Cách trồng quất tại nhà chi tiết

Cây quất tại nhà không chỉ là biểu tượng của sự sung túc, may mắn trong dịp Tết cổ truyền mà còn là loại cây cảnh mang đến vẻ đẹp rực rỡ, hương thơm dịu nhẹ và trái ngọt cho không gian sống. Việc tự tay trồng và chăm sóc quất ngay trong căn hộ là một hoạt động thú vị. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách trồng quất tại nhà, từ khâu chọn giống, chuẩn bị đất, kỹ thuật trồng cho đến chăm sóc, bón phân, tưới nước và phòng trừ sâu bệnh. Dù bạn là người mới bắt đầu hay đã có kinh nghiệm, những kiến thức này sẽ giúp bạn sở hữu một chậu quất khỏe mạnh, sai trái.

Các giống quất cảnh phù hợp trồng tại nhà

Trong môi trường tự nhiên ở miền nam Trung Quốc, cây quất có thể đạt chiều cao tới 5m, với hệ thống rễ khỏe và tán cây hình cầu. Tuy nhiên, khi được trồng tại nhà trong chậu cảnh, chiều cao của cây sẽ được kiểm soát bởi kích thước chậu và kỹ thuật chăm sóc, thường chỉ vài chục centimet đến hơn một mét, tạo nên hình dáng cây cảnh bonsai hoặc cây bụi nhỏ gọn. Quất thường nở hoa vào nửa đầu mùa hè, tạo ra những bông hoa màu hồng trắng tinh khôi với hương cam chanh ngào ngạt. Sau giai đoạn ra hoa, quả màu vàng cam bắt đầu hình thành, mỗi quả nặng khoảng 30g. Quả quất có vị giống quýt nhưng điểm đặc biệt là vỏ rất mềm và ngọt, có thể ăn được cả vỏ.

Để trồng quất tại nhà thành công, việc lựa chọn giống phù hợp là rất quan trọng. Có nhiều giống quất nhỏ xinh có thể phát triển tốt trong môi trường chậu cảnh trong nhà hoặc ban công.

Quất Nagami

Đây là giống quất phổ biến và được ưa chuộng rộng rãi nhất để trồng làm cây cảnh. Cây quất Nagami có thể thích nghi tốt cả trong điều kiện chung cư hay trồng ngoài vườn. Giống này cho quả có hình bầu dục hoặc hình trứng, kích thước tương đương quả ô liu, mang vị chua ngọt hài hòa. Đặc biệt, Nagami có 2 phân loài đáng chú ý. Phân loài ‘Variegatum’ nổi bật với vỏ quả có sọc ngang màu xanh ban đầu, tạo điểm nhấn trang trí độc đáo trước khi sọc biến mất khi quả chín hoàn toàn. Phân loài ‘Nordmann’ lại được ưa chuộng bởi đặc tính không hạt, rất tiện lợi khi sử dụng. Nhờ sự dễ trồng và hình dáng đẹp, giống Nagami rất lý tưởng cho những người mới bắt đầu hoặc muốn có một chậu quất cảnh truyền thống.

Quất Marumi

Quất Marumi là giống cây thân gỗ nhỏ, thường mọc thấp và tạo thành bụi rậm rạp với các chồi có gai. Quả của Marumi có hình bầu dục nhỏ, màu vàng tươi và vị chua ngọt thơm dịu. Một điểm mạnh của giống Marumi là khả năng chịu sương giá tốt hơn so với các giống quất khác. Điều này cho phép giống cây này có thể được trồng ngoài trời như cây ngoại cảnh ở những vùng có khí hậu ấm áp hơn. Khi trồng trong chậu, Marumi vẫn giữ được kích thước nhỏ gọn và vẻ ngoài trang trí đáng yêu.

Quất Meiva

Đây là một giống quất lùn điển hình, với chiều cao cây chỉ đạt tối đa khoảng nửa mét ngay cả khi trưởng thành. Nhờ hình dáng nhỏ bé nhưng tán lá sum suê và quả khá to so với kích thước cây, Meiva mang giá trị trang trí rất cao. Quả Meiva có màu vàng tươi sáng và vị chua đặc trưng. Kích thước nhỏ gọn cùng vẻ ngoài bắt mắt đã giúp giống quất lùn này trở nên rất phổ biến với những người yêu thích trồng quất tại nhà với không gian hạn chế.

Quất Fukushi

Giống Fukushi phù hợp hơn với những người đã có chút kinh nghiệm trong việc trồng quất tại nhà, đặc biệt là trong môi trường được kiểm soát như nhà kính hoặc nhà lưới. Fukushi tạo thành một tán lá xanh đậm dày đặc, nổi bật với những quả có kích thước lớn và vị ngọt đậm đà hơn so với các giống khác. Quả thường xuất hiện vào giữa mùa hè với lớp vỏ mỏng. Khả năng cho quả lớn và ngọt khiến Fukushi trở thành lựa chọn hấp dẫn cho những người muốn thử thách bản thân với một giống quất đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc cao hơn một chút.

