Lan trầm tím là loài hoa được nhiều người yêu lan say mê bởi vẻ đẹp kiêu sa và hương thơm quyến rũ. Tuy nhiên, việc nhận diện đúng loại lan này và nắm vững cách trồng và ghép lan trầm tím hiệu quả để cây sinh trưởng tốt và ra hoa đều không phải điều dễ dàng. Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết từ lựa chọn giống, chuẩn bị giá thể, kỹ thuật trồng, ghép lan đến chăm sóc, giúp bạn tự tin chinh phục loài hoa lan đặc biệt này.
Đặc điểm nổi bật của lan trầm tím
Phong lan trầm tím (Dendrobium anosmum) sở hữu nhiều đặc tính thu hút người chơi lan. Thân cây không quá dài nhưng khỏe khoắn và chắc chắn, cho thấy sức sống tiềm ẩn. Loài lan này có khả năng thích nghi tương đối tốt với môi trường sống và tốc độ sinh trưởng đáng kể nếu được chăm sóc đúng cách. Điểm nhấn lớn nhất của lan trầm tím chính là hương thơm đặc trưng, nhẹ nhàng và dễ chịu, mang lại cảm giác thư thái cho không gian. Mùi hương độc đáo này là một trong những yếu tố khiến trầm tím trở nên khác biệt so với nhiều loại lan khác. Tuy nhiên, vẻ ngoài của trầm tím, đặc biệt là thân giả hành, khá giống với lan phi điệp và hoàng thảo kèn, đôi khi gây nhầm lẫn cho người mới chơi. Việc nhận biết chính xác dựa vào đặc điểm thân, lá và đặc biệt là hương hoa khi nở là rất quan trọng.
Cận cảnh hoa lan trầm tím nở rộ
Cận cảnh hoa lan trầm tím nở rộ
Kỹ thuật trồng lan trầm tím đúng cách
Việc trồng lan trầm tím đòi hỏi sự tỉ mỉ và tuân thủ các nguyên tắc kỹ thuật để cây phát triển khỏe mạnh ngay từ đầu.
Lựa chọn cây giống chất lượng
Yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất quyết định sự thành công khi trồng lan trầm tím là chọn được cây giống tốt. Trầm tím được đánh giá là khá “khó tính” khi mới bắt đầu, do đó, cây giống cần đảm bảo các tiêu chí: không bị còi cọc, mầm hoặc rễ cây mập mạp, lá xanh mướt và không có dấu hiệu sâu bệnh. Để có được những cây giống đạt chuẩn này, việc mua tại các nhà vườn, cửa hàng, hoặc viện nghiên cứu uy tín, có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực lan là cực kỳ cần thiết. Điều này giúp bạn có nền tảng vững chắc cho quá trình chăm sóc sau này.
Chuẩn bị chất liệu trồng (Giá thể)
Lan trầm tím, cùng nhóm với các loại lan rụng lá như Den. anosmum, Den. friedericksianum, Den. heterocarpum, Den. lituiflorum, Den. parishii, Den. pierardii, Den. primulinum…, ưa thích giá thể có độ thông thoáng và thoát nước tốt. Một hỗn hợp giá thể phổ biến và hiệu quả cho loại lan này bao gồm:
- Vỏ thông kích thước vừa: 25%
- Than củi nhỏ: 25%
- Đá nhỏ: 25%
- Perlite (đá trân châu): 30%
Tỷ lệ này giúp tạo không gian cho rễ phát triển, tránh úng nước gây thối rễ, đồng thời giữ ẩm vừa đủ cho cây. So với việc trồng trực tiếp trên gỗ lũa, trồng trong chậu với hỗn hợp giá thể phù hợp thường cho kết quả tốt hơn về tốc độ sinh trưởng và kích thước giả hành. Việc bổ sung thêm dớn vụn, dớn cù lần xé nhỏ vào chậu cũng được nhiều người áp dụng và ghi nhận sự phát triển “khủng khiếp” của cây. Nên chọn chậu có kích thước vừa phải, phù hợp với bộ rễ và kích thước cây để cây có không gian phát triển tối ưu.
Các loại giá thể phổ biến để trồng lan
Các loại giá thể phổ biến để trồng lan
Điều kiện nhiệt độ và ánh sáng lý tưởng
Nhiệt độ và ánh sáng là hai yếu tố cực kỳ quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng và khả năng ra hoa của lan trầm tím. Cây phát triển tốt nhất trong khoảng nhiệt độ từ 18 đến 25 độ C. Độ ẩm lý tưởng duy trì từ 70 đến 90%. Để cây ra hoa, cần có một giai đoạn nhiệt độ thấp hơn, khoảng 13-15 độ C, kéo dài liên tục từ 4 đến 6 tuần. Điều này thường diễn ra tự nhiên vào cuối mùa đông hoặc đầu mùa xuân ở các vùng khí hậu phù hợp.
Về ánh sáng, lan trầm tím không ưa ánh nắng trực tiếp gay gắt. Khi mới trồng, cây cần được che chắn cẩn thận. Khi cây đã bám rễ và khỏe mạnh, cây cần khoảng 30% ánh sáng mặt trời. Bạn có thể treo cây dưới lưới che nắng hoặc dưới tán cây lớn để đảm bảo lượng ánh sáng phù hợp, giúp cây quang hợp tốt mà không bị cháy lá.
Chậu lan trầm tím đang phát triển tốt
Chậu lan trầm tím đang phát triển tốt
Hướng dẫn chăm sóc và ghép lan trầm tím
Sau khi đã lựa chọn giống tốt và chuẩn bị giá thể, các công đoạn chăm sóc và kỹ thuật ghép lan trầm tím (gắn cây lên giá thể) sẽ quyết định cây có sinh trưởng mạnh mẽ và cho hoa đẹp hay không.
Chế độ tưới nước và độ ẩm
Độ ẩm môi trường lý tưởng cho lan trầm tím là khoảng 70-80%. Tuy nhiên, giá thể cần luôn thông thoáng và thoát nước tốt. Đối với lan trồng trong chậu, cần tưới đủ ẩm nhưng không để đọng nước. Đối với lan được ghép trực tiếp lên gỗ (lũa, vú sữa, dẻ, vải, nhãn…), do giá thể khô nhanh hơn, bạn cần tưới nước thường xuyên hơn, thậm chí có thể cần phơi nắng nhẹ (khoảng 30 độ C) sau khi tưới để giúp giá thể khô ráo nhanh chóng, tránh nấm bệnh. Để tăng độ ẩm xung quanh cây, bạn có thể đặt các khay nước dưới giàn lan hoặc thiết kế hệ thống phun sương tự động.
Bón phân thúc đẩy sinh trưởng và ra hoa
Chế độ bón phân hợp lý là yếu tố quan trọng giúp lan trầm tím khỏe mạnh và kích thích ra hoa. Thời điểm tốt nhất để bón phân thúc đẩy là khi cây đang phát triển rễ mạnh mẽ, thường vào đầu mùa xuân.
- Giai đoạn sinh trưởng mạnh: Sử dụng phân NPK có tỷ lệ Đạm (N) cao như 30-10-10 TE hoặc 20-20-20 TE. Phun định kỳ khoảng 8 ngày một lần. Khi mầm non ra rễ dài khoảng 5cm, có thể bổ sung phân tan chậm (phân chì) rắc trên bề mặt giá thể để cung cấp dinh dưỡng từ từ. Nửa tháng một lần, nên phun bổ sung phân trung lượng và vi lượng giúp cây cân bằng dinh dưỡng, tăng sức đề kháng.
- Giai đoạn chuẩn bị ra hoa: Khi cây đạt khoảng 8 tháng tuổi (đối với cây con từ giả hành), chuyển sang sử dụng phân NPK có tỷ lệ Lân (P) và Kali (K) cao hơn như 6-30-30 TE. Phun 3-4 lần, mỗi lần cách nhau khoảng 10 ngày. Tỷ lệ P và K cao giúp cây phân hóa mầm hoa tốt hơn.
Lưu ý: Tránh bón phân vào những tháng mưa nhiều vì nước mưa đã chứa nhiều chất dinh dưỡng tự nhiên tốt cho cây. Luôn phun thuốc vào buổi chiều mát, khi trời không mưa để cây hấp thụ thuốc tốt nhất.
Phòng trừ sâu bệnh hại
Phòng bệnh hơn chữa bệnh là nguyên tắc vàng trong chăm sóc lan. Nên phun thuốc phòng trừ sâu bệnh định kỳ hàng tháng, mỗi tháng một lần. Vào mùa mưa, nguy cơ nấm bệnh cao hơn, nên tăng tần suất phun phòng lên 10-15 ngày một lần. Cần theo dõi dự báo thời tiết và phun phòng ngay trước khi trời đổ mưa để bảo vệ cây hiệu quả.
Cách nhân giống và kỹ thuật ghép lan trầm tím
Nhân giống lan trầm tím thường được thực hiện bằng cách chia tách giả hành. Kỹ thuật ghép lan trầm tím chính là quá trình cố định các giả hành đã tách lên giá thể mới, có thể là trong chậu hoặc trên các khúc gỗ, bảng dớn.
Chia tách giả hành
Sử dụng dụng cụ sắc bén đã khử trùng (như dao hoặc kéo) để chia tách các giả hành một cách cẩn thận. Lưu ý không cắt vào các mắt ngủ (mầm con tiềm năng) còn lại ở gốc.
- Đối với giả hành 1-2 năm tuổi, nên giữ chúng dính vào nhau thành khóm nhỏ để đảm bảo nguồn dinh dưỡng cho mầm con phát triển.
- Đối với giả hành 3-6 năm tuổi, có thể tách riêng lẻ từng cọng giả hành.
Sau khi tách, tiến hành tỉa bớt rễ già hoặc cắt bỏ những phần rễ đã khô, hỏng.
Chia tách giả hành để nhân giống lan trầm tím
Chia tách giả hành để nhân giống lan trầm tím
Xử lý sau khi tách và ngâm kích rễ
Sau khi chia tách, cần khử trùng vết cắt để tránh nấm bệnh xâm nhập. Pha dung dịch Physan 20 với nồng độ 1ml/1 lít nước hoặc Benkona 2ml/1 lít nước, ngâm toàn bộ giả hành lan giống trong 5-10 phút.
Vớt ra để ráo nước trong khoảng 3 giờ.
Tiếp theo, ngâm giả hành vào dung dịch kích rễ gồm B1 và Atonik (pha theo nồng độ hướng dẫn trên bao bì) trong khoảng 30 phút. B1 giúp bộ rễ khỏe mạnh, còn Atonik kích thích ra rễ nhanh hơn (không nên lạm dụng Atonik quá nhiều lần).
Kỹ thuật ghép (Gắn) lan trầm tím lên giá thể
Sau khi ngâm kích rễ và để ráo, tiến hành ghép lan trầm tím lên giá thể đã chuẩn bị.
- Ghép lên bảng dớn hoặc gỗ: Găm chặt phần gốc (có rễ) của giả hành vào bề mặt bảng dớn hoặc gỗ. Có thể dùng dây mềm (như dây rút nhựa hoặc dây thép bọc nhựa) để cố định chắc chắn, tránh làm dập nát giả hành hoặc rễ. Sắp xếp các giả hành cùng tuổi hoặc cùng chiều dài vào cùng một bảng/giò để tiện chăm sóc và đảm bảo sự đồng đều khi ra hoa.
- Trồng vào chậu: Đặt giả hành vào giữa chậu, cố định tạm thời và từ từ cho hỗn hợp giá thể vào, nén nhẹ để cây đứng vững. Đảm bảo gốc lan ngang bằng hoặc hơi nổi lên so với mặt giá thể.
Sau khi ghép, treo lan ở nơi có độ ẩm cao, thoáng gió và tránh ánh nắng trực tiếp gắt. Độ cao lý tưởng có thể là cách mặt đất khoảng 50cm và cách lưới che khoảng 2.5-3m. Nếu có điều kiện, việc đào hào nhỏ dưới giàn và đổ nước vào sẽ giúp tăng độ ẩm không khí xung quanh, rất có lợi cho sự phát triển của rễ mới. Lan trầm tím thường bắt đầu ra mầm mới và rễ vào mùa xuân, sau khi trải qua giai đoạn nghỉ đông (cần nhiệt độ thấp để phân hóa mầm hoa).
Mua lan Trầm tím và vật tư nông nghiệp ở đâu?
Để có được những cây lan trầm tím giống chất lượng, bạn có thể tìm đến các nhà vườn, trại lan uy tín. Ngoài ra, việc tìm mua các vật tư nông nghiệp cần thiết như giá thể (vỏ thông, than củi, perlite, dớn), phân bón, thuốc bảo vệ thực vật phục vụ cho việc trồng và ghép lan trầm tím cũng là điều quan trọng.
Ảnh minh họa lan hồ điệp vàng
Ảnh minh họa lan hồ điệp vàng{width=600 height=365}
Ảnh minh họa lan kiều vàng{width=600 height=450}
Khu vực trồng các loại hoa lan
Nguồn thông tin và vật tư đáng tin cậy là nền tảng vững chắc cho người làm vườn. Website hatgiongnongnghiep1.vn là một trong những địa chỉ cung cấp thông tin hữu ích và các loại vật tư nông nghiệp đa dạng, có thể hỗ trợ bạn trong hành trình trồng và chăm sóc các loại cây cảnh, hoa màu, bao gồm cả các vật liệu phục vụ cho việc trồng lan.
Trồng và chăm sóc lan trầm tím đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ thuật. Tuy nhiên, với những hướng dẫn chi tiết về cách trồng và ghép lan trầm tím như trên, bạn hoàn toàn có thể tạo ra một vườn lan khỏe mạnh, sai hoa và ngập tràn hương sắc ngay tại nhà. Hãy áp dụng các kỹ thuật này và tận hưởng thành quả của mình.