt trội, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Hy vọng những thông tin từ hatgiongnongnghiep1.vn sẽ là nguồn tham khảo hữu ích, giúp người trồng Phật thủ thành công trên hành trình của mình.