Quất Obovata

Obovata là một loại quất lùn không có gai, nổi bật với tán lá màu xanh ngọc lục bảo tinh tế và đẹp mắt. Giống này có khả năng ra hoa liên tục trên các chồi hàng năm từ tháng 6 đến tháng 10. Cụm hoa Obovata có màu trắng như tuyết, đường kính khoảng 2cm, không chỉ đẹp mà còn tỏa ra mùi thơm quyến rũ. Quả của Obovata nhỏ, có vỏ mỏng và phần thịt mang vị chua ngọt pha chút cay cay đặc trưng. Hình dáng thanh thoát và khả năng ra hoa kéo dài khiến Obovata trở thành một cây cảnh trang trí ấn tượng.

Điều kiện lý tưởng để trồng và chăm sóc quất tại nhà

Để cây quất cảnh phát triển khỏe mạnh, ra hoa kết trái đều đặn ngay tại nhà, việc tạo ra môi trường sống phù hợp là vô cùng quan trọng. Quất là loại cây có múi ưa sáng và cần điều kiện nhiệt độ, độ ẩm nhất định để sinh trưởng tối ưu.

Ánh sáng cần thiết

Quất cần nhiều ánh sáng để quang hợp và phát triển. Vào mùa hè, khi ánh nắng gay gắt, tốt nhất nên đặt chậu quất ở nơi có ánh sáng khuếch tán, tránh ánh nắng trực tiếp buổi trưa gay gắt có thể gây cháy lá. Đồng thời, cần đảm bảo cây được bảo vệ khỏi gió lùa mạnh. Nếu thời tiết ấm áp và ổn định, bạn có thể chuyển chậu quất ra ban công, hiên nhà hoặc ngoài vườn để cây nhận được nhiều ánh sáng và không khí tự nhiên. Vào mùa đông, khi ánh nắng yếu hơn, quất lại cần ánh sáng mạnh hơn. Hãy chọn vị trí ấm áp, có nhiều nắng nhất trong nhà, lý tưởng là gần cửa sổ hướng Nam. Nếu cửa sổ hướng Tây hoặc hướng Bắc, ánh sáng tự nhiên có thể không đủ, bạn cần bổ sung thêm đèn trồng cây chuyên dụng để đảm bảo quất nhận đủ ánh sáng cần thiết cho giai đoạn nghỉ ngơi hoặc chuẩn bị ra hoa kết trái.

Nhiệt độ phù hợp

Nhiệt độ môi trường ảnh hưởng lớn đến sự sinh trưởng của cây quất. Vào mùa hè, nhiệt độ lý tưởng để quất phát triển tốt là trong khoảng +25°C. Khi thời tiết chuyển lạnh sang mùa đông, cây quất cần một giai đoạn nghỉ ngơi (miên trạng) ở nhiệt độ thấp hơn, khoảng +18°C. Việc duy trì nhiệt độ phù hợp theo mùa giúp cây tích lũy năng lượng, phân hóa mầm hoa và chuẩn bị cho vụ quả tiếp theo. Nhiệt độ quá cao vào mùa đông hoặc quá thấp vào mùa hè đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của cây.

Độ ẩm không khí

Quất, giống như nhiều loại cây nhiệt đới khác, phát triển mạnh trong điều kiện độ ẩm không khí cao. Không khí khô, đặc biệt là vào mùa đông khi sử dụng hệ thống sưởi, thường là nguyên nhân khiến cây quất bị rụng lá hàng loạt. Để tăng độ ẩm cho không khí xung quanh cây, bạn có thể phun sương nhẹ cho tán lá mỗi tuần một lần (lưu ý thực hiện vào buổi sáng để lá kịp khô trước tối), đặt chậu cây trên khay sỏi có nước (đảm bảo đáy chậu không tiếp xúc trực tiếp với nước) hoặc sử dụng máy tạo ẩm trong phòng. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là nếu nhiệt độ trong phòng quá thấp (lạnh), bạn không nên phun sương cho quất, vì sự kết hợp giữa độ ẩm cao và nhiệt độ thấp rất dễ tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển và tấn công cây.

Các phương pháp nhân giống quất tại nhà

Có nhiều cách để bắt đầu trồng quất tại nhà, mỗi phương pháp đều có ưu nhược điểm riêng. Các phương pháp nhân giống phổ biến bao gồm gieo hạt, giâm cành, chiết cành (lớp) và ghép cây (tiêm chủng). Lựa chọn phương pháp nào phụ thuộc vào mục tiêu của bạn (muốn cây ra quả nhanh hay chỉ làm cảnh, bạn có kinh nghiệm hay không) và kỹ năng của người trồng.

Gieo hạt

Nhân giống quất bằng hạt là phương pháp đơn giản và phổ biến nhất, ngay cả những người chưa có kinh nghiệm làm vườn cũng có thể thực hiện được. Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất của phương pháp này là thời gian cây ra quả sẽ rất lâu, có thể mất đến 10 năm để thu hoạch lứa quả đầu tiên. Ngoài ra, cây con mọc từ hạt có thể không giữ được trọn vẹn đặc tính của cây mẹ và chất lượng quả đôi khi chỉ ở mức trung bình. Mặc dù vậy, việc nhìn thấy hạt nảy mầm và cây con lớn lên cũng là một trải nghiệm thú vị.

Giâm cành

Giâm cành là một phương pháp nhân giống hiệu quả hơn nhiều so với gieo hạt nếu mục tiêu của bạn là cây ra quả sớm hơn. Thời điểm tốt nhất để giâm cành quất là vào khoảng giữa tháng 4, ngay trước khi cây bước vào mùa ra hoa. Để cành giâm nhanh chóng hình thành bộ rễ khỏe mạnh, người ta thường xử lý phần gốc cành giâm bằng các loại thuốc kích thích ra rễ như Kornevin hoặc Epin trước khi trồng. Cành giâm phù hợp thường dài khoảng 10cm, là chồi xanh từ cây mẹ đang cho quả. Kỹ thuật giâm cành bao gồm việc chuẩn bị giá thể thoát nước tốt, cắm cành sâu khoảng 2cm và tạo môi trường độ ẩm cao (ví dụ: dùng túi nilon hoặc chai nhựa bao phủ). Quá trình ra rễ thường mất khoảng một tháng, sau đó bạn có thể trồng cành đã ra rễ vào các chậu riêng.

Chiết cành

Chiết cành, hay còn gọi là làm cành giâm trên cây mẹ (lớp), là một phương pháp nhân giống hiệu quả giúp cây con có hệ thống rễ phát triển tốt ngay từ ban đầu và giữ nguyên đặc tính của cây mẹ. Để chiết cành, bạn chọn một cành cây khỏe mạnh, đường kính khoảng 20cm, là cành một năm tuổi. Trên thân cành, bạn thực hiện hai vết cắt hình khuyên cách nhau khoảng 1-2cm và cẩn thận bóc bỏ lớp vỏ giữa hai vết cắt, để lộ phần gỗ bên trong. Loại bỏ lá ở khu vực xung quanh vết cắt. Sau đó, sử dụng một vật liệu giữ ẩm và giá thể (ví dụ: rêu ẩm trộn đất dinh dưỡng) bọc kín quanh vùng vừa bóc vỏ. Có thể dùng chai nhựa hoặc túi nilon khoét lỗ để chứa giá thể này, buộc chặt hai đầu. Sau khoảng 60 ngày, cành chiết sẽ phát triển hệ thống rễ đầy đủ bên trong lớp bọc. Khi rễ đã khỏe, bạn có thể cắt cành chiết rời khỏi cây mẹ và trồng ngay vào chậu riêng.

Ghép cây

Ghép cây là phương pháp nhân giống phức tạp nhất, đòi hỏi kỹ thuật và kinh nghiệm nhất định, thường chỉ phù hợp với những người trồng chuyên nghiệp hoặc có kinh nghiệm lâu năm. Tuy nhiên, đây là phương pháp cho ra cây con sinh trưởng nhanh nhất, giữ được đặc tính tốt nhất của giống mẹ (chất lượng quả) và đặc biệt là giúp cây con có khả năng miễn dịch mạnh mẽ hơn với nhiều loại bệnh tật cũng như khả năng thích nghi tốt hơn với sự thay đổi đột ngột của điều kiện nhiệt độ, độ ẩm. Các loại cây có múi khác như bưởi, chanh, cam hoặc cây ba lá (poncirus) thường được sử dụng làm gốc ghép cho quất.

Quá trình ghép có thể thực hiện bằng cách nảy chồi (ghép mắt) hoặc ghép nêm (bằng tấm chắn ở mông) trong thời kỳ cây đang sinh trưởng mạnh. Chọn cây con làm gốc ghép khỏe mạnh, có đường kính khoảng 2cm. Sau khi ghép khoảng 50 ngày, mắt ghép sẽ khỏe hơn và bắt đầu phát triển. Để cây ghép có hình dáng đẹp và tập trung dinh dưỡng cho chồi ghép phát triển, cần tỉa bỏ tất cả các chồi mọc từ gốc ghép phía dưới vị trí ghép. Mặc dù tốc độ sinh trưởng nhanh và khả năng chống bệnh tốt hơn, nhưng cây quất ghép vẫn có thể mất một thời gian đáng kể để bắt đầu ra quả (nguồn gốc thông tin đề cập đến 10 năm, tuy nhiên thực tế cây ghép thường cho quả sớm hơn nhiều nếu được chăm sóc đúng cách).

Hướng dẫn trồng quất cảnh vào chậu

Sự sinh trưởng, phát triển và thời gian cây bắt đầu cho quả phụ thuộc rất nhiều vào việc bạn trồng quất tại nhà đúng kỹ thuật ngay từ đầu. Dù nhân giống bằng phương pháp nào, quy trình trồng cây con vào chậu ban đầu đều cần tuân thủ những nguyên tắc nhất định để đảm bảo cây có nền tảng tốt nhất để phát triển.

Chuẩn bị chậu và đất trồng

Chậu trồng quất cần có lỗ thoát nước tốt để tránh tình trạng ngập úng gây thối rễ. Kích thước chậu ban đầu nên phù hợp với kích thước cây con. Khi thay chậu, hãy chọn chậu có đường kính lớn hơn chậu cũ khoảng 2cm. Đất trồng cho cây quất cần giàu dinh dưỡng, tơi xốp và thoát nước tốt. Bạn có thể mua đất trộn sẵn dành cho cây có múi tại các cửa hàng vật tư nông nghiệp uy tín hoặc tham khảo các loại hạt giống, vật tư cần thiết tại hatgiongnongnghiep1.vn. Hoặc bạn có thể tự trộn hỗn hợp đất gồm cát, than bùn, đất mùn và đất vườn theo tỷ lệ phù hợp. Đối với cây quất trưởng thành, tỷ lệ trộn có thể là 1:1:1:1. Đối với cây quất non, nên tăng lượng cát lên gấp đôi (tỷ lệ 2:1:1:1) để tăng khả năng thoát nước. Trước khi sử dụng đất tự trộn, bạn nên khử trùng đất bằng hóa chất hoặc phương pháp nhiệt (ví dụ: phơi nắng hoặc hấp cách thủy) để loại bỏ mầm bệnh và sâu hại.

Kỹ thuật trồng cây

Sau khi chuẩn bị chậu và đất, tiến hành trồng cây con vào chậu. Đổ một lớp vật liệu thoát nước dày khoảng 5-10cm dưới đáy chậu (ví dụ: sỏi nhẹ, đất sét nung, hoặc gạch vụn). Sau đó, cho lớp đất đã chuẩn bị lên trên.

• Đối với cây gieo từ hạt: Hạt giống nên được ngâm trong dung dịch kích thích nảy mầm vài giờ trước khi trồng. Chôn hạt vào đất ẩm sâu khoảng 1.5-2cm. Để tăng tỷ lệ nảy mầm, có thể bọc chậu bằng màng polyethylene để tạo hiệu ứng nhà kính, giữ ẩm. Chồi sẽ xuất hiện sau khoảng 10 ngày. Khi cây con có 4 lá thật, bạn có thể cấy sang chậu lớn hơn. Khi cấy cây con từ hạt, để kích thích rễ phụ phát triển nhanh, người ta thường cắt ngắn rễ cái (rễ trụ) đi khoảng 0.5cm.
• Đối với cành giâm, chiết cành hoặc cây ghép: Nếu cây con đang ở trong bầu hoặc chậu nhỏ, hãy nhẹ nhàng lấy cả bầu đất ra và đặt vào chậu mới. Tránh làm vỡ bầu đất để không ảnh hưởng đến rễ. Đặt cây vào giữa chậu, đảm bảo gốc cây ngang bằng hoặc hơi cao hơn miệng chậu một chút. Lấp đầy các khoảng trống xung quanh bầu đất bằng hỗn hợp đất đã chuẩn bị, vỗ nhẹ thành chậu hoặc dùng tay ấn nhẹ bề mặt đất để loại bỏ các túi khí.
• Lưu ý quan trọng: Tuyệt đối không trồng cây quất quá sâu vào chậu. Gốc cây (phần nối liền rễ và thân) cần nằm ngang hoặc hơi nổi lên trên bề mặt đất. Trồng sâu có thể khiến gốc cây bị úng nước, dễ bị nấm bệnh tấn công gây thối gốc, thậm chí là chết cây.
• Sau khi trồng, tưới nước nhẹ nhàng để làm ẩm đều đất. Bạn có thể phủ một lớp vật liệu giữ ẩm lên bề mặt đất như than bùn hoặc vỏ cây đã khử trùng để giúp giữ ẩm và ngăn chặn cỏ dại.

Kỹ thuật chăm sóc quất tại nhà để cây sai trái

Quất là một loại cây có múi và khá “ưa” được chăm sóc. Để cây quất cảnh tại nhà sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh, ra hoa đẹp và đậu quả sai trĩu, bạn cần thực hiện việc chăm sóc một cách kịp thời và theo đúng kỹ thuật. Các yếu tố chăm sóc quan trọng bao gồm tưới nước, bón phân và tỉa cành.

Tưới nước đúng cách

Tần suất tưới nước cho cây quất phụ thuộc vào mùa và điều kiện thời tiết. Vào mùa thu và mùa xuân, khi thời tiết mát mẻ hơn, việc tưới nước được thực hiện vừa phải, chỉ khi lớp đất mặt se khô. Vào mùa đông, khi cây bước vào giai đoạn nghỉ ngơi, lượng nước tưới cần giảm đáng kể, chỉ tưới đủ ẩm để đất không bị khô hoàn toàn. Vào mùa hè, khi nhiệt độ cao và cây sinh trưởng mạnh, nhu cầu nước tăng lên, cần tưới nước thường xuyên hơn để giữ ẩm cho đất, nhưng vẫn đảm bảo thoát nước tốt.

Thời điểm tốt nhất để tưới nước là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Luôn sử dụng nước ấm và đã lắng để tưới cho cây. Việc tưới bằng nước lạnh, đặc biệt là nước máy chưa khử clo, có thể gây sốc cho rễ, dẫn đến hiện tượng rụng lá và làm tăng nguy cơ thối rễ. Bạn có thể kiểm tra độ ẩm của đất bằng cách dùng ngón tay hoặc que gỗ cắm sâu khoảng 4-5cm vào chậu. Nếu đất ở độ sâu này cảm thấy khô, đó là lúc cần tưới nước. Sau khi tưới khoảng nửa giờ, kiểm tra đĩa hứng nước bên dưới chậu và loại bỏ phần nước thừa đọng lại để tránh úng rễ.

Bón phân định kỳ

Nếu không được cung cấp đủ dinh dưỡng, cây quất sẽ khó phát triển tốt và không thể ra hoa, đậu quả dồi dào. Việc bón phân định kỳ là cực kỳ quan trọng để cây có đủ sức nuôi dưỡng cành lá và quả. Tần suất và loại phân bón phù hợp phụ thuộc vào một số yếu tố như kích thước chậu, chất lượng đất ban đầu và tuổi của cây.

Trong giai đoạn cây sinh trưởng mạnh và đậu quả (từ khoảng tháng 3 đến tháng 10), cần bón phân bổ sung nhiều lần trong tháng, khoảng 1-2 tuần/lần. Bạn có thể sử dụng các loại phân bón chuyên dụng dành cho cây có múi, pha loãng theo đúng hướng dẫn trên bao bì. Một công thức phân bón NPK phổ biến cũng có thể sử dụng là pha loãng 2.5g amoni nitrat, 1.5g muối kali và superphotphat trong 1000ml nước ấm để tưới cho cây. Các loại phân bón này cung cấp các nguyên tố đa lượng thiết yếu giúp cây phát triển thân lá (Nitrogen – N), ra hoa đậu quả (Phosphorus – P) và tăng cường sức đề kháng (Potassium – K). Vào mùa đông, trong giai đoạn cây nghỉ ngơi, nhu cầu dinh dưỡng giảm đi, bạn chỉ cần bón phân mỗi tháng một lần với liều lượng giảm hoặc loại phân bón có hàm lượng N thấp hơn.

Cắt tỉa tạo tán

Cắt tỉa là kỹ thuật không thể thiếu khi trồng quất tại nhà để tạo hình dáng thẩm mỹ cho cây và kích thích cây ra hoa, đậu quả sớm và tập trung. Mục tiêu của việc cắt tỉa là tạo ra một bộ khung tán cây cân đối, thông thoáng, giúp ánh sáng và không khí lưu thông tốt, đồng thời loại bỏ các cành yếu, cành sâu bệnh hoặc cành mọc quá dày.

Trước hết, cần định hình thân cây chính. Bạn có thể cắt tỉa ngọn cây ở độ cao khoảng 20cm để khuyến khích cây nảy mầm các chồi bên. Chọn giữ lại khoảng 4 hoặc nhiều hơn các chồi phát triển tốt ở các hướng khác nhau để chúng hình thành các nhánh cấp một – đây sẽ là nền tảng cơ bản cho tán cây. Từ các nhánh cấp một này, các nhánh cấp hai sẽ phát triển. Khi cắt tỉa các nhánh cấp tiếp theo, hãy đảm bảo mỗi cấp ngắn hơn cấp trước khoảng 5cm, tạo nên một tán cây phân tầng tự nhiên và đẹp mắt. Cắt tỉa định kỳ giúp cây tập trung năng lượng vào việc nuôi dưỡng các cành khỏe mạnh và chuẩn bị cho mùa hoa quả.

Quá trình ra hoa và đậu quả

Quất là loại cây có múi chín muộn. Thông thường, cây sẽ ra hoa đợt đầu vào khoảng tháng 7. Sau đó khoảng 14 ngày, có thể có một đợt hoa thứ hai rộ hơn. Quả quất cam thường chín vào cuối đông, đầu xuân, rất phù hợp với dịp Tết Nguyên đán ở Việt Nam.

Để tăng tỷ lệ đậu quả và đẩy nhanh thời gian cây cho quả, bạn có thể áp dụng một số kỹ thuật đơn giản:

1. Phương pháp nhân giống: Cây quất được nhân giống từ cành giâm hoặc chiết cành thường cho quả sớm hơn so với cây trồng từ hạt. Trong trường hợp lý tưởng, cây trồng từ cành có thể bắt đầu cho những lứa quả đầu tiên sau khoảng 5 năm kể từ khi trồng (sớm hơn đáng kể so với 10 năm từ hạt).
2. Điều chỉnh số lượng hoa và buồng trứng: Cây quất thường ra rất nhiều hoa, nhưng không phải tất cả đều đậu quả. Một số lượng lớn các chùm hoa cùng lúc có thể tiêu hao rất nhiều năng lượng của cây, cản trở sự hình thành và phát triển của các buồng trứng đầy đủ. Để cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả, nên tỉa bớt một phần hoa, chỉ để lại số lượng hoa vừa phải. Một quy tắc chung là chỉ nên để tối đa 1 quả trên mỗi 10-15 lá khỏe mạnh trên cành.
3. Chăm sóc dinh dưỡng: Việc bón phân đều đặn, đặc biệt là sử dụng phân khoáng phức hợp cân đối trong suốt thời kỳ sinh trưởng, sẽ cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây phát triển, ra hoa và đậu quả tốt. Bổ sung phân có hàm lượng lân (P) và kali (K) cao trong giai đoạn cây chuẩn bị ra hoa và nuôi quả là rất cần thiết.

Kỹ thuật thay chậu (ghép chậu)

Thay chậu là công việc cần thiết để cây quất có đủ không gian cho rễ phát triển và được bổ sung đất mới giàu dinh dưỡng. Tần suất thay chậu phụ thuộc vào độ tuổi và tốc độ sinh trưởng của cây. Cây quất một năm tuổi có thể cần thay chậu 2 lần mỗi năm. Cây 3 năm tuổi thường chỉ cần thay chậu 1 lần mỗi năm. Đối với cây quất trưởng thành, tần suất thay chậu giảm xuống còn không quá 1 lần trong 3 năm. Dấu hiệu cho thấy cây cần được thay chậu là khi rễ cây bắt đầu mọc chui ra khỏi các lỗ thoát nước ở đáy chậu hoặc khi tốc độ sinh trưởng của cây chậm lại đáng kể. Thời điểm tối ưu để thay chậu là vào cuối giai đoạn nghỉ ngơi của cây, thường là sau khi thu hoạch quả và trước khi cây bắt đầu đâm chồi nảy lộc mới.

Kỹ thuật thay chậu cần được thực hiện cẩn thận để giảm thiểu tổn thương cho rễ:

1. Chuẩn bị đất: Sử dụng hỗn hợp đất giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt như đã mô tả ở phần “Chuẩn bị chậu và đất trồng”. Đối với cây quất trưởng thành, tỷ lệ cát, than bùn, đất mùn và đất vườn có thể là 1:1:1:1. Đảm bảo đất đã được khử trùng.
2. Chọn chậu mới: Chọn chậu có đường kính và chiều cao lớn hơn chậu cũ khoảng 2-3 cm. Chậu mới cũng phải có lỗ thoát nước tốt.
3. Thực hiện: Đổ một lớp vật liệu thoát nước dưới đáy chậu mới. Nhẹ nhàng lấy cây quất ra khỏi chậu cũ, cố gắng giữ nguyên bầu đất càng nhiều càng tốt. Nếu rễ bị bó chặt quanh bầu, có thể nhẹ nhàng nới lỏng một chút ở phần rìa và đáy bầu. Đặt cây vào giữa chậu mới, điều chỉnh sao cho gốc cây nằm ngang hoặc hơi cao hơn miệng chậu. Lấp đầy các khoảng trống bằng đất mới, vỗ nhẹ thành chậu để đất lèn chặt xung quanh bầu rễ. Không ấn đất quá mạnh.
4. Tưới nước và giữ ẩm: Sau khi thay chậu, tưới nước thật đẫm để làm ẩm đều toàn bộ bầu đất mới. Có thể phủ một lớp than bùn hoặc vật liệu giữ ẩm lên bề mặt.
5. Lưu ý quan trọng: Nhắc lại, tuyệt đối không trồng cây quất quá sâu khi thay chậu. Phần gốc cây (cổ rễ) phải ở ngang hoặc trên bề mặt đất để tránh thối gốc.

Phòng trừ sâu bệnh hại trên cây quất cảnh

Cây quất là loại cây cảnh đẹp nhưng cũng khá nhạy cảm với điều kiện môi trường, đặc biệt là nhiệt độ và độ ẩm. Nếu việc chăm sóc không đúng cách, cây quất, giống như các loại cây có múi khác, rất dễ bị tấn công bởi nhiều loại sâu hại và mắc các bệnh nguy hiểm. Việc kiểm soát dịch hại và bệnh tật là yếu tố then chốt để cây khỏe mạnh và cho năng suất quả tốt.

Các loại sâu hại thường gặp

Có nhiều loại sâu hại có thể tấn công cây quất cảnh tại nhà:

• Rệp: Thường xuất hiện ở mặt dưới lá non và các chồi non, hút nhựa cây làm lá xoăn lại, chồi chậm phát triển.
• Bọ trĩ: Gây hại cho tất cả các phần xanh của cây, làm lá bị biến dạng, xù xì, hoa bị thui chột.
• Nhện đỏ: Rất nhỏ, thường gây hại trên tán lá non và cả hệ thống rễ trong đất, làm lá bị lấm chấm vàng, khô và rụng.
• Côn trùng vảy: Bám chặt trên thân, cành và cả quả quất, tạo thành lớp vảy cứng bảo vệ, hút nhựa cây làm cây suy yếu.
• Tuyến trùng: Gây hại cho hệ thống rễ, làm rễ bị sưng, thối, ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ nước và dinh dưỡng của cây.

Nếu trồng quất tại nhà ở khu vực sân vườn, cây còn có thể bị kiến tấn công. Kiến thường tha rệp đến cây để thu hoạch dịch ngọt do rệp tiết ra, đồng thời bảo vệ rệp khỏi thiên địch.

Để phòng trừ sâu hại, bạn có thể kết hợp sử dụng các biện pháp dân gian (như thuốc sắc ớt cay, hỗn hợp kiềm thuốc lá, dung dịch kiềm tro) với việc sử dụng thuốc trừ sâu sinh học hoặc hóa học khi cần thiết. Quan trọng là theo dõi cây thường xuyên để phát hiện sớm sâu hại và có biện pháp xử lý kịp thời.

Nhận biết và điều trị bệnh hại

Sâu hại có thể là vật trung gian truyền bệnh nguy hiểm cho cây quất. Một số bệnh phổ biến trên cây quất bao gồm:

• Bệnh thán thư: Do nấm gây ra, ảnh hưởng đến lá, quả và cành cây. Lá và hoa bị rụng hàng loạt, trên quả quất xuất hiện các đốm màu đỏ hoặc nâu sẫm, sau đó lan rộng.
• Bệnh Gommoz (chảy gôm): Biểu hiện là sự xuất hiện của các đốm đỏ hoặc nâu sẫm trên thân cây, từ đó chảy ra dịch gôm màu vàng hoặc nâu trong suốt. Nếu không điều trị, vỏ cây ở vùng bị bệnh sẽ chết dần. Bệnh này thường xuất hiện khi cây bị trồng quá sâu, bị tổn thương cơ giới hoặc do đất trồng kém thoát nước, úng rễ.
• Bệnh mụn cơm cam quýt (Scab): Bệnh này ảnh hưởng chủ yếu đến quả, lá non và chồi non. Trên lá xuất hiện các đốm nhỏ màu vàng, sau đó phát triển thành các nốt sần sùi giống như mụn cơm. Cành non bị khô và chết, trên quả xuất hiện các đốm màu cam mờ, sần sùi.

Để điều trị các bệnh do nấm gây ra trên cây quất, bạn có thể sử dụng các loại thuốc diệt nấm (fungicides) phù hợp. Để phòng ngừa, nên phun định kỳ dung dịch Bordeaux 1% cho cây khoảng 3 lần mỗi năm, đặc biệt là vào đầu mùa mưa và trước khi cây ra hoa. Ngoài ra, việc vệ sinh vườn tược, loại bỏ lá và cành bị bệnh cũng góp phần hạn chế sự lây lan của nấm.

Xử lý các vấn đề thường gặp khi trồng quất tại nhà

Ngoài sâu bệnh, cây quất cảnh đôi khi còn gặp phải một số vấn đề khiến người trồng lo lắng, phổ biến nhất là lá bị khô, rụng lá, hoặc cây không ra hoa, rụng quả non. Nắm vững nguyên nhân và cách khắc phục sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe cho cây.

Hiện tượng rụng lá

Cây quất bị rụng lá có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Thiếu ẩm hoặc độ ẩm không khí quá thấp (đặc biệt là vào mùa đông khi dùng sưởi) là những lý do phổ biến nhất. Ngoài ra, việc cây không được trải qua giai đoạn nghỉ ngơi (miên trạng) với nhiệt độ giảm vào mùa đông cũng có thể gây rụng lá. Để khắc phục, hãy điều chỉnh chế độ tưới nước và tăng độ ẩm không khí. Vào mùa đông, nếu có thể, hãy chuyển chậu quất đến nơi có ánh sáng tốt và nhiệt độ mát mẻ hơn (+10-15°C) để cây nghỉ ngơi đúng cách.

Hiện tượng rụng lá cũng rất thường xảy ra ngay sau khi mua cây về. Điều này là do cây bị sốc bởi sự thay đổi đột ngột về điều kiện môi trường sống (ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, loại đất). Để giúp cây thích nghi, bạn có thể thay chậu bằng giá thể mới phù hợp, cắt bỏ bớt hoa và quả (nếu có) để giảm tải cho cây, tưới nước ấm có pha thêm chất kích thích sinh học tăng trưởng để hỗ trợ rễ. Một biện pháp hiệu quả là trùm túi nilon lớn lên toàn bộ tán cây trong khoảng 10-14 ngày để tạo môi trường ẩm cao, giúp cây phục hồi.

Lá quất bị khô ngọn

Việc các đầu lá của cây quất bị khô thường là dấu hiệu của vấn đề liên quan đến nước. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm tưới nước bằng nước lạnh hoặc nước có chứa clo (nước máy chưa qua xử lý), độ ẩm không khí quá thấp hoặc đơn giản là cây bị thiếu ẩm do tưới không đủ nước hoặc quên tưới.

Để giải quyết vấn đề này, hãy kiểm tra lại kỹ thuật tưới nước của bạn. Luôn sử dụng nước ấm, đã được hứng và để lắng qua đêm để clo bay hơi hết. Đảm bảo tưới nước đều đặn khi đất bắt đầu khô ở độ sâu vài centimet. Tăng cường độ ẩm không khí xung quanh cây bằng cách phun sương nhẹ cho tán lá (vào buổi sáng) hoặc đặt chậu cây trên khay sỏi có nước. Thỉnh thoảng tắm nhẹ cho cây dưới vòi nước ấm cũng giúp làm sạch lá và tăng độ ẩm.

Cây quất không ra hoa hoặc rụng nụ/quả non

Hiện tượng cây ra nhiều nụ hoặc quả non rồi rụng bớt là điều khá tự nhiên ở quất. Cây làm như vậy để tự điều chỉnh, loại bỏ những nụ/quả yếu, kém phát triển, chỉ giữ lại những nụ/quả khỏe mạnh có khả năng phát triển thành quả chín.

Tuy nhiên, nếu cây không ra hoa hoặc rụng nụ/quả hàng loạt một cách bất thường, nguyên nhân thường là do việc chăm sóc chưa phù hợp. Điều này có thể bao gồm tưới nước không đều đặn (quá khô hoặc quá ẩm), đặt chậu cây ở nơi thiếu ánh sáng, hoặc cây không được cung cấp đủ dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt là lân và kali. Để cây quất ra hoa đẹp, thơm và đậu quả tốt, bạn cần đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng, được tưới nước và bón phân đều đặn, cân đối. Việc bổ sung phân bón chứa nhiều lân-kali trong suốt thời gian cây sinh trưởng và chuẩn bị ra hoa sẽ kích thích quá trình này diễn ra thuận lợi hơn.

Cách trồng quất tại nhà tuy cần sự tỉ mỉ và kiến thức nhất định về chăm sóc, nhưng hoàn toàn nằm trong khả năng của người yêu cây. Bằng việc áp dụng đúng các kỹ thuật về ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, tưới tiêu, bón phân và phòng trừ sâu bệnh được chia sẻ trong bài viết, bạn hoàn toàn có thể tự tay chăm sóc cho cây quất của mình phát triển khỏe mạnh. Một chậu quất cảnh sai trĩu quả không chỉ mang đến vẻ đẹp trang trí cho ngôi nhà, đặc biệt trong dịp Tết, mà còn là niềm vui, là thành quả xứng đáng cho công sức bạn bỏ ra. Hi vọng những hướng dẫn chi tiết này sẽ giúp bạn thành công với dự án trồng quất của mình